26 Temmuz 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

25Tefimux 1933 Lozan sulhunun 10 uncu yıl1 Fevzi Pş. Hz.nin. Recep, Tevfik Rüştü, Saraçoğlu Şükrü Beylerin Lozan sulhu hakkındaki düşünceleri <Hâkimîyeti Milliye» refikimiz Lozan sulhunun 10 uncu yıldönümü münasebetile 12 sahife olarak intişar ettnîş ve bu nüshasının birçok sahîfelerini Lozan muahedesine has • retmistir. Refikimiz, ' Gazi Hazretlerinrn «Lozan muahedesi Türk milleti a leyhine, astrlardanberi hazırlanmı» ve Sevr muahedenametile ikmal edild'sği zannedilmis, büyük bir stri kcstin inhidammt ifade eden bir ve»tkadır. Otmanlı devrine ait tarihte eşi geçmemiş bir »iyasî zafer eae ridir.y tsmet Paşa Hazretlerinin de «Lozan büyük bir eterin ancak bir aahifesidir. Eseri yaratana bağlılı ğımız ebedidir.* Dedikleri Lozan muahedesi için hükumet erkânından bazi zevat ile diğer bazı maruf si malann ihtisas ve düşüncelerini toplamıştır. : Cumhuriyet Boksör Nuri yakalandı Metresini çok seviyormuş cinayeti onun için yapmış Geçen pazar günü Yeşildkek polis karakolu ci varında Hasan E . fendi isminde bir çocuğu vuran sa bıkalı bastonca Nuri evveSd gece sabaha karsı Fa • tih merkezme tes • lim olmuştur. Nu • ri teslim olmadan evvel kanlı bıçağL le bh* tabanca kı . Boksdr Nttri lıfı ve kanlı bir pantalondan ibaret esyası Mahmutpa sada börekçi Dikranm fnrnınm odun • luğunda bulunmustur. Maznuna yatak • ldc ettikleri anlasılan Dikran, pastacı Karnik, Nurinm eski çHağı Alâettm de isticvap altına almmışlardu*. Orbefello1£rf Şîkagoy Yazan : Jeneral Balbo I Recep Beyin düşünceleri Millî toprak, mdllî istihsal ve mjlli pazar, millî ordu, millî politi . ka, millî kazine, millî mahkeme, millî terbiye ve kükür... tdeal müstakil devlet olmanın bu şartlanm biz Lozanda tamam ladık. Çöken Os • manlı imparator luğunun son aatr Recep Bey lardaki yaşayışında bu haklann ya> . sından fazlası yoktu. Bugün Büyük Harbin mağlup devletlerinin hiç birinde ve harpten galip çıkanlann bir ktsmında da bu şartlar tamam değildir. Lozanı iyi anlamak için padişahın ayağa kalkarak kabul ettiği Sevre bakmak lâzımdır. Sevr bize rrnllî hudutlan vermiyordu. Sevr Türkiyeden millî ordu yapmak hakkinı kaldırıyoTdu. Sevr millî iktısadımızm, millî maliyemizin, millî adliyemizin ve millî terbiyemizin içindeki ve üstündeki ecnebi ellerine çelik eldiven takıyordu. Sevre göre mil. letçe esir olacaktık; dünya ufkunda tek müstakil Türk devletinin yıldızı söne . cekti. cıdır. Onun için Lozan gününiî tes'ît etmek her Türk için hem bir hak, hem de bir vazifedir. Çürkü kötü bir mazi o gün öldü ve güzel bİT varlık o gün başladı. O gündenberi elele vermiş olan Lozan muahedesinin ve Türk milleti . nin yaratıcıhk vasıflan medeniyet âle • mme hergün bir varlık veriyor ve etni. nim ki bu varlıklar yakm bir istikbalde Türk milletini lâyık olduğu hedefe var. drracaktrr. SARAÇOĞLU ŞÜKRÜ 24 Italyan tayyaresi bir anda Mişigan gölüne iniverirse.. Filomuzun seyahatini Şikago sergisinin açılma zamanına tesadüf ettirmek çok muvafık olacaktı O halde, hiçbir şey pahasma bu işten vazgeçmiye cektik. Tam o sı ralarda bütün milletler arasmda A > merika ile Avrupayı yekdiğerine havadan raptedebil • mek yüksek ihti . rfcsı hâkimdi. Biz, bu meselede öna * yak olmak arzu ediyorduk. 