29 Ocak 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

llk sayısı canlı ve heyecaDİı mündeticatla PERŞEMBE Günü Çıkıyor eftnft 7 8U B A T S o n e NO. 0 0 4 0 Telsrraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul . Po*ta kutusu: Istanbul, No. 248 ««II CO IMIIUrUUIUII I 3 O J Teiefon: Başmunarrtr ve evi: 22366, Tahrir heyeO: 24298 tdare ve matbaa kısmile Matbaacıîık ve Nesriyat şirketl 24299 24290. ii f l umhuriyet ooAa ÎSTANBUL . CAĞALOĞLU ^fllı 9Q llinpilıânıııı IP^R 1935 Cumhuriyet Almanağı Şimdiye kadar bir tane almadınızsa acele ediniz. Sonra bulamıyacaksıniz. Her kitabcıda ve gazete bayiinde bulunur. Avrupa barışında Balkan andlaşması Ne durumdadır? öze başlamadan bir yanlış telgraf bildirimini düzeltmeği gerekli buluyoruz. Dört beş gün önce bir ajans telgrafı Fransa ve îtalyanın Sofya sefirlerinin Bulgar hükumeti yanına giderek onu Roma anlaşmalarını tugralamağa (imzalamağa) çağırmış olduklnnı bildiriyordu. Bu bildirim bizim bu alanda o vakte kadarki bilgimize uygun düşmediğinden böyle birşeyin birdenbire nereden çıktığı önünde ileri geri bazı düşüncelerimizi yazmıştık. Gerçek, bizim bildiğimize göre Fransız İtalyan Roma anlaşmalarını onaylamağa (kabul etmeğe) ve tugralamağa çağırılacak uluşlar iki bölüğe aynlmış oiarak şunlardı: İlk sekide Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya, Yugoslavya ve Almanya oiarak Avusturyayı kuşatan, onunla sınır bitişikliği olan uluşlar, ondan sonra da Polonya ve Romanya. İtalya ile Fransaya gelince onlar kendilerinin kurdukları bu düzene pek belli birşey oiarak, hatta ötekilerden daha büyük bir gücle katılacaklardı. Görüyoruz ki bu sayı içinde Bulgaristan yoktur. Onun içindir ki söze başlamak için yazdığımız ajans bildirimi bize o vakte değin işitilmemiş bir duyumun (haberin) inanılması zor dokunağım (tesirini) yapmıştı. Ondan sonra dediğimiz ajans bildiriminin Avrupa gazetelerindeki biçimini görerek ajansın yanlışı nerede olduğunu anlamıştık. Şimdi bundan artık oiarak aldığımız daha kesenkea (kat'î) bildirimlere dayanarak o yanhşlığı »öylece düzçltmek yeterliğinde bulunuyoruz: Fransız ve italyan sefirleri ayın yirmi birinde Sofya hükumetine salt Roma anlaşmalarını bildirmişlerdir. Nite « kim gene bu iş bu suretle aym 17 sinde Ankarada Cumhuriyet hükumetimize de bu duruşta bildirilmiştir. Bilim yönünden bir işi bir yere sağlık vermek başka, o yeri belli bir işi tugralamağa çağırmak gene başkadır. Bu sözlerimizle yalnız bu işteki yanlışhğı düzeltmek istiyoruz. Bulgaristanın Roma anlaşmalanna girip girmemesi, bizim üstünde artık duracağımız bir iş değildir. Bulgaristan bu anlaşmalarda yan alacak olsa Balkan Andlaşmasının tutumu daha başka türlü olacağını söylemeğe yer bile yoktur. Bu son sözümüzde de Bulgaristana karşı herhangi bir düşüncemiz saklı değildir. Biz salt siyasal durumlann gerçekliklerine dokunur bir noktayı belirtmiş oluyoruz. Yoksa Bulgaristanla olan komşuluk ve Balkanhlık bağlarımızın, hele bu son vakitlerde daha ziyade dostluk bağlarına özen verilmekten sezgi ve güc olmak yolunda bulunduğunu açık söyliyebiliriz. Haşmetlu