4 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

^KSnumıevvel Dün geceki yangın Camhurivef Hariciye Veküi Anadolu Ajansma mühim beyanatta bulundu Birinci tahUeden mabat hiç tmotmıyacağmı ikifatlarda, dost • Iuk tezahürlermde bulundular. Kral Hazretlerinin geçen yaz Büyük Şefhnizle tesis etmis olduğu dostluk rabıtası iki memleketin münasebetlerini bir kat daha iyilestirmeğe hizmet «tmiş ve bir esas olmuştur. Yugoslavya r'cali ile iki memleket menafiini alâkadar eden m«seleleri ve Balkan sulhu vaziyetini tetkik ve mütalea ettik. Aramızda tam bir mutabakat hâsıl oldu. M. Yvtiçin dairesind'en Bükreste M. Thulesko ile de telefonla konuştuk. Kendisine dostluk hislerimi teyit ettim ve ayni zamanda eskiden tanıdığım Basvekil M. Dukaya selâm ve hürmetlerimi iblâğ için bu muhavere • mizden ve M. Tituleskonun sevimli delâletinden istifade ettim. Belgratta bildiğiniz veçhile bir dostluk ve ademi teccavüz misakı ile emlâk işini halleden bir muka • vele imza ettik. Türkiyeye dönerken Sofya is tasyonunda ricam üzerine lutfen beni görmeğe gelmek nezaketmde bulunan M. Muşanof ile kısa bir zaman konuştuk. Müşarünileyh Bal • kan memleketlerindeki temasla • rımdan bende hâsıl olan intibaı anlattım. Ve Balkan siyasetinde gayem'zin Balkanlarda iyi komşuluğu kuvvetiendirmek ve railletler arasmda ahenk hâsıl ederek Balkan • larda sulhu kuvvetlendirmek esasına müstenit olduğunu, bu maksatla vâsıl olmak için heptmizin ayni sihniyetle çalısmakta devamımızın tabiî bulunduğunu ve Balkan mcffl • leketlerind'en hiç birinin diğer bfr memlekete karşı dostlukta eksikliği mevzuu babsolmıyacağmı, kendi • lerile ve son aylar zarfmda birkaç defa görü,smek fırsatmı bulduğum Balkan memleketleri ricalinin «a mimî beyanlarmdan her tarafta diğer komşularile olduğu gibi bu esaslarda Bulgaristanla da iyi komşu • Iuk ve dostluk idame etmenin en büyük arzulan olduğunu anladığırnı trenin kalabaldiği 20 dakîka zarfmda kısaca soyledim. Bulgaristanın değerli Başvekflmm Bulgaristan ve Türkiyr dostluğu ve Bulgaristanın bütün komşularile iyi geçmmek arzusu hakkmda* ki kıymetli beyanaima muhatap ol • makla mes'ut oldum. Sofya 3 (Hususî) Leh harirf. ye nazın M. Bek, kânunusani ayt içinde Bükreşi ziyaret edecektîr. Bu ziyaret esnasında Türkiye Ha • riciye Vekili Tevfik Rüstü Bey 0« Yunan Hariciye Nazın M. Maksi mos ve Bulgar Başvekili M. Muşa nof ta Bükreste bulunacaklardır. Bu besl«r içtimaına Sofya rermt mehaf ili tarafmdan çok eb«mmryet verilmektedtr. mislerdir. Bu arada mevkuflardan bir iki tanesi kaçmak teşebbüsünde bulunmuş, hatta bir tanesi kaçarak Firuzağa camisinm arkasındaki dir bir sokağa tapmıstır. Fakat muhafıılar bunları derhal yakalamıslardır. Mev kuflar, omuzlarında esyalarnu dm beraber gotürmüslerdir. Adliye evrakı içinde en mühîmmi olan icra dairelerindeki evrakh. Bunlarm kurtanlması için çok çalısılmış, fakat ancak üç icra dairesinln evrakı kurtanlabflmistir. Yangm esnasmda Adliye hade melerinden Mehmet Efendi ile mübaşirlerden Recep Efendi ismmde iki kişinin