17 Eylül 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: ' 2 nci sahifemizde: Siyasî icmal • Cenevredeki söylevlerden sonra 3 üncü sahifemizde: Garb dillerinde kökü bizim olan kelimeler Nadir Nadi 5 inci sahifemizde: Habeşistanda insan ticareti yok mu? 7 nci sahifemizde: Komşu memle ketlerde neler oluyor? , .„,. İSTANBUL • CAĞALOĞLU n.t, iı P W |AI inqc Jfll Sayil 4074 Telgraf w mektTip adred: Cumnnriyet, tstanbui . Posta kutnOTî istanbui. No. 248 0811 II CJİUI 190ü Ttietan: Basnoharrlj T« ert: 82366, Tahrir hfjtti: 24298, fdare n mattoaa kısmll« Matbaacıl* Te Neçrlyat Şirtetl. 24299 2429a umhuriyel Başım toprağa gOmen Devekuşu J\ Nihayet iş Olacağına Varıyor! Paris: 12 Eylul 1935 ugün bütün dünya memlekctlcri gıbi Türkiye halkı dahi dün Mıüetler Cemiyetinde olup biteni biliyor: îngiltere, kendi Dış îşleri Bakanı Ser Samuel Horun dılile, Ha beş işinde tutacağı yolu açık ve kesin olarak söylemiştir. Bu, Milletler Cemiyeli paktının ve barışın eğer öyle gerekirse hatta silâhla dahi korunmasından ibarettir. Milletler Cemiyeti, Milletler Cemiyeti olalı bu kadar önemli ve canlı bir gösteriye sahne olmamıştı. Ingiliz Dış îşleri Bakanının söylevi, şekil bakınundan Ingiliz siyasasına özel olan genel"liğile beraber ortadaki mesele bakımından en kesin fıkirleri en güzel bir yön temde ortaya koymak için gerçekten bir şaheser sayılmak değerindedir. Bu işte bütün Ingiliz genel oyu ile arkalanan îngiliz hükumeti, İmparatorluğun bütün kuvvetini terazinin sulh gözüne koy muştur. İtalyan Habeş anlaşmazlığındaki çıkmazı çıkar bir yola dökmek için işte Ingilterenin bu kararı almasına ve bu sözleri söylemesine ihtiyac vardı. Bilmiyoruz, îngiltere son sözünü söylemek te biraz geç kalmış mıdır? Eğer bu söz vaktile söylenmiş olsaydı işler şimdikı derecesinde ilerlemiş olmıyabilirdi. Ara yerde Italya Ingilterenin böyle bir tutum alabileceğine pek az ihtimal vererek Habeşistana karşı behemehal bir savaş aç makta çok ileri gitmiş bulundu. Dönül mesi zor sayılacak kadar ileri... Bu takdirde Habeş işinin îtalya ile Milletler Cemiyetinde üyc bütün memleketleri karşılaştıran yeni pozlar göstermek ihtimali bugün düne göre daha kuvvetlı dir. Bugün ltalyaya: italyan taarruzu başlıyormu? Kayseri Cebelitarıktaki Ingiliz kumandanı Harington boğazdan asker geçirilmesinî yasak etti fabrikası dün büyük törenle açıldı Bu açılış bütün yurd için ekonomik alanda bir dönüm noktası olacaktır Ekonomi Bakanı önemli bir söylev verdi. Törenden sonra verilen ziyafet Türk Sovyet dostluğu Habeşistanda genel seferberlik ve örfî idare için kânunlar hazırlandı, yolunda candan tezahürlere vesile oldu İtalyanlar Mısır hududunda da 20,000 kişilik bir kuvvet tahşid ettiler, Mısır sularına ve Cebelitarıka birçok yeni İngiliz zırhlıları geldi Cenevredeki tâJi komite düh akşam işini bitirdi Paris 16 (Özel) Romadan gelen haberlere göre, İtalva ancak zecrî tedbirler tatbik edıldiği takdirde Uluslar Kurumundan çekilecektir. Avni kavnaktan gelen haberler Italvan taarruzunun bugünlerde başlamak üzere bulunduğunu bildirmektedirler. Kayseri be% fabrikasının önden görunütu Kayseri 16 (Sureti mahsusada gönderdiğimiz arkadaşunızdan) Büyük kombinanın açılış töreni yalnız Kay seri için değil, bütün yurd için ekonomik alanda bir dönüm noktası olarak anılacaktır. Tören baştan sonuna kadar yüksek bir heyecan içinde yapıldı. Kayseri halkı misafirlerini karşılamak için erkenden