24 Kasım 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ânsiklopedisi uncu cuzu çıktı 44 NO. 3 4 3 2 umhuri j Hayat ISTANBUL CAĞALOGLU Telgraî ve mektup adred: Cumhuriyet, İstanbul Posta Rutusu: îstanbnl, Na 24« Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr mfidürü: 23236, tdare müdürü: 22366, Matbaa: 20472 Cuma 24 Teşrinisani 1933 Ansiklopedisİ Buyuk bir kötüphaneyl bîr arada evinizo gefiren en faydalı eserdir. Her evde bir lane bulunmak lâzımdir. lürk köylerini Yükseltmek için Köy tnektep hocalarımn yetiştirilmesi öyde hocalık edecek vatandaş köyü ve köylüyii yüksekecek ' bir surette yetiştirilmiş olma • Udır ki bandan evvelki yazmmda koIaylıkla yapüabileceğini kaydettig!»uiz işler hakikaten öyle koUylıkla ve mükemmeliyetle tahakkuk edebilsin. 8unun gözlerde sankî öyle hakkından gelinemiyecek bir is imij gibi büyültül • mesme sebep yoktur. Bu iş dahi köy ilkmektebinm dediğimiz şek'lde amelî bir köylü darülfünunu görünmesi kadar kolay tahakkuk edebiiir. Köye hoca yetiştirecek muall'm mektebini ayırmak ve ona göre taîebe yetiştire eek veçhile tertip v» idare eylemek lâzımdır. Maksadimız köylü çocukla ruu sadece ümmil'ktin kurtarmak değildir, onlan kendi hajratlannda yep yeni bilgiîerle teçhiz ederek ktymetlerrai yükseltmek ve bu yolla Türk millî hayatının temeli olan köyü ve köylü yü büyiik, çabuk ve kolay bir inkı • lâba mazhar kılmaktır. Köye gönde • receğimiz hoca buna göre yetiştiriie rek hazırlanmış bir vatanda» rlacaktır. Bu net?ceye varmak için yapaca ğımız sey köye muaüim gönderen mekteplerde ziraat ve ikhsat dersîc • rine nazarî ve ameli büyücek bir tr.evki vermekten ibarettir. Köye hoca veren muallim mektebi Iâakal yüz dönümlük bir arazi içinde olmahdır. Mektepler şimdiden mev cut olup yanlarında kendilerine ilâ • ve olımacak böyle geniş arazi olma dığı halde bu mekteplere en yakm yerde o miktarda toprak tahsis etmek suretile bu maksadı temin etmek mümkündiir. Bu muallim mekteplerinde mesleklerine hakkile vâkrf ziraatçiler talebeyi nazarî ve ame'.î en müterakki çiftçilik bilgilerile teçhiz edeceklerdir. Bizim istediğimiz köy hocalannm köy mekteplerinde yapacaklan şeyler, bu muallim mnktepJerinde daha büyiik mikyastm, daha geniş ve daha derin o* larak yapılmiş olacaktır. Bu muallim mekteplerinin memle • ketteki muhtelif mıntakalara nisbetle bazı hususiyetleri olabilir. tzmir ve havalisi muallim roektepleri üzüm ve incir üzerinde daha ziyade meşgul olabilirler, Adana havaiisinde pamu ğa, Balıkesir taraflarmda zeytinciliğe, Karadeniz sahillerinde fındığa ve Orta Anadoluda hayvancılığa daha ziyade ehemmiyet verilebilir. Fakat bu hususiyet izafi bir vaziyet olup esas fti • barile göze alınacak şey Türk köy hocasınm Türk köyünü yükseltecek bir kabiliyet ve kudrette yetiştirilmesidir. Bizce Türk köyirode bunu temin et • m'yecek maarifin faydası o kadar nisbidir ki hemen hiçtir diyeceğimiz ge Uyor. Köyü ve köylüyü yükseltmiyen maarifin bizce varlığüe yokluğu adeta müsavidir. Maarifin şimdiki telâkkisinde sadece okuyup yazma öğrenmekten ibaret bir ümmilikten kurtuluş hali artık kâfi bir maksat değildir. Bir kaç ay evvel bu sene Bursa Ziraat mektebinden çıkan efendilere hükumetçe verilecek vazife bulunama • dığmdan şikâyet eden bir iki mekhıp aldıgımızı hatırlıyoruz. Bu mezunlar, kendüerme brr parça tedris