15 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

= » 15 Mayıs 1V33 Camhurtvet' Maksim Gorki kimdir? Yıldızların aşk ve izdivaç oyunları İngiltere îtalya Millî maçı Bugün şehrimize gelecek olan büyük Rus edibinin şayam dikkat hayatı Büyük Rus edibi Maksim Gorki bu • gün şehrimize geliyor. Gorkinin birkaç eseri türkçeye ter cüme olunmustur. Fakat lisanunızda hususî ve edebî hayatına ait muntazam bir «biographie» si yoktur. Ona «Safa geldin!» demekten istifade ederek hayatı hakkmda okurlarıma kısaea malumat vermek isterim. Maksim Gorki ismi, edibin keadisme sonradan taktığı bir attır. Astl ismi A leksi Maksimoviç Peşkoftur. 1868 de fakir bir aileden dünyaya gehnis, bii • yük annesi ve babası tarafmdan b€ yütülmüştür. Çocukluğunu ve ilk gençliğini gecirdiği muhit onun üzerinde çok derin bir tesir bırakmıshr. Bütün eserlerinde gorülen tipler, «dövülen kadınlar, sarhoş adamlar, kedilerin kuyruğunu kesip eglenen, köpkelere zehir verip öldüren cocuklar» o devfrden kalma intibalardır. Fakat muharrir bu fed vak'alara yalnız sahit olmakla kalmıyor. Meselâ Dayak hâdiseleri evde kendi basmdan da birçok defalar geçfyor. Bütün çocukJar gibi Gorki de mütecessistir. Gördüğü seyler k^rşnsınd» «Niçin?» suali hiç bir zaman dudaklarından düsmüyor. O devirde Rusyada kövl ı J e n kasabalaua, kasabalardan sehirlere adeta bir akm var.. Kalabalık bir amele s^nıfi tesekkül etmek üzere. Kendilerine muntazam is bulamıyanlar buradan oraya serseriyane dolaşıp dtnoıyorlar. Gorki de bunlardan biridir. Volga, Don ne hirlerinden geçiyor. Ukraynayı, Kınmı, Kafkasyayı ziyaret ediyor. Tamdığı adamlar içinde dikkate sayan bulduklannın pesine takılıp sürtüyor. Rusyayı bir yandan öbür yana katederken bu suretle geçtiği yerlerdeki insanlarm ruhunu okumaktan da geri kalmıvor. Büyük brr Rus satri olan Puskin «Biz aşkı tabiatten değil, ilk okuduğumu7 açrk romandan öğreniriz» der. Halboki GoHdde bu, tamamile aksinedir. Ona sevmeği, yaşamağı ve ölmeği tabiat telkin etmiştir. Maurice Chevalier Lilian Harveyi seviyor Janet Gaynor Henry Grat için Heyecanlı bir oyundan kocasından ayrıhyor Genç Douglasla Joan Crawfordun yuvası da sonra 1 1 e neticelendi bozuldu Hollyvottaki bekârlar fırkası Roma 14 (A.A.) İngiltere • ttalya futbol maçı şöyle cereyan etmiştir: Topa ilk vuruştan bir kaç dakika sonra ttalyanlar hasım müdafaasını aldatmağa ve bir gol yapmağa muvaffak olmuşlardır. Biraz sonra biri Ingilizlere diğeri İtalyanlara olmak iizere iki penaltı veril miş iae de hiç birisi golle neticelenmetniştir. 23 üncü dakikada tngilizlerin sol açıgı Dastin, kâh tngiiiz ve kâh Italyan kalesi önünde cereyan eden şiddetli bir mücadeleden sonra takımma beraberliği kazandrran golü kaydetmiştîr. Maamafih ilk haftaymda oyun açıktan açığa tngilizlerin hâkimi yeti altında cereyan etmiş ve tngiHzler, hasım kalesini bir çok defalar tehdit ve tazyik etmişlerdir. Bu tazyiklere karşı ttalyan kalecisi Combi bütün ehliyet ve kabiiiyetini göstermîstir. Ingiliz takımmın muhacimleri, şayanı dikkat bir oyun oynamıslar ve buna ttalyan müdafileri parlak bir suretle