14 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Radyo Programı Bir haftalık radyo istasyon ları proğramını tam olarak 5 inci sahifemizde bulacaksınız Mayıs Kontenjanı Dokuzuncu sene: No. 3238 İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhurlyet tstanbnl Poata Iratusu: tstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrlp: 22366, Tahrlr müdüru: 23236, tdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Pazar 14 Mayıs 933 6 aylık kontenjundan mu • yi8 ayı için İstanbul gümril ğiine verilen kısım 4 üncü sahifede ffliıııııııifniNiHiııııiınınıiMiiMinııııiHitnıııiıiMinHHiııııııııııiHHiınıııiHiıııııııımııınııııııııımıtıııııııınmınıııiHiıı <niMiıımMUiiMMiwnıınnHnMfnmwiKMrmrnmıuııiMMHnıiMiıiHWiıiHmııımmıtMmımıinıuHuııiMiııııuMiınıuMiuuıııııınııiMnıifiıınıııııııııT*ıniMi Fransa, Her Ihtimale Karşı, Hazırlanıyor KaZım Karabekir Paşa son iddialarile nedemek istiyor? Paşa, nihayet mîllî haysiyetîmizi de rencide eden bu münakasada vazıh ve sarih olmalıdır Türkiye Fransa Dostluk Muahedesi Tasdiknameler dün Pariste teati edildi Paris 13 (A.A.) 3/2/930 tarihK Türk . Fransız dostluk muahe desinin tasdücnameleri bugün Türki ye Büyük Elçisi Suat Beyle Hariciye Nazın M. Paul Boncour arastnda teati oTunrnustur. Mumaileyhim, dört asırlık ananevî Türk • Fransız dostluğunu tazeliyen bu muahedeye şahsan istirak etmis oldukianndan do . layı memnuniyetlermi bildhmider ve yeni muahedenm her iki hükumete menraatlerini uydurmak imkânnn verdiginden bugün bütün devletle rm nazan dîkkate almasi lâztm ge len büyük meselelerin hallinde dostça teşrSd mesaide bulunmalannı kolaylastıraeagmı mSş«hade etmisler dir. ıııııııııııımıınıiHinıınıiHiıııınNiııiNiııtınıııııııııınııııııııııııııınıaıınHuııınnımnHimııiMiıiNimntınNiıınııiHHiHiHMHaB f Cenevre konferansından ümit kalmadı! Almanya kat'î sözünü söylemeğe hazırlanıyor! Amerika Reisicumhuru Almanya nezdinde neticesiz kalan bir teşebbüste bulundu [Silâhları b* rakma konferansuun vaziyeti gittikçe fenala > ştyor. Son daki < kada mveize ne vmden fevkalâ • de bir hâdise zw hur etmediğt takdirde konfe • ransın dağtlmast yahut birkaç devletın, hukum ve ş&mulü ken • dilerine munha • str kalacak bir kaç ehemmiyet siz karart ile ka panması muhah • kakttr. Konfe ransı bu hale düşuren saik Al manyayt »lâhtar tnahrum btrak* mağa azmeden Fransaya Ingil • terenin taraftarlık gostermesi olmttştur. Amerika Reisıcvmhuru Mr. Rooseveltin Va L Almanca Berliner ITIuatrirte Zeâtung gvzetesmd» çıkafı bir reflim: «Fransanm emnryeti teUâcede knif!» Serlevhaşingtona AlmanMnı tafiyan bu resimde Alman gazeteai agır sil&hı v» tayyantn fevkalâde mümessili olarak yaTesi ohnıyan her 10 Alman askertne karşı Fıanaulvrm gelen M. Şahte ağn sil&hlark mücehhez 65 muvazzaf ve 400 ihoyaft askeri Almanyamn ağtr oldugu ve her 100 Alman aakerine karsı Fransannr4 tankı, silâhlarla s'tlâh • 10 hafif 4 agır topu ve 5 tayyarerf olduğunu yazryor.l lanmah tavassurundan vazgeçvnesi I na tnukabS Amertkantn bir teea • ni ehemmiyetle tavsiye etmesi, bu I ( Udbadi S t*d tahlfede ) Anadolu harekâtının malum olan inkişafı herşeyi ve herkesi yerli yerine koymuş olduğundan bugün bütün lstiklâl cidalimizde münakaşa mevzuu olacak tek ' nokta kalmamış bıüunduğunda kimsenin şüphesi yoktur! ayret ettiğinnz