31 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedişi 46 *ncı cüzü çıktı umhuriyet NO. 3 4 6 9 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral ve mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta Kutusu: îstanbtü, No. 246 Telefon: Başmuüarrir: 22366. Tahrlr müdurü: 23236, tdare müdurü: 22365, Matbaa: 20472 Hayat Ansikiopedisi Büyük bir kötüphaneyi bir arada evinize geiiren e ı faydalı eserdir. Her evde bir tane bulunmak lâzımdır. 31 KânUMI6VV6İ 1933 Köylünün vaziyetini Düzeltmek lâzımdır ün havanın iyi olmasından bilistifade şehir dahilinde yap hğnmz bir cevelân esnasında Kurtuluş t»raflannda gözümüz bir fınmn bütün camlanna mebzulen yapıştın'mıs 5 rakamh levhalar tara • fmdap çekildi. Fmnın bütün camekânlan oelki on be» yirmi kadar, iki yüz tn«treden kolayca okunacak veçhile kalm ve büyük 5 rakamlarile doldu rulmuşru. Ne oluyor, nedir diye sor mağa lüzum bile yoktu. Bu fmnda ekmeğin okkası 5 kurusa idi. Mütehayyirane dükkânın önünden gertik, ve o'aya snalanmıs nar gibi piskin ekmekleri gördük. Hiç kusursuz, mükemmel ekmeklerdi, ve işte bunlann tanesi idi Id 5 kurusa idi. Şimdiye kadar nerhi 6,5 kuruş olan ekmeğin tstanbulda 6 kuruşa, hatta 5,5 kuruşa kadar sa tıldığım biliyorduk ama böyle firında 5 kurusa satılmakta olduğunu ilk defa görüyorduk. tstanbulda ve belki bü tim Tiirkiyede bundan daba ucuz bir meta yoktur. * Bizi hayrete düsüren nokta ekme ğm ucuzluğn değil, buğdayı istihsal eden köylünün hali idi. Ekmek haiinde okkası beş kuruşa satılmak için acaba buğday köyhınün elinden kaça çıkmışfı? Hesabı çok basittir: Yallah yallah 60 paraya. Ekseriyet itibarile bellibaşh ziraati buğday olan köylü bu fiatle kabil değil bu işin altından kalkamazdı. Ve bu gidişle memlek.'te buğday zi raati dahi tehlikelerin en büyüğünü geçirmekte sayılırsa asla hata olamaz. Para etmiyen bir mahsulü köylü ne zamana kadar ekmekte devam edecek tir zannolunur? Teşekkür olunur ki ecdattan miras bir itiyatla köylü buğ day ekmekte devam ediyor, hiç şüpnesiz hep insallah gelecek sene daha iyi olur ümitlerile. Bu dört, hele üç sencdenberi böyle gidiyor. Ne vakte kadar? Köylünün ne vergi yükünde, ne diğer ihtiyaç lannın tedarikinde biçbir iyilik olmadığı halde kendi alınteri buğdayı para me bu çıkmaz albnda bir giin yıkılıp âcix ve takatsiz yere yuvarlanmasırvdan korkulmaz mı? Milletin ekseriyetini tes • kil eden köylü bu biçare vaziyete dü şerse devletm idaresi neye ve kirne istinat edecektir? Kelimelerm bütün şümul ve ihatasile soruyoruz: Kime ve neye? Biran bile unutmaklığınuz caiz de ğildir ki Türkiyedeki buhranın belli başlı sebebi Türk kövlüsiinün satınalma kudretindeki eksikliktir. Köylünün eline para geçmiyor ki gelip pazardan herhangi bir eşya satın alabilsin? Bizde köyde buhran olduğu içindir ki şebirlerde ve kasabalarda buhran var • dır. llleti meydanda olan bu buhrana karşı bu kadar lâkayt kalmakhjrımız caiz olamaz. Meseleyi halletmek ko • lay değildir ama doğrusu bizim de onu hal Oe ciddî surette mesgul olduğumuz yoktur. Dünyanın hemen hıçbir memleketinde ekmck Türk:ye<?e ol duğu kadar ucuz değildir. Nihajet