30 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Cumhuriyet Kitaplar ve mecmualar ) Kıymetli ve f aydalı bir Irfan hayatunıza, çok sahlan zabıta romanlanndan, açık saçık aşk ve ih • tiras hikâyelerinden ziyade faydalı eserler hediye ebneği şîar edinnuş olan Kanaat kütüpanesi bu neviden yeni bir ye tükür, Cengiz Hana da gÖrdüğünü eser daha neşretti: «Fransızca türk Elçi, bu esrarengiz yeri şöyyaz. Beni devirmek istiyenleri iste ben çe hukukî ve medenî lugat». 1« bir gözden geçirdikten sonra böyle devirirım. perdenin «rkasma yerleşti, heyecanla S20 büyük sahifeden mürekkep o • dışanyı seyre daldu Sarhoş padisah Ian bu lugat, Kanaat kütüpanesinitt Mahmut Yalvaç, Cengiz Hana gönhâlâ ayakta idi, sendeliye s«ndeliye şimdiye kadar yeni harflerle neşretti derdiği uzun bir raporda şu haberleri ği on dördüncü lugattır. Bonlarm aradolaşıyordu. stralryoTdu.. smda sade türkçe, fransucadan türk • Beş on dakika boyle geçti ve salona «Babk, denizi bumez, derler. Doğru çeye, türkçeden fransızcaya, ingUiz bir mabeyinci girerek yerlere kadar imiş. Biz Harzimliyiz ama yurdumuzu ceden türkçeye, türkçeden ingilizceye, §fldi, padişaha şu haberi verdi: öğTenememişiz. Sen Ulu Han bizi bizabnancadan türkçeye ve türkçeden alBağdath şeyh Mecdettm Haz den iyi biKyormussun. Çünkü ne dü mancaya, italyancadan türkçeye bü retleri geldüer, fermanmızı bekliyor siindünse doğru çıkh, ne diledinse koyük küçük Iugatler vardır. lar. laylıkla ve birer birer yerhıe gelmeğe Kanaat kütüpanesinm neşrettiği son Buraya getirin, ben çagainayınca basladı. Bunlan görünce yeni bastan on dördüncü lugat, ve mülga Düyunu da kimseyi buraya sokmaym. inandun: Keskin zekâ keramete takla Umumiye fdaresi ve Osmanh Banka Biraz sonra karagözlü, kara sakalh, attınrmış. sı tercüme kalemleri sabık müdürü î«kerliferlî bir adam odada göründü, baEvet, Ulu Han, hersey, senîn um tanbul Darülfununu sabık profesörlekifi magrur, yürüvüsü mağrur, selâm rinden Hüseytn Daniş Beyin eseridir. verişi mağrurdu. Padisahm ayakta dur dugun ve dilediğin gibi oluyor. Sanki Harzim ülkesi bir saattir. Sen onun Hüseyin Daniş Bey, gayet iyi fransızca masmdan dolayı kendisin de ayakta anahtansm, akreole yelkovan da bu bilmekle tanınmif, âlim bir zattır. Bi • ktalacağmdan dolayı sıkddıgı dörtyaanahtara bağlı. Sen nasıl kurarsan ve naenaleyh yalnız dört beş kelime bil nma bakmndan «eıdliyordu. Sultan nasil istersen şu büyük saat öyle t»Ü diği bir ecnebi Usanmdan eser tercüme Mehmet, derm bir sükut icmde bu miyecek. veya lugat tertip etmeğe kalkısan za • aafîri karsdadt, bulanık goVlerile onun valhlardan değildir. Bu itibarla lugati, Bu sözlerimde yalan yok, riya yok. fpek cübbesini, mu<=lin sanklı serpusu lisan bahsinde yol gösterecek tam bir Gördüklerimi birer birer yazarsam mt nzun uzim suzdu: lugattir. sen de dosTU söyled'eimi anlıyacak Seni. dedi, niçin çatırttım, bili sm: Yanmdan avnld'ktan sonra doğ«Fransızca türkçe hukukî ve medeyor musun? ru örkençe geldik. Kutbettîn Mehmet nî lugat», mukaddemesinde de izah BflmiyoruiTJ. Fskat halinree ba Sah orada yokhı. Birkac gün dinlen