9 Kasım 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

H A YAT Ansiklopedisi nci cüzü çıktı Rus Inkılâbının 17 inci yıldönümü omşu ve dost Rusya evvelki gündenberi büyük inkılâbının 17 nci yıldönümünü kutlulamakta bulunuyor. Üç gün büyük Sovyetler ülkesinın her tarafında devam edecek olan bayramın şenlikleri simdi orada coşkun tezahürlerle dalga dalga açılmaktadır. Sovyetler inkılâbı asnn büyük bir hâdisesini teşkil etmekle beraber arada alınan I 7 3enelik mesafede komşularınıiz \aricen sulhu muhafaza etmekle beraber dahilen zamanın en büyük inşa ve imar plânlarını tatbika itina ettiler. Her iki sahadaki muvaffakiyet sevinilecek ve övüııülecek kadar büyüktür. Kocaman bir milleti baştanbaşa şevk vs he/ecana düşüren bayram çok yerindedir. Dost ve komşu memleketin bu yerinde kıvancını sevinçle görüyoruz. Onların sevincini kenJi sevincimiz sayacak kadar memnun oluyoruz. Siyasal (siyasî) ve soysal (içtimaî) idare anlayışlan ve şekilleri her memlekette ayn ve oraya mahsustur. Bunun üzerinde uzun durmağa yer yoktur. Bununla beraber Çarlık rejiminin ortaçağlardan kalma şekilleri Rus mi'leti için olduğu kadar dünya için de dayanılma8i zor bir ağırhktı. Yeryüzünden bu ağırhğı kaldırıp atan fıkir hareketinden doğma hâdiseyi hiç kimse hiçe sayamaz. İnsanlık mukadder olan istikbaline doğru yürürken büyük büyük bir sürü meselelerin sorgu işaretlerile çevrilmiştir. İnsanlar için mevcut bir nizamı bozarak yerine yenisini koyrnak en büyük işlerden birini teşkil eder. Rusyada yapılan tecrübe bu değişiklik huausunda o zamana kadar tf. şekil ve mikyasta misli görülmemiş bir hareketti. Büyük Rus inkılâbının 17 nci senesinde şunlan kaydetmek lâzımdır: Hareketin zorluğunu hesap edenler inkılâp Rusyasına, yani Rus inkılâbına herhalde mahdut pek az ömür vermişlerdi. Bu reiimle deruhde olunan vazife ve gajelerin kolayhkla tahakkuk edemiyeceği hakkındaki kanaatler açık ve kat'î ifade olunuyordu. Rus inkılâbı ergeç dahilin kargaşalıkları ve haricin darbeleri önünde yıkılarak perişan olup gider sanıhyordu. Dünya ekseriyetle yeni rejinvn idare ettiği Rusyaya, yani yeni Rus rejimine açıktan açığa düşmandı. Işte ilk senelerin bütün bu takdir ve telâkkileri birer bîrer suya düştü. 1 7 sene sonra inknâj Rusyası ilk senelerinden yüzbin kere daha kuvvetli olarak ayaktadır. Rusyada budunun (halkm) hayat seviyesini yükseltmek gayosile ve yalnız bunun için girisilen devce çahşmalar orada dünyanırı başka hiçbir memleketinde görülmemiş imar ve inşa plânlanmn tahakkukuna kapı açtı. Yeni Rusya Avrupa ile Asyanm ayırıcı noktasında ve dünyanın beşte biri denilecek kocaman bir kıt'ada adeta yepyeni bir Amerika yaratt!. Her biri büyük mikyasta binbir işten yalnız beyaz denize götürülen 270 kilometroluk koca Stalin kanalını ansak hayretten durakalmaklığımıza yetecek bir harika karşısındd bulunuruz. Şimdi bunun daha büyüğü Moskova ile Volga arasmda yapıhyor. Dahilen asayiş ve inh'zam bütün mükemmeliyetile caridir, haricen ise yeni Rusya bugiin dünya sulhunun kuvvetli temellerinden birini teşkil ediyor. Yeni Rusyaya karşı her taraftan gösterilen düşmanhklar siline siline sıfıra kadar indi diyebiliriz. Rua inkılâbının 1 7 nci yıldönümünde gordüğümüz manzara işte budur. • İftihara lâyıktır ki biz bu büyük înkılâpçı milletle ilk dost olan millet ve memleketiz. En kara ve en zor günlerde başlamış olan bu dostluk hergün samimiyet ve kuvvetini artırarak devam etmiştir. Bunun ilk sebebi bizim de o ilk günlerde kara günler geçirmekte oluşumuzsa daha büyük diğer sebebi iki ulusun (milletin) yekdiğerini takdir