31 Temmuz 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi 37 ncı cüzii çıktı Onuıfcu sene: No. 3316 umhur İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgrai ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusır îstanbul, No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrlr müdürü: 33236, îdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Hayat Ansiklopedisi Büyük bir kılüphaneyi bir arada evinize getiren en faydalı eserdir. Her evde bir tane bılınmak lâzımdır. Pazartesi 31 Temmuz933 Darülfünun Bugün Lâğvediliyor Sergiler VE mHiıııiMHmnıım La Bulgari gazetesinin mühim bir yazısı Sergi binaları C stanbulda yerli mallarımızın 7 inci sergisi gene Galatasaray lisesi bina smda açılmağa hazırlanıyor. Izmir 9 eylul sergisini bu sene daha esash bir yola koymak azmile çalışıyor. An kara daimî bir sergi binasınm insaatile meşgul. Memleketin her tarafında kü çük büyük birçok sergiler açüıp kapa nıyor. Millî tktısat ve Tasarruf Cemi yetinin bu işe umumî bir hayat ve ha reket vermek maksadında muvaffa kiyetle yürüdüğü görülmektedir. Bu haberlerin hepsi ehemmiyetli ve kıy • metlidir. Fakat en manalısı Ankaranın yaptırmakta olduğu sergi binasıdır. Sergiye mahsus bina yaptırmak fikri sergicilik işinde yeni bir merhalenin, yeni bir hamlenin ifadesidir de onun için. Sergi toplu ve filî reklâmdır. Yazı ile, resim ile, gazete sahifelerinde ve so kakta her çeşit reklâm zaten ticaretin ruhunu teşkil eder. Bir işi kurmak nekadar mühimse onu halka duyurarak revacnu temhı etmek ondan daha az mühim değildir. Reklâmın sergi şekli o • nun hakikisi ve adeta canlısıdır. Sergi reklâmmı daimî binalarda yap maksa bir memleketin bu anlayışta fikir itibarile müterakkf bir istikrar dereee • sine vardığı manasuu ifade eder. O kadar ki bizce cemiyette ilerleyiş fikrini tesbit hususunda en şaşmaz miyarlar • îdan biri de budur. Reklâm lüzumunu anlayış bir terakkidir. Oradan sergi fikrine kadar gidis diğer bir terakki dir. Sergiyi daimî bir binaya naklediş bittabi daha büyük bir terakkidir. Bu İste Ankara bütiin memlekete önayak oluyor. Şimdi sıra diğer merkezlerimizin. dir, ezcümle Istanbulla Izmirin. Sana • yii vücude getirmek kâfi değildir. Onu D Başvekilimiz Sofyaya niçin gidecek? Bulgar gazetesi seyahatin bir Balkan lokarnosu teşebbüsü ile alâkadar olmadığını söylüyor Sofya 30 (A.A.) La Bulgari gazetesi Ismet Pay? Hazretlerinin Sofya ya yapacağı zivaret münasebetile şu başmakaleyi vszmıştır: « Bu sene zarfında Balkan milletleri arasında yapılan ve birçok defalar söylediğimiz veçhile mütekabil rabıtalannı kuvvetlendirrr.eğe ve aralannda mu allâk bir halde bulunan meseleleri hal için zemin hazırlamağa miisait bir hava ihdas etmis olan hususî mahiyetteki ziyaretlerden sonra gazeteler şimdi de resmî bir ziyaretten bahsediyorlar. Bu ziyaret kıymetli bir asker ve ayni za manda bir diplomat olan ve Lozanda oynamış olduğu çok büyük rolün yıldönümü geçenlerde bütün Türkiyede hararetle tes'it edilen Türkiye Başvekili Ismet Pasa Hazretlerinin Sofyayı ziyaretleridir. Filhakika Bulgar Başvekilinin 1931 kânunuevvelinde kendisine yapmış olduğu ziyareti iade etmek üzere müsarünileyhin eylul nihayetine doğru Sof • yaya geleceği teeyyüt etmektedir. Romanya Hariciye Nazın M. Tituleskonttn da yakında Sofyayı ziyaret edeceğinden bahsolunmaktadır. Bul. gar milleti, bu mütehayyiz devlet a • damlannı selâmlamakla pek ziyade bah. tiyar olacaktır. Bulgar milleti bu dostluk tezahür • lerini fevkalâde takdir etmektedir. Çünkü bu ziyaretler, Balkan müsale. met ve rrilâfına hadim olacak mahi yette faydalı ve açık görüşmelere im. kân bahşedecektir. Memleketimizin omumiyet itibarile sulha ve