yandığı kuvvetle rivayet edilmektedh*. Bunlardan Mehmet Efendi üst katta bulunan vezne ha • demesi olup topal olduğu için süratle aşaği înerek kendîni kurtaramadığı ve Recep Efendinin ayni suretle kazaya kurban gittiği söylenmektedir. Haile, saat 8,40 ta başladı, gece yarısı bitti, şiddetli fırtına ve binanm yüksekliği yangınm söndürülmesine sebep oldu Fırtına bütün şiddetile tekrar b a ş l a d ı Yalnız Samsunda 100 den fazla iroan kayıpt birçok yerlerde kar yağıyor Birinci aahifeden mabat başka bir balıkçı kayıfı da kaybol muştur. Smop 3 (A.A.) Karadenizde tekrar şiddetli fttmalar başlanuşbr. Deniz munakalâh tamamen d uştu Vapurlar limana Otica ediyorlar. Her tarafta kar yağmaktadır. tnebolu 3 (A.A.) Bir gün sükunetten sonra dün akşam gene ani olarak şiddetli fırhnalar başladı. Denizde bulunan iki yelkenli ve yüklü kayık parçalandı. Hamuleleri tamamen mahvoldu. Birrootörkaraya bindirraişse de az bîr hasarla kurtanlmıstB. De nizin müthîs dalgalanndan mendire • ğra bir kısnn yıkıldı. Gece başlıyan kar devam ediyor. Eregli 3 (Hususî) Fırtma çok şiddetle devam ediyor. Seferde olan birçok vapurlar limanımıza sığınmak mecburiyetinde kaldılar. Bunlann arasrada Ankara ile Kızıhrmak gemileri de vardn1. Edirae 3 (A.A.) Kar yağıyor. Müthiş bir povraz ve ripi var. Ha • raret derecesi sıfırdan aşağı ona oTUşmuştur. Çanfcm 3 (A.A.) Geecyarem • dan sonra başlıyan kar devam ediyor. Çankm mÜIhakahna da 3d kanşan raacla tcar dünnSstur. mevkiden kereste yükliyen clhsan Huda» motöru fnrtmadan kaçmak icin denize açıhrken kaptanı Ali Efendi deni» düserek boğubnustur. Dün aksam limanımıza gelroesi icap eden Vienna vapuru Akdenizdeki fırtma sebebile gelememistir. Vienna v» puru bugün oğleye doğru limanomz* muvasaiat edecektir. Rasataneden verilen maluumata gSre dünkü azamî hararet 3, asgarl hararet 1 dir. Rüzgâr şimali şarkiden saaiye • de 9 metre süratle esmistir. Bugün hava kuruea olacaktır. Maamafih sulu kar yağması d« muhtemeldir. Sovyet Rusya sahUlerinde Moskova 3 (A.A.) Polcheüa i^ mindeki tngiliz vapuru hamulesile No» vorossik limanma gelmistir. Ka<ade • nizde hüküm sörmekte olan şiddetl şimali şarkt fıtroa»» yuzünden hasara uğramış olan bu vapur, îkd çapa fle Bmanda demHenvstir. Fakat rrtmalî. manda da tesirini gSstermis ve vapu • ru Kabota) koprüsünün dalgaloranı t> zerine atrmştır. Bunu gören gemi kap« tanı, gemiyî batnrmak içm supaplara* açıbnasmı emretmistir. Tayfa knrtanl» mn ve icabeden yardnnda bulvvul • muştur. Sahilin birçok noktalannda da eheot miyetli hasarlar olmuştur. Zorroda ia> mmdeki tspanyol petrol gemisi »abîU ahlımştn. Sinopta Akdenizde de fırtma var lneboluda îstanbul hava vaziyeti EreğUde Edimede Yangtn esnannda arap saçt gibi birbirine karifmış olan itfaiye hortumlari Birinci şahjedsn mabat Ie anlaşılamamıştır. Bununla beraber gece vak'a mahallinde yaptığımız tahkıkata göre ateş evvelâ Müddeiumumilik dairesine çıkan merdivenin altından cık • mış ve eski binanm senelerden beri kurumus absap kısımları i • çinde birdenbire