edecek ululukta oluş 67 âl 07C7 tSTANBUL CAĞALOĞLU p Q ToepJr.;eQnJ nO. Of Ol Telgraf ve mektup adred: Cumhuriyet, Istanbul . Posta kutusu: İstanbul. No. 246 OUlllo O I cŞriniSaill Telefon: Başmuharrir ve evi: 22366, Tahrir heyeti: 24298, idare ve matbaa kısmlle Matbaacılık ve Neşriyat Şirketı 24299 24290. umhuri Epir hâdiseleri ı AYAT iklopedisi nci cilt hazırdır. Cttzlerlnizi an evvel ciltletiniz 6 J Fransadaki siyasî buhranın neticesi Sümer Bankın faaliyeti Kabine çekildi, yeni kabi Vaziyet gittikçe Bir pamuklu fabrikasının daha temeli atılıyor neyi M. Flanden kuracak fenalaşıyor Yunanistan yeni ve şid Beş senelik sanayi programımızın iki buçuk Gazeteler «bizi gözetleyen yabancılara Fransanın detli bir teşebbüs yapacak sene içinde ikmali mümkiin olacaktır yoluna devam edeceğini göstermeliyiz» diyorlar Paris 8 (A.A.) Hükumet istifa etmiştir. M. Dumergin istifa mektubu, radikal sosyalist fırkasına karşı şid detli bir hücum teşkil etmektedir. M. Lebrun, M. Lavalden yeni kabineyi teskil etmesini îstemistir. Yeni kabineyi M. Flanden teşkil edecek Pari» 8 (A.A.) M. Löbrön, Nazırlar meclisinden sonra, M. Dumrgle yapmağa lüzum gördüğii mülâkat esnasında, yeni kabinenin de M. Dumerg tarafından teskilini ısı aırla icra etmişse de mumaileyh reddetmiştir. Btonun üzerine M. Löbrön meclis reisi M. Buisondan rica etmis ve fakat mumaileyh te meclis reisliğindeki hizmeti daha nafi olduğu kanaatile bu vaziyeti reddetmiştir. Reisicumhur bunun üzerine M. Lavale müracaat etmis, M. Laval kendini münhasıran haricî işlere vermek arzusile kabine teşkili vazifesini kabul etmemistir. Bun • dan som a Eliza sarayına çağırılan M. Flanden yeni kabinenin teskili vazifesini kabul etmiştir. M. Flanden, saraydan çıkarken Şimalî Epiri ve Arnavutluk • Yuna~ nittan hududunu gösterir harita Atina 8 (Hususi) Yanyadan Atina gazetelerine verilen malu mata göre simali Epirdeki Yunan ekalliyetinin vaziyeti pek fenadır. Arnavut hükumetiain Rum ekalli • yeti üzerindekî tazyikı devam et • mekte, Yunanlılann da hükumete karşı mukavemeti artmaktadır. Vaziyetin bu şekilde devamı tehlikeli bir hava husule getirmektedir. Ergiri civarındaki Yunanlılar dağla • ra çekilmişlerdir. Arnavut hüku • meti, asayişin devamım ancak pek kuvvetli jandarana ve polis kuvvetlerile temin edebilmektedir. Yanyadan gelen mütemmim malumata göre cenubî Epirdeki eski çete reisleri, şimaldeki kardeşlerini kurtarmak için Arnavutluk hudu • dunu geçmeğe hazırlanmaktadır • la>'. Bu sebeple hükumet hudutları takviye etmiştir. Gazeteler, hüku • metin bu mesele ile ciddî surette alâkadar olduğunu yazmaktadırlar. Hükumet Arnavutluk nezdinde bir defa daha siddetli teşebbüste bu Iunacak ve Arnavutluğun beynd • milel muahedat ve taahhüdat ah kâmına riayet etmediğini dünya efkirı umumiyesine brldirecektir. M. Laval ve yeni kabinaya dahil olmtyacaklart soylenen eshi nazırlardan Mareşal Peten ile M. Tardiyo kendisine sorulan suallere cevaben derhal ziyaretlerine başlıyacağını ve en kısa bir zaman zarfında mu • vaffak olmağa çalışacağını söyle • rhiştir. M. Flanden evvelemirde mebusan ve âyan reislerini ve M. Du • mergi görecektir. Mabadı uçüncü sahıfede Deniz müzakerelerinde niçin uyuşulamıyor? Japonya ile İngiltere ve Amerikanm istedilderi ve istemedikleri seyler, beklenen netice Sümer Bankın infa ettirdiği aon tiste m pamuklu mentucat fabrikatartndan Bakırköy fabrikanndan bir manzara Türkiyedeki ilrinci büyük pamuklu reğlîstne giderek temelatma merari • kombinasmm temeli bu ayın 15 inde minde bulunacaklardır. atılacaktır. Bu yeni kombina