mukabele etmişlerdir. Maçta hazir bulunan yüksek zevat arasında, prens Marie ile prenses Mafaldadan başka şu zevat dahi vardı: tngiliz sefiri, bir çok ttalyan nazırlan, ttalyan Futbol federasyonu reisî Jeneral Vaccaro, Jeneral Teruzzi, M. Marconi ve bir çok zevat. Saat 16.25 te ikinci tıaftaym başIadığı zaman ttalyanlar pek bariz bir faaliyet gösterdiler, fakat beş dak'ka sonra tngilizler kendilerini topiadıiar ve şiddetli hücumlara geçtiler. Sekizinci dakikada tngi lizlerin sağ müdafii Golderin düşmesi üzerine hakem Alman Bon wens tngilizlerin aleyhine bir pe naltı vertniş ve karar halk tarafından ıslıkla protesto edilmiştir. Fakat bu ceza vuruğu ttalyanlar ta • rafından kaçırılmıştır. Bu şütten biraz sonra top yanlış bir vuruşla resmî zevatın oturmakta olduğu tribüne düşmüstür. Bu es nada ttalyanlar O3runa hâkim bir vaziyet almış, tngilizler hücumda yalnız üç oyuncu bırakarak müdafaaya çekilmiş bulunuyorlardı. Bu tabiye kendilerme muvaffakiyet te • mm etti. yatı şire heves etmekle başlar. Ondan sonra hikâyedlik gelir. İlk muvaffaki yetini temin eden hikâyeleri: Malva, Yanluhk, ÇeHcaşbr. Münekkitler hep birden bu eserleri alkışlarlar ve Rusyamn donuk semasmda yeni bir edebiyat yıldızı doğar. San'atkâr o kadar çabuk meşhur olur ki resimleri şeker kutula • rmtn, sigara paketlermin üstüne bile konmağa başlar ve ilk defa o memle İÛlan Harveyl sevdlgl şaylam lravvefle Ooi&gan Maurtce Chev&ner r WîHy Prltzten zehir gibl bir mektup ala n Lllîan Öarv*j[ sile beraber olen kansı Madam Garatnm tazyüri nerkesi olduğu zannediHyor. Ben meselenm esasmt anlamak için en iyi membaın bu hanım olduğunu ev velden keşfetmiş ve bir fırsat bularak konuşmustum. Ovakft Madam Garat asabiyet ve teessüsünü saklamağa çalı şarak: Böyle bir şey mevzuu bahsola • maz, demişti. Henüz yeni evlendik, birbirhnizi seviyoruz. Kocama nihayetsiz Rimadım var... Zaman, Madam Garatyı tekzibe haztrlanıyor. Allah vere de büsbütün yaIancı çrkarmasa! Hollyvood 2 8 nisan ( H . M . ) Burası gene bir takun aşk ve bosanma maceralarile kanşü. Galiba içtimaî rabrtalan çözmekte muhabbet bağlaruu nkılaştırmakta sinema beldesinm mühim bir tesiri var. Bu, hiç şüphesiz sade havasından ve suyundan olmasa gerek.. Bilhaua muhit bu işte en mühim âmil okıyor. Maurce ve Lilian Vereceğimiz haberler frenkçe tabirüe okadar «sansatione» ki şu küçiik mtu kaddemeyi jraparak biraz zetnini bazu> lamağa çalıştım. Artık çapkınlığmdan bJap usandığı îçin kendisinden aynlmaktan başka çare bulaımyan zavallı tvan Valle'nin hakkı varrm». Jamette Mac Donaldla nkıfıkı bir aşk macerası geçirdiği söylenen Maurice Chevaliernin bir dalda durmaz ne yaramaı bir Don Juan olduğunu Amerika meydana çıkardı. Böyle binbir güzel kadm içrne düşüp her birinden fevkalâde ikifatlar görünce adam ne yapacağmı şaşndı. Fakat garibi nedir ki son olarak gönlünü çaidığı yıldız daha Hollyvooda ancak bir ay evvel ayak basan biri Lilian Harvey. O şirin Alman ingiKz melezi hamm da galiba çiçek gibi açılmak içfn uzun za« mandanberi oturduğu memleketten çıkmaği bekliyormuş. Sıra ile her akşam ya Maurice LJIîanda, ya