büvümüstur. Esasen, sabahtanberi şiddetle e sen povraz fırtması aksamüstü bir mîslî daha şîddetîenmiş olduğu icin vaneını müthiş bir surette körüklemiştir Azamî suratle yancrın yerine gelmiş olan itfaiye, böyle bir atesle mucadele edecek kadar bol su bulamamıstır. Yantnnm birdenbire büyume • s! tehlikesi karsısında tstanbulım bürün itfaiyelerine haber veril miş ve vangm sondürme kuvveti bu şekilde takviye olunmustur. Yan«nn evvelâ binanm Ayasofya ca«"«!İ ve Tonkaoı sarayı tarnfmdaki k"iTmnda bulunan Müddeiumumilik, istintak ve emanet daiI*«ni «•mıx ve Arli'v* s*rayumı «ol tar»fı varîm s«at icînde tamamen alevler icin'îe kalmıshr. Bu Btr*rN emnnet r^iresinde mev cnt olan kıymetli eşya kurtarıl • mıştır. Çangmaa Dün Kmahadada fvtmanm şidde • tmden bir kayık batrms, ruğla yüklfl Yanamstanda ktş şiddetle başlâi diğer bir kayığm da tehlikede olduğu Adna 3 (Hususî) Yunanisanda gorühnüs, Adadan gelen vaporlar kaşimal kısmmda çok şiddetli kış basla • jnğm imdadına yeti»mî?lerdir. mtşte. Yağan kann miktan çok fazla Bir kaptan boğvlda obnas, birçok yollar kapanrmştır. Gerze lîmanmda Kuruset denîlen Bir kayık battt Harp ile sulh arasında tereddüt Basmakaleden mabat tedir. tşte harbi bu kararsızlık doğuraeakhr. Adz kadar sulha düşman hiç • bir hal yoktur. Bulacuk suda balJc av • hunak hulyacmda bulunanJara ise veyü ld veyüdir. Harp ateşi parlamasm yoksa. O bir kere parlıyarak saçaklan sar • ddctan sonra Idmin kâr ve ldmin ziyan ettiği ve daha doğrusu boyle bir m • eeradan en kârh çıkacaklanm zanne • denlerta nasd en raütbiş znrarlara uğ nyabüeeekleri o zatnan görülür. Ortada kimse harbetmez, khnse har • bermek istemez diye bir fHdr var. Bu fflrir esasen doğru ama khnse harbedemez dive herkesm sremi azıva alarak aIabîldiğme tasktnlık etmesi harbi bu • gfinden varma onünden kaçıiamar bir zaruret haltne ifra§ edecek srörünüvor. Avrupa kimse harbedemez diye diye ve bu fikrin «rafletî icînde farkmda ol maksızm harbe süruklenivor. Yann bir emri vslri olması ihtimali galip bulu • nan harbin sebebi bosrunün her tarafta sevvan«*n prörünen aczi ve jr«fleti olaeaktır. Bugün sulh lehine kâfi hassasi • yet jrosteremiven ihmal ve «rafletm varmki kanlı acısfle herkes dizlerini dö • vecek ama o zatnan iş işten geçmis o • lacakttr. Avrupada harp ve stdh ile daha sıkı surette alâkadar bizden büyük mHlet ler var. Harbi bertaraf edememek soyle dursun, büâkîs onu emri vâki yan mağa doğru götürenler onlardır. Bhı dünvanm bu koşesinde sulha ancak vus'ümuz vettiği kadar hizmet edebiBriz, ve o kadanm yapıyoruz da. B8 • tün gayret ve hnnmethniz hiç olmazsa dünyamn Balkanlar denilen bu kısnım* da ve daha umumî tâbîrle Avrapanm şarkmda ve sarkı cemıbismde sulhu vikave etmeğe matuf olmalıdır. Ama şnndiden. Sanki nerede ise harp yann patlak verecekmis gibi bir vazivetfn çol dîkkatli, hatta azçok heyecanlı nyarnkhğile. Goz gore gore yangma giden dünya içinde ayrt bir mahalle teşkü eden üc beş ev sahibi kendi meskenlerimizi a • testen uzak ve mahfuz bulunduracak tedbirlerde