8 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2
Cumhuriyet = 8 Mayıs 1935 Bulgarlar ve Boğazlar rejimi Boğazlar hakkındaki Ankarada Turizm îstanbulda bayram! isteğimizde haksızmışız! komisyonu faaliyeti Kurultay şenlikleri haBizi bundan vazgeçirebilirlerse silâhlanmalan meselesini kolayca halledeceklermiş Rapor üzerinde mühim kararlar veriliyor Ankarada toplanan turizm komisyonuna Türkiye Turing Kulübü namı na iştirak eden Şükrü Âli şehrimize gelmiş ve burada Ankara toplantılarında müzakere edilen mevzular üzerinde Turing Kulübie temaslarda bulun duktan sonra dün akşam tekrar An karaya gitmiştir. Şükrü Âli, bir muharririmize An karadaki çahşmalar hakkında şu iza haa vermiştir: « Ankarada bütün vekâletlerin murahhaslarmdan teşckkül eden ko misyon çalısmalanna devam etmektedir. îlk toplanhda, Turing Kulübün hazırladığı uzun raporla bu işe dair oIan dilekleri dinlendi, bundan sonra komisyonun encümenlere ayrılarak çalışması kararlaştmldı ve tetkik edilecek işlerin nevi ve mahiyetlerine göre, pasaport, gümrük, münakalât, askerlik, turizm siyaseti encümenleri teşkil edildi. Türkiye Turing Kulübünün bütün encümenlere dahil olması da tensib olundu. Şimdi encümenler, kulübün hazırladığı bu rapor muhteviyaünı kısım kısım müzakere etmekte ve icab eden kararlan almaktadırlar. Encümenler ayn ayn çalışarak mesaisini bitirdikçe bımlann verdikleri kararlar umumî heyete bildirilecek ve heyeti umumiyece tasdik edildikten sonra Bafvekâlete arzolunacaktır. Şimdiki halde turizm komisyonu heyeti umumiyesi haftada iki defa pazar ve çarşamba günleri toplanmaktadır. Komisyonun müzakere ettiği işleri iki kısma ayırmak mümkündür. Bunlann birincisi, Iküsad Vekâletinin hazırladığı mufassal raporda turizm işinde gösterilmesi icab eden bütün idarî kolayhklara aiddir. Bütün hükumet teşkilâtı, memlekete fazla turist getirmek için mümkün olan bütün idarî kolayhklann gösterilme sinde müttefiktir. îkincisi karşılayıcı turizm noktai nazanndan memlekette vücude getiril mesi lâzım gelen hnaratın heyeti urnumiyesine taalluk etmek tedir. Bu kısıra bir bütçe işidir. Bunun için bu kısma aia program senelere taksim edilerek parça parça tatbikma geçilecektir. Heyeti umumiye şimdiki halde Turine; Kulübün raporu üzerinde tetki katla meşguldür. Bu tetkikat netice sinde alınacak kararlar hükumete takdim olunacak ve bunlar hakkında icab eden kanun ve talimatl&r verileceklir. Komisyonun mesaisi daha bir iki ay sürecektir.» ( Şehir ve Memleket Haberleri j Tarihî eserler tamir ediliyor Süleymaniye camisin'n tamirine karar verildi Evkaf idaresi, tarihî kıymeti olan bazı abidelerimizi, camilerimizi tamire karar vermişti. Bu cümleden olarak bu sene Sultanahmed camisinin tanıi « ratı yapılmıj, kurşunlan yenilendiril miş, caminin eskimiş saçaklan tamir edilmişu'r. Aynca caminin avlusu da temizletilerek bir park haline getirilmiş, içerisine birçok ağaclar diktirilmiştir. Evkaf idaresi bu sene de Mimar Sinanın ölmez eseri olan Süleymaniyeyi tamir edecektir. Bu tamirat hakkında Evkaf idaresi başmiman Nihad demiştir ki: « Gazetelerden birisi, Süleymaniye camisinin