4 Tevfik Rüştü Beyin düşünceleri Haridye Vekilr Tevfik Rüştü Bey yazdığı bir maka . lede Lozan mua hedesinin imza . lanmasına ait hatıralarını naklede . rek Lozan muahedesi mazbatasın dan bazı parçala . lan tekrarladıktan sonra ezcümle dıyor ki: «Büyük Kurta ncının isabetli gö. Tevfik Rüştâ Bey rüş ve yapışlanndan brr pek büyüğü ol. mak üzere tebariiz ettİTnvek isterim, ki bu muahedenin kemalinin temini, onun tatbikinı büyük müellifine brrakmakla istihsal ediİTniş buhmuyor. tşte onun onuncu yıldönümünde bu kemali elde etmiş olmakla ve görmekle Türk milieti bahtiyar olsa gerektir. Nurile firarmdan sonra kendisine ya. taklık edenler muvacehe edilmişier, cS. Alman tayya • rumleri tesbit oTunmuştur. recisi Von Gro Yatakbk edenler, Nurinin tehditlerin nau, Groenlandda den korktuklan için bu işi yaptıklarau istasyon yapmak İddia etmişlerdir. şartile havadan lzBoksör Nuri, cürmünü Hiraf etmiş, landayı, Labrado . Bu meyanda Büyük Erkânı Har demiştîr ki: ra raptetmişti. Se biye Reisi Müşir Fevzi Paşa, Hariyahati esnasmda « Hasan Efendi, sevgilime göz ciye Vekili Tevfik Rüştü, Adliye koyduğu için bu işi yaptım, Hasan E • yaptığı tetkikata Vekili Saraçoğlu Şükrü, C. H. Fır ve tuttuğu notlara fendi, vak'a günü sabahleyin dükkâ kası kâtibi umumisi Recep, Hariciye nazaran bir çok nıma gelerek bana :«Nazmiyeden vaz tehlike, müşkülât Vekâleti kâtibi umumisi Numan RiLozanın büyük bir krymeti de, millî geç, yoksa mahvolursun!» dedi. Halbuki ve manialar mevfat, Ankara Hukuk fakültesî hu iradenin ve millî enerjinin eseri olmaben o kadını seviyordum. Bu sözler cut olmasına rağ sıdrr. Istiklâl haklanmızi zorla kazan kuku düvel müderrisi M. Cemil, müçok gücüme gitti. Sonra onun Nazmiye. men Atlas Okya dık; ve onlan, Lozanda tescil ettrrdik. yi görmek üzere trikotaj fabrikasına derri» Veli Beyler ve diğer birçok nusunu şrmalden Lozan dısardan bakışla Türk mille • gittiğini duydum, aklun başımdan git . zevat birer yazi yazmışlardır. Bun • geçmek imkânı tinin diriliğini, onun mücadele kabili . Jeneral Balbo ve arkadaflaTt Okyana$ «efertfM fa". Artık hırstan kendimi kaybettim ve mevcuttu. Yamız, Büyük Cazi asnmızin deha kudreti lardan bir kıstnını naklediyoruz: yetini gösterir. Ancak Lozan zaferi çıkmak üzere tayyarelerine binmeden birtu nin bİT harikası ve büyük Türk milletiHasan Efendiyi vurdum. Dün gece şimdiye kadar ne memleket içindeki büyük inkılâp eseri evvel «f/azıro//» vaziyetinde Nazmiyenin evine de uğradım. Şayet nin binlerce ve binlerce yıllık birikmiş deniz, ne de hava Fevzi Paşa Hz. nin ile tamamlanmamış olsaydı felâketin onu bulsaydım onunla da hesabunı göbütün büyük kabiliyetinin en büyük te. kikler yapmağa gitti. Onun Bolotnada* nakliye vasıtalarınm geçmesi mümakıştnı durdurmak gene kabil olamaz . recektim. » düşünceleri cellisi olduğu gibi, Ismet Paşa ve eser ki eski arkadaşı Abbriata da LabradoC kün olamıyacaği tasavvur edilen du Lozanda kazanılan haklara sahip Nurinin kactığı günden sonra gece tehlikeli noktalacda gayet emin hava kalmantn bugün tek yolu inkılâba bağyolunu teftiş ediyordo. Bu iki zabitnt leri milletimizin