şhndiden müteyakkız bulu* nalon. Eğer dünya mantiktan tecerrüt eden bir delüikte tsrar ederse bizler* gore bu kadanm olsun temin etmefi mümkvndür. Zeten daha başka ne y pabiliriz ki'î YVNVS NADl VcAi Muhittin Bey bazt adliye erkânile beraber yangınt dehşetle »eyrederlerken Müddeiumumiliğ n tebliği tstanbul Milddeîumumilîğin den gece geç vakit tebliğ edil • miştirt Bu gece saat yirmide tstanbul Adliye dairesinde çıkan yangın neticesinde maalesef bina tama • men yanmıstn*. Yarın «bugün» mesai saatinde ceza mahkeme . lerî reislerile icra hâkîm ve mo avinleri ve memurlarla miistan • t:k beylerin vazivet üzerinde gorüşülmek üzere tstanbul Tevkifane binası idare kısmında bu lunmalan tebliğ olunur. vanna koşnp gelmistir. Ayasofya ve Sultanahmet mevdanlarmda yığılan buyük bir kalabalık dehşet içinde bu korkune yangmı seyrediyordu. Müthis alevler semaya yükseliyor, bütun siddetüe esen fırtma krvücunlan ve du manlan Sultanahmet meydanma, Sultanahmet camisîne ve Akbıyık taraf larma doğru sürüp RÖHirüvordu. Gerek yangmm sondürübnesi için Rfaiyeye vardım etmek ve gerekse ev • raktn naklme nezaret evlemek üzere yancrra yerme bir tabur asker ve bütün oolis merkezlerındetı miktan kâfi po1N ve yildızdnki nolis mektebinden de 200 Dolis eelmi^tir. Darretl«ki evrak, yanjrinin zorile yanayana havava fırlıvor ve havai fi*»kler rnh'ı kandil kandil asağı in>vordu. Rurpâr altında bulunan mahaileier h«lkı büvük bir telâs ve dehset içmde M^r. Yan<nndan fırlıyan knnlcunlann crvilerin. tahta parçalanmn ah^ao ev leMen hîr'ni tntusturması, bütün o rflaTfnelerin d*«tze kadar yanmasma sebebiyet verebilîrdi. Tehlike artıyor... Vakit geçtikçe yangın fırtına • nın siddetinden büyümüs ve bi • narnn Sultanartmet tarafına do?« ru sirayet etmî«tir. Saat 10 d» Ağırceza dairesi vanmağa basla • mı*trr. Bu esn^da icra ve hukuk Vaîrele'inden bir kısım dosyalar kv+anlmaŞa çalısıJmıs fakatjek »İ7 V r « y lcurtar'lati'mistir. sine ait resimleri bir iki gfin evvel ga zetemizde çıkmif olan otomatik hor • tumlu merdiven de Ketirüerek faaliyets geçirildu Fakat fırtma kudunnus, yangm kndarmusta. Minare boyunca ynkselen alevleri oyle bir tek bortnmnn sularile bashnlmanmfankânıyoktu. Ba müthis yangmı söndürmek icin Adliye jUtraymra ustune Boğazra sulanm dök • roek lâzundı Id, ona da imkân yoktu. Koca daire, yeni, eski binlerle ve bm'erle davanın bStun evrakt, bantnameleri ve tstanbul Adliyesinin bu kadar se> nelik dosyaian ile cayır cayır yanıyor du. Basta Vali MuMttin Bey olmak özere vüâyet ve adliye erkânı, itfaiye, zabıta ve asker kuvvetleri bu haflerm karsısında âciz seyirci vaziyetine duşmüşlerdi. Fırtma ve ates, arhk yenil • mez ve müthiş bir hal almsh.