bu memlekette sekerin elli kurusa ve ek * meğin be* kurusa olması arasmdaki tezat gözlerimize çarprrak lâzımdır. Bizde biraz da bizim dikkatsizliğîmizle meydan almakta bulunan buhran bir buğday meselesine «nhisar edip kal mıyor. Bu is zarurî neticeîerine s?oğru •öyle sürükleniyor: Köylünün satabileceği hersey yok pahasına, Köylüye satıiabi'eoek hersey pahalı! tstanbul çarşısmda sığır etinin ok kası 45 kurusa, l'cyununki de aşağı yukan öyle. Belediyenin aldıgı oldukça ağır mezbaha resmi bu fia*in içindedir. Anadoludan hayvanlan toplayıp getken celebin bütün masraf ve kârlan bu fiatin içindedir. Ne oluyor, yoksa köylü elindeki hayvanlan hnkikaten yok pahasına mı satıp işin îçinden çıkmaktadır ? Eğer böyle be bunun sonu nereye vanr? tki üç senedir bu mevzu üzerindeki yazılanmız bittabi resmî ve gayrires • rnî efkân umumiyemizi işg?Jden hâli kalmamıs olduğu için hükümetimiz bütçesinden fedakârlık ederek Ziraat Bankasına buğday fiatlerini tutmak vazifesmi tevdi eyledi idi. Fakat masele o kadar büyüfctür ki ne olsa hiç yok tan iyi olmak itibarile gene köylünün şükranlarmı hakkeden bu tedbirfn de nihayet maksada kifayet etmekten uzak kaldığı görülmüstür. Biz oldumolasıya buğdav için te • melli, yani devamlı bir tedbir alına • bileceğine kani olmadık, yalnız içkıde bulunduçumuz vaziyetleri karsılıya cak tedbirler alabileceğimizi söyledik. Bizim bir aralık arkasım bırakmıs ol duğumuz mesele simdi tekrar meyda Meclisin kış tatili Etfa! hastanesinde bir facia Şişlide Mecidiye köyünde Bü yükdere caddesmde oturan Nazif Efendiden şayanı dikkat bir mek' tup aldık. Bu mektupta deniliyor ki: «Üç yasnvdaki kızımın boğazinda çıkan bir hastalık gece anî surette fenalaştı. Çocuğumu, civa rımızda bulunan Etfal hastanesiI ne götürdüm. Nöbetçi doktor bey, sathî bir muayeneden sonra birfey I olmadığını söyliyerek bizi başından savdı. Çocuğumu zorlukla eve getirdim. Fakat birkaç saat sonra çocuk nefes alamaz hale ı geldi. Bunun üzerin* Şişli civa rmda hususî bir doktora götür düm. Bu doktor, hiç durmadan çocuğu Etfal hastanesine götürme . mizi, şırınga yaptırmamızı tavsiye ' etti. Tekrar hastaneye gittik. Fa kat nöbetçi doktor bey bu defa muayeneye bile lüzum gönneden Mrsey olmadiğı ve eğer daha fazla nefesi sıkışırsa o zaman hastaneye getirmekliğimizi tavsiye et ti. Yavrucağımı, göz yaşları ara sında tekrar eve getirdim. Fakat bir saat sonra çocuğum hayata gözlerini kapadı ve artık doktor beyi tekrar rahatsız etmeğe lü zum kalmadı. Hastanede yapılan bu fena muameleden lâzım gelen makamı haberdar ettnenizi rica ederim.» Çok acı bir faciayı hikâye e den bu mektuptaki iddianın »e dereceye kadar doğru olduğunu bilmiyoruz. Bu hususta biz de, alâkadar makaaılartn tahkikat yal parak nakikati meydana çıkar masını, Romanyadaki suikast B. M. M. Reisi Kâzım Pş. dün şehrimize geldi Kâzım Paşa, Meclisin faaliyeti ve muhtelif meseleler hakkında «Cumhuriyet» e beyanatta bulundu Büyük Millet Meclisi Reisi Kâ • zım Paşa Hz. dün sabah Anka radan gelraişlerdir. Meclis Reisimiz, Haydarpaşa is tasyonunda sehrimizd'e bulunan meb'uslar, Vali ve Polis