14 Nisan 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 2 nci sahifemizde: Siyasî icmal 3 üncü sahifemizde: Rusyadan röportajlar 5 înd sahifemizde: Günü gününe yaşıyanlar 6 ncı sahifemizde: Askerlik bahisle ri Abidin Daver, s. */ umhuri t •7 ^&%; at Ansiklopedisî 99 jfll Sayi! 4279 tSTANBÜL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresl: Comiıurlyet, tstanbol . Posta kntusn: Istanbtü, No 348 S3II 14 NİS8D 1936 Telelon: Baymnnarrtr Te evl: 22366 Tabrlr heyeti: 24298. tdare ve matbu tosmlle Matbaacılık ve Neşriyat Şlrketl 24299 • 24290 uncu cüzü çıktı Boğazlar hakkındaki talebimiz çok müsaid bir şekilde karşılandı Notam™ Avrupadaki Karşılanışı şekli oğazlarda gayriaskerî bir vaziyet tayin ctmiş olan muahedenin zamanla husule gelcn ahval ve şeraite tevfikan tadili için hükumetimizcc alâkadar devletlere ve Milletler Cemiyetine tevdi olunan nota umumî surette pek iyi karşılanmıştır. Bir müddettenberi dünya siyasetinde emrivakiler ihdası şeklile hareket modasma karşı Türkiye Cumhuriyetinin usulüne muvafık surette müzakere istiyen müracaati, tahminimize tamamile mutabık olarak pek iyi bir tesir husule getirmiştir. Şekle aid olan bu hüsnü telâkki esasta da kendisini göstermekten hâli kalmamıştır. Cenevre muhitinden başlıyarak başlıca büyük merkezlerde notamızın gayet güzel, müdellel ve meharetli yazılmı§ olduğu söylenmiştir. Biz Türkiye Cumhuriyeti hükumetinin meharetini vaziyetin olduğu gibi izahındaki samimiyet ye muvaffakiyetinde gördük. Notanm yazılışında hakikatin olduğu gibi anlatılması esas tutulmuş ve bütün vaziyetlerin aynen görüldükleri şekillerde izahında tam bir saffet ve sadakat gösterilmiştir. Söz bu kadar pürüzsüz bir vuzuhla söylenirse elbet müessir olur. Filhakika Türkiye Cumhuriyeti hükumeti notasında ne diyor? Cumhuriyet hükumeti Lozan muahedesinin akdi sıralannda İstanbulda ve Bogazlarda Müttefiklerin askerî işgalleri filen mevcud olduğunu hatırlattıktan sonra Bbğazlar *ayriaskerî bir açıkhkta bırakıltnak için o zaman bizi ikna edici mahiyette sayılmak lâzım gelen vaziyetleri izah ediyor. Bir kere Lozan muahedesinin akdi sıraBinda İstanbulun ve Boğazlann filî Müttefikler işgali altında bulunmasımn oldukça ehemmiyetli bir manası vardır ki onun şimdi hatırlatılması tam yerindedir. Biz îstiklâl Cidalimizde nihaî zaferi elde ettikten sonra Istanbul havalisinde ve Çanakkalede Müttefiklerin askerlerile burun buruna geldik. Here iki tarafın gösterdiği akıllılıkla o zaman işleri daha ziyade kanştırabilecek çarpışmalara meydan verilmedi. Mantıkan biz kurtanlması hedefimiz dahilinde olan topraklanmızda rasgeleceğimiz her yabancı kuvveti dışarı atmak vazifesile mükelleftik Buralarda olan Müttefikler kuvvetleri ise önlerine çıkacak Türk askerlerine karşı koymak vaziyetinde bulunuyorlardı. Burada bir psikoloji muamelesi cereyan ederek bizim Müttefiklerle derhal çatışmağa gitmemekliğimize mukabil onlar da bize karşı hasım muamelesi yapmaktan