Bulgaristan Kralı Hazretlerinin Türk dostluğuna üstün değer vermekten hiç geri kalmadığmı pek iyi biliyoruz. Roma anlaşmalan tasarlamalarmdan sonra siyasal durumun açıIışı önünde Balkan Andlaşmasının tutacağı yol şimdi artık gereği gibi anlaşılmış bulunuyor. Cenevre konuşmalarile vanlan kesenkes songulara göre her ne olursa olsun Balkan Andlaşması devletleri art«z arasız (daima) aralarındaki el ve »öz birliğini sürdürüp gideceklerdir. llkönce Balkan Andlaşması, sonra herşey: İşte andlaşmayı yapan uluşların temelli tutumu budur. Biz Küçük Andlaşmanın da kendi sayımına böyle bir yolda ol«duğunu biliyorduk. Şimdi anlaşıhyor ki ayni tutum o güc ve inanla Balkan Andlaşmasına da uydurulmuştur. Kaldı ki Cenevrenin konsey dışındaki siyasal konuşmaları Doğu Andlaşmasının hiç olmazsa Roma anlaşmalan kadar ve belki biraz daha artık bir değeri olduğunu ortaya çıkarmıştır. Fransanm tuttuğubu doğu anlaşmasına ayni özenle Sovyetler Rusyası giriyor, ve diğer uluşlar da böyle bir Trakyada su baskını Nehirler taşdı, Edirne 15 kısmen su altında kaldı ye Bazı evler yıkıldı, bir kadın öldü, şimendifer hatları bozuldu, trenler işlemiyor Takas yolsuzluğu suçlu, mahkemeverilmek üzere... Uzak Şarkda mühim bir hâdise aponya, Sovyetlerle larbe vesile mi arıyor? Dıs Moğolis • tamn, yani Sov yet nüfuzu altui da bulunduğu iddia olunan Şimalî Mogolistanın mer» kTİ Ulan Bafardan ve Moskovadan gelen asağıdaki telgraflardan enlaşıldığma gö • re Mançurideki Japon kuvvetleri iç yani Çm Moğolistanına ve şimalî Çine taarruz etmekle kalmayip harici Moğolis tana dahi hücum etmislerdir. Tahkik komisyonu reisi Japonlar, Şimalî Moğolistana da saldırdılar ve hâdiAnkaraya çağırıldı senin mes^uliyetini Sovyetlere yüklemek istediler 929 senesinde Edirnede vuku bulan $u baskımna aid bir göıünü? ye emirler vermisler ve su baskınma uğraması ihtimali bulunan yerleri doIas mağa baslamıslardır. Sular süratle yükselmis, Gazhnihal, Kirishane, Tabakane ve Tiirkoğlu mahalleleri kısmen su altında kaJmıstır. Bunlan diğer mahalleler trkib ebnis • tir. Polîs, jandarma, itfaiye kazaya uğnyan maballelere dağılarak evleri sularla mahsur kalan halkı sandallarla ve trabalarla kurtarmağa baslamıslardır. Bu faaliyet biitiin gece devam et • miştir. Su baskını saat 7 de durmustur. Fa[Arkast alttnct tahifede] Fırtınanın şehrimizde yaptığı zararlar Edirne 28 (Telefonla) Son giinlerde Edirnede ve Bulgaristanda ya • ğ*n siddetli, sürekli yağmurlar yüıiinden Tunca ve Meriç nehirleri taşmıs, sular Edirnenin kenar mahallelerini istü* efaniştir. Uç saat içinde 810 ma halle su içinde kalmıştır. Sular dün gece saat 23 te yüksel • meğe baslamıştır. Umumî Müfettis, vali ve fnka reisi derhal lâzım gelen tedbirlerin ahnması için polise, itfaiye Ihracatı mühim nâittimale oerile teşhil eden ceviz kütükleri Arastirma'arı bir buçuk yil süren takas yolsuzluğu hakkmda, tahkik komisyonunun hazirladığı evrak, bugünden itibaren Ankarada gözden geçiri lecektir. Tahkik komisyonu reisi gümrük raufettislerinden AH Kemal, ya • (Arkast dordüncu sahijede) Mısır kadınlarmm büyük sevinci Mısır Kadınlar