insanhğının ve ikbali . Bugün. Lozan leri Mahmutpaşadaki ftrına uğrıyarak istavyonlan tesis eylemek icap ediyorhhkto. ne müşküi şartlar altmda vazifelerml nin canlı ve yazılı en beliğ ifadesidir.» muahedeeinin o • du. Diğer taraftan elde edi'et bazı nruu yiyecek ve para tedarikme uğraştığı ve icra ve müstakbel Amerika seyahati Dr. TEVFIK RUŞTV Lozanın kazanıldığı günü anarken İumat haziran, temmuz ve ustos ay . nuncu yıldönü • sonra tekrar yangm yerlermde gizleneiçin ttalyaya ne büyük hizmetier ifa et. Büyük Harp bozgunu günlerinin ze ları esnasmda Okyanusun şimal tara rek vakit geçirdiği tesbit olunmuştur. tiklerini burada mufassalan anlatma münde, her Türk hirlerini teneffüs eden göğüslerimizi i fındaki hava tabakalarvır. böyle bir ma imkân yoktur. nanma ve brrleşmenin taze havası ile Nazmiye Hanım, Nuri tevkif edilmci. fedakârlık ve şe. Ankara 25 (A.A.) Başvekil seyahate namüsak olmadığını mey sifalandırarak milleti hayata ve şerefe ye kadar, evine gidememiş ve korku . Onlann bu kesif ve tetkiklerinin, sa. tsmet Paşa Hazretleri Lozan sulhuref dolu yakm bir dana çıkarmıçtı. Evvelc* lasavvur et götürenlere ve bu ugUTda hetşeylerini sundan polis merkezinde kaimıştır. de bizim değil, diğer milletlerin de işL t>ğ miz devriâlem seyahatinden daha nun yıldönümü münasebetile husu maziyi gunır ve ifv« kendilerini veıenlere ve Lozanı ba. ne yanyacak şekilde sarih ve teferru . ağası bir iş görmemiş olmak için hava. sî müeasesat Ue .millî teşekküUer ve tiharla dyjjjn/ecek. şaTanlara minnet olsun. atlı olması gösterdikleri faaliyetm kıy dan Amerikaya gittiğimİE ^ibi, gene ha. birçok zevat tarafından vaki tebriktİT: Büyük Harp» RECEP Ceza kanununda yapılan tadilâttan vadan Avrupaya dönmemiz lâzım ol metini bir kat daha arttınyordu. MeselJi lere *yn »yn cevap vernıek imkânten sonıa mağlup duğuna karar verdim, Filomuz tarafıntstifade ederek hapisaneden yeni çıkan yüzbaşı Reccango, Groenlandm yalnız 'Adliye Vekilinin düşünceleri sızhği dolayısile tesekkürlerini ve milletler esaret dan Okyanusun şimalinden havaî tagarp kısHnlannda hava istasyonlan teşeskî yankesicilerden Kâmil dün tekrar Her harbiu ıikile böyle çifte seyahat yaoılırsa karşılık tebriklerini bildirmeğe Ana yankesiciiik yaparken yakalanmıshr. muahedeleri nn kilâtı vücude getîrilebileceğmi öğren • sonunda yapılan hiç süphesiz bu is cihan hava tarihinde za ederken yalntz Fevrf Pş. Hz. mişti. Bu memleketin diğer kısunlart dolu Ajansmı tavsit buyurmuşlardır. muahedeler o har» Kâmil, muhafaza altmda Emniyet çok ehemmiyetli bir mevki isgal edecek. Norveç fiyordlarmı andonyor ve ora . bi tevlit eden se. bir millet. büyük Türk milleti, esir müdiriyetine getirilhken yolda Kader ti. larda buzlar çok kolaylıkla çözülüp eribepleri ekseriya matbaası önünde savuşmağa teşebbüs olmam&k için daha d8rt yıl savaştı. yordu. Yüzbaşı Reccango buharla iş . Bu projemi tatbik için bana kuvvet gaHbin arzusuna etmiş ve ortadan kaybolmak için mat. İYorgun ve silâhlan alınnuş Türk orduEvvelki gün Karakova ismindekî •« cesaret veren diğer bir vak'a da Şigöre tanzim eden baaya girmistir. liyen bir kano içinde Eskhnolularm yar. Transatlantik vapurile sehrimize ge• daha dort yıl