çekindiler. Çanakkalede Türk neferi İngiliz askerini göğüslemiyerek etrafmdan dolaşıp ileri gittikçe İngiliz askeri de Türk askerine dur diyecek yerde ötetaraftan dolaşıp onun önüne çıkmıyordu. Nihayet Mudanya mütarekenamesi Avrupadaki hududun ana hatlarına işaret etmiş olduktan sonra dahi Müttefiklerin buradan tathlıkla çıkıp gitmeleri o zaman bizim de azçok ehemmiyet verdiğimiz siyasî bir nezaket meselesi olmuştu. Son Türk notasında işte bu vaziyet hatırlatılıyor. Nihayet Boğazlann gayriaskeriliği için bizi ikna edici diğer vaziyetler: O zamanın akidesine göre Milletler Cemiyetinin mütemadiyen kuvvetlendirip gideceği müşterek emniyeti silâhlann gittikçe azalması takib edecek ve Boğazlann açıklığı yüzünden Türkiyenin uğrıyabileceği herhangi bir taarruz İngiltere, İtalya, Japonya ve Fransadan ibaret dört devletin, Milletler Cemiyetince gösterilecek lüzum üzerine, müdahale ve muzaheretile bertaraf edilecekti. Aradan geçen on üç yıl esnasında maatteessüf dünya vaziyeti umulanm tamamen aksine yürüdü. Işte meydanda: ingiliz kabinesinin mühim bir toplantısı talebinin dürüst bir tarzda yapıl Fransız gazeteleri Avrupa buhranma ingiliz T ü r k siyasetinin sebeb olduğunu söylüyorlar mış olması ehemmiyetle kaydediliyor Taymis, " Habeşistanda yapılan istilâ ile Avrupa nizamına vurulan darbe olmamış olsaydı herhalde Türkiye bu talebi bukadar erken yapmazdı,, diyor İ Daily Telegraf Londra 13 ( A . l gazetesi diyor ki: A.) Havas A jansının muhabiri «Boğazlann gaybildiriyor: tngiliz riaskerî bir halds matbuatı Lozan mubulunmasımn büyük ahedesinin Çanak • bir ehemmiyeti yok • kale ve Karadeniz » tur. Çünkü gayriasBoğazlannda tah kerî bir halde askerî kimat yapılmasım mıntakanın dışında meneden ahkâmının i harb levazımı bulunfeshini istiyen Türk ) durulur ve her hannotasını müsaid bir j gi bir gerginlik ha «ekilde karşılamak linde bunlar sürat • tadır. Matbuat bil le civarlara yerleştihassa Almanyanın rilebilir. Boğazlann Çanakkaie lımanımn uzaktan gorünuşu hattı hareketile bir ağır toplarla ve matezad teşkil eden Türk talebinin dürüst fından takib olunan usul arasındaki te yinlerle süratle tahkim edilebileceği makul olarak farzedilebilir. Herhalde Türbir tarzda yapılmış olmasını ehemmiyetle zadı tebarüz ettirmektedir. kiyenin noktai nazannı büyük bir anlayış Morning Post gazetesi de diyor ki: kaydeylemektedir. Türkiyenin Balkan Antantı azasından zihniyetile tetkik etmemiz lâzımdır.» Times diyor ki: «Geçen haziranda tran gazeteleri talebimizi çok Habeşistanda yapılan istilâ ile Avrupa bulunması müzakereleri kolaylaştıracaknizamına vurulan darbe olmamış olsaydı tır. Diğer taraftan öyle anlaşılıyor ki, evhaklı buluyorlar her halde Türkiye bu talebi bu kadar velce Karadenizle Akdeniz arasında Tahran 13 (A.A.) Iran gazeteleri, «serbest büyük yolun» müfrit taraftan Boğazlar hakkındaki Türk notasını çok erken yapmazdı.» olan Rusya tarafmdan da muhalefete uğ müsaid bir tarzda karşılamaktadırlar. Bu