Birliği kadınlarımızı kutluluyor Şimali Moğolistam ve Japon kıtaatının Japon kuvvet taarruz istikametlerini gösterir harita leri haricî Moğolistanın hududuna giğolistan hükumetine ve Sovyet Rus rerek Moğol halk hükumeti müfreze yaya yükletmek için Moğol kıtaatıma lerine saldamşlardır. Arada kanlı Mançuri topraklarma tecavüz ettikle çarpısmalar olmustur. Japonlar bu rini, Moğol kuvvetlerine bir Sovyet muharebenin mes'uliyetini şimalî Mo(Arkası beşınci sahıfcdsı Endişeye luzum yok! Yunan donanmasının takviyesi aleyhimize netice veremez! Eski şartlar değişmiştir, komşumuzla dost olmasak bile filosu bizim için tehlike teşldl etmez Mutr Kadınlar Birliği başktau Hüda Şaravi Kahire 28 (A.A.) Mısır Ka • dmlar Birliğinin kurucusu ve bas kanı Huda Şaravi kurultayın ka • dtnianmıza verdiği siyasal haklar hakkında Kahire hususî muhabiri • mize su sözleri söylemiştir: « Ne mutludur ki Atatürkün sayesinde doğu tarafmdaki kadın larm basında yürüyen Türk kadıniArkast alttnct sahifede) Futbol heyeti mahud maça aid kararını verdi » Hataları sabit olan Vefa kalecisile Muhteşeme ve hakeme boykot cezaları verildi Futbol heyetinin dünkü içtimaında alınmıç fotoğrat tstanbul mıntakası Futbol beyeti dün aksam saat 7 de Beyoğlu Halkevinde toplanarak cuma günü Galatasaraydan üç oyuncunun yara • lanmasile neticelenen müessif maç üzerinde tetkikler yapmıs ve muhtelif kararlar vecmistir. Müzakereye tstanbul mıntakası ikinci baskanı Fethi Tahsin de istirak etmiştir. Heyetin dünkü tetkik ve tahkikleri hakemin maçı fena idare ettiği. Vef«ı oyvncularının hareketlecinda kasd olmamakla beraber batah ve sert oyunlarile Galatasaray futbolculannın yaralanmalannda amil olduklan neticesine varmıstır. tçtimada maçm hakemi Ademin (Arkast altıncı sahifede) ınınııinııımıııııınııııniıınıiMiıııra Yunanistanin, deniz kuvvetlermi artırmak istediğini Türkiye ile Yuna • nistan arasinda 1930 da yapılmif olan andlaşmaya tevftkan, hükumetimize bildirdiğini yazmiştık. Yunanistan mevcud deniz kuvvetlerine bir zirhlı, se • kiz muhrib ve o nisbette de denizaltı gemisi ilâvesine karar vermistir. Yunanistanin, donanmasmı kuvvet lendirmek istemesini yanliş tefsir e denler olduğunu görüyoruz. Hatta ga zetelerden biri, Yunan donanmasının sirf Türkiyeden daha kuvvetli bir fi Ioya sahib olmak için takviye edildi ğini bile söylüyor. ve «bugün Yunan' hlarin donanmalarinı artirmak iste meleri kendilerine hiçbir fayda temin edemez. Çünkü, bizi geçemezler ve anlaşmayı barış sayımına çok yerinde buluyorlar. Balkan Andlaşması, Küçük Andlaşma gibi ilk kaynağında (aslında) barışa yarayan bir tutumdur. Banşı daha genel bir sağlamlığa iriştirmek için daha önce onun yolunda almmış düzenleri bozmakta ise elbet hiçbir doğruluk olamazdı. Balkan Andlaşması bütün varlığile barışa yararlık etmekSenenin en güzel edebî romani Yunan donanmastnın en kuvvetli gemisi: geçmelerine de izin vermeyiz. O hal de durup dururken böyle bir ise ne lüzum vardı, diye düsünmek ve hatta komsumuza bunu sormak ve cevab istemek hakkimızdir.» diyor. Yunanistan, acaba hakikaten donanmasını sirf bize karşı