istasyona toplandı. Biraz sonra fabrika spor meydanının da hıncahınç dolduğu görüldü. Törene ilk defa fabrıka işçileri namına söylenen bir nutukla başlandı. Nutuktan sonra bütün amelenin çok güzel ve duygulu olarak söylediği On y;l marşı meydanı dolduran kalabalığın da iştirakile bir uğultu halinde ovayı kapladı. Belediye namına söylev veren Halkevi Başkanı Naci büyük kombinanın altın anahtarlannı getirmi; olan heyete samim duygularını anlattı ve bu arada Kayseriye şeref veren dost Sovyet heyetile Karahan Yoldaşa da saygılarını sundu. Yoldaş Gordiyef fabrikadaki Sovyet mühendisleri ve işçiler namına söylediği rusça nutkuna türkçe bayanlar ve baylar hitabile başladı. Söylevini gene türkçe olarak şöyle bitirdi: «Yaşasın Sovyet Türk dostluğu». Amele tarafından dost teknisiyen (Arkası 8 inci tahifede) ttalyamn kararı Londra 16 (A.A.) Bu pazar günkü İngiliz basını, Musolinin Uluslar Sosyetesine verdiği cevabı, Uluslar Sosyetesl tarafından vapılacak her türlü uzlas ma tekliflerini kesin olarak reddedici mahivette görmektedir. Bununla beraber, cSanday Times> Cenevre avtarından alarak bastığı bir yazısmda şöyle diyor: <Burada sanıldığına göre Musolini, Aduada, harekâtm başlangıcından en fazla üç hafta sonra kazanmayı tahmin ettiği bir gösteriş galibiyetile iktifa e decek ve bu galibivet üzerine îtalyan HaBeş atkerleri «Aditababa* tokaklartnda şu gdrdüğünuz levnaıan ttrny onurunun korunmasından sonra Uluslar rak dolaşmaktadırlar. Levhada *Yakmda düftnan gelecek, vaianına mukaySosyetesi tarafından barışı yeniden ko yed ol! Yalnız erkeklerimiz değil, ka dfnlartmtz da vatan yolunda olmetini rumak için yapılacak gayretlerin boşa bilirler!» cümleleri vardtr Habeş meaelesindeki ulusal dava çıkrnasına çahşmıyacaktır. . nı silâh kuvvetHe .* ve M*ra;!a kotartnağa J ^ öğleden sonra buray» döneft •hi'Nıdanı General Haringtonun imzasiie Beşler komitetınde k«ikı?,ı,,.avakjın! Yoksa yalnız HabeFransız Başbakanı Laval îtalvan dele neşredılen resml bir tebliğ Cebelitarıkşıstanı değil, hepimizi karşında bulursun Cenevre 16 (Özel) îtalyan Habeş gesi Baron Aloizi ile görüşmüştür. Bu tan asker geçirmenin yasak eidjdiğini bildırmektedir. Deniliyor. Halbuki Italya böyle şey ihtilâfını hal için ltalyaya ve Habeşis görüşme çok kısa olmuştur. Cenevre 16 (Özel) Beşler komitesi Cebelitarıka gelen tngiliz zırhlılan tana yapılacak teklifleri kararlaştırmak olamaz düşüncesile «UHIanmakta çok iieilzere Beşler komitesi tsfafından seçilen başkanı Madariaga yarın sabahtan itiLondra 16 (Ozel) Cebelıtarıktan geri gitmiş olduğundan şimdi böyle bîr Oltâh komite bu akşam ge»; vakit işmi bi baren İtalyan ve Habeş delegelerile te len haberlere göre, Oseania zırhhsı bu timatom karşısında geri dönmekte elbet tirmiştir. Tâli komite raporunu yarın maslara bashvacaktır. sabah meçhul bir semte gitmiştir. Bunçok zorluk çekecektir. Hususile ki îtal Beşler komitesine verecektir. Bu rapo Cebelitartktan asker geçirilmesl dan başka bugün Cebelitarıka 2 harb ya şimdiye kadar bütün bu ihtimaliere run muhtevivatı hakkında henuz hiçbir yasak gemisi gelmıştır, varın da başka harb gekarşı çok yüksek atıp tutmuş ve Millet haber ahnamamıştır. (Arkan 2 nci tahifede) Londra 16 (Özel) Cebelitarık kuler Cemiyetine olduğu kadar Ingiltereye karşı da meydan okuyup durmuştu. Amma hiç şüphe yok ki İtalya bütün o meydan okuyuşları, Milletler Cemiyetinin böyle derli toplu bir harekete geçemi