bazı direklerinin sarar dığını, taşlannın ve sütun başhklannın rutubetten karardığını yazıyordu. Evkaf bu tamiratı yaparken sütunlann siyahhğını, direklerin sanlığını gider • mek için bunlan kazımak cinayetini yapmıyacak. Fakat bütçesi nisbetinde tamirata devam edecektir. Burada direkler vaktile yağlıboya ile boyanmış b. Bu direkler raspa edilecek, saçaklar tamir edüecek, avlusu temizlenecektir. Gelecek sene de Şehzade camisi tamir edilecektir.» Siyasî îcmal Fransada Belediye intihabı ransada geçen pazar günu belediye intihabatı yapıldı. Fransadaki bu intihabatın nekadar şümullü ve ehemmiyetli olduğunu anlamak için otuz sekiz bin belediye dairesinde on bir buçuk milyon müntehibin rey verdiğini, intihab edilen belediye meclisi azalannm yekununun 450,000 kişiye baliğ olduğunu söyle mek kâfidir. Bu «ntihabat her altı se* nede bir defa yapılır. Geçen meclis • lerdeki azalar arasında sekiz nazır, 174 âyan azası, 320 meb'us vardı. Belediye meclisleri intihabatı sırf sîyasî olan meb'us intihablanna benzemez. Bu intihablarda mahallî, şahsî ve iktısadî menfaatlerin, alâkalarm büyük rolü vardır. Maahaza âyan meo lisi azalan belediye meclisleri tarafından intihab edildiğinden dolayısile be« Iediye intihablannm dahi siyasî ehenv miyeti vardır. Bunun için bu intihablarda dahi fırkalar büyük faaliyet gös« terirler. Bundan başka belediye intihabatındaki muvaffakiyeti ve muvaffakiyetsizliği gelecek parlamento intihablannın vereceği neticeleri tahmine mikyas addederler. Bunun için 1929 senesindeki inti hablarda olduğu gibi geçen pazar günü yapılan intihablarda dahi siyasî fırkalar birbirlerile çetin mücadeleler yaprılar. 1929 intihabmda mutedil fırkalar sol fırkalann blokuna karşı çarpışmışlardı. O zaman sollar blokundan komünistler haric tutulmuştu. Bu defaki intihabda mutediller iîe radikal sosyalistler, bir taraftan sollar ile herhangi surette uzlaşmayı kabul etmiyen (sag millî cephesi) ve diğer taraftan komünistler ve sosyalistlerin teşkil ettikleri (müttehid cephe) ile mücadele etmişlerdir. Bu mücadele nin büyük manası vardır. Sosyalistler ile komünistler Fransamn faşizme doğru gittiği kanaatinde • dirler. Her vasıta ve kuvvetle bu ce reyanı ve arkasmdaki tesekkülleri durdurmağa çahşıyorlar. Milliyetperverlei ise Fransanın komünizme ve beynel milelciliğe doğru alabildiğine gittiği kanaatini beslemektedirler. Onlar da bugünkü içtimaî nizamı ve aileyi kurtarmak davası hesabma bütün kuvvct ve gayretlerini sarfetmektedirlef. Bu itibarla Tia».. . ^ t . u^k QV munasım zırlıgı bitmek üzere... Yann Ankarada toplanacak olan Halk Partisi dördüncü umumî kurul tayına iştirak etmek üzere îstanbul vilâyeti namına Bayan Hakkiye Emin, Vilâyet umumî medisi azasından avukat Ahmed Faruki, Beyoğlu kazası başkanı avukat Mekki Hikmet, Vi lâyet merkezi başkan vekili Ali Rızt seçilmişlerdi. Bu murahhaslar dün akşamki trenle Ankaraya gitmişlerdir. Cumhuriyet Halk Partisi dördüncü kurultayı münasebetile yann yaoılacak muazzam şenliklerin hazırhklarına hararetle devam edilmektedir. Bütün belediye şubeleri, mülhak bütçe ile idare edilen bütün daireler ve