edildiği üzere, alelâde bir lugat kkabı knvca Ruamsız birsev için hem kendi dik, srizliden «rizli de bize yar olacak niri. hem beni uykusuz b*raktıgmızı değildir. Esasen Fransız b'samna vakıf adamiar aradık. Kendim de Harzunli anlıyorum. olanlara mahsushır. Kanıhlarda, il • olduğum icîn utana utana söylüvorum: Haiime bakmca mı?... Halimde mî, ictimaî, malî ve hukukî eserlerde Buranm halkı ne utanmaz sevlermis. nevarkî? siyasî nuhıklar ve konferanslarda, muBiz bir casus aradık, ömümuze bi" bir Sarhossunuz. sendelivorsnmız. ahede ve mukavele metmlermde yev isiteklisi nktı. D<1esevd3c bütün ö r tçmek esasen «rünah. Bu kadar içmek mî pazete'erde, edebî kitaplar ve meekenc abalismi hîzmetinize bel bağla Ise günahtan da beter birsey! hrdk. Para canlılık burada o kadar mualarda kullanılan tâbir ve ıstılahlan Sarao, nikâlısız asklardan daha yayılnns, o kadar kökiesmis. Bir cöp izah eder. Bu kelimelerin, daha doğruım kötu, daha m» gunah? pe verrn, en buvâk ımamtn imantm su utdahlarm mukabillermi gösteren O da günah. bu da gunah. Allah alm. Bir elmas yüzük takm, en tanıl tâbirler ve ifadeler, Fransanm salâ mıs hahmlara kocalarmı rehtrletin. adstni d« nehyediyor. hiyetli ve meshur yazıcılarmm yüksek Huylar o kadar bozuk, yürekler o ka Ya sen, ne halteder de şunun bueserlerinden almmıs genis cümleler ve dar kara! nun anasma gönül verirsın ve onlan zen^in misalierle izah edilmistir. Kar • bastan cıkanrsm. Yoksa seyh olmak, fcim yana yana on 3d Idşi seçtim, sılıklar mümkün olduğu kadar «ade gurah nlemek idn size hak mı verivor? askerlikce, kervan i*lerince, saray akş ve açdt türkçe ile ifade olunmuitur. Hâsa!... S*>vh te, s»h ta Allahm verislermce, dedikodularca ve herseyBu lugat kitabı sayesmde fransızcadan yanmda birdir. Haram işlivenlerin n ce ne duyarlarsa doeruca Cebe Noyatürkçeye tercüme, hayli kolayiaşmıs • fahna bakıbnaz, gunahma bakılır ve ce na (Noyan, büvük kınnant'an) vax hr. aan verilir. malanm s8vl«»dfm. M4ctut»lann Cebe Ben de öyle düsündüm ve i«te ye hansr? ellerle eönden"leee5ini de Bu lâgat, azçok fransîzca bflen herseni cezalandumak içm buraya getirtanla^tım. Bu on iki kisi biribirini tanıkesin cok istifade edecegi bir ı«hlah tînv. madıeı icin verecpklerî hnberleri kar lugatidir ki dilimizde şimdive kadar şdasiırmak ve doörH ile ierivi ayvt etŞeyh Mecdettinm yuzö sarardı, tebövle bir eser mevcot m» 1 daima m'hnkün olacakhr. nfaıe bîr tıtreme geldi, sesi boğuklaş fle ^ ÖHcençten Semerkanda jreldik. O. ^JSüseyîn Daniş Bey h: gün cuma idi. ayağunm tozile Ulu ca bü Kanaat kütüoanesi sahib' tl^as E • Sen, dedi, benî mi cezalandırafendi, bu cok kıymetli ve faydalı lu • caksm? Ne sebeple ve ne bakla? mîe ffittim. B'iası van acik, yan ka Dalı bir yer. önimde siislii, çok süslü gatî, irfan hayatunıza ihda etmekle Eğer anam burada obaydı bunu bir kemer var. Bu kemertn üstii koca ona tor derdhn, hakikaten tebrike ve teşekküre lâyik bir lcubbe ile ortiilü. Kubbenn teoe Anlamadnn. Valde sultan beni bir himmette bulunm>j»brdır. sinde üc alhn, iki gumüs ebna pöru itham mı ediyor? mivor. Camîin bovu 310. eni 220 ar