nokta hiç yoktan ortaya bir Kâzım Karabekir Pasa meselesi çıkıms olmasıdır. Sanki bir münakaşa mevzuu varmış gibi o sSylüyor, bu söylüyor, hep söylüyoruz. Hepimiz saşüacak kadar kolay bir uysauıkla mebdei, müntehası belli olmıyan bir cereyana kapılmıs gidiyoyoruz. Mesele nedir? Millî istiklâl cidalimizde yapılan hizmetlerle hakkedilen •erefler mi payedilemiyor ? Tiirk istihlâs harbile aziz inkılâbımızın hangi safhalardan geçe greçe tekevvün etmis olduğu meçhu! mü ki yeniden onnn surasını ve burasım izah etmeğe mec bur oluyoruz? GAZt MUSTAFA KEMAL'm yeni Türkiye devleti kunıluşunda ve muasır Tiirk hayatmda haiz olduğu yapıcı, yaratıcı ve süriikleyid vaziyeti yalnız Türk milletinin değil, bütün cihanm tasdikı altmda ttiraz götürmez bir hakikat iken bu mu simdi münakasa mevzuu oluyor? Türk milletme hayat, istiklâl ve istikbal veren bu hakikatin münakasasına acaba Türk milleti razı olur mu? Bu büyük millet öyle bir münakasayı kendi asaletine v* medenî haysiyetine yaktstırabilir mi?. Nihayet böyle bir münakaşa ayıp değil midir? Bîz bir taraftan yanlıp ciıilenleri takip ve her safhaya bir değil birçok cevaplar verilebileceğini takdirle beraber diğer taraftan ve daha ziyade ortaya böyle bir bahis çıkabilmis olmasma ve yavaş yavas hepimizin şüphesiz dikkatsîzlikle onun cereyanma kapılmakta devam etmekliğimize hayretteyiz. Dünyada yalnız kendi kendimize olsaydık aybı yalnız kendi aramızda kahr diye belki bazan böyle manasızlıklara düsmekte be» görmiyebilirdik. Fakat Türkiyeyi, onun eskisi kadar yenismi de ve hususile yeni Türkiyeyi bizim kadar bilen dünyanm diğer memleket ve milletleri bizim bu mevzu üzermde münakasalara düştüğümüzü görürler de bize neler derler acaba? Hiç burasım düşunüyor muyuz? Eğer düşünüyorsak nasıl oluyor da Türk milletine göre adeta mukaddes olmak lâzım gelen bu taptaze ve güneş gibi açık ve parlak mevzu üzermde sözün uzayıp gttmesine cevaz verebiliyoruz ? Birhaç gundiir Kâzım Karabe • J r Paşa ne sSytiyecek diye bak ' W ttk ve bekledik. Bu zat ruzname şeklînde tercümei hatim yazmağa başladı. Ktsa kısa, basnz ve sonsuz dedikolulan da ihtiva eden bir tercümei hal. Fazla nezaketsiz saydacağtndan korkmasak uluorta masal diyeceğimiz bir hikâye. Eğer, btmlar bîrer münakaşa elemant gibt ilerî surulSyorsa ozaman hükmü mâzün bizzarare çok daha ağtr olaeağtm tahmin edebilirginz. Fakat bîz şimdiki halde herhangi bir hâ küm vermeğe bile lüzam görmek ~ sizut bu yergiz yurtsuz, ve bu halile devamt millî haysiyet için aytp ve hacalet bahsin nasıl çıkmış ve naml sâruklenmekte bulunmuş oldu ğtzna şastyor, ve herseyden evvel ortada hakikaten bir bahis var rm, •yok ma onu anlamak istiyoruz. Bir gazeteci arkadaşmuzm 1920 senesine art notlartndan naklen tazelediği bir hâdisede o vakit Erzurum meb'usu Celâlettm Arif Beyin mezunen gittiği Erzurumda bir takım entrikalarla kendtsme hususî bir vaziyet teminine kalkıştığı ve o zaman orada cepfce ku mandanı olan Kâzım Karabekir Paşanrn da nasılsa bir aralık bu tertiplere kanşmış olduğu hikâye edilmişti. Celâlettin Arif Bey, aklınca, bir taraftan suHstimal var diye orduyu kanştırmak, diğer taraftan ahalide galeyan var diye Ankarayi şaşırtmk istemiş, bütün bu entrikalann içinde kendîsine umumi YUNUS NADİ İMabadi 2 inci tahifede) K. Karabekir