Müdürü Beylerle diğer birçok zevat tara • fından karşılanmış ve kendilerine tahsis edilen bir motörle doğruca Dolmabahçe sarayındaki dairele rine gitmişlerdir. Kâzım Paşa Hz., dairelerinde akşama kadar istirahat etmişler ve saat 17 de bir otomobil gezintisi yaptıktan sonra Tokatlıyan otelinin salonunda bir müddet kalarak ziya retlerine gelen bazi meb'uslarla görüşmüşlerdir. Başvekil M. Duka niçin ve nasıl öldürüldü? Katil «daha öldürülecekler var» diyor, birçok kimseler tevkif olundu, matbuata sansür kondu Bukres 29 (Hususî) «Gecikmiş tir» Başvekil M. Duka bugün öğleden sonra Kral ile bir mülâkatta bulunmuş ve dönmek icin Bükreş tre rtine bineceği sırada hemen hemen si • lâh kafasına davanarak atılan 4 kur sunla öldürülmüstür. M. Duka, derhal ölü olarak düs müştür. Kafasına 3 kursun isabet etmiştir. Basvekilin yanında bulunan birmeb'us da yaralanmıstır. Bükreş 30 (A.A.) Basvekilin katili tevkif edilmiştir. Bu adam Konstantinesko isminde biridir. Elinden yaralı olmasına rağmen bir sivil polis, katili yakalamış ve kendi • ni linçetmek istiyen halka karşı mü dafaa etmistir. Yolculardan birisi de yaralannuş nr. Kış tatili Meclis Reisimiz, dün gazete mize aşağıdaki beyanatta bulun muslardır: « Millet Meclisînin kış tatili münasebetile geldim. İki ay devam edecek olan bu tatilin bir kısmını burada, bir kısmını da dairei inti • habiyemle Ankarada geçireceğim. Reisicumhur Hz. nin tstanbulu veya Izmiri teşrif edeceklerine dair hiçbir malumatun yoktur. R jmanyamn iildürülen Bafvettılt M. Duka f Kati! Katilin elinde 6 kursun taşıyan bir tabanca bulunmuştur. Bu adam 26 yaşındadu* ve Bükreş ticaret akademisinden diplomalıdır. Son mtihabatta namzetliğini koymus, fakat intihabata iş (Mabadi 6 mcı aahifede) Kazım Paşa Hz. Gerek Adliye Vekâleti, gerek Meclis Adliye encümeni bu iş üzerinde çok esaslı tetkikat yapmış, diğer memleketlerde bu gibi hâdi • selere karşı ittihaz edilen tedbirler nazari mütaleaya alınmış, Meclis heyeti umumiyesi kanunu kabul et miştir. tş ve orman kanun lâyihaları muhtelif encümenlerde müzakere edil mektedir. Bu içtima ssnesinde bu iki ka nunun da neticelendirilmesine çalı şılıyor. Mabadî 4 ancü sahifede Bükreş 30 Mevsukan oğren» diğime gore yann Romanryada idarei örfiye ilân edibnesme intizar olunmaktadır. idarei örfiye mi? . Mühim kanunlat J Meclisten çıkan kanunlardan mühim olmıyam yoktur. Hepsi ayni kudVet ve kıymeti haizdir. En son çıkardığımız kanun, tstanbul Adliye binası yangını dolayısile alınma»ı icap eden tedbirler ve yapılacak muamelât hakkmdadır. öyle ümit ediyoruz ki bu kanun, yangın münasebetile tehaddüs eden müşkülâtı bertaraf edecek ve vatandaslarımıZln haJdaırııu korum&ğ* yaraya caktır. Tren Otobüs rekabeti Devlet Demiryolları rayda işliyen otobüsler getirtiyor. ilk tecrübeler muvafık netice verdi Ankara 30 (Telefonla) Devlet Demiryolları yazın otobüs rekabe tine karşı koymak maksadile şi tnendifer rayında işliyecek ve 56 yolcu alabılecek 6 tane otobüs ge tirtecektir. Bunlar otobüslerin rekabet yaptığı Sıvas Kayseri ve Çan • kın Ankara hatlannda Uliyecek, tren fiatlerinden ucuz