hususî müesseseler, evler bu büyük gün münasebetile süslenmekte ve elektrik tenvirah yapılmaktadır. danvasüseüe Oniversitede merasım Cumhuriyet Halk Partisi dördüncü kurultayı dolayısile Üniversitede de büyük merasim yapılacakur. Dün Üniversite Rektörlüğünden bütün fakültelere bu hususta bir tamim yapılarak bütün yüksek mekteblerle fakültelerin o jrün ve gece donatılması bildirilmiştir. Bundan ba<ka yann sa bah saat 9 da bütün fakülte talebele ri ilk derslerini bırakarak Fen fakültesi konferans salonunda toplanacaklar dır. Burada konferanslar verilerek C, H. Partisinin doğuşu, tarihçesi, programı ve raeydana getirdiği işler ve inkıIâb hareketleri canlandmlacaktır. Şehrimize gelen murahhaslar Ankarada yann toplanacak olan Cumhuriyet Halk Partisi dördüncü kunıltayma iştirak etmek üzere memle ketin her tarafından Parti murahhas lan Ankaraya gitmektedir. Bunlann mühim bir kısmı sehrimizden geçiyor lar. Evvelisi gün tzmir Parti başkanı Avni Doğan tstanbuldan geçerek Ankaraya gitmiştir. Dün de îzmir murahhaslanndan doktor Kâmran Kenan şehrimize gelmiştir. Kâmran Kenan bugün aksam rrenile Ankaraya hareket eclecektîr. Çanakkate boğaztndan bir görünüf Dün Sofya ve Atina muhdbirleri mak istenmesine bizim bir turlü ak mizden iki mektub aldık. Ayni mev lımu ermiyor!» tua temas ve güzel bir tesadüf eseri MemJuh Talâl Ttzd olarak diğenne cevab teşkil eden bu Yunan gazetelerinin nefriyatı mektublan aynen birbiri ardı nra koyuyoruz: Atina 5 (Hususî) Hükumetçi Sofya 5 Bulgar matbuaü son Proia gazetesi, Tevfik Rüştü Arasın günlerde Trakya ve Boğazlann tah Uluslar Sosyetesi konseyinde Boğazlar meselesi için yaptığı diyev (bayakimi meselesile fazla alâkadar ol nat) üzerine Türk ve tngiliz gazete maktadır. Bu mesele hakkında Bul • lerinin yazüarmdan bahsederek diyor gar gazetelerinde ak sık yanlar çık ki: maktadır. Diğer muahedelerin as «Tevfik Ruştü Arasın bu meseleyi kerl ahkâmile birlikte Lozan muahe niçin ve hangi durumda ileri sürdüğüdesinin de askerî ahkâmının kaldınl nü biliyoruz. Almanyanın, kimseye sormadan kendi kendine silâhlanmamasuu istememiz bilmem neden Bulsından ve bunun üzerine Versay andgar dostlarımra fazla meşgul etmek laşmasmın süel (askerî) maddelerini tedir. Sanki Lozan muahedesinin as beraberce kaldırmayı konuşmak prensipi onaylandıktan (kabul edildikten) kerî ahkâmının tatbik edilip edılmesonra, Versaya benzeyen SenJermen, mesine bakmağa onlar memurmuş gibi Bulgar dostlarımız gazetelerinde Trianon ve Nöyyi andlaşmalarınm değiştirilmiyeceği savganamazdı (müyazdıklan bütün yazılarda bizim budafaa edılemezdi). nu istememizin doğru olmadığını ve Nitekim, Italya, önce olduŞu gibi Lozan muahedesile diğer muahede Stresada da, Avusturya, Macaristan lerin birbirine bağlanamıyacağını, bu ve Bulgaristanın silâhlanmasına bir taleble haksızlık ettiğimizi ispat etşey demiyeceğini anlattı. İngiltere dc meğe (!) koyulmuşlardır. Akılların bu düşüncededir. Yalnız Fransa, bu ca bunda muvaffak olabilirlerse on işte önceden Küçük Andlaşma ile Balkan Andlaşmasının düşüncesini al ların silâhlanma meselesi daha ko mak lâzım geldiğini