bilhassa BaL Umumî af Dahiliye Vekâletinin mühim bir tebligi Dahiliye Vekâletinden resmen tebliğ edilmiştir: Cumhuriyetnı onuncu yıldönümü münasebetile umumî af ilân edildiğinin gazetelerde görül • mesi üzerme bazı kötü diişünceli şahıslann hasımlarından öç almaağ ötekini berikini tahrik ettikleri îşitil mektedir. Af için hükumet Meclise bir teklifte bulunmamıştır. T. B. M. Meclisinin bu hususta nasıl bh karar vereceğtni tahmin mümkün degildir. Fakat umumî af dahi olsa şerirlerin af kanununu kötü maksatlanna alet yapmamaları için kayıtlar konaçağı ve her halde affın 1933 yubaşmdanberi yapılan cürâmlere şamil olmıyacağı muhakkaktır. Aylardanberi beklenen giin! Universitenin kadrosu bugiin belli olacak Darülfünun bu akşam lâğvediliyor, Üniversite yarın merasimle açılacak f \nhisarlar varidatı Varidat neden düstü? Başvekil Ismet Ps. Hz. kan itilâfına merbutiyetmi tekrar beyana ve ilâna hacet görmiyoruz. Bir de bu ziyaretler, bazı Bulgar ve ecnebi gazetelerinin son hâdiseler ve bilhassa şark misakının akti dolayısile Bulga . ristanın münferit bir vaziyette kalmış olduğu suretindeki iddialannm asıl. sış olduğunun birer delilidir. Fakat bu ziyaretler gerek memleketimizde ve gerekse ecnebi memleketlerde muhakkak daha ziyade tefsiıiere yol açacakttr. Bu defa da maksadı mahsusa müstenit tef. Maarij Vekfll Reşit GaJtp Bey, profesör Malş, Maartf Müsteşan Avni ve DarfOfünm Emin vekili Tevfik Recep Beylerle bir arada Darülfünunda İnhisarlar hakkında mütemmim malumat Evvelki günkü nüshamızda inhisar işlerimize dair olarak hususî surette istihsal ettiğimiz bazı malumala istinaden bilhassa son ayhurda varidatm bazı tenezzüjler arzettiğini yazmıstık. Bu müb/m rneseleyı membamdan alırmcak rnalumatla tevsik etmek üzere dün ln • hisarlar nmurn müdhiyetine müracaat ederek vaziyeti yakından görmek iste dik. Umumî müdiriyet bütün istedik • lerimizde bizi tenvir etmek üzere bü • tün vesaiki tetkikimize arzetmek lut funda bulundu. Bu vesile ile zaten gizli kapaklı birşey olmamak lâzım gelen mütehauular raporlannm fezleke lerini de görmüş olduk. Rakamlara müstenit olan bu hakiki malumata nazaran evvelâ tütün inhisarmda yekun itibarile satıs miktan düş memiş, fakat satılan tütünlerin nevile • rinde büyük tahavvüller husule gelmiş. tir. Meselâ geçen 1932 haziranmda satılan tütün miktan 827 bin kilo ve bunun bedeli 398 bin lira iken bu sene haziranında 968 bin kilo tütün sa tışfle yamız 294 bin lira tutulabil . miştir. Görülüyor ki miktar itibarile satış düşmemistir. Hatta bilâkis 140 bin kilo kadar fazlalık bile vardır. Buna mukabil hasılatın düşmesi şundan ileri gehyor ki yüksek kıymetli sigaralar sabşmda tenakus vukuuna mukabil kıymetleri aşağı sigaralar satıştnda alabildigine artma vardtr. Halk ve köylü sigaralarmtn sarfiyatı hayret olunacak bir tezayüt arzetmiş bulunmaktadır. Umumî müdiriyet ne inhisar, ne bandrol usulü tatbik eden yerlerin hiçbirmde ve hatta hiç inhisar ve bandrol tatbik etmiyen serbest satışlı memleket • lerde dahi bu kadar ucuza sigara bu lunmadığını tasrih eylemiştir. Bizde bu ucuz sigara usulünü geçen sene büyük Millet Meclisi Muvazenei Maliye Encümeni iltizam etmişti. Müskirata gelince onda da vaziyet daha pahalı yerine daha ucuzun daha fazla mevki alması şeklinde görülmektedir. Raln imalinde daha pahalı olan üzüm soması sarfiyatı azalmasına mukabil incir soması çoğalmıştır. Atideki Son tahmin Ve şayialar Bugün Darülfununun son günüdür. 