yeceği kanaatile yapmıştı. Ingilterenin ltalyaya karşı Habeşistan hatın için, eğer öyle gerekirse, bütün kuvvetile karşı koymağa kalkışabileceğine îtalyada pek az ihtimal venlmiş ve Fransaya ise fazla güvenilmişti. Halbuki Italyanın bilmesi lâzımdı ki Avrupada, hele Milletler Cemiyetini tutacak, Ingiliz siyasasından Fransa kolay kolay vazgeçemez, hatta Atinada çıkan hükumet taraftan MASSAWAItalya bile bu ihtiyacdan kurtulmuş sa Projya gazetesi 13 tarihli sayısında şunyılamazdı. lan yazıyor: Üç yeni Ortaokulla bir çok şubeler açılacak Dün Kültür Bakanının başkanhğında toplanan heyet bu kararı verdi ve bütçede tahsisat ayrıldı Birkaç gündenberi şehrimizde bulun makta olan Kıiltür Bakanı Saffet An kan, şimdiye kadar henüz bir okula verleştirilemiyen talebenin durumlan hak kındaki son kararını dün vermiştir. Saffet Arıkan şehrimizdeki Bakanhk genel müfettişlerile, iki saat kadar süren bir toplantı yapmış ve neticede acıkta kalmış talebeyi memnun edecek bir ka rar verilmiştir. Bu karara nazaran açık taki talebenin yerleştirilmesi için biri Ortaköyde, biri Istanbulda, biri de Ka dıköyde olmak üzere yeniden üç ortaokul ve lise ve ortaokullarda da müm kün olduğu kadar muhtelif şubeler açılacaktır. Bu suretle açıktaki talebe yerleştirilebileceği gibi, fedrisatı gücleşti .recek derecede fazla kalabalık olan smıfların sayısı da azaltılacaktır. Ortaköyde Hâkimiyetimilliye yatı okulunda açılacak olan ortaokul yalnız kızlara mahsus olacaktır. Diğer ortaokullar is£ karışık olacaktır. Bunlardan başka mevcudu az olan Çamlıca Orta ya tıokuluna da fazla talebe verı'ecektir. Bakanlık, yeniden açılacak olan bu okul ve şubelerin ders vasıtalanna sarfedilmek üzere bütçeden on bin lira sar fını muvafık görmüştür. Bu paradan 7 (Arkan 3 üncü tahifede) Eritrede her an "ileri!,, İzin almadan Yunan kumandası bekleniyor sularına giren italyan müstemlekesinde Habeşistana taarruz edecek kuvvetleri yakından gören ilk Ingiliz gazetecisinin intıbaları İtalyan zırhlılan Yunan gazetelerinin yaptıkları neşriyat ııııııııııııınıııııiHiııııiMiıııııııııııııııııııııııııııııiıııııııııııııııııııiMiı>ııııınıııinıiHiııiMiıııiMinınııııııımnın«nııtııınıııııınınıınıınıniıııııııııı Italya Ingiltereyi hiçe saymakta çok ileri gitmiş olduğu için kibirli, kuvvetine güvenir ve hele böyle hakka dayanınca .«özünü hiçbir tehlikeden kırpmaz inadcı Ingiliz milletinin bu taşkınlıklan kolay kolay bağışlayıp geçemiyeceğini vaktile oranlamak ve düşünmek lâzımdı. Ingil tere M. Musolininin çürümüş bir kadid .aandığı ve saydığı Milletler Cemiyetine gelerek ona taze can veren kuvvetü il gisini gösterince akan sular durmak lâzım geldi. Şimdi Milletler Cemiyeti yüksel ,miş ve ıtalya, bizzat kendi hükumetinin yuvarladığı uçurum kenarında küçüldükçe küçülmüştür. Bundan sonra ne olursa olsun ve Milletler Cemiyeti ne karar verirse versin Habeş meselesine artık hallolunmuş gözile bakılabilir: îtalyanın .istekleri aleyhine olarak. Meğer ki îtalya akılhlık edip hemen şimdi yolunu değiştire, ve Paristeki Üçler konferansında kendisine yapılan önergeleri kabul ettiğini söyliye. Bunu yapmak zor ol makla beraber şimdi İtalyanm kaybolmuş davasını kurtarmak için yapabileceği biricik iş, bizce, bu kalmıştır, Bir de bütün dünyaya karşı savaşı göze almak, ki onun sonuncu nercde karar kılabilece ğini anlamak için hiç keşif ve keramet istemez. îngilizler vaktile ltalyaya şimdi sa vaşsız bu kadarım