Pş. 5 inci mektubunda ne diyor? Eski Şark cephesi kumandanı Gazi Hz. nin 19 ma yısta vaziyete müdahaîesini nasıl anlatıyor? [Sabık Şark cephesi kumandam Kâzım Karabekir Paşa dun de beşinci mektabtma gonderdi. Bir altmctsımn da takip edeceği anlasüan ve *ikinci safhantn devarnn serlevhastnı taşıyan bn mektuptan çtkan mâna şudar ki Kâzım Karabekir Paşa, İstiklâl tnücadelesinin başlangtcma ait bazt hattrat ve vesaiki gazetelerle neşrettirmek arzasuna Raptlfntşttr» Gazi Hazretlerinin Oçaneu Ordu müfettişi sıfatile kendisine gönderdikleri bazt emirler ve suallerle on* lara karşı kendisinin verdiği cevap» lart ihtiva eden beşinci mektubanu da aynen neşrediyoruz.] Rana Bey gümrük Mütehassıslarile Müzakerede... Vekil Bey bugün Anka raya ''onecek Şefarimize gelen Gümrük ve f İ W l a r Vekilİ Ali Rana Bey dân tnhisarlar idaresinde, yapılacak ıslahatla mefgul oltnus tur. tnhisarlarda tetkrkat icra e • den Amerikalı mütehascıslann iytirakfle Vekil Beyin huzurun da bir toplantı Gümrükler ve înhisar yapılmıştrr. İki lar Vekili Rana Bey saat kadar süren bu içtimada mütehassıslar tarafından, ıslahat raporlan hakkında, Rana Beye izahat verihnis ve bu mevzu üzerinde münakasalar cereyan etmistir. Gaai Haareöerlnln Sıvaa kongrsslni top ladıkları saman çektirdiklert ilk sivtl resimlerl Vekil Bey öğleden sonra Barut înhisar müdürü Lutfi Beyi kabul ederek uzun bir mülâkatta bulunmuştur. Rana Bey dün kendilerile görüşen bir muharrırimize şunları söy lemiştir: c tnhisarlar teskilât ve muamelâtmı tetkik etmekte olan mütehassıs heyet tetkikatmı bitirmiş ve ıslahat raporunun esas hatlarını tesbtt etmistir. tstanbula, bu heyetle müzakere içm geldim. Bugün (dün), heyetle görüsmeğe başladık; yarın müza keremizi ikmal edeceğiz. Beşinci mektup 1 inci safhamn devamı Erenköy: 13/5/1933 İS mayıs 335 te millî ikbsadimızın can evi olan levgili tzmirimizi Yunanlılann isgal ettiğini 16 mayıs 335 te haber aldık. Her tarafta halk ve ordu mensupları müthis bir galeyanı hamiyyetle çırpmdılar. Gimlerce halkın feryatları, mitingleri de vam etti. 19 mayıs 335 te M. Kemal Paşa. Hazretlerinin Samsuna çıkbklarını 21 mayıs 335 te gelen atideki şifrelerinden anladım: Vesika 9 On beşinci kolordu kınnandanı Kâzım Karabekir Pasa Hazretlerıne <Mabadi 5tnct saifede) iıııııııııııuıııı Ankarada yapılacak büyük polis mektebi Hazırlanan lâyiha dün Mecliste müzakere ve kabul edildi, müzakere hararetli oldu Ankara 13 (Telefonla) Mediı saat 2 de Hasan Beyin riyasetinde toplandı. Meclis hesaplan tetkik encümeninin kânunusani ve subat aylan sarfiyatı hakkmdaki mazbatası okundu, kabul edildL Tiitün tnhisan ve İstanbul Darül • fünunu 932 bütçelermde yirmi beser bm liralık münakale yapılması hakkm • daki lâyiha da kabul olundu. Rizeli Hulusu ve Osman Zeki Ef. lerin affine ait kanun teklıfinm 2 md müzakeresi yapıldı. Barem kanununun Vekâlet maası hakkmdaki hükümlerinden Darülfünun müderris ve muallimlermin Darülfünun teskilât kanunu nesredilinceye kadar is< Mabadi 6 ıncı sahifede ) Celâl Bey Ankaraya gitti Iktısat Vekilimiz dün Ticaret Odasını ziyaret ve Atina itilâfı hakkında tacirleri tenvir etti ııırıuı»iııııııııınıııınıırıııııiHtiHiı»MiıııııırıwııınıııiHitııııııiııııııwıınıniHiıııııııııııııtırMnıııııımmıınıtmiHiwııımtııı Tarife tadilâtt Gümrük ve