gazete kanunî yollan takib eden Türk talebile bazı diğer devletler tara ramıyacaktır. [Arlcatı Sa. 7 tütun 4 te] Londrada zecrî tedbirler lehine mücadele başladı M. Eden ve arkadaşları Milletler Cemiyeti Londra 13 (A.A.) Havas ajansı bildiriyor: İyi haber alan mahfiller, Milletler Cemiyetinde yapılacak teceddüdün, Berlindeki İngiliz teşebbüsünün, erkânıharbi yeler görüşmelerinin ve italya hakkındaki zecrî tedbirlerin artınlmasının, çarşamba veya perşembe günü toplanması icab eden İngiliz kabinesinin başlıca müna kaşa mevzulannı teşkil etmesini muhte mel görüyorlar. Son zamanlarda, Londrada, zecri tedbirler lehinde gene şiddetli bir mücadele başlamıştır. Ancak, kabine erkânından 4>îrkaç muhafazakâr, zecrî tedbirlerin ar sarayına girerlerken tırılmasına muarızdır. Resmî mahfiller, yalnız çok enerjik tedbirlerin müessir olabileceğini, fakat, diğer taraftan, îngiliz hükumetinin, Süveyş kanahnı kapamak gibi yarıaskerî zecrî tedbirler tatbikını tasavvur etmediğini söylemektedirler. Hatta petrol ambargosu bile tesirli olabileceğinden şüphe edilmektedir. Esa sen, İngiliz hükumetinin, sırf muhalif tarafı tatmin etmek maksadile tehlikeli tedbirler ittihazını taleb etmesi pek az muhtemeldir. Bir çok siyasî mahfiller, Milletler Ce . ... {Arkası Sa. 7 sütun 5 te] Ölüler için yapılan talimatname Şehir meclisinde şiddetli münakaşalar oldu Harb) Italyanlara on iki Cenazelerin sınıflara ayrılarak başka başka tari milyar lirete malolacak feye tabi tutulmaları Meclisi iki partiye ayırdı Adis Ababa 13 (A.A.) Havas Şehir Meclisi dün, ikinci reis vekili Tevfiğin riyasetinde toplanmıştır. Celse açıldıktan sonra, Şehir tiyatrosunun 933934, Karaağac müesseselerinin 933, Düşkünler Evinin 933, Konservatuarın ise 934 senelerine aid kat'î hesablan hakkmda Daimî Encümen tarafından verilen kararlar tetkik edilerek Hesablar Encü menine gönderilmiştir. Bundan sonra 933 senesinin kat'î hesablannın fevkalâde kısmına aid rapor da okunarak kabul edil miş ve böylelikle senelerdenberi münakaşa mevzuu olan bu mesele kapanmıştır. Italyan tayyareleri AdisAbaba üzerinde uçuyorlar Spor kongresi dün Ankarada toplandı Nizamnameyi değiştirecek encümenler seçildi, cezalı sporcuların affedileceği söyleniyor Ankara 13 (Telefonla) Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı umumî kongresi bu sabah saat on birde Halkevinde açıldı. Kongre murahhaslarının mühim bir kısmı sabahki trenle gelmiş ve istasyonda Ankaradaki sporcular ve mensubları tarafından karşılanmışlar dır. Murahhaslar doğruca Halkevine gittiler, kongrenin açılışma kadar grup grup hasbihallerde bulundular. Top lantı büyük salonda yapıldı. Ittifak reisi Aziz Akyürek ekseriyet olduğunu söyliyerek kongreyi açtı ve bir kongre reisi intihabı lâzım geldiğini ilâve etti. Kongre reisliğine Şükrü Saraçoğlu ittifakla intihab edildi. Bundan sonra General Ali Hikmet ve İnhisarlar Vekili Ali Rana ikinci reisliklere intihab edildiler. Kâtibliklere Lutfi Cemal (İzmir), Şerif (İzmir), Osman Mıieyyed (İstanbul), Haşim (Uşak) seçildıler. ııııııımıııııiMiıııııııiHiıııtn"«ı«H üç senelik yol programı Müşterek emniyet gittikçe ağırlaşan, IIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIII^IIIIIIIIIIIIIIIIirılllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIinillllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIMII ftdeta hantallaşan işlemez bir makine haderdleri bizim halimizle meşgul olamıya de elbet vaziyetin icab ettirdiği tedbirleri line doğru tereddi etti. almaktan geri kalamazdı. cak kadar başlanndan aşgındır. Silâhlar azalacak yerde çoğaldı, ve yeİşte Türk notası. Onun istediği şeyse Bu vaziyetler Boğazlar ve civanndaki İıîden yeniye bunların korkunc nevilerinin gayriaskeriliğe vaktile terfik edilmiş olan bu kadar açık yeni vaziyetler karşısında fcadlannda rökorlar kırmak yarışı mey asgarî emniyeti hemen hemen sıfıra indir muahedeyi bu yeni ahval ve şeraitin zamiş olunca vaziyetin Türk efkânnca bü rurî kıldığı şekil ve surette tadil edecek flan aldı. yük endişe ve heyecanlarla gözönünde müzakerelere girişmekten ibarettir. Mukavelede bize muzaheretleri temin tutulması bittabi zarurî olur ve mes'uliyeBundan daha masumane bir taleb olur olunan devletlerden Japonya Milletler rini müdrik bir hükumet te memleketm *tmu) Çemiyetinden çıkıp gitti. Diğerlerininse âmetine aid bu kadar mühim bir mcseleYUNUS NAD1 Nafıa Vekâletinin emri üzerine Istanbul Nafıa Müdürlüğü tarafmdan yapılan üç senelik yol programı hakkında Nafıa ve Bütçe Encümenleri mazbatası da okunarak program aynen kabul edildikten Dün Şehir Meclisinde ölüler talimatnamesi hakkında izahat veren Belediye sonra, meclis azalannm hemen ekserisınin reis muavinı Nuri iştirak ettiği bir münakaşaya kapı açan ra ile yapılacak şeyler şunlardır: Lâhid, ölülerin tekfin ve teçhizine dair talimattabut, 10 binek otomobili veya 2 otobüs, namenin müzakeresine geçilmiştir. birinci nevi malzeme ile teçhiz ve tekfin, Büyük münakaşaya yol açan dinî merasim, cenaze otomobili. ölüler talimatnamesi Üçüncü smıfın ücreti 50 liradır. Bu paBelediye riyaseti tarafından verilen ra ile şunlar tedarik edilecektir: Tabut, emir üzerine hazırlanan bu talimatnameye 5 binek otomobili, yahud bir otobüs, teçgöre belediye vesaitile kaldmlıp gömüle hiz ve tekfin, dinî merasim, cenaze oto cek ölülerin cenaze merasimi, beş sınıfa mobili, mezar kazılması ve tahta kapak. aynlmıştır. Ücretleri peşin olan bu sınıfDördüncü sınıfın ücreti 30 liradır. Bu lardan birincisi 200 liradır. Bu 200 lira smıfa, 2 binek otomobili, teçhiz ve tekfin, ile ölüye yapılacak şeyler şunlardır: Lâ dinî merasim, cenaze otomobili, mezar kahid, birinci nevi malzemeden tabut, bir zılması ve tahta kapak tedarik edilecekçelenk, lüks olmak üzere 20 binek oto tir. mobili ve yahud 4 otobüs, birinci nevi Beşinci sınıfın ücreti 15 liradır. Bu pamalzeme ile teçhiz ve tekfin, seçme zevat ra ile, teçhiz ve tekfin, dinî merasim, cetarafından