almazsa ileride ve eavaşla bunun onda birini dahi bulamı yacağını açık söyleyip durmuşlardı. îşin hâlâ savaşsız ve kendi sayımına azçok faydalı bitmesi yalnız İtalyanm elindedir. (Arkası YUNUS NADl 4 üncü tahifede) , « Haber aldığımıza göre buradaki İtalyan elçisi fırtına dolayısile bir îtal yan torpil gemisinin Fleva ile Suniyon arasındaki ıssız Arsida adacığma yanaş(Arkan 3 üncü tahifede) Ulusal güreş takımımız Balkan şampiyonu oldu İtalyan • Habeş harbinde ilk hareketlere I.ondrada çıkan Morning Post gazetesinin Eritreye gönderdıği süel aytarı (askerî muhabiri) Mortelli bu müstemlekenin merkezi Asmaradan gazetesine şu uzun telgrafı göndermiştir : «Hükumet memurlan Cenevredeki münakaşaların sonuna intizaren mühim birşey söylemiyorlar. Fakat süel (askerî) hazırlıklar çok ilerlemiştir. Havala rın müsaade etmesini müteakıb harekâ tın başlıyacağı hakkında umumî bir kanaat vardır. Yağmurlar tedricen kesili yor. Fakat hududa giden yollar hâlâ su altındadır. îtalyan ordusu ilerlemek için ir almak üzere bulunduğunu ümid ederek sabırla bekliyor. Italyanlann başlıca kuvvetini üç ko lordu teskil ediyor. Bunlar nizamiye, yerli askerler ve siyah gÖmlekli milis kıt'alarından mürekkebdir. Bu kuvvetlerin cümlesine Başkumandanlık eden zat Şarkî Afrikadaki İtalyan müstemlekeleri Fevkalâde Komiseri General De Bo nodur. 67 yaşında bulunan ufak cüssei Baskumandan sair d'Annunzioya ben ziyor. Erkânıharbiye Reisi Ceneral Gabba iriyarı ve zeki bir zattır. Her ikisi de dün beni nezdlerine kabul ederek görüştüler. Çok dostane davrandılar. sahne olacak topraklnr Bursa Eskişehir yolunda soygun Üç haydud yolcuların 1800 lirasını soyarak savustular Bursa 16 (Telefonla) Pazarcıkla Karaköy arasında üç silâhlı tarafm dan bir yol kesme ve soygunculuk yapılmıştır. Bunlar Bursadan Eskişehre gi den iki otobüsle on yük arabasını dur durmuşlar ve yolcuların üzerinde bulunan paraları alarak savuşmuşlardır. So(Arhast 3 uncü tahifede) Takımımız 17 puvanla birinci, Romanya 11 puvanla ikinci, Yunanistan 10 puvanla iiçüncü, Yugoslavya da 4 puvanla dördüncü oldular Itatyan kuvvetlerinin Başkumattdanı General De Bono Bana her türlü kolaylığı gösteriyorlar. Harbin nasıl yapılacağı hakkında söylenen sözler ve yapılan tahminlerin ha kikaten mutabakati temin edilemez. Bir taraftan askerî memurlar plânlarını gayet gizli tutuyorlar. Diğer taraftan plânların değişebileceği soyleniyor. Amatör sevkulceyşçiler harbin şöylece başlıyacağını tahmin ediyorlar: (Arkan 7 nci tahifede) 20 İLKTEŞRIN PAZAR Genel Nüfus Sayımı , Sayım yurdumuzun her tara fında ayni günde yapılacak ve bir günde bitirilecektir. Bunun için herkes yalnız bu lunduğu yerde yazılacaktır. Bafvekâlet istatistik Umum Müdürlügü Çoban Mehmed ve Yugotlav Begaç Ya?ar ve Romanyah Görgöş yanyana Dördüncü Balkan güreş şampiyonası olsun uzaklaştırabilmek için güreşlere nın final maçları dün gece gene Taksim 9,40 ta başlanabılmiştir. stadyomunda yapıldı ve müsabakalar sona Müsabakalar bir buçuğa kadar sîir • (Arkan 8 ind tahifede) erdi. Dün gece Taksim stadyomuna mahşerî bir kalabalık toplanmıştı. Stadyom şimdiye kadar en mühim futbol maçlannda bile bu kadar kalabalık görmemışti. Üstad Ercümend Rkrem TaluBu izdiham dolayısile inzibatı temin eınun güzel bir hikâyesi bugün mek çok güç olmuş, müsabakalara saat 6 mcı sahifemizde sekizde başlanacağı ilân edilmişken ringin etrafına dolan halkı oradan kısmen Kazoğlu