usulü gösterilmek'e belki pek iyi köy hocalan olurlardı. tzmir Ziraat mektebinrn kâfi talebesi olmadıgını da geçen gün bir gazetede okuduk. Halbuki işte bizim istediğimiz muallim mekteplerinden biri Izmirin Bornovasındaki bu Ziraat mektebidir. Memlekette nerelerde kullanaca ğımızı bilmediğimiz ziraatçfler var. Önlarm yeri köylere hoca verecek ilk muallim mekteplerinde nazarî ve a rhelî hocalık olmahdır. Ankarada büyük masraflarla vü cude gelmiş olan Gazi Muallim mek tebi •galiba şimdi enstitü bizim is tedjğimiz köy muallim mektebmin ekmel nümunesi olabilir. Mektep kâfi arazi içinde olduktan başka yarnba smda Gazi çiftliği, biraz ötede Ziraat Enstitüleri gibi yüksek kıymet ve kudretli yardımcılara maliktir. Köylere hoca verecek muallim mekteplerinin ziraat noktai nazarından teçhiz ve takviyelerini Ziraat Vekâletiae tahmil etmek mümkündür. Ziraat Vekâletinin bu uğurda ihtiyar edecegi masraf büyük birşey olacak değüdir. Hocalan yetiştikçe bu kalıba dö • külecek köy mekteplerinin bu noktai nazardan teçhizlerini ise hususî idareler seve seve ve sevine »evine temin edebilirler. Ne hacet, öyle bir köy mektebinin bütün ihtiyaclanm binnefis köv deruhde ve ifa edebilir. Bu is esash bir tetkik ve tetebbü üe 1] Birinci makale 3421 numaralı ve 13 teşrinisani 1933 tarihli nüsha • mızdadır. Tevfik Rüştü ve Recep B. ler dün hareket ettîler Tevfik Rüştü Bey Atinada bir gün kalacak, oradan Selânik tarikile Belgrada gidecektir. M • Muşanofun beyanatı Bulgar Başvekili) Ismet Paşanın Sofyayı ziyareti Bulgaristan için şereftir, diyor «Bulgar milleti Türkiyeye dosttur. Trakya komitasının bu akılsızca hare ketleri, bize kıymetli bir dostlugu kaybettireceği için Bulgar milleti ve hükumeti bu komitaya i*c*uclini bildirmek mecburiyetinde kalacaktır» Sofya 23 (Hususî muhabirimiz den, telefonla) Bugün Sobranya meclisinde Başvekil M. Muşanof kabinenin umumi siyaseti hakkında yapılan tenkitlere cevap vermiş ve Bulgaristanın haricî siyaseti hak • kında şunlan söylemiştir: « Bulgaristanın haricî siyaseti, bütün komşularile sulh ve dostluk içinde yaşamaktır. Komşularımızla olan bütün ihtilâflı meseleleri an cak sulh ve emniyet havası içinde halled'ebiliriz. Halk, kat'iyyen me seleleri halletmez. Bulgaristan, Briyan Kellog itilâfını imza etmekle harbi ebediyen takbih etmiştir. tifi, Türkiye tarafından Bulgaris tana iade edilmiştir. Bu, bir dost Iuk eseri değil midir? Bulgarların Anadoluda ve Trakyada bıraktıklan emlâkle Türkle rin Bulgaristand'a bıraktıklan em lâkin takdiri kıymet isleri çok iler • lemiştir. Yakında bu müzakeratın da semereli neticelerini göreceğiz. Türkiye Cumhuriyetile olan münasebatımız hergün daha samimî bî sahaya girmekted'r. Tevfik Rüştü ve Recep Beyler dün hareket ederlerken Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Beyle HaJk Fırkası Umumî Kâtibi Recep Bey dün sabah saat 10 da Vienna vapurile Pireye grtmişlerdir. Tevfik Rüştü ve Recep Beyler Galata nhtımında Vali Muhittin, Harîciye Vekâleti protokol umum müdürü Şevket Fuat Beylerle hiiku met erkânı, Sovyet sefiri M. Suriç, Fransız sefareti maslâhatgüzan M. Barbiye ve diğer sefaret ve konsoIoshaneler erkâm tarahndan tesyi olunmuşlardır. Tevfik Rüştü Bey Atinada bir gün kaldıktan sonra Selânik tarikile ve trenle Belgrada gidecektir. • ** Türkiye Bulgaristan mü nasebatı