tarife kanunlannda, müsavirin gösterecği lüzuma göre teknik mahiyette tadilât yapmak ü zere çahşryoruz. Tarife tadilâtı bel kî Meclisin bu devresine yetiştirile • cektir. ( Mabadi 5 inci sahifede ) Anfcarada bir polte raefcteU MntSt yapıl% masına itiraz eden Izmir meb'um Hüsnü Bey Büyük dil müsabakamız En az yabancı söz kullanılarak, en munis türkçej ile yazılmış sekiz yazıya mükâfatlar vereceğiz Pek yakında büyük bir dil müsabakası açıyoruz. tçinde, sayı itibarile, en az Arap, Acem ve yabancı söz bulunan, munis öz türk çe ile yazılmış sekiz hikâye veya nesre tnükufat'ar vereceğiz. Gönderilece.k yazılarda anya cağımız. birinti meziyet, sayı itibarile öz türkçe sözlerin çokluğu ve yabancı kelkmelerln arhğı olacaktır. tkinci meziyet, kullamlan öz türkçe sözlerin millî zevke ve siveye uygun, munis olmasıdır. Üçüncü meziyet, yazılan hikâye veya nesir parçasınm edebî kıymeti, yani umumivetîe güzel yazılmış olmasıdır. Gönderilecek yazılar içinde bulunan türkçe ve yabancı sözleri sayacağız. Ayrıca şive ve ahenk itibarile her yazımn kıymetini tayin edeceğiz ve seçeceğiz. Sekiz yazıya sıra ile şu mükâfatları vereceğiz : Birinciye: Zarif ve iyi markah bir altm saat. İkinciye: Zarif ve iyi markah bir gümüs saat. Uçüncüye: Zarif ve iyi markah bir mürekkeplj kalem. Dördüncüden sekizinciye kadar: müelliflerin imzasile birer kıymetli kitap hediye edilecektir. Kazanan eserler, ayrıca gazete| mizde neçredüecek ve böylece, müsabakamıza girmiyen okuyuculanmızra alâkasma arzolunacaktır. Müsabakamızın diğer sartla • rını ve teferrüatım yarından itibaren llâna baslıyacağız. Tarîh Cemiyeti îktısat Veklli Celft! Bey Tlcaret Odasmda Evvelki gfin Yunanistandan avdet eden Iktısat Vekili Celâl Bey dün öğleden evvel Ticaret Odasma gelejsk, O. da meclisi ve idare heyeti azalarile gölüşmüş, Atinada imzalanan itilâfname hakkmda tacaIerimizi tenvir etmistir. Celâl Bey, Atina müzakereleri esnasmda Yunanlılarm hüsnü niyet gösterdiklerini soylemis, hüâfnamenin tatbikına 1 hazirandan itîbaren baslanacağım bildirmiştir. Mahsulâh arziye ve hay. van ifaracatımız tesrinievvelde basla • dığmdan itilâfnamenin haziranda tatbik sahasına konulmasile bu îhracat temin edilmis olmaktadır. rhnizm bazı meseleler hakkmdald soalIerme de cevap vermiştir. Bu amda a£yon hakkmdaki yeni kaqun projesT de mevzuu bahsolmuştur. Mevcut eski af • yon »toklannın harice satılma müddeti gayrikâfi görüldügunden iki ay temdit edilmişti. Bu suretle uzatılan müddet haziranda bitiyordu. Medisten çıkacak olan yeni kanunda serbest »atıs müdde. ti 933 senesî sonuna kadar uzatılmaktadır. Tacirler ellerindeki eski stoklan 934 senesi başına kadar serbestçe ihraç edebîleceklerdir. Gazi Hz. nin riyasetindeki içtmalarını bitirdi Ankara, , 13 (Telefonla) Bjr müddettenberi' Gazi Haz • retlerinin riya setleri altmda toplantılar ya pan Türk Tarihi Tetkik cemi yetinin bu devreye ait içtîmaları bitmiştir. Ankaraya galen cemiyet azaları yarın ve pa Cemiyet reisi Yusuf Akçura Bejı zartesi günü Is • tanbula dönecekierdh*. Celâl Bey Ankaraya hareket etti tktısat Vekili Celâl Bey, öğleden sonra diğer bazı ikbsadî müesseseleri de ziyaret etmis ve akşam üzeri Hariciye İMabadi 4 üneü sahifede) Afyonun serbest satiş müddeti azaltıltyor Celâl Bey Odayı riyaretinde tacirle •