ı Sotyadan verilen bir haber Belediyen'n benzin doposu da kurtarıldı Adliye binasmra Sultanahmet ea • misine nazır cenahmı da kurtannak îta» bil olamıyacağı anlafilıcca, yangmın civar binalara sirayet etmemesine ça • Iısddı. Bu arada Tevkifhane binası, Tevkifhan«nm jandarma karakolu ve b3hassa Belediyenm benzin deposu o • larak kullandıii Ayasofya hamamınm tntusmaması icin buyuk bir gayret sarfedildi. ttfaiye bütün bu mebaniyi ve civardaki evleri suya garket • mek suretile yangının sîrayetine mâni oldu. Geceyansma doğru, koca Adliye binası kâmilen yanmıştı. Arttk alevler eskisi gibi yükselmiyor, fakat binanm içerisi hâlâ müthis b'r surette yanıyordo. Civardaki mahzenlerde su kalmamıs olduğu için, ttfaiye hortumlan birbirine eklemek sure > tile den;zden su getirmek üzere tertibat almış ve mevcu tulumbalar, her araftan bir cehennem gibi ya nan enkaza sabaha kadar su sık makta d'evam etmistir. Yangın büyümeğe basladıktan sonra, Adliye bin&sının yıanındaki Tevkifane binasınm tahliyesine zaruret hâsıl obnustu. Tevkifanede sekiz yüz kadar mevkuf olduğu için buranın talhiyesi çok müskül ola • caktı. Fakat asker kuvvetlerinin muaveneti sayesinde tahliye ame liyesi, her hangi bv hâdise olmadan ikmal edilmiştir. Süngülü asker ve jandarma kuvvetleri Tevkifanenin etrafını em niyet altına almışlar ve evvelâ kaö?m mevkuflar çıkanlarak Umumi ha pisane binasraa götürülmüşler, bundan sonra erkek mevkuflar yirmi • ser, otuzar kisilik postalar halinda ve sıkı bir mzibat altında nakledîl icra dairelerindeki evrak Bfr 7abıt ttâtihlnîn fedakârlıgı Dokuzuncu ibtisas mahkeme • «înde zabıt kâtibi Muzaffer Bey kendi mahkemesine ait bütün dosya ve esa«li defterleri kurtarmağa muvaffak olmus ve cıkarken «•'•lannm bir kısmı ile yuzü ha • fif surette yanmıstır. Bir fac'a Amerika Bahriye Nazın yeni zırhhlar istiyor Vaşington 3 (A.A.) Bahriye Nam M. Spedanson senelik raporunia AmerScan donanmasmm daha kuv vetli bir hale getirilmesini tstedikten sonra diyor ki: « Anterikanm silâhlan azaltma hareketinîn arhk on safmda bulunma tnasmın gareklestiği zanan çoktan gelmistir. Diğer devletler bizim gosterdiğimiz misale tâbi olmamıslardır. Sulhtm ve adaletm «n kuvvetli te mmatmdan biri, hiçbîr devlet donanmasunn Amerikan deniz kuvvetlerin • den daha bü^ük ve fazla bir kuvvette bu'vmnvutnasıdrr.» bir yangm duvan v&zifesinı görmüs, o müthis alevler bu caminm onünde hızmı nisbeten kaybetmktir. Kıymetli bir genci kaybettik 931 seemmd Galatasaray Use« riyaziye sobesi ni iyi dereee ile ikma] edip Mü • hendis mektebine dahü olan ve hâ len Mühendis mek' tebi 3 üncü sı • ntfmda bulumnakta olan Ahmei Mitat Bey evvel ki gün vefat ^ misrir. hıhet Mitat Bep Gerek lisede, merhum gerek Mühendis mektebmde bütün hoca ve arkadaslarmm teveccüh ve mu« habbetlerini kazanrms ve çok kıvmet! bir genç olan Ahmet Miatt Bey bu ay içinde ikmal i tahsîl için Alm«nyay< gonderilecekti. Anî olümü kendisi tamyan herked müteessir etmiştir. Merhumun cenaresi dün ailesi ef « radı, Mühendis mektebile Galatasaray Lisesindeki arkadaşlan tarafmdan kaV dınlmış, Eyüpsultana gotürülerek a « ile kabristanma defnedilmiştir. Binanm son hsmıda old'yor Saat ondan sonra yangm şiddetini büsbutün arthrmts ve binanm ortasm • d?ki lmmmı yakarak Sultanahmet ta • rafmdaki kısmı olan deniz tarafmdan sarrmsftr. Bu Insnn müthis bir surette yanarken dordîineü hukuk dairesmm bulnnduğu Sst kmm müthis Wr p^niltü ile Vrdenb're cokmürtür. Burada ça!