Sümer Eregli pamuklu kombinası gelecrk Bank tarafından Konya Ereğlistnde sene 1 ikinciteşrinde işe başlıyacaktır. inşa edilecek olan pamuklu mensucat Fabrika simdilik 15 bin germenle is fabrikasıdır. Bunu takip edecrk olan liyecek, 250 tezgâhlı olacaktır. Fab • Nazilli kombinasile, kısa zaman için • rikada simdilik 650 amele ve memur de üç büyük fabrika meydana gebnis çalışaeaktır. olacaktır. Ereğli kombinasında senede vasatî 7 bin balya pamuk sarfolunacak ve Basvekil tsmet Paşa ile tktısat Ve • kili Celâl ve Sümer Bank Umumî Müdü 4 5 milyon metro kumaş çıkanlacakrü Nurullah Esat Beyler ve diğer banka tır. Mabadı alttncı sahıfede mümessilleri, ayın 15 mde Konya E • Nafıa Vekâletinin yeni binası Küşat resmi dün yapıldı, binayı Gazi Hz.de gezdiler Ankara 8 (Telefonla) Yeni Nafıa Vdkâleti binasının küşat merasimi bugün saat dörtte yapıldı. 3,5 tan ittbaren hükumet erkânı ve meb'usİBr binaya gelmeğe başla • dılar. Dörde doğru Meclis Reisi Kâzım, Basvekil Ismet Paşalarla Ve • killer, Fırka kâtibi umumisi Recep Bey geldiler ve Nafıa Vekili Ali Bey tarafından karşılandılaır. Basvekil tsmet Pasa kısa bir hitabe irat ederek memleketin imart için çahşanlara teşekkür, iyi ve güzel çalrsma esbabını basaranları tebrik etti ve kordelâyı kesti. On dakika sonra Reisicumhur Hazretleri de binayı tesrif buyur • dular. Müteakıben toplu bir halde binanın gezilmesine başlandı. Bi nanın gezilmesi bir saat kadar sürdü, müteakıben hazırlanan büfeye gidildi. Gazi Hazretleri Nafıa binasını gezdikten sonra sanayi secgisini teşrif buyurdular. Millî Müdafaamız için mühim bir karar Sıhhiye Vekâletinde bir zehirli gaz ve hava hücumlarından korunma müdürlüğü ihdas ediliyor Ankara 8 (Telefonla) Meclise g e l n bir lâyihada 1934 bütçesi «B» cetvelinin sıhhat ve içtimaî muavenet faslına ilâve yapüarak tçtimaî Mua • venet Umumî Müdürlüğüne bağh bir zehirli ve bogucu gazler ve hava hücumlanndan korunma işleri subesi müdürlüğü ihdasına ve 300 lira ma • aslı bir mütehassu getirilmesine lü • zum gösterilmektedir. CUMHURİYET Hükumet teşki lâtı arasmda bir zriıirli ve bogucu gazler ve hava hücumlarından korunma işleri şubesi müdürlüğü ihdası karannı al kışlamamak mümkün drğildir. Çün kü istikbalin harplerinde artık cephe ve cephe gerisi diye bir ayırma yap mak imkânı kalmamışbr. Eskiden, emin olan cephe gerisi, simdi cephe kadar tehlikeli olmuştur. İki saatte 56 yüz kilometro mesafeyi alan tayyareler, ha sım memleketin her tarafına bomba ve bogucu gaz yağdıracaklardır. Bu atr^ ve zehir yağmuru altında cephe geri sinde kalan insanlar, hayvanlar, bina lar ve hatta mahsuller, herşey, hersey tehlikededir. Filvaki yarının harple rinde tayyarelerin atacağı yangın ve gaz bombaları, tarlalan, ekinleri yakmak veya zehirlemek suretile mahve<5en ormanları tutusturan tahripkâr bir silâh olacaktır. Onun içindir ki her memlekette, havadan gelecek oîan «belâ „„,„„„„ HmiMUIHIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIliHUI Dünyanm en büyük deniz dev letleri teslihat rekabetinin önüne geçmek üzere bir itilâf akti için Lon drada tekrar müzakereye başladılar 1922 tarihli Vaşington ve 1930 tarihli Londra deniz mukaveleleri de bu maksatla aktolunmuştu. 