O senin snç ortağm. Seni itham smdır. On dokuz kubKelidir, bin direk etmez, müdafaa eder. Fakat ben ona da, seni de mahkum ettim. Cezanızı bu ürerme kuruhnustur. ^avıstz too kan lacaksraız. HiHrle r'onatılmıs. Mîhrap. altm yalBirinci aahifeden mabcrt Şeyh Mecdettin, birseyler söylemek dızh ve bastan basa islemeü. Ortada yetinin bu mesele ile sıkı bir su • ve sarhoş padisahı korkuhnak istedi. da bir havuz bulunuyor. Tek mermerrette meşgul olması kararlaştırıl . Lâkin o, çdgın bir hamle Qe anasmm den ovulmus olan bu havuz, her bakamıntır. angma saldırdı, boğazma yaptstı ve bir mn a5mnı sul»ndırac4k kadar güzel lâhzada belinden sıymp çektiği han dir. Fakat sa$ yanHld kafes, bu ha Esasen, kanun, doktorlann nasıl çeri gene bir lâhzada şeyhin vücudüne vuzdan da guzel. Elmaslarla bezen • tabelâ asacaklanm tayin etmistir. sokup çtkarmaga başladı. Silâhı yalnız tnîs, yaidızh kumaslara sanlmıı!.. BuTabelilar caddeye amut vaziyette dil ve tesbih olan genç şeyh, üç beş rada büyük hahm dedı*kleri Türkân olmıyacak, üzerind'e sadece dok dakika içinde yirmi otuz yara almtş torun ismi, ihtisası ve muayene sa h ve ölüp gitmisti. Fakat boğazı Sul Hahm namaz kılarmıg. Yambasmdaki odamsı yer de padisah icin yapılmış. tan Mehmedin elinde olduğu için yere atleri yazılacaktır. Oda idare heyedösemiyordu, ölü olduğu halde gene Ben de müslümantm Ulu Han. Fa ti gazetelere verilen bazı uygunsuz yara alıyordu. kat ba altınlan, bu yaldızlan, bu ha reklâmlarla da meşgul olmaya deSarhoş hiikürodar, neden sonra beyvuzlan, bu kafesleri bir Allah evme vam edecektir. hade yoruldugunu anladı, cesedi bı yakışhramadım. Tann için altm nedir, Müteakiben, doktorlann kazanç raktı, hançeri de bir yana attı ve doğgümiiş nedir, elm.as nedir?.. Bunlan vergisi meselesi mevzuu bahsedil rn perdenin yanma gitti, sahneyi dik camilere koyanlar Allahı, süsten hoşmıştır. Yeni kazanç Iâyihasmın Mec> katle takip eden Mahmnt Yalvacm ellanan bir kadma benzetmiş oluyorlar lise sevkedildiği ve Meclisin 1 mart lerini yakaladı: ki düpedüz küfürdür. perşembe günkü içtimamda mü Gel, dedi, arbk dışan gel. ölü(Mabadi Var) zakere olunacağı gazetelerde ya • zılmıştı. Etıbba Odası idare heyeti, lâyihada doktorları alâkadar edecek yeni bir vaziyet olup olmadığı nı öğrenecek ve icap eden teşebbüslerde bulunacaktır. c 30Kânunuewel 1933 sktosat DsD@ri ( B u akşamki program J ANKARA: 12,30 gramofon 18 orkestra: Beef| hoven: (Symphonie Pastorale) 18,4i alaturka saz 20 Ajans haberleri. İSTANBUL: 17,30 gramofon 18,30 fransîzca ders (müptedilere mahsus) 18,30 Belkis Hanım 19,30 Refık Beyler heyeti 21 gramofon 21,30 Belma Hanımın iştirakile Bedayii musiki heyetl VtYANA: 18,30 hafif musiki konseri (plâk v larla) 19,35 havadisler 20,05" or kestra musikisi 20,55 havadisler 21,10 Verdi'nin eserlerinden konser: (Soprano, tenor, bariton ve senfonik orkestra ile) 22,50 havadisIer23,05 bir kahveden naklen akşam konseri. BÜKREŞ: 18,05 muhtelif konser 20,05 plâkIar, konferanslar 21,05 şarkı konseri 21,25 radyo orkestrası 22,05 muh telif 22,20 orkestra devam ediyor •> 23,05 Rumen havalan