olacaktır. Mersin Adana arasında üç otobüsle yapılan tecrübeler muvaf ık netice vermistir. htiyoruz En k ıy m e 11 i Yılbaşı hediyesi Yarın yeni yılın ilk günü Ergani demiryolu istikraz hvilleridir Bu gece müsaade almıyan eğlence yerleri gene 11 de veya 2,5 ta kapanacaklardır Bu gece saat 24 te 1933 senesi bitiyor, 1934 senesine giriyoruz. Yılbası geceleri sabaha kadar açık bulunan bar, kazino gibi yerler bu sene ancak bazı şerait altmda açık buhmabile ceklerdir. Dün Dahiliye Vekâletmden Istanbul Vilâyetine gönderilen bir talimatnamede bu müsaadenm ne suretle ita edilebileceği tesbit olunmuştur. Binaenaleyh Belediyeye müracaatle müsaade almamış olan bar, lokanta, çal gılı kazino gibi yerler bu gece gene saat on birde veya iki buçukta kapa mak mecburiyetmdedirler. Belediye dün yalnız bk müesseseye sabaha kadar açık bulunmak müsaadesini ver mistir. Belediye Reisi ve Vali Muhittin Bey dün bir muharririmize şu beyanatta bulunmuştur: «Talimatname mucibince saat on birde kapahlması lâzım gelen sinema, tiyatro, kafekonser ve ilâh gibi yerler yJbası gecesine mahsus olmak üzere kat'iyyen hiçbir istisnaya tâbi tutulmı yacaklardn. Bu gibi yerler kemakân saat on birde kapatılacaktır. iki bu çuğa kadar açık bulunmak hakkını haiz olan müesseseler de ayni saatte kapatılacaklardır. Yalnız bu gibi müesseselerden yılbaşı gecesi açık kalmak için müsaade almak üzere müracaat edenler olursa vaziyetleri tetkik edile cek, mahzursuz olanlara müsaade verilecektir. Yalnız talımatnamedeki kayitlere riayet etmek ve lâzım gelen hara vennek sarttnr.» Yılbası, hatta birkaç gün sonra gelecek bayramda aileniz efradına veya dostlarmua alacağtnu en iyi hediye hiç süphe yok ki Ergani demiryolu is tikraz tahvilleridir. Alacağmız baska en laymetli hediye bile, bu tahviUerin yerini tutmaz. Çünkü hiçbirşey, bu tahviller kadar fert ve memleket için faydalı değildir.Alacağıntz en krymetli hediyenin bile dahilî istikraz tahvilleri gibi, kıymeti günden güne artmaz. Ergani is^ikrszı tahvilleri yalnız memlekete değil, onlan alanla ra da servet getirecetctir. Paranızı kınlıp dökülen, rskiyen ve kıymetini kaybeden hatta yarın on para etmiyen alelâde hediyelere de§;il, kıymeti gittikçe artacak olan bu tah • villere veriniz. Böyle bîr hediye verdiğiniz insanlar, tahvillerm her faizini aldıkça ve onlara her ikramiye isabet ettikçe sizi dü<irnecekler, sizi sükranla yadedeceklerdir. Bundan güzel, bun • dan faydalı hedive mi olur? Amerikalı mütehassıtın yaptığı tetkikat Ankara 30 (Telefonla) Demiryolları ve tarifeler üzerinde tetki kat yapcnakta olan Amerikalı mütehassıs raporunu bir aya kadar Devlet Demiryolları idaresine verecek, Sirkeci ile Bakırköy aratında işliyen bir otobüt bu tetkikatın neticesine göre vaziyet alınacaktır. Ölçü ve tartı inkılâbı Yarından itibaren okka ve arşın kalkıyor, jmalâthaneler harıl harıl ölçü yetiştiriyorlar Sabahlara kadar açık otan eğlence yerlerinden biri düşen vazifeyi büyük bir hassasiyetle ve dikkatle yapacakür. Arkadaslardan bir heyet Belediye dairelerinden hangilerinin bu işleri yapması hakkuıda tetkikatta bulunmaktadır. Haika