katiramanea çarpîşa > u kagoda açılacak beynelmilel sergi ol . vesikalardar. Lo . dım ve delâletile (Goothaab) dan Fakat arkasından yetişen polis me. len 1000 Amerikalı seyyah dün moTak şeTefK tarihine altın bh sahife dadu. Amerikahlar bu sergiye cihansü zan muahedem foe (tnlianabab) a kadar bütün sahili başmuru. Kâmil i yakalarruştır. törlerle Adalara gitmişler, Haliçte mul bir hâdise mahiyetini vermek istiTürk mdlletinm ha ilâve etti. Lozan Muahedesi. înonü, tan başa katetmiş ve muazzam buz dağ. gezmişler, Eyüpsultam ziyaret et • yorlardı. Hatta serginm ismini «Terakki varhğını astrlarca Sakarya ve Dumlupınar zafer sürunlan lan arasına sıkışmtş, birçok küçük küçül •nişlerdir. ve tekâmül asrı» koymuslardı. Yani debk deştk eden limanlar kesfeylemişti. Yüzbaşı Reccanüstünde yükselen yüce bir zafer kur • Istanbul Halkevi reisllğlnden: bu meşher, son yüz sene zarfmda bü • hukukî. siyaa!, Amerikalı seyyahlar dün akşam Halk dersanelerl ve kursları şubemizin tuluş abadesidİT; Türk orduau binlrrce go, seyahati esnasındaki tarassudah ve tün dünya milletleri ve bilhassa Ame . malî yab&neı ihti ayni vapurla Akdenize gitmişlerdir. tertip ettiği (Istanbuhı tetkik gezıntıleri) sahillerdeki tetkflcatı neticesi Groen . evlâdıni vereTek kuTduğu bu büyük arikalılar tarafından muvaffakiyetli icat Taslan topyekun Saraçoğlu Ş&kr9Be> nin 4 üncüsü J7 temmuz 933 persembe landda tayyarelerin inmesine müsait an ve ihtiralarm bir makesi olacaktı. De köklerile ve Türk milletme püriiztür ve bideyi ve onun anlattığı hürriyet ve » günü Aakreî muzenin gezilmesine tahsis cak bir yer bulmuştur ki o da ortasm . mek, asrrmızın en büyük zaferini teş . engeleiz bir mklşaf zemin ve istikbeli tiklâli her an müdafaaya hazırdır. edilmlştir. Arzu edenlerln saat 14 te Ekil eden makine terakkiyatı 1933 se da küçücük lnlianahab şehrmin bulun hazulryan kutot bir kaledir. tsanbul Matbuat cemiyetinin senelik Büyük Erkânı Harbiye Rein duğu deniz tularından hasıl olma göl . nesi haziran ve temmuzunda merasimle Lozan muahedesi yapılmış 'değil yateneızfihfi bu sene 30 ağustos zafer bay vimta konferans salonunda bulunmaları rica OIUHUT. tebcil olunacaktı. ttalya da, diğer mil • dür. Bununla beraber gölün bir fa • Münr Fevzi ratürmsbr v« bizzat kendisi de yaratı . rammda yapdacaktnr. letler gibi bu yüzüncü yıldönümüne iş . sulye şeklinde eni dar olduğu ve etra • tfrak etmemezKk edemezdi. Şayet iki fında yüksek dağlar bulunduğu cihetle ay zarfmda yirmi Italyan tayyaresi, ha. oraya iniş çok müşküi olacaktır. Tay • vada uçan makinelerin icat mahalle yarelerin binbir ihtiyatla da teker teker rinden / A) biri olan muazzam Şikago inmeleri lâz>m gelecekth. Yalnız ne var sehrinm yanındaki Mişigan gölüne meki burası Danimarka ve Davis boğaz • GÜZEL /ANATLASl AKADEM|/İ bilirse, bu hiç süphesiz simdiye kadar larmdan gelen cereyanlann yekdiğerile ilâhlara mahsus olarak kalmıs zaferler . karşılaştığı Farewell burnundan kopan den birmi teşkil edecekti. Miistakbel seve bütün gemicileri korkutan şiddetli yahatimizle Şikago sergisine hiç süphesiz rüzgârlardan masundur. Binaenaleyh parlak bir şekilde iştirak etmis olacak . İnlianehabı bir hava istasyon merkezi