BUDAPEŞTE: 18,05 bir konferans ve plâk neşri * yab 19,05 mektuplar 19,45" salon orkestrası 20,35 tefrika 21,05 bir komedi 22,35 havadisler 22,55 tsigan musikisi 23,50 opera orkestrası tarafından konser VARŞOVA: 18 muhtelif sololar 19,05 edebî konferans 19,25 koro ile şarkılar 20,10 muhtelif 21,05 hafıf konser 22,25 Polonya halk musikisi 23,05 dansing 24,10 Wılna'dan nakil. TEFRlKA 74 Yazan: M. TURHAN Lugat Lehistan haricî ticareti cuz bir gümrük resmine tâbi tutulduğu cihetle Leh tüccarlan daima bu tariki tercih etmektedirler. Alman transit ticaretinin elden gitmekte olduğunu gören Alman firmalan bilhassa Bremendekiler mUcadeleye girişerek Alman gemile rinin, Alman demiryollarının ve Alman tüccarlarının kazançları üze rinde menfî tesirler birakacak olan bu halin önüne geçmeğe uğraşıyorlar. Bu maksatla son zamanlarda Almanlar fiatlerini müthîş surette kırarak bu ticaretî muhafaza etmeğe çahşmakta iseler de, hakikî vaziyetin yakın aşinası olan Lehistan Musevileri muvakkat bir zamanm kârlan olan Almanyanın ucuz nakliye ücretlerine itibar etmemekte ve Nazilerm maksatlarını ve icraatmı iyice farketmiş gibi görünmektedîrler. Polonyalılar, bahrî münakalâta müstesna bir ehemmiyet atfetmekte ve bunun için Gdynia limanını AImanlann en mühim transit merkezleri olan Bremen ve Stettin gibi mühim ticaret şehirlerinin yerine geçirmeğe olanca kuvvetlerile çalış maktadırlar. Polonyalılar maksada vüsul için meseleyi yalnız Polonyanın ticareti bakımmdan takip et • meyip ayni zamanda Avusturya, Çekoslovakya, Romanya gibi memleketlerin ticaretinde yeni limanın mühim roller oynamasını istemekte ve Gdyniayı merkezî ve sarkı ce nubî Avrupanın transit merkezi sırasına koymağa azmetmis bulunmaktadırlar. Siyasî vaziyet Lehlilerin bu emelini tatmine müsait bulunmakta oldu ğundan son aylarda Avusturya, Çekoslovakya ve Romanya Gdynia limanile yakmdan alâkadar olmağa ve bu tarikle mühim miktarlarda eşya ithaline başlamışlardhr. Bu vaziyetten tngiltere pek çok istifade etmektedir. tngilterenin son zamanlara kadar Lehistanm rtha lâtı umumiyesinde mevkîi % 9 derecelerinde iken son aylarda birdembîre fazialaşmağa baslamıştır. Diğer taraita.n Lehistanm tngiltereye îh racatı da artrraş 1928 senesinde umum ihracatmm % 9 îngiltereye giderken 1933 senesinîn yedl ayında bu nisbet %21 e yaklaşmıştır. Cengizin adamı bîr casus arıyordu, bu işi görmek için bin kişi talip oldu Lebistanın haricî ticaretinde mühim değişiklikler oluyor ve Leh Alman rekabeti şiddetleniyor Almanyada başlıyan musevi aleyhtarlığmın Lehistanla Ahnanya arasm daki ticarî rabıtalan gevşetmekte ol duğu ve 1928 senesinde ithalâhnın üçte birini münhastran Abnanyadan ya • pan Lehistanm bugün Almanyadan mubayaatmı son derecede tahdit etmek te ve bu tahdidata Lehistanm haricî ticaretinde pek mühim rol oynıyan bü yük musevi ticaret müesseselerinin âmil olmakta bulunduğunu yazmıs; bu meyanda Almanyanın transit b'caretine de bir darbe indirmek maksadile Ham burg, Bremen gibi Alman transit merkezlerîne rekabet etmek üzere Baltık denizi kenannda Gdynia limanuıuı 10 milyon Ingiliz lirası sarfîle en modem bir tarzda techiz edilerek aynca hu susî bir gümrük reiimi ve sair kolay lıklar akında merkezî ve sarkı cenubî Avrupanm transit ticaretini ele geçir mekte olduğunu îlâve ebniştik. Avrupadan en son gelen iktısadî mecmualarda bu mevzua dair çıkan yazılar yukanki mütaleamızı teyit etmekte ve vaziyetin ciddî safhalara girdi ğfni ?