9 Nisan 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansîklopedisi uncu cüzü çıktı 29 Dokuzuncu sene: No. 3203 umhuriyet ÎSTANBUL CAGALOGLU Telgraf Te mektup adresi: Cumhnriyet. lstanbul Poata kutusu: lstanbul, No 24a Telefon: Başmuharrlr: 22366. Tahrlr mfldürü: 23238, Idare mudürü: 22365, Matbaa: 20472 Pazar 9 Nisan 933 Büyük devletler Direktuvarı Suya düşüyor! IHIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIII "'"»""'»»»l'llll Rozvelt Dünyayı Kurtarmağa Çalışıyor llllimiMIHIMIIIIMIIIIIIIIIIIIMIIIimn IIIHMtllllMIHII IIIIIIIHHHHIIIIIıı.,M.ı..«..ıi..ı...mm...mn,,,n,1Iln,,1ImnlllIln, ......ZMI, ..MTML %..'. ^ ^ ^ • * ^ ı Hayat Ansiklopedisi Büyük bir kütüphaneyi Mr arada evinize gefiren «n faydalı eserdir. Her evde fcir fane balonmak lâzımdır. Dünyanın iktısadî kalkınması için... Dünyanın içine düştüğü zorluktan kurtanlıp çıkarıhnası için son ve mü essir bir çare gibi ileri sürülmüş olan dört büyük Avrupa devletinin ittifakile bir direktuvar teşkili fikri suya düşmüş sayılabilir. Milletler Cemiyetine havale edilmiş son bir darbe mahiyetinde olan bu teşebbüs hakkındaki fikrimizi vaktile ba sütunlarda izah etmiştik: Orta ve küçük sayılan devletler böyle bir teşekküiü elbet hoş göremezler ve elbet kendilerini onun emirleri ve icraatı ile mukayyet tutamazlardı. Milletler Cemiyeti devletler arasmda büyük küçük demiyerek müsavat esasına istinat etnv's olduğu halde bir iş göremezken bu müsavatı ortadan bütün bütün kaldıracak yeni bir (büyük devletler fttifakı) mı mü essir hizmetler görecekti? Her şeyden evvel prensipteki bu hata Öyle bir teşekkülün vücut bubnasına mântdi, ve farzı muhal olarak vücut bulsa onun müessir surette çalışmasma imkân bırakmazdı. • Olsa olsa büyük devletler kendi ara(annda her hangi maksatlarla ittifak edebilirler. Bu takdirde atlarına orta ve küçük denilen devletlerin bu büyük devletler ittifakına karşı kendilerini miidafaa etmeleri mecburiyeti elverir ki orta ve küçük dahi olsalar bu devletler elbet kendilerini müdafaa edecek çareleri bubnakta nihayet müşkülât çekmezler. İş basa düşmiyegörsün yoksa. Bugün müşkül olan büyük devletlerin ititfakı değildir, belki orta veya küçük her hangi dcvleti istenilen ve onca haksız görulen ve hakikatte de haksız olan • her hangi bir bükmü kabule mecbor edebilmektir ki bugün yakuz müşköl değil, sarahat ve kat'iyetle söylerü Irî muhaldir. Büyük devletler, 1«asfca türlüşü tasavvur olunamıyacası ıcm elbet pek iyi maksatlarla kendi aralannda bir ittifak teşkil edebilmek için her şeyden evvel orta veya küçük saydıklan memleketlerin rıza ve muvafakatlerini istihsal etmeğe mecburdurlar. Beşeriyetin vâsıl olduğu şimdiki terakki merhalesinde bu hakikatten gaflet elbet affı zor bir hata olurdu. Bunlar prensip meseleleridîr ki mflletlerin ruhî haletlerinin çok kolay yapılır ve çok kolay anaşılır tahlillerinden kuvvet alır. Bu asırda aklı eren bir cemiyetin hürriyet ve istiklâlile oynıyabilecek kuvvet olmadığı malumdur. Bu prensip meseleleri«eçikiiktan ra «taslarmda pek güzel olan Makdonalt • Musolini projesinin büvük hatan onun efkân umumiyeyi hazırlamaku zın ve hatta nazan itibara abnağa tenezzül etmeksizin ortaya atılmış olma smda bulunduğunu kaydedelim. Bize kalırsa M. Musolini geçen sene Torinodaki nutkunda olduğu gibi ahiren Roma'da Makdonalt'le mülâkatmda daha ziyade vuzuh ve sarahat kesbeden bir kanaatle Milletler Cemiyetinin nolttanlaruu telâfi edecek bir çareye ba* vurmak kaydinde bulunuyordu. Eğer maksat bu ise bunu bu seklinde açık konuşmak, belki meselenin hallme daha kısa yoldan gidiimek imkânlannı hazırhyan bir teşebbüs ve hareket tarzı olurdu. Filhakika Milletler Cemiyetinin muhtelif tesirler altmda muntazam ve semereli bir tarzda çahşamamakta olduğu inkâr edilemiyecek bir keyfiyettir. Si • lâhlan azalbna konferansı emniyet tertibah içinde boğulup kahyor. Büyük devletler, zıt menfaatlerin çarpışmalan arasında kafa tokuştunıp duruyorlar. Netice itibarile Cenevre'de havanda su dövülüyor. Milletler Cemiyetinin karan kimin işine gelmezse o orasını terkedip gitmekle tehdit ediyor. Japonya Milletler Cemiyetmi bırakıp çıktı. Son günlerde Çekoslovakya Hariciye Nazın M. Beneş te eğer büyük devletler di rektuvan tahakkuk edecek