1936 dt müddeti münkazi olacak olan mezkur mukaveleler İngiltere ile Amerikaya müsavat, Japonyaya da bu devletlerden her birinin bes gemisine mukabil üç gemi bulundurmak hakkını vermisti. Londradaki yeni müzakerelerde Japonya 3 5 5 nisbetinin Japon yanın seref ve emniyetile kabili telif olmadığımı ileri sürerek müsavat istemi«tir. Amerika ile tngiltere, JaMabadı altıncı sahtfede larıdır. Rus veTürk soylan insanlık duyguları ve karakterleri yüksek iki yüce boydur. İki millet yekdiğerini tanımakta ve hergün daha ziyade takdir etmekte gecikmemişlerdir. Kürenin bu kısmında Ruslarla Türkler bütün bir itimat ve emniyet temeline dayanan büyük bir kütle halinde sulhun zâmini bulunuyoruz dediğimiz zaman asla mübalâğa etmiyoruz, belki sadece hakikate tercüman oluyoruz. 'Zamanların gççmegile yeni Rusyanın dütıya siyasetindeki mevki Kaçakçılıkla mücadele hlr Alman gazeteri üç devletin <» leplerini fu sekilde tasvir ediyor: Yukarıda Amerikanm, aşağıda Japanyantn istedikleri, ortada tngil terenin ihtiyaçlarım tasvir eden harita ini almasına imkânlar hasıl oldu, ve böylelikle cihanın karışık vaziyetleri içinde evrensel (umumî) sulh hayatının bozulmak tehlikelerinden kurtulmasına kıymetli ve kuvvetli bir destek daha katılmış oldu. İştebugünlerde büyük inkılâbınra yıldönümü bayramlannı kutlulayan millet, bizim değerli dost ve kemşumuz olan bu millettir. 0nun bayram sevinçlerine niçin bu kadar candan iştirak ettiğimiz şimdi daha iyi anlaşılır sanırız. Ecnebi memleketlerde zehirli gaz hücumlartna karşı yapılan hazır • Uklardan: Gaz ma*kelerile teçhi* edilen fabrika amelesi yi asümanî» ye karşı türlü türlü korunma çarekri aranmaktadır. 3u tepeden inme belâ, cepheden ziyade cephe gerisinde tahribat yapacağı için mem!e ketin canlı ve cansız herşeyi, bütün nıillî servetleri müdafaaya muhtaçtır. Bu korunma ise bilgi ve ihtasasa bağh bir işth. Bu itibarla, bir müdürlük değil, bir umumî müdürlük, hatta müsleşarlık bile ihdasına değer. Bu hayatî ko runma işinde ilk adımın at'.lmış olması cidden memnuniyeti muciptr. HlllltlllllllllllllH'll. Kıymetli bir hoca ÖZ TÜRKÇE: IIHIllllll ••illllllllllllllllllllllllHtllllllllHl.llllllllllllB Meclise iki mühim lâyiha verildi Ankara 8 (Telefonla) Meclise gelen iki lâyihaya göre: 1 Kacakcılığm men ve takibine dah olan 1918 numaralı kanunun ; 71 iınc maddesile tayin olunan miiddet 1937 yılı mayısının sonuna ka dar uzatılnuştır. 2 Adliye Vekili adiî ihtısas mahkemelerinden lüzum görülen leri İcra Vekilleri kararile kaldıra bilecektir. kaybettik Maruf fizik muallimi Mahmut Bev vefat etti Kıymetli muall imlerimiz den Tatar lâ • kabile maruf Mah mut Bey dün öğ • N üstü kalp sek * tesindçn vefat et miştir. Mahmut B. uzun müddet Kız Muallim mekte binde, Kabataş, Pertevniyal Lise lerinde müdür Hterhum Mahmut &. lük etmis, birçok mekteplerde fizâc «nıalümliği yapmış,' çok değerli ma ^ vifçilerimizdendi. Merhum birçok fi • zik kitapları da yazmıştır. < İlk yol Dil düzeltmesinin çabuk ve yolunda yürümesi candan istediğimiz ve candan birlikle yapmağa çalışacağımız en bellibaşlı işimizdır. Düşüncelerimize, duygularımıza yabancı eli değdirmemek, yabancı sözlerin ortaklığını almamak bizim için büyük bir kazanç demektir. Yazı yazanlanmızm birlikle çalışması bu özlü, bu değerli işi sandığımızdan çok kolaylaştıracaktır. «Düşünüşlerimize bütün bütün uygun gelebilecek sözleri bulmak kolay mıdır? Bugüne kadar arapça ve farsça ile anlatabildiğimiz incelikleri ne yolda söyliyeceğiz? Bunun için yıîlar geçmelidir ki bir yandan sözler bulunabilsin, biı 1 yandan o sözleri kullanmağa al Mabadi beşincı sahifede UIIUIIIIMIIMIIMIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilllllllllllllllllllllllllllllilMlllllllillllfllllMIIUIJIIIII.tllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinilllllUllllllllllin BugUtu bir yemek 3 Oaefi MMtede Bir Fraonz rabitî. ne cevap Yazan: Ahidin Daver f iaci «ahifede SiDfma," 6 YUNUSNADİ