107 sene evvel tesis edilen tstan • bul Darülfünunu bu aksam lâğvedile • rek tarihe kanşacaktn*. Yeni Üniversite yann parlak merasimle açılacaktır. Darülfununun ügası dolayısile, kadrosuna dahil bütün müderrislerle mü derris muavinlerinhj ve asistanlarm vazifeleri de hitam bulacaktır. Bu husus ta alâkadarlara tebliğ edilmek üzere hazvlanan mektuplar dün Darülfünun Eminliğine tevdi edilmiştir. Eminlik, mektuplan bu sabah hade. meler vasıtasile kadrodaki zevatın adreslerine gönderecektir. Bu suretle bü • tün heyeti ilmiye vekâlet emrine ahnacakbr. Yeni kadroda vazife alacaklarla TelH ve Tercüme heyetine aynlanlara ait mektuplar da ağlebi ihtimal bugün kendilerine dağrtılacaktır. Vazife verilmi yecek zevata bu ikinci mektuplardan gönderilmiyecektir. • , Yeni kadro bugün matbuata büdirileceh Bugün ayni zamanda Ajans vasriasil* de bir tebliğ nefredilerek vaziyet «t • rafında efkân umumiye tenvir eolona^ cak ve yeni kadroda kimlerrn kalaeak • ları anlasılacaktır. berkes tarafından bilinîr ve tutulur bir lıale getirmek lâzımdır. Kolonya matbuat sergisinde sergi binasınm içini adeta koca koca matbaa • lar haline getirmiş olan fabrikalardan fcirinin müdirile konuşuyorduk. Ken • dilerinin bu yolda ihtiyar ettikleri masraflar bizim havsalamıza sığmıyacak kadar büyüktü. Meselâ bizim kendisile konuştuğumuz müdürün fabrikası bi • zim bir iki katlı evlerimiz kadar büyük, yeni ve maruf tabirile modem bir rotativ makineyi getirip oraya kurmuştu. Meydanda idi ki yalnız bu makinenin oraya getirilip kurulması on beş yir mi bin liraya mololmuştur. Makinenin kıymeti ise 400 bin lira raddesinde idi. Müdüre bütün bu külfetlerin pek masraflı sayılıp sayılamıyacağını sormuş • tuk. Bize cevabı şu oldu: 25 sene evvel Nürnbergde ku rulmuş ve tarafımızdan iştirak olunmuş bir serginin siparişini şimdi burada al dığunızı söylersem sergilerin zâhirde fazla görülebilen masraflarınm neka • dar yerinde olduğunu anlatmış olurum. Ve sonra izah etti. Bir Japon firmasının Kolonya sergisini gezen heyeti yirmi beş sene evvelki Nürnberg ser. gisinden almmış notlarla fabrika mü • düründen bir makine hakkında rrvalumat istemiş. O makine o zamandanberi terakki ve tekâmül ederek yeni şekil lere girmişti. Bu cihet Japonlara izah edilmiş ve sipariş alınmıs. Fabrika müdürü: O zaman o sergiye iştirak etmemiş olsaydık bu siparişi almamış olurduk. Bu, aldığımız ve alacağımız siparişlerin ne birincisidir, ne de sonuncu su. Şimdi bu sergiden de ona göre ne ticeler alacağımızdan eminiz. Diyordu. Nitekim daha sergi kapanmadan o söylediğimiz bizim orta ev ler cesametindeki makinenin Berlinli bir moda gazetesi tarafından satın alınmıs olduğunu bilâhare ve çok geçme den öğrenmiştik. Ve ilâve edelim ki ilk olarak mat buat sergisine tahsis olunan Kolonya sergisi o sene yepyeni yapılmış mü ketnmel ve geniş bir bina idi, ve onun milyonlara malolan inşasma Kolonya şehri orası mütemadiyen mahsus sergilere merkez olsun diye girişmişti. Memleket ve şehir iktısadiyah için çok men, faatli olduğu kadar şehir için de süs olan çok güzel bir müessese. Serginin çok faydah birşey olduğunu anladıktan sonra bellibaşlı şehirlerimizde o ihtiyacı adamakıllı ve büyük kolaylıklarla bertaraf edecek böyle binalarm elzemiyeti üzerinde ittifak et • memek mümkün değildir. Bunun ise asla bir fedakârlık olmadığını hemen ilâveye miisareat edelim. Elde bina olursa her sene orada muhtelif şubele rm müteaddit sergileri kurulaeağına şüphe yoktur. Bu sergiler sanayi ve ti • Mabadi 4 uncü tahifede Türk Fransız dostluğu Paris Büyük Elçimiz Fransız gazetelerine son müzakereler hakkında mühim beyanatta bulundu Yarınki merasim Universitenin küşadı münasebetil* yarın Darülfünun konferans salonunda Mabadi 6 ıncı »ahifedm Moskovadaki intikam maçında 21 galip geldik Takımımız güzel ve atılgan bir oyun oynadı, kaleci Avni, bir gol kurtarırken gene yaralandı Moskova 30 «Hususî muhabirimizden