Ismet Pasa ile Tevfik Rüstu Beyin Sofyayı ziyareti Bulga ristan için bir şereftir. Onlar Sofyaya dost bir memleketin mü messili sıfatile geldiler ve bize dostluk getirdiler. Bu ziyaret neticesî olarak Bul • garistanla Türkiye arasında müdde Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü Beyin Atîna ve Belgrat seyahatini ve bu seyahatteki temas ve müza • kerelere ait haberleri günügününe gazetemize yetiştirmek üzere ar kadaşlanmızdan Doğan Nadi Bey de ayni vapurla hareket etmiştir. Bulgar Başvekili M. Muşanot ti henüz bitmiyen brtaraflık ve dostluk muahedesi beş sene için daha temdit edildi. Ticaret muahedesi de bugünlerde Ankarada imza ed'ile cektir. Harbi Umumide Türkiyede kalmış olan dokuz Bulgar lokomo Türkiyedeki dostlanmız, Trakya komitasının son zamanlarda ~ ki akılsızca hareketlerine fazla gücenmişlerdir. Bu, beni fevka lâde müteessir etti ve barada bu kürsüdert bütün salâhiyet ve kao> vetımle bağırtyorum ki, Trakya komitası hiçbir zaman Bulgar milletini temsü etmemiştir ve et~ miyecektir de. Bulgar milleti Türkiyeye dosttur. Komitanın bu akılsızca hareketleri bize kty Mabadi S incî sahıteae Bu münasebetle Dahüiye Mazhar Osman Beyle ecnebi profesörlerden Vinter Vekâleti bir tamim yaptı Milletler Cemiyetinin akıbetini 5 kânunuevvelde Stein iki konferans verdiler toplanacak olan faşist meclisi tayin edecek Universitede dünkü açılış konferansları Matbuat Müdürlüğü faaliyete geçti Milletler Cemiyetinden Italya da çekilecek mi? Matbuat Umum müdürü Nedim Bey Vedat universitede dersanelere çıkan talebe ile Ordinaryut Mazhar Osman Bey bir konferans verirken Universite Kâtibiumumisi Besim B., Maarif Vekâletince görülen lüzum i> zerine, esasları evvelce hazırlanmıs olan Universitenin yedi aylık fevkalâ de bütçesinde her fakülteye ayrılan tahsisatın sarfedileceği fasıllar hakkmda tetkikata başlamışhr. Bu tetkikat neticesinde, bütçenin bazı fasıllannda tasarruf yapılması muhtemeldir. Kâtibiumuminin tetkıkatı, maas tevziatını geri bırakmıyacaktır. leketimizin değil, bütün dünyanm müstefit olacağını umuyor ve diliyoruz. Azim ve iradesile emsalsiz yaratılms, harikâlar yaratmış, ölmüş bir kavmi diriltmiş, ona taze ve zinde bir ruh nefhetmiş, dâhileri kendisine hayran et • miş, hulâsa büyük doğmuş, büyüklüğünü tarihe göstermiş Yüce Reise bu münasebetle minnet ve şükranlanmı tek • rar ederim. Ruh nedir? Bundan sonra Mazhar Osman Bey dersine geçmis ve demiştir ki: « Dinlerin kabul ettikleri gibi vücutten ayn bir ruh yoktur. Kışn di • mağ ruh dediğ'mfz faaliyetin makarndrr. Kışn dimağın altı tabakasmda, vücut makinesini işleten bir motör olan ruhu, eserlerile görüyoruz. Kışn dimag anlamanm, söylemenin, duymanm, hareket etmenin, Jüşünmenin, istemenb» merkezidir. Bu vazifelerh» mec muuna ruh diyoruz.» Mazhar Osman Bey, tababeti ruhiye bahislerine umumî surette temas 'ederek şöyle devam etmiştir: « Bcgün birçok ruh hastalıklarmı (Mabadi 6 ıncı sahifede) za göre bu hocalığa da ona göre cazip bazı vaziyetler vermek zarureti bulunduğunu da hatırlarda tutmalıyız. Bizim dediŞ'miz köy hocası Türkiyeyi kaldınp yükselten bir manivelâdır. Bu gaye o hoca için çok şerefli bir ideal olmakla beraber bu vazifeyi hakkile ifa eden köv hocalannın gıpta olımacak maddî bir vaziyetle de takvive edilmeleri ISzımdır. Bi'âhare izah edeceğimfz