söyledi. İşte böylay ballonunacakrruş. Aksi takdirde bir zamandadır ki Tevfik Rüştü Aras îngilizler başta olmak üzere diğer Boğazlar meselesini ortaya koydu. Türkiye haklıdır. Lozan andlaşmadevletler de bu işe razı olmıyacak sında doğusal Trakya ile Boğazlar imış. çin suel şartlar vardır. Fakat Turltiîşte bu yazılardan bir örnek: ye, bu andlaşmayı imza ettiği zaman Sofyanın en ağırbaşlı geçinen (Mir) Nöyyi andlaşması bir yıldanberi eri • gazetesinin 4 mayıs tarihli nüshasın tılmekteydi (tatbik edilmekte idi). Bugün Nöyyi andlaşması değişirse da (Trakya ve Boğazlardaki askerf Lozanın da değişmesi lâzım gelmez rejim) serlevhası altında çıkan bir mi? başmakalede muharrir Boğazlar ve îngiltere, prensip bafcımından, BoTrakya için Lozan muahedesile va ğazlann silâhlanmasmı konuşmak iszedilen askeri rejimden uzun uzadıya temiyor. Fakat bunu istemiyenlerm bahsettikten sonra makalesini şu cüm diğer andlaşmalarm ve Nöyyinin de değiştirilmesini istememeleri gerek lelerle bitirmektedir: tir. Fakat ne İngiltere ne de Italya, «Lozan muahedesile vazedilen as Avusturya, Macaristan ve Bulgaris « kerî takyidat işte bunlardır. Bunlar tanm silâhlanmasına tam olarak kardan bir kısmı Boğazlarm serbestisi şı koymak dölenini (azmini) güder gözükmüyorlar. nin tabiî neticeleridir. Trakyaya aid Biz Yunanistana gelince, Türkiye olan diğer kısım ise iki taraflıdır. ile olan çok sıkı bağlarımız ve iki Bunlan yalnız Türkler tatbik etme memleket arasmdaki sınır için alınan mektedir. Her ne olursa olsun bunlar karşüıklı garantiler, bizim bu işteki Nöyyi muahedesinin vazedilen askeri durumumuzu göstermeğe yeter. Şurejimle alâkadar değildir! Bu askerî nu da ulamak (ilâve etmek) lâzım gerejim Türkiyedeki askerî takayyü lir ki Türk Elen paktının imzasın dattan büsbütün ayrıdır! O büsbütün dan ve bu paktın sonradan yenileş bâşka bir prensipe, bir taraflı terki tirilip genişletttirildiğinden sonra Boteslihat prensipine iştinad etmekte ğazlar meselesi bizim için eski önemidir. Nihayet Türkiye Nöyyi muahe ni (ehemmiyetini) büsbütün kaybetsini imzalamış değildir! Ve bizim simiştir. Bulgaristanın ihtimal olarak lâhlanma meselemjzle Boğazlarm sersüâhlanması ise, bunun Türkiye ka« bestisi hukümlerinin kalduılmak is » dar bizi de ilgilediği (alâkadar etti ği) besbellidir. » tenme meselesinin birbirine bağlan VtLÂYETTE Tecziye eidlen memurlar Istanbuldaki mülkiye müfettşleri dün ve evvelki gün ani olarak kaza teşkilâtlanndaki memurlann vazifeleri başmda bulunup bulunmadıklannı teftiş etmişlerdir. Müfettiş Feyzi Gürel Fatih kaymakamlığında teftişte bu lunmuş ve vazife başında bulunmıyan dört memuru muhtelif cezalarla tec • ziye ettirmiştir. Diğer kazalarda da bazı memurla nn işleri başmda bulunmadıklan gö rülmüştür. Dün Vilâyetten alâkadarlara gön derilen bir tamimde müfettişlerin elde ettikleri bu neticeden bahisle vazife leri başlannda bulunmıyan memurla nn şiddetle tecziye edilecekleri bildi rümistir. KÜLTÜR İŞLÜRİ Umumî kütubhane genişliyor Kültür Bakanhğı, son ramanlar da fazla okuyucusu olan bazı kiitüb hanelerin genişletilmesi lüzumunu İs tanbul Kültür