östermektedir. Hcır nekadar Lehistanm Almanyadan ithal etmekte olduğu esvanm yerme bîrdenbire baska memleketler emteası kaim oiamamakta îse de; son zanrttniarda tngikere, Amerika, Fransa, ftalva müessesah ticarivesi Leh'standan bü^iik siparîsler alm'lcla ve PoIonyarin Almanvadan ithlâtı mühim derecelerde azaimaktadır. Almanya Lehistana yamız kendi mamulât ve mahsıt'âhm sevketmekle kalmıyor. Avni zamanda başta pamuk olduğu halde Leh sanayimin muhtac olduğn birçok maden cevherleri, bakır gibi, mevaddı iptidaiyeyi Hamburg Bremen gibi Alman merkezlerinden ^ksek fiatlerle Polonyaya sabyordu. Almanyanm bu kabil satıslardaki teski Iâh ve kredi kolaylıkian Lehistam Almanvanm mühim bir müşterisî sıra • sma koymustu. Son senelerde Lehistan ticaretinin ana hatlarmda husule gelen tahavvül • ler hayret olunacak derecelerde geniş ve şümuUüdür. Meselâ pamuk gibi transit suretfle Almanyadan geçerek Lehistana giren emtea hariç olmak a • zere Lehutanm Almanyadan doğrudan doğruya vâki olan ithalâh 1932 senesinde ithalâtı umumiyesinm % 27 teşkil ederken bu nisbet 1932 senesinde % 20 ye ve bu senenin Hk 7 ayında % 18,4 e düşmüştür. Lehistanm Al manyaya ihracatı ise ayni senelerde % 34,3 ten % 16,2 ye ve bu senenin 7 ayında % 16,4 e düşmüş, ihracah umomiyesine nazaran yandan fazla a • zalnnstu*. Menemende ziraî vaziyet Kaza dahilînde 21000 dönüm bağ var Menemen <Hu«usî> îzmire 32 kilometro uzakhkta ve tztnir • Ka • saba demiryolu giizerg&hinda bulunan Menemen kazasnun hududu dahüinde iki nahiye ile elli köy mev cuttur. Menemen kazası dahilio/de, 14498 1. erkek T« 1«*J36 sı kadınoloMk ü zere 28635 nüfus vardır. Menemen kazası baştanbaşa bağc memleketi sayılır. Trenle bu saha dan geçilirken kazanın dört tarafını ihata eden vâsi bağlar derhal na zarı dikkati celbeder. Kaza dahilinde 15,000 dönüm çekirdeksiz üzüm bağı, 6,000 dönüm siyah üzüm bagı ki ceman 21,000 dönüm bağ mev cuttur. Bunlardan maada 5,000 dönüm sebze bahçesi, 185,000 dönüm zey tinlik, ve 42,000 dönüm muhtelif meyva ağaçlannı muhtevi bahçeler vardır. Kaza merkezînde dört adet un, zeytinyağ ve pamuk fabrikası, bir tane meyanköklerini balya haline ifrağ eden fabrika ve bir adet elektrik fabrikası mevcuttUT. Aliağa nahiyesinde motörle müteharrik bir un ve muhtelif köylerde gene motörle işler on iki fabrik» hali faaliyettedir Menemen licaret ve sanayi odasına biri fevkalâde. on üçü birinci sımf, on dokuzu ikinci smıf, kırk beşi üçüncü sınıf, elli dokuzu dördüncü âinıf, yüz beşi beşinci sınıf olmak üzere 242 tüccar ve esnaf ile 200 küçük tacir ve san'atkâr kaydedil • miştir. Kazanın senelik ithalâtı 1,398,000 lira, ihracatı 1,555,000 lira olarak tesbit olunmuşlur. îhraç olunan malların en mühimle rini üzüm, tütün, pamukkozası, zeytinyağ, yün