dinî merasim, gazetelerden iki naze otomobili, mezar kazılması ve tahta sile ilân, bir cenaze otomobili. kapak... ikinci sınıfın ücreti 100 liradır. Bu palArkast Sa. 7 sütun 5 te] Ajansı bildiriyor: Dokuz îtalyan tayyaresi bu sabah saat 10 da Adis Ababa üzerinde uçmuştur. Adis Ababa 13 (A.A.) Havas Ajansı bildiriyor: Büyük bir îtalyan bombardıman tayyaresi, şimdi, saat 10,35 te, şehrin üs tünde uçmaktadır. AdisAbaba 13 (A.A.) Üç Îtalyan bombardıman tayyaresi dün Norralu şehrini bombaya tutmuşlardır. Habeşler bu şehrin gayrimüstahkem olduğunu bildiriyorlar. Uç ölü ve beş yaralı vardır. General Ras Nasibunun bir raporuna göre, beş tayyare Sassabanch üzerine tekrar gazli bombalar atmışlardır. Kongre Reıslığıve seçılen Şukru Saraçoğlu Harb, Italyanlara on iki milyar lirete malolacak Paris 13 (A.A.) Oeuvre gazetesi, İtalya devlet bankasının, altın mevcu lArkası Sa. 7 sütun 1 de] lâtın kıymetli üyesı olan ve aramızdan ebediyen ayrılan doktor Hâdı Müşta kın hatırasına hürmeten ayakta bir daBu sırada murahhaslardan biri teşki [Arkası Sa. 7 sütun 1 de] iii.iiiiiMi.mniiiiiiMiimiiii.niiMHinii.ni ı mıııııııııımıııııııınıııı ıııııııııııııııııııı Metaksas Başvekil oldu, kabinenin diğer erkâni mevkilerini muhafaza ettiler. Demircisin Bu hususta Meclise mücenazesını hükumet kaldıracak him bir takrir verildi Ankara 13 (Te lefonla) Afyon saylavı Berç Ke resteciyan Türker Kamutaya bir sual takriri daha ver di. Müstakil Afyon saylavı bu takri rinde diyor ki: «Hükumeti miz Türk yurddaşlannın servetini himaye etmek mak Takrir sahibi Kesadile mevduatı ko resteciyan Türker r u m a kanununu neşretmiştir. Yakın bir zamanda ayni maksadla bir bankalar kanunu mevkii tatbika konacaktır. Bu gibi kanunlar yurddaşlar tarafından daima takdir e dilir. Türkiyede büyük şehirlerde şahsî İArkast Sa. 7 sütun 6 dd\ Emlâk kıymetleri niçin düşüyor? Yunan Başvekili Demicis nüziil isabetile öldü Atina 13 (Hususî) Yunan Başve kili Kostantin Demircis bu sabah yatağında ölü olarak bulunmuştur. Müteveffa eskidenberi kalb ve mide hastalıklarından mustarib bulunmak taydı. Son zamanlarda gözlerine arız olan hastalık dolayısile hükumet işlerini Başvekil muavini General Metaksasa bırakarak kendisi evinde istirahat et mekteydi. Başvekilin ölümü nüzülden ileri gelmiştir. Başvekilin vefatmı haber alan Ge neral Metaksas evine giderek hükumet namına ailesine taziyette bulunmuş, sonra, saraya gıtmiş ve Başvekilin vefatı üzerine hâdis olan siyasî vaziyet hakkında Kralla uzunboylu görüşmüştür. Demircisin cenazesi hükumet tara fından kaldırılacaktır. Cenaze merasi mine Kral da iştirak edecektir. Yeni kdbıneyi teş. Nuzul isabetile olen kil eden General Yunan Başvekili Metaksas Demircis Ölen Yunan Başvekili altmış yaşında idi. Yunanistan hukukşinasları içinde ilim ve fazlı ile birinci dereceyi iş • gal edıyordu. Birçok Alman hukuk fakültelerinin doktor unvanmı haiz bulunuyordu. Senelerce Atina Üniversi [Arkası Sa. 7 sütun 3 tej