Lilian Mauricete... Beraber füim çevirmiyorlar ki bu birlikte rol hazırlamağa ve saireye hamlohmsun. Muhakkak aralarmda derin bir sevgi başladı. Hatta bunu duyan ,Willy Fritz ta Almanyadan Liliana zebir gibi bir mektup göndermiş. Bu mektubu ilk okudugu gece Lflianm yatağina kapanıp hüngür hüngik ağladığmı bana oda hizmetçisi söyledL tster misiniz, bir hafta sonra da Maurice ile Lilianın izdivaci haberini vereyim. Zavallı Wüly Fritz!... •ennultridir. Dört seneye yakuı bir zamandır burad« herkes için ideal bir çtft olarak gösterilen iki gencin birbirinden bofanması artık bir emrivaki haline gelmiştir. Bunun şimdflik muayyen bir sebebi yoktur. Ortada dönüp dolaşan fikirlere bakılacak olursa ilk evlendikleri günden itibaren aralannda mitthiş ftkir ihtilâfı olan bu kan koca sırf büyük Douglasla Mary Pickfordtm ve reklâm şeflernm ısrarile kurduklan aile yuvasmı boznruyorlarmıs. Maamafih bu bususa darr Joan Grawforda sorduğum suale şirin yıldız şu cevabı verdi: Aramızdaki izdivaç bağmı çözmek için henüz kat'î bir karar vermedik. Şimdilik bir müddet ayn yaşıyacağız. Benim tahkîkahma nazaran araya meJî bir mesele kanşmıştır. Genç Douglas eski sinema yildızlarmdan Lucie Dorainee 50 bin dolar vermeğe mahkum ohnuştur. Douglas bunun bazı mücevherlere mukabil olduğuıru söylüyorsa da işm henöz mahiyeti meçhuldür. Bekâr mı Kalmalı? Grat Janet Gaynor Bilmem iki sene evvelki macerayı hahrlar mnnuz? Janet Gaynor yülarca beraber oynadığı, aralarmdaki derin sevgi ve muhabbet faslınm gizleneme. digi Charles Farrellden birdenbire kaçırnş ve Foks strketinm f3im âmfllermden Lydel Peck ile evlemniştir. Charles Farrel de bu inkisardan teselli bulmak için VJrginia ValTı ile izdivaç etti. Her iki çfft mesut ve gürHltüsüz yaçayıp gidiyorlardı. Fakat Henry Garatnm buraya gelisi isi değiştirdi. Janet Gaynor onunla birlikte «Prenses emriniz!» filmmin Amemerikan kopyası olan «Tapımhnaya şayan!» kordelâsmı çevirdi. Bu beraberlik galiba aralannda hissî bir münasebet uyandırraış olacak ki son hafta içinde kocasmdan boşanmak teşebbüsüne giriştk Zaten bu dedikodular birkaç aydır devam edip duruyordu. Henry Garatnm da hemen bir fflim çevirip çevirmez alelâcele kalkıo zitmesi kendi Genç Douglas ve karısı Yukanki kador, belki ondan daha mühim naber de genç Douglas ile k»rw Joan Grawfordun aynlmasa karar Henry Oarat re Janet Oaynot « Tapınılmay* lftyıR»> fflmüK» tnsan bu haberleri duydukatn sonra Holyvoadta bekâr kalmağa azmetmiş yıldızlara hak veriyor. Geçen gün bir mecüste gene evlilik, bekârlık müna kaşası açılmıştı. Büyük gözlerinm içleri siyah zebercitler gibi parlıyan Lupe 2 inci dakikada oyun hâlâ bir biVelez dedi ki: re tnüsavi bir şekilde devam edi Erkekler evlenir evlenmez hüküm yordu. Maamafih tngiliz takımmın ve iradeyi kendi ellerine almak isti • yüksek bir enerji sarfetmesine rağ yorlar. Onlann istediği şeyleri yapa men ttalyanlann faik bir oyun oynacak, onlar gibi düsüneceksiniz.. Bu badıkları görülüyordu. ttalyanlann alna gelmez, hem kendimi. hem sevdiğim kışlarla takip edilen parlak bir hüerkeği niye bedbaht