ve yapağı, tnch", peynir süt ve sadeyağ, yumurta, palamut, hububat ve ham deri teşkil eder. Etıbba Odasının dünkü toplantısı Lehistan ticareti hariciyesinin memleketlere göre dağılısmda hu sule gelmekte olan bu değişiklikler arasmda vaziyeti yakmdan takip ederek mezkur memlekete ihracatımızı arttırma imkânlarmı araştırm&k icap etmektedir. Her halde Türk Leh ticarî münasebetleri hâdisatm tevlit ettiği bu Lehistan hali hazırda ithal ettiği pazaruretler karşısında birçok istifademuğun hemen tamamını Gdynia K ler temin edecek mevki ve vaziyetmanmdan geçirmektedir. Bu Iimandan tedir. Bu ciheti diğer bir yazımızda Lehistana giren eşya diğer transit li • aynca tetkik ve mütalea ederek dü manlan muvaridatma nazaran daha u şünoelerimizi ortaya koyaoağız. Malatyada Tasarruf Haftası nasıl geçti? Mmanyaya gönderilen ceviz kütükleıi Fransız Tıyatrosunda Bu akşam saat tam 20,45 te bütün artistlerin içtirakile bi rer perdelîk iki küçük operet temsil olunacaktır. Ayrıca skeçler, baleler, eğlenceler, şarkılar vesaire. . vesaire .. ı saat 19,30 da Bu akşam ehipTı'yatrosu istanbut Belediyesi LÜ ÜS HAYAT Buyuk operet Yazan : h krem ve Cerral Reşit Be>ler Memleketimizden ecnebi memle ketlere; bilkassa Almanyaya pek çok ceviz kütüğü gönderilmektedir. Cevîz kütüklerinin para etmesi, birçok kimseleri, ağaçları kesip kütüğünü satmaga te«vik etmekte, fakat bu yüzden de tnemleketin tabiî serveti mahvolmaktadır. Birkaç gün evvel Merain den iki metre yirmi santim kut runda, üç metro uzunluğunda bir ceviz kütüğü vapura yüklenmiş, Almanyaya gönderilmiştir. Bu büyük kütük Konya Ereğlisinde 45 Iiraya satılmış, fakat Ereğliden Mersine 100 lîra nakliye parası verilmiştir. Resmimiz bu kütüğü göstermek tedir. HcAatya lise ve ilkmektep talebelerinm Tasarraf Haftasmda yapttklart geçit resminden bir intıba Malatyada Tasarruf Haftası, dan müsamereler verilmiş, geçit bu sene geçen seneden çok da remsi yapılmıştır. ha canlı geçmiştir. Hafta için Millî Iktısat ve Tasarruf Ce hazırlanan program tamamen miyeti tarafından Halkevi sa • tatbik edilmiş, bir çok yerlerde Ionunda tertip edilen «Kayısı gemuhtelif hatipler tarafından cesi» haftanın en canlı, en alâ konferanslar verilmi:tir. kalı ve en hararetlı hareketi olmuştur. Lise ve ilkmektepler tarafın Cenubî Amerikada mütareke Montevideo 29 (A.A.) Para • guayuı Bolivya ile mütarekeyi temditten imtina etmiş olduğu söylenmektedir. Bolivya, yann müddeti bitecek olan bu mütarekeyi 14 kanânusaniye ka> dar temdide muvafakat etmişti. Montevideo 29 (A.A.) Para • guay mütarekeyi 6 kânunusani gece • yansına kadar temdidi kabul etmiş • tir. Şehzadebaşında •* Bugün ve yarın son olaraH UMUMA ÜSKUDAR KALE SiNEMASINDA Zavallı Annecîğim llâveten Dunya haberleri ve komık geiecek filım S ö z bir Allah bir Millî ve Alemdar Ayasofyaia MUNtR NURETTİN Türkçe sözlu, şarkılı fi'rn. i'âveten : NAŞiT DOLANDlRlCl Türkçe sozlü komedi Matineler: 2,5 5 «ece 8,5 da CİCİ BERBER Her iki sinemeda birden 2 rci büyük konseri 3 kânunusani Çarşamba IPEK Sinemasında Biletler S1tndiden satiimaktadir. Bey ve arkadaşlannın