tık. Yaptığımız isin Amerikalılar tara . gibi kullanmak imkânı mevcuttur. fmdan, sade binbir tehlike göze alına . Reccangonun bu notlan Gromaunun rak ihtiyar olunmus sırf bir kahramanda vaktile Groenlanda yaptığı seyahat . lık hareketi gibi değil, ayni zamanda lerde elde ettiği malumatı tekit ediyor. eski ve yeni dünya ve uzun bir maziye malik ttalya ile genç cumhuriyet arasındu. Reccango bu işleri görürken yüz . daki bağlıhğın en canlı bir tezahürü başı Abbriata da Labradorda vaktini şeklinde telâkki olunacağmdan şüphe boşuna geçirmemişti. Terre Neuveden etmiyordum. tşte bu kökünü içtimaî dü. Saint Jeana kadar adi vesaitle gelen şuncelerden almış sebeplere hissî saik Abbriata seyahatini şimale doğru tem. ler, terakki ve tekâmül uğrundaki fe . dit etmekte müskülâta tesadüf etmişti. dakârlıkla ttalyanm hususî menfaat • Üzerinde hâlâ Kanada bayrağı dalga • leri de inzimam edince hareket ve tat. lanmakta olan ve en uzak simal nokta . bikat sahasına geçmek te gecikmedim. smda bulunan dar kara parçası üzerin . Şimdiye kadar sulhun idamesi ve mil • de fetkikatta bulunmak istiyordu. Ora. letler arasmdaki anlasmanm vücut bul • âf talih onu bir Amerikalı tayyareciye ması hususunda ttalyanın birçok hiz . rasgetirdi. Amerikalı meslektaşı Abbmetlerinin sebkat ettiği aşikârdır. Fakat riatyı «Cartwright» e kadar tayyare ihtilâlin onuncu yılı münasebetile yapısile götürdü. Yüzbaşı buraları tam iiç lacak bu seyahat neticelendiği kıt'ada hafta tetkik etti. Abbriata, İtalya, filo. hiç süphesiz bajka türlü akisler vücude sunım Şikagoya doğru giderken Cart • getirecektir. wrightte tevakkuf edebileceğine karar Hava istasyonlarının tesisi verdi. Civardaki hava tebeddülâtma hazvhhları ait notlar aldı ve filonun takip edeceği Karar verilmisti. Mesele yol hakkın. yol hakkında kat'î bir fikir edindL da tetkikat yapılmak sahasına girmişti. Reccango ve Abbriata 1932 senesi tem Muvaffakiyet yüzde yüz emniyet altına muzunda İtalyaya avdet ettiler. Abbri. aluımaymca bütün bir milletin serefi ata, Saint Jeandan Terre . Neuvee döve bu kadar insanın hayatı tehlikeye a. nerken lutufkâr arkadaşı Amerflcalının tılamazdı. tkmci elden tedarik edilmis tayyaresine binmemiş ve bu suretle de malumatla iktifa edemezdim. Filonun ölümden kurtulmuştu. Çünkü biçare geçeceği yol üzerindeki mıntakalarda Foto S9reyya Amerikalı tayyareci takip edeceği yolo derin tetkikler ve keşifler yaptırmağı saşırması neticesi Labrarlr>ı)Vr, I S S 1 2 boş. fotografiyi dercediyoruz. Bu sene Akademiden mezun olarak gu . düşündüm. Reccango yeniden rehber . Güzel San'atlar Akademîsî muallimleri ile talebesi, 1932 • 1933 luklarmda kaybolup gitmiştî. lik vazifesini deruhde etti. 1932 senesi zel san'atlann muhtelif şubelerinden hayata atılan gençleri tebrik Başvekil Paşanın teşekkörO Hapİ5ane4en çıkan yankesici Amerikalı seyyahlar gitti Halkevinin tetkik gezintisi Matbuat cemiyetinin tenenOhD Bugünün ve yarının san'atkârları bir arada tahsil senesinin bitmesi münasebetile hatıra olarak bir resim çektirmiylerdir. Bugünün ve yannın »an'atkârlarını bir araya toplıyan bu eder ye kendilerine muvaffakiyetler dileriz. nisanııxU Groenlandda keşifler ve tet Devam edecek