edeyim. cumundan sonra ttalyan takımı kapVaktile Lupeden hiç aynlmıyan, fatanı Kalikarîs, tngilizlerin çok sert kat bir senedir aralanndan karakedi oyununu hakem nezdînde protesto geçen Gary Cooper hissiyatuıı şöyle iettL zah etti: Hayabma kadm kanşması beni 27 inci dakikada tngiltere müdatazip ediyor. Tabiî bu vaziyet dahilmfaan ciddî bir tehKke atlattı. de onun da mesut olmasma imkân yok. ttalyan hakimiyeti hâlâ de vam Meselâ bir senedenberi kendi hava ve ediyor. Fakat bu faik oyun tngil hevesime gSre yaşıyorum. Dağ tas detere takımmın mukavemetini kırameyip geziyor, yorultıyor, sıkmtı çekicak derecede müessir olamıyordu. yor, evlenmiyorum. Herhalde bu şekü Oyun çok seri bir cereyan takip ömur sürmek herhangi bir kadını cezediyordu. Her iki takım oyunun başbedecek şey değildir. lanfficmdaki sürat ve mukavemetiBir müddet ortadan kaybolduktan ni hakemin final düdügüne kadar sonra filimlerini görmeğe başlıyacağıidame ediyor ve maç 11 beraber mız Buddy Roger: likle neticeleniyor. Başkalan için bilmem, dedi, faMacın hitamradan sonra halk sakat ben kendi evlenmeme imkân olmahaya hücum ve kendi takımını gösdığmi görüyorum. Vaktile bir amcam terd'ği muvaffakivetli oyundan dovarmış. O da öyleymiş. Sevdiği kızı anlayı tebrik etmiştir. ttalyan takı nesinden istemek için tam yirmi sene mı oyuncuları, maçtan sonra tribünbeklemiş. Taki ona ait hissiyatmda yadeki resmî zevatı Roma usulile senılıp yanılmadığmı lâyıkile anlasm diye! lâml amı $1 ardır. Doğrusunu isterseniz etrafrmdaki kan kocalarm vaziyeti bana hiç cesaret vermiyor. Çünkü içlerinde mesut olan yok. Sofyad^ çtkan «Deli Orman» gazetesmin 10 mayıs 933 tarnSli nüsha sında «Arif Oruç geldi» serlevhası al«Madam Butterflay» filminde ro tında yazdığı bir yazıda Arif Orucun mantik bir Çinli kızı temsil eden Silvia Sofyaya geldiğini haber verdikten sonSidney hayatta çok pratik ve maddidir. ra diyor ki: Fazla düşünmeğe hacet görmeden şu « Ne yapmak istiyor, ne yapabi mütaleayı ileri sürdü: lir, Türkiyede kaç parahk haysiyeti ve Şu asırda asktan ölen pek az. içtimaî mevkii vardır? Bunu düşün O vaktile hayatta baska mesgaleleri, meden herseyim demeğe kal^ıjan bu başka eğlenceleri olmıyanlar bütün benzavallı adamm Bulgaristan Türkleri liklerini aşka verir ve kendilerinden gearasında göreceği muamele, Hacı Nu • çerelermiş. Hani şimdi böyle kadın, hani rettinlerin, Osman Nurnerm görmekte böyle erkek... Aşktan maada bizi haolduklan muameleden başka birşey olayata bağlıyacak öyîe seyler var ki! maz. Sarışm Venüste Marlene Dietrichin Bunu yakında kendisi de görecek partöneri Gary Garan en iyi fikri söyve yapmak istediği hainee işlere piş ledi: man olacaktır. Hollyvood gibi dedikoducu bir Arif Orucu Sofya istasyonunda, Sofmuhitte en iyi yuvaların bile uzun zaya camii gassali, kemaneci Ahmet, Dostman dayanması ve bozulmaması im lukçu Tahir, 151 Hacı ve diğer bazı kânı yoktur. Ayni filimde oynıyan eryüksek mevki sahibi (?!..) zevat kar. kek ve kadm artistler için derhal her»ılamıslardır.» kes: «Bak, bak birbirlerine nasıl ayılıp bayılıyorlar. Görünüyor ki anlasmışlar!» ştndan