vechile bu da öyle uhde • sindsn çe'inemiyecek bir dag veya deve değildir. YUNUSNADİ Ankara 23 (A.A.) Kanunu mahsusuna tevfikan Dahiliye V«»kâletine bağlı olarak teşkil edilen matbuat u mum müdürlüğünün faaliyete geç mesi münasebetile Dahiliye Vekâletince matbuata gönderilen bir famimde, matbuat işlerini devlet namına takip ve murakabe edecek olan dairelere bu gün düşen mühim vazifelerle inkılâp yapmış olan memleketlerde matbuat, radyo, tiyatro ve smema gibi efkân umumiye müesseselerine devletler tarafından nasıl murakabe ve ne şekilde sevk ve idare edildikleri kaydolun • makta, yeni matbuat umom müdürlü(Mabadı 7 inci sahifede) Altı naztrlığı M. Musolininin nefsinde cemeiilmlş olan Italyan kabinesi içtima halinde Roma 22 (Hususî) Milletler Cemiyetine girmiyen veya bu cemiyet ten çekilmiş olan dünyanm dört büyük devleti vardır: 170 milyon nüfusile Rusya, 125 mflyon nüfusile Amerika, 70 milyon nü • [Bir Fransız gazeteslnin fotoğrafla tertip ettigi karikatür] fusile Almanya ve fio müyon ıtüfusüs Japonya. Bunlardan başka şimdi bir de Ital* yanm Milletler Cemiyetinden çekilmesi mevzun bahsolmaktadtr. ttalya çeMabadi S inci tahifede • •IIIIIIIIIMIIIIIIIMM, lll| MIIIIIIIH || 1111 ||l II 11| .'1 •• I II :il |) 11| 11|| 11 l|l IIIIII |l III IIII M III •• III 111111 III IIIIII • M I 1 I M •••,!> Konieranslara başlandı Universitenin bütün fakültelerinde derslere başlanması münasebetile verilmekte olan açılış konferanslanna dün de devam edilmiştir. Bu meyanda Tıp fakültesi Ordinaryüsü Mazhar Osman Bey de bir konferans vermiştir. Maruf asabiye mütehassısları ve Üniversitenin birçok profesörleri de konferansta hazir bulunmuşlardır. Mazhar Osman Bey, Universitenin açılması, Türkiye Cumhuriyetinin sa yısız güzel eserlerinin belki dc birin cisi olduğuna isaret ederek bilhassa demiştir ki: « Bu müesseseden yalnız mem sağlam bir programa bağlanmak ve o programm da derhal tatbikatma ge çilmek lâzımdır. Ancak yeni yetişecek hocalarla köyler maarifinin peyderpey dediğimiz sekle îfragi uzun zamana tevakkuf edebüeceğinden mevcut köy hocalanm bu noktai nazardan ellerine verilecek kitaplarla ve tatil zamanları tatbik olunacak kurslarla mümkün oldugu kadar yeni rejime intıbak ettir ineğe çaiısmak icap eder. Bu düsüncelerle köy hocalıfına b5yük vazifeler yükletmekte olduğumu Hava Yollan İsletme Idaresi Sivil tayyarelerle posla ve yolcu nakledilecek Tasarruf Haftası It (•<•• Radyoda tasarruf un faydaları şarkı ile söylenecek; bunun için bir beste ve güfte hazırlanıyor Ankara 23 (Telefonla) Hava yollan Devlet işletme idaresi için hazırlanan talimatname Heyeti Vekilece kabul edilmiştir. Talimatname, idarenin vezaifine, memurlarm evsafına ait hükümlerden başka tayyare yolculuğu hakkında da ahkâmı ihtiva etmektedir. Posta idaresile yapılan itilâf mucibince, Hava yollan işletme idaresi posta nakliyatmı da temin edecektir. Sivil tayyare yolculuğnma rağbe* (Mabadi 7 inci tahifede) Tasarruf ve tktıtat Cemryttnin î&ünkü fopîonntı Kânunuevvelin on ikisinde baş Iıyacak ve bir hafta devam edecek olan Ta<arruf ve tktısat haftasmda yapılacak isleri tespit etmek Uzere Tasavru? ** Ikuat cem'yeti dün Halk F.ikası vilâyet merkezinde Vali v« Belediye reisi Muhrttin Beyin riya • setinde ilk içtimaını yapmıştır. Ba içtim^a malî müesseseler, ÜniversiMabadi S inci $ahifmdm