Müdürlüğüne bildir mişti. Bu emir üzerine Kültür müfet b'şleri fazla okuyucu celbeden kütüb haneleri dolaşmışlar ve bunlardan Beyazıddaki umumî kütübhanenin ge nişletilmesi lâzım geldiği hakkında biı rapor vermişlerdi. Bu rapor üzerine umumî kütübhanenin yanmdaki medresenin kütübhaneye ilâvesine karar ve rilmiş ve tamirata başlanmışur. Ta mirat dolayısile muvakkaten umumî kütubhane okuyuculara kapalı bulundurulmaktadır. Tamirat bittikten sonra kitablar yeni kısma nakledilecek, eski kütübhanenin bütün odalan büyük bir salon haline kalbedilerek okuyuculara tahsis edilecektir. ECNEBÎ MEHAFİLDE Ankaraya giden Hindliler Hindistanın Haydarabad vilâyeti hükümeti erkânından Hasan Ali Da vud Ali ile Mir Mazhar Ali Han dün Ankaraya gitmişlerdir. Gezgin olarak memleketimize gelen Hindli memurlar Ankarada bir hafta kaldıktan sonra îstanbul yolile Mısıra, oradan da memleketlerine döneceklerdir. ÜMVERSİTEDE Rusyanın hediyeleri Sovyet Sağlık Bakanhğı tarafmdan îstanbul Ünuiversitesine hediye edilen iki sandık dolusu ve muhtelif hastalıklan canlı olarak gösteren mulâjlar Tıp Fakültesine verilmiştir. Üniversiteye bu armağanından dolayı Sovyet Bakanlığına bir teşekkümame göndermistir. Rus artistleri bugün geliyorlar Yann Tepebaşı tiyatrosunda bir müsamere verecek olan Sovyet artist leri bugün Dumlupmar vapurile îzmirden îstanbula geleceklerdir. Artistler bu sabah nhnmda Vilâ yet, Belediye, Konservatuar, Halke vi, maarif erkânı tarafından karşıla nacak ve Park oteline misafir edile ceklerdir. Dünkü inkılâb dersi Üniversite knferans salonunda dün İnkılâb derslerine profesör Yusuf Kemal tarafından devam edilmiştir. Yusuf Kemal dünkü dersinde ticarette inkılâbı anlatmağa devam etmiştir. İlk Çin elçisi dün gece geldi inkılâb dersi imtihanlan Üniversite inkılâb dersi doçentleri dün tekrar toplanarak inkılâb dersinden yapılacak imtihanlar üzerinde görüşmüşlerdir. Neticede imtihanJarın 4 haziranla 5 temmuz arasında icra&ı kararlaştınlmıştır. Hangi dersten hangi gün imtihan yapılacağı Edebiyat fakültesince ay nca tesbit olunarak ilân olunacaktır. Diğer dersier gibi İnkılâb dersinden muvaffak olamıyan talebeler sınıflannı geoemiyeceklerdir. Adana Halkevinîn faydalı konferansları d& * ©rdugâha aynlmış bir memleket man* zarası gösteriyor. Geçen sene ştıbahnda Pari*te ve vîlâyetlerde bu cereyan ve teşekküller arasında yapılan kanlı musademeler den sonra millî birlik hükümeti namı albnda bir nevi mütareke hükümeti vücude getirilmişti. Buna ragmen hrka< lar el alhndan, yahud belediye intihab* lannda da görüldüpü veçhile açıktan açığa gene rejim mücadelesi yapmaktan geri durmamamaktadırlar. Bu mucadelelerin gene muntazam müsellâh kuvvetler arasında dahilî muharebe şeklini alması ihtimali Fransayı en faz« la düşündüren bir meseledir. Bunun için Fransadaki belediye intihabab yalnız dahilde değil haricde dahi derin bir alâka ve endişe ile takib olunmuştur. Nefsi Pariste milliyetperverlerin muzaffer olması müttehid cephe arasında endişeler uyandırdığı gibi Parisin varoslannda komünistlerin kazanması da millî cepheyi derin de rin düşündünnüştür. 