kolaylık olmak üzere bir de izahname hazırlanmaktadn.» Muhtaoîıkların senebaşından itiba ren ilgası üzerine bu işlerin Belediye lerin hangi daireleri tarafından yapılacağına dair görüşmek ve bir izahname hazırlamak üzere dün Is*anbul Vilâ veti dahilindeki kaza kaymakamları Belediyede toplanmışlardir. Muhtarlıklara ait nizamnamenin birçok maddeleri dün aksama kadar gözden geçirilmistir. izahname yann ak şar»\ kadar hazırlanırsa pazartesiden itibaren alâkadarlara bildirilecektir. Maamafih işi olanlar pazartesiden iti • baren en yakın belediye dairelerine müracaat edeceklerdir. Bu daireler ken dilerine lâzım gelen izahatı verecek lerdir. üzerinden bir vergi almak seklinde mütalea ile kalmıyarak onu köylünün vaziyetini azçok ıslah edecek daha şamil bir şekilde mütalea etmeğe ihtiyaç olduğu k^naatinde bulunuyonrz. Bunu yapmağa ise vaktimiz vardır. i ,; Gazetemiz yarın sahifedir. Yılbası münasebetile 12 sahife olarak çıkaracağımız bu nüs • hada mütenevvi birçok yazılar • dan başka 1933 yılında dahilde ve hariçte olup biten hâdiseleri bir araya toplıyan bir sahife, yeni ölçüler için de karilerimize çok faydası olacağım umduğu muz yazılardan mürekkep ayrı bir sahife vardır. 12 Zümre zade Şakir Beyin rnadent eşya fabrtkastndn ölçüler büyük bir dikkatle hazırlamyor Yeni ölçülerin tatbikı yarın başlıyacağından bu yoldaki hazırlık lar en şiddetli şekilde devam et • mektedir. Bir taraftan imalâthaneler, umumî talep karşısıncTa var kuvvetlerini ölçü imaline vermişler ça lışmakta, bir taraftan da çıkardıkları ölçülerin muayenesini yaptır > maktadırlar. Taleplerin, ekseri yetle son günlere bırakılmış ol • ması, bazı müşküllere sebep olmakta ise de, ulınan tedbirlerle bu müşküllerin de bertaraf edilmesine çalışılmaktadır. tstanbul mıntakası Ticaret mü düclüğü, İktısat Vekâletine verdiği haftalık raporunda ölçüler hazır • lığı münasebetile vaziyeti bildirir • ken mevcut ölçü ve aletlerin ihtîyaci tamamen karşılamaması ihtimalini de mevzuu b&hsetmiştir. Birkaç gündenberi şehrimizde bulunan tktısat Vekâleti Müsteşarı Hüsnü Bey de ölMabadi S inei »ahiftde Muhtarlıklarm lâğvt Muhittin Bey mubtarlıklar hakkın da demistir ki: « Son defa tebliğ edilen bir nizamname ile muhtarlıklar senebasm dan itibaren lâğvedilmiftir. Bu vazifeler Belediye tarafmdan yapılacakttr. Belediye bu lâğiv dolayısile uhdesine ıııııııııııııııııtıııııııııııııııııııııııı ıııııııııııııiMiı ııııııııınııııııınmıınııııııııınıııııınHiııiMiıııııııti'iıııiPiıııııııııınınıınıiMiııınııııiHiııı na çıkmıs bulunuyor: Köylüye yardun etmek gayesîle ekmek fiatlerinin bir kurus nisbetinde arttınlması. tnsaHah bu meselenin bu sene ol • sun balledildiğini görmekle roetnnun oluruz. Ajscak simdi meseleyi yalnız ekmek «Kan izlerini takip ediniz!» Yeni zabıta romarumız bugün başladı. 6 ncı sahifededir. «Aşkın Kudretb tefrikamızı bagünden itibaren 3 üncü sahifemizde bulacaksınız. Yılbaşı hediyelerimiz Uarilerimize vereceğlmiz Yılbaşı hediyeleri Uyyare piyan gosunun keşidesini ve resmî lit~ tenin neşrini müteakıp icap eden karilerimiain adreslerine gönderilecektir. i YUNUS NADİ I i . *