müstaceldir» Türk futbol takımile Rus muhtelit ta kımı, bugün Dinamo statyomunda kar şılaştılar. Sta yomda 80 bin den fazla bir seyirci vardı. Bir intikam maçı mahi • yetinde olan bu müsabaka büyük bir a Iâka ile bekleniyordu. Ru< ya muhteliti. Moskova muh telitinden daha kuvvetli bir şekilde tesbit edil : mi*t Ruslann is rarla vaki olan ricası üzerine müsabakavi Ke mal Haîim B. idare etti. MüRus Spor Teskilâtımn sporcularrmızın Rtttyayi sabaka çok . ziyareti münasebetile nesrettiği bir ilâve hararetli ve [Resimde müsabakalann yapüdığı Dinamo stadı görünmektedir] ediyordu. Bilhassa cesur ve atıl • o nisbette zevkli ve heyecanlı olgan oynaması, nazan dik du. kati celbediyor, yapılan her Türk takımı bugün gayet gü akın atkışlarla karştlaşıyordu. zel oynuyordu. Gerek teknik, getlk golü Vehap, gyet güzel bir rek sürat ve gerek beraberlik itiMabadi 4 uneö sahifede barile Rus muhelitine tefevvuk Suat Bey Paris sefarethctnesindeki mesai odasında Paris 30 CA A.) Türkiye Bü nin muslihane hissiyatını pek zîyade takdir etmekte olduğunu, bu hissiya yük Eeçisi Suat Bey, «Maten» gaze tın Türk milleti ve hükumetinin hissi • tesinin bîr muhabirme beyanatta bu. Mabadi 3 üncii tahifede lunarak Fransa hükumet ve milletinlllllMlllllllllllllllllinlllllllliillllllllilllllllllliillMMIIlll'llllll'.lllllillllllllinilMllllllllınilllllUlinillhllllllllllMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIUIIIIllllin carete revaç vermek suretile herkese, satıcıya ve alıcıya müfit olduğu kad?*. bmalarda alacağı kira bedellerile faiz ve amortismanlannı ferah ferah çıka rırlar. Böyle bir bmanın yirmi bes se nede amorti edilmesi hesap olunsa bu müddet zarfında elde edeceği hasılatın insa bedelini iki kere ödiyecek derecede olduğuna muhakkak nazarile bak makta hata yoktur. Farzımuhal ödemiyecek b'iie olsa sergilerin ilitısa'dî kıymetleri onlara mahsus binaların yapılmasını gene zarurî kılmalıdır. Evvelce bu sütunlarda yazmıştık, şimdi gene tekrar ediyoruz, ve bu fikri anlatıncıya kadar tekrar edeceğiz: Ankaradan sonra sıra İstanbul ile tzmire gelmiştrr, bu iki sehimiz birer sergi binasına malik olmakta nekadar gecikiürse o kadar fena ederler. Sergi binasında gecikiş, şehre hizmette gecikiş demek tir. Muasır hayatta sergi en büyük hayat ihtiyacma cevap veren müessese • dir de onun için. Geçen sene Peştedeki sergi binasinı, orada sergi olmadığı bir zamanda ziyaret etmiştik. Serginin içinde mobilyacı lığa ait pek çok esya bırakılmıştı. Bize sergi bfnasını gezdiren zat: Sahiplerinin arzularına binaen ehven kira bedellerile bu esya burada bırakıldı. Sergi olmadığı zaman burada alışveris olmaz ama bir taraftan sergide bırakılan esyanın kıymetleri üzer lerinde yazılıdır, diğer taraftan sahip lerinin adresleri kapılarında nakışh. Burasını her gezen bu eşya hakkında bir fikir edinebiür, ve mağazalanna giderek ya bunları, ya başkalarını almakta kolaylığa mazhar olur. Diye izahat verdi. Reklâmın kıymeti öyledir ki teşhir olunan bu mobilya eş. yası içinde biz bile eğer kolaylık olsa behemehal bir iki parça almak için pek güzellerini görmüştük. Sergilerin faideleri bahsindeki kanaatimiz bu sene artık sergilere mahsus binalara doğru kat'î terakkisini gösterraiş olmahdır, ve Ankarayı takiben tstanbul ile tzmîrin birer sergi binası vücude getirmeğe karar vererek icraata dahi geçtiklerini, bu seneden tezi yok, hemen görmeliyiz artık. Mabadi 3 öncü sahifede Ankarada bir tevkif îktısat Vekâletinin bir müşaviri tevkif edildi Ankara 30 (Telefonla) lktısat Vekâleti kontenjan müşavirlerinden Fazıl Bey, Vekâletçe yapılan ilk tahkikat üzerine Ankara Müddeiumumiliği tarafından tevkif edilmiştir. YUNUS NADİ