374 dairei inrihabiyede yapılan intihablar kat*î netice vermişse de yüzden fazla dairede müsavi olduğundan ikinci bir intihaba lüzum görülmüştür. Bu intîhablann arkası alınmadıkça kat*î bir hükum vermek kabil değildir. Şu kadar var ki şimdiye kadar komünistlerin eski aza lıkîanndan hiçbirini kaybetmedikleri halde radikal sosyalistlerin ve diğer fırkalann hayli zıyaa uğramalan na zan dikkati celbetmektedir. M. Heryo bile ikinci intihaba kalmıştiT. Hakikî vaziyet ikinci intihabat neticesinde anlaşılacaktır. Maharrem Feyxî TOGAT Muz ve hıırma dikiliyoı Sıcak memleketlere mahsus mah sullerin topraklanmızda da yetiştirilmesi için Antalya ve havalisine getirilen mütehassıs muz ve hurma fidanlan dikmeğe başlamıştır. Ekilen tohumla nn vaziyeti sonbaharda, fidanlann vaziyeti de ancak kışm belli olacaknr. Çin elçisi Ve refıkası karşılayıcdar arasında Çin elçisi General Hoyaotsu dün finize ve onun kıymetli arkadaşlan gece saat 10 da zevcesi ve maiyetinde na Çin ulusunun hürmetkâr selâmlabulunan 11 memurla beraber tsken « • rını getirdim. Türkiyede bir elçilik deriyeden İstanbula gelmiştir. kurarak iki dost millet arasındaki Elçiyi elçilık müsteşan M. Wang münasebatm daha ziyade kuvvetlenile İstanbuldaki Çin kolonisi ellerinmesine yardım edebileceğimizi umude küçük Çin bayrakları olduğu halyoruz. Benden evvel buraya gelen arde Galata rıhtımında karşılamışlar kadaşlarımıza karşı Türk hükümeti dır. le Dış İşleri Bakanı tarafından gös Vapurda kendisine hos geldiniz diterilen hüsnükabule ve kolaylıklara yen bir muharrimize General Hoya bilhassa teşekkür etmek isterim. otsu Türkiye ile Çin arasında asırlarHenüz itimadnamemi Reisicumhuca mevcdd münasebatı anlatfak her runuza vermediğim için bu sözleri bir iki ulusun geçmişindeki benzerliklere elçi sıfatile değil, hakikî bir Türk dosişaret etmiş, Türkiyedeki terakkilerın tu sıfatile söylüyorum.» Çinde büyük sevinclerle karşılandı General Hoyaotsu bir iki gün ts ğını söyledikten sonra demiştir ki: tanbulda kaldıktan sonra maiyetile « Türkiyeyi kurtaran Büyük Şeberaber Ankaraya gidecektir. Profesör Şvent geldi Alman şehir mütehassıslanndan prtv fesor Şvent dün sabahki ekspresle jehrimize gelmiştir. M. Şvent bugünlerde Ankaraya gîdecektir. 2,510 muallim 65 bin talebe Kültür Müdürlüğü tarafından yapılaıt bir istatistiğe göre îstanbul vilâ yetinde 630 u kadın olmak üzere 2 bin 510 ilkmekteb muallimi, 32 bini kız olmak üzere 65 bin talebe olduğu anlaşılmışhr. Ilkmekteblerden alınan listelere göre bu sene beşinci sınıflardan imtihana tâbi tutulacak talebe miktannın da 10 bin kişi olduğu görulmüftür. Cumhuriyet Nüthası S Kuniftor AbOnB JTflrkiye Adana «Husuıf» Halkevimizin tertib ettiği halk konferansları, buyük bir rauvaffakiyetle yürütülmüştür. Birkaç gün Önce, bu kon feran*lardan biri de hapishanede verilmiş ve mahbuslar üzerinde çok iyi tesir bırakmiftır. Gönderdiğim resim, konferansı dinliyen ftıahbutları toplu olarak göstermektedir. İlk plândakiler hapishanemüdür, memur ve muallimleridir. şeraiti» « i îo Hariç İçb 1700 Kr. 14S0 Senelik 1400 Kr. Altı ayhk 750 Ûç ayhk 400 Bir ayhk 150 yoltter J 800