geçirerek tecrübeye ne hacet. Deyîp çıkıveriyorlar. Bir de buna her Hollyvood için çok doğru.. Yukanya artistte mutlaka bulunan gurur ve asakaydettiğim üç vak'a ve bunun gibi binbiyeti ilâve edin, tabiî skandallar, hiyalercesi göz önüne getirilmce Gary Ganetler, kavgalar, talâklar birbirlerini rantla birlik olmamak kabil değil!. talrip edryor. Bunlan bir de kendi baP. N. kette bir kitaptan Gorkinin kitabkn dan 100 bin tane sahlır. Edebiyat tarihi tngiliz şairi Byrondan maada Gorki kadar çabuk yükselen hiç bir şahsiyet kaydetmemişrir. Muharrir artık hikâyeciltkten bıkrmştır. Tiyatro yaznruya başlar. Ve «Sefil tabaka» yı yazar. Bunda insanlarm za> yıf taraflarmı bize gösterir. Gorki ayni zamanda siyaset* de kanşmışhr. Marksizme taraftardır. Bu yüzden birkaç defa tevkif olunup hapisaneye gider. Bir aralık Akademiye de aza intihep edilir, fakat kabul olunmaz. Bu vaziyet karjısında Çekof ve Korolenko da protesto makanunda istifa ederler. Artık Gorkinin üç romam da çıkmış, Hiç kitap yüzü görmiyen muharrirm bunu kendi hayatına daâ* yazdığı yazızaman geçtikçe, seyahatleri fazlalastıkça tecrübesi de arbyor. Bilâhare roman lar takip etmiştir: «Çocukluğum», «An» lannda yaşattığı insanların seciyeleri na ne»,, «Yaz». Bunlardan birçoğunun sararlannda vazihleşmeğe başlıyor. tırlan altında «Marksrrme» esaslan sakhdır. Bir gün geliyor ki artık Gorki serseGorki, elli yasma gehnistir. Bir tarafrilikten bıkıyor. Kendine bir meslek seçtan gazetecüîğe devam etmektedir. Rus* mek istiyor. Edebiyat veya siyaset.. Oyada idare değişmdye kadar hayab münu edebiyata çeken, Korelonko, Garine cadele ile geçen büyük edip altmışınct gibi şahsiyetlerle tanışmasıdır. Yazmayılında «tç sıkmtdanm» ismindeki şağa koyuluyor: Evvelâ küçiik taşra gazeheserfni nefretmistir. telerinde ise girişiyor. Gorki bu araltk yirmi dört yaşmdadnr. Gorkinin ekseri romanlarında ne mevzu vahdeti, ne de şahsîyetlere ait Zannetmeyin ki gençliği pürüzsüz ve vahdet yoktur. Hassastn, fakat hissi halecansız geçiyor yazıcüık onu besliyatma kapılmaz. Bazan okuyuculara u yebiliyor! Hayır!. Bir defa ölmek istizun uzun nasiatler verir. Bu kusurlanyor, bir defa hapse giriyor. Karnını dodır ve Gorki Rus romanmm an'ane tayurmak için muhtelif işler yapıyor: Kun rfhine bu kusurlarile girmişir. Lâkin dura satıcılığı, hamurkârlık, ırgatlık, buna mukabil meziyetleri «hayatın, kâhamallık ve saire.. Gorki arkasında bı • inatın hikâye edilmek için yaratıldığıraktığı bu uzun mazi için «Buadelaire» na» kani olması ve her şeyi, hatta en gibi: mühim, en harikulâde hâdiseleri bile <Bin tene yaçamif kadar hatalabasit ve sade bir şekilde anlatmasıdır ki, rım var.* bu telâkki ve hakimiyet dünya üzerm • Dese yeridir. de pek az san'atkâra nasip olmustur. *•» AHMET HİDAYET Bütün edebiyatçdar gibi Gorkinin ha İ Ankarada Kadın sergisi Arif Oruç Sofvada! Aşktan Olünmez! Ankarada tsmet Paşa Kız Enstitüsünde Ankara kadınının son yüz senelik yaşayış tarzını ve kıyafetini tesbit eden bir eergi açılmıştır. Resimlerimiz bu sergiden güzel bir tablo ile kıyafetler »erisinden bir kısmı gösteriyor.