mi takviye edi • yor? Fikrimizce, Türkiye ile Yunanistan arasinda deniz silâhlan rekabeti artık tarihe karısmiştır. Çünkü artık iki devletin coğrafi vaziyetleri ve siyasi hududları değişm»tir. Yunanistan Oe Türkiyenin deniz silâhlan için birbi • rine rakib olduklarim iddia etmek Balkan Harbine ve Umumî Harbe tekaddüm eden zamanlarda doğru idi; fakat bugün yanlıştir. Yanliştir, derken Türk{Arkası besıncı sahifede) ten geri kalmıyacak ve bunun için de onu ortaya çıkaran uluşlar arasındaki bağları gevşetmek şöyle dursun, belki hergün daha ziyade pekleştirip gitmeği gözönünde tutacaktır. Averot Sabık Kayserin atlattığı tehlike Ahçıbaşısı, Vilhelmi zehirlemeğe kalkışmış Londra 28 (A. A.) DaUy Mailuı Doorn muhabiri, s a b ı k Kayserin 76 n cı yıldönümünün fevkalâde sü • kunla kutlulan masina, on beş yıldanberi hiz mette iken, on gün evvel Doorn dan Almanyay3 iade edilen «.hçıbaşısmm, Vil Sabt* Kayser Vilhelm helmi öldürmek tesebbüsünde bu • lunmus olmasmın sebeb olduğv (Arkası uçüncü sahifede) ıiHiııııııırııııııııiMiııııııııııııııiıııııııııımiMinHiııııııııııiıııı>ıııııııııııiMMiıııııııııınııi!iMiinııııııııı Gayritabiî havalar Marmara adasında hafif sarsıntılar Rasatane Müdürü «Bu vaziyet lodostan ileri geliyor, fakat bugünlerde kar ve kış bekliyebiliriz» diyor Bizim vaktile bu yerde ayni songuya varan araştırmalanmızın böylelikle gerçeklenmesinden elbet sevinc ve kıvanc duyduk. Bugün: Avrupa yolundan notlar Yazan: Ismail Habib Sevük Uçüncü sahifede YUNUS NADt öz dil üzerinde konuşmalar Yazan: Yahya Saim Ozanoğlu Dördüncü sahifede GÖKYÜZÜ RESAD NURİ te Btrkaç gune kadar nesre basliyoruz. Kadın saylav olursa Halkçı Türkiyede dağcılık sporları Yazan: Vildan Aşır Oakay Besinci sahifede Muallim Nebahat Hâmidin anketimize cevabı Bu sene tstanbul havasmda bir gayritabülik var. Arasira yağmur yağmasa hemen, hemen kis mevsiminde bu lunduğumuzun kimse farkmda olmıyacak. Gündüz hava sicak, gece sicak tan uyumak imkâm yok, pireler ve ancak yaz mevsiminde hayatiyetini tekrar elde eden tahtakuruları canlandı, sîvrisinekler ayaklandı. Erikler tomurcuklaodı. Diğer meyvalar da açmak üzere... Bu mevsimde sebzeeilerde marul gibi ilkbahar mahsulü görübnektedir. Şehrimizde bu mevsimde görülmemis olan bu havalara mukabil tstanbulun dörtbir tarafmda Trakyada, Karade nizde, Eskişehirde, Ankarada havalar soğumuş, kar yağmistir. Reuatane Müdürü Fatin Havalarm burada böyle mevsimsiz sicak gidişi halk arasinda bir takim kar düşerse burada da kar yağar. Alı • dedikodularin çikmasma sebebiyet ver nan haberîere nazaran Balkanlara kar mistir. Dün bu hususta Rasatane Mü • yağmağa başlamiştır. Buradaki lodo • sun da bugünlerde poyraza çevirme • dürii Fatinle görüstük; değerli âlimi • si muhtemeldir. Bu takdirde bir, iki miz sorduğumuz suallere su cevablari gün içinde tstanbulda da kif ve kar verdi: bekliyebiliriz. « tstanbulda havanin sicak olmasi Havanin sicaklık veya soğukluğu ile lodostan ilen geliyor. Orta Anadolu arzin bir takım hâdiselere maruz kala • da hava soğuk oldumu ekseriyetle buiArkası altncı rada sicak olur. Balkanlara ne zaman