ı**n itfaive efradı biraz evvel ?eri c^HmM olduklan için nüfusca zayiat olmamıstır. Ydnlan dnvarlarm enkazi altmı'n bîr «razozla di?er bir itfaiye otomobüi kalmıs ve harap olmuşttn*. Her taraf polis Vordonu altına alınmıştı Su tedariki HOkumet eri ânı yangın mahalinde Yangma Vali Muhittin, Vali moavini Ali Rıza Bcyler 3 üncü kolordu kumaodanı Şükrü Naili Pasa, Müddeiumumî Kenan Bey, Polis Müdürü Fehmi Bey ve bütün polis şube müdürle • rfle adliye erkânmın hemen hepsi gel•n?<îerdi. Adliye bmasınm yandığı şüyu bultmca tramva"larra islememekte olrntsma raŞmen tstanbulun her tarafmdan bmlerce kişî, otomobi'lerle ve yayan olarak Ayasofya meydamna ve ci ttfaiye, Ayasofya ve SuItanaHmet • teki yangm musluklanndan ve bütün kuvu ve mahzenlerden su aldığı gibi Cernberiitasa kadar DrvanvoliHida, beİA»4îwe da'r^mdeki mahzenden ve simdi tstabui lisesi ol^n eski Diyunu U • mumîve bmastndald buyük mahzen • den, Yerebatan saravmm altmfîaki mah»enden de «u »Ir^'kta îdi. Arosozler de mutemadiven Bev*Trttan ve sair yerlerdeTi su tn«ımakta Mîler. F»kat feveran halmr'e Wr vanardaSma donmüf ol»>n bn yüksek binaya rVılan sular, kü'hanma bir f?rc!»n su dö'nn«'k kabî • linden kalıyor^u. Esa^en. îrf'vv*» hor en kuvvefTîVri bi'e bu yük»"c«*k ^H katma su si • Ür ka*lı ve cok yüksplc ol"n binanm en "«• k^Hni su atm'k i çin, son zamanlarda alınan ve tecrübe • Tevkithanenin tahliyesi Yangınm devamı müddetince her taraf polis ve jandarma kordonu altına alınmış, yangmın sirayet ede bileceğî mahallere nöbetçî devriyeler. ikame olunmuş ve yangm yerinden kalkan milyarlarca ateş par çasmm düştüğü mahalle aralannda tertibat alınmışb. Rüzgâr çokkuvveli estiği için bir yanar dağı gibi fışkıran alevler, rüzgârm hızile ta denize kadar uzanı yor ve bütün o havaliyi tehdit ediyordu. Herkes dammra üstüne çıkmıs parça parça düsen ateşi söndürmekie uğ • raşıyordu. Fakat artesin ardı arkası kesilmediği için heran bir yerden yan • gın çıkması ihtimali vardı. Lehülhamt bu ibümal tahakkuk etmemis ve ateş sadece Adliye saraymı yakıp kiil et • mekle kalmıştır. Alevlerin zarar vermeden denize kadar uzanmasmda Sultanahmet cam'si • nin de büyük tesirleri olmuştur. Koca cami, arkasında bulunan mahallelera Emanet dairesnn eşyası , kurtarıldı AdHye emanet dairesindeki eşya hemen tamamen kurtanlmıştır. AdlLye kütüpanesindeki kıymelti kitaplardan bir kısmı evvelce Ankaraya gonderil • mişti. Maamafih burada kalan bir kı • sun kitap yanmıstn1. Halkın teessöru AdGye saraymm tamamen yanıp kül ohnan haHa çok müteessir etmistir. Bu koca bina evvelâ hukuk mek • tebi olarak msa edilmiş, bilâhare adliye komisyonu olmuş ve medisi meb'usan burada taplanmıştı. Ondan sonra hep Adliye binası olarak kullanılmakta idi. Acaba cinayet mi? Hüseyin ismmde bir şahıs Galata* da oturduğu hanm odasmda ölü olarak bulımmustu, her hangi bir cinayete kurban gidip grtmedigi arastırılraak üzere ceset Morga nakIedilmiştir.