olursa Çekoslovakya'ya Milletler Cemiyetini terkedJp çekilmek düsecektir, diyor. Bu karmakarısık vaziyet içinde M. Musolini »öyle düfünmüf olacak zannediyo ruz: Bir taraftan »ilâhlan azaltmaktan bahsolunuyor, diğer taraftan haksız muahedelerle hayatlan elem ve ıstaraba salınan milletlerin sikâyetleri işitilip duruyor. Fransa emniyetten bahsederken elbet muahedelerin tamamen mer'i tutulmasmı göz önünde bulunduruyor. Versay muahedesinde bazı tadilât yapılmış olmadıkça Almanya altmda daimî bir ateş yanan bir kazan gibi muttasıl kaynayıp duracak ve bir gün patlıyacak. Görülüyor ki ba işleri MHletler Cemiyetinin tinesinde top • İ olarak tetkik ye mgnakaya et * M Amerika bütün devletle ri müzakereye çağırdı Fransa, M. Heriot'un riyasetinde, nazırlardan mürekkep bir heyet gönderiyor Vaşington 8 (A.A.) Fransa, İtalya ve Almanya hükumetleri reisleri «cihan ikhsadiyatının kalkmasını te • min için müzakeratta bulunmağ> da • vet edilmişlerdir. Bu davetler, mezknr hükumetler sefirlerine şifahen yapılmış ve her biri ne hükumet reisleri bjzzat gelmedik leri takdirde hükumet erkânından di ğer bir zafan gelebileceği ilâve olun muştur. Vaşington 8 (A.A.) Hariciye Nezareti, Vaşington'da yapılacak ik • tuadî müzakerelere iştirake Japonya, Çm, Arjantin, Chili ve Brezilya'nın da davet edilmiş olduklaruıı bildirmekte dir. Vaşington 8 (A.A.) Amerika, cihan iktuat konferansma müteallik olarak yapılacak Uk müzakerelere iş • tirak arzusunda bulunan ve Vaşington hükumetince tanınmış olan diğer hükumetler murahhaslarını da kabul etme • ğe hazudır. Resmî bir membadan öğrenildiğme göre, konferans programmm ana hatları .bu müzakereler esnastnda ileri sürü • Borçlar İtilâfı Zekâi B. izahat vermek üzere memlekete geldi Türk dayinler vekili Zekâyi Bey kuponlar itilâfı hakkında hükumete izahat vermek üzere evveJki gün Paris'ten Istanbul'a gelmiştir. Bir iki gün sonra Ankara'ya giderek hükumetle temas edecektir. Saracoğlu Şükrü Beyin de bir kaç güne kadar Paris'ten geleceği ve beraberinde parafe edilmiş olan itilâfname nüshasını getireceği haber verilmektedir. ltîlâfnamenin Millet Meclisine arzedileceği tahmm olunuyor. Bir dosttan ayrıldık Amerika Sefiri M. Şeril dün memleketine gitti Türk dostu kıymetli diplomat memleketimizden ayrılırken şayanı dikkat beyanatta bulundu Amerika Riyaseticumhur intihaba • tında demokratlann kazanması üzerine cumhuriyetperver parti mevkii iktidarda iken Ankara'ya sefir tayin edilen Mr. Charles H. Sherril cenapları da mutat usule tevfikan vazifesinden çekil mişti. Memleketimizde Müttehit Amerika Cumhuriyetleri hükumetini temsil et • tiği miidde zarfında dürüstlüğü, hak kımızda gösterdiği dostça hareketler ile çok iyi tesirler bırakan, kendisini çok sevdiren bu kıymetli diplomat dün aksamki ekspresle şehrimizden aynl mı»hr. Sefir cenapları Pari'e gitmek tedir. Paris'te bir müddet istirahat edecek, sonra Amerika'ya gidecektir. Se fir Cenaplannı dün akşam istasyonda sehrimizde bulunan bazı meb'uslar, Vilâyet ve Belediye erkânı ile şehrimizdeki dostları, sefaret mensobmi teşyi et • mişlerdir. Mr. Charles Sberril Cenaplan hare Sabık Amerika »eflrl Mlrter Sherril ketinden evvel gazetecilere şu beyanatriyetinin Baniai ve Reisi Büyük Liderita bulunmuştur: niz Gazi Mustafa Kemal Hazretleri ben« Son on senenin muvaffakiyetleri de o kadar bir alâka uyandırdı ki ken ile iftihar eden Türkiye vatandaşlarmın dknde sizinle beraber muvaffakiyet memleketlerinden uzak bulundukları leriniz ve beynelmilel vaziyetmizle if zaman duyduklan teessürii bugün Türtihar etmek hakkjnı duyuyorum. M kiye Cumburiyetinden aynlırken ben de 3 üncü sahifedı duymaktayım. Türk milleti Ue cumhu Üç eroin fabrikası ffi&ecek Bütün dunya | olan Fransvı heyetı met reıslerrııı Vaşıng Meydana çıkarıldı mn rem eski baave ton'a çağtran Amerika ktl M. Henot reısicumhuru M. Roosevelt lecektir. Bu müzakereler, umumî kon ferans seklinde yapılmayıp her dev lete ayn ayrı yapılacaktır. Programm ana hatlan, gümrük mâ nialannın indirilmesi, malî ve njktî hnsuslara ait tahditlerin azaltılması ola caktır. Burada harp borçları meselesi, şim diki vaziyetm âmiilerinden biri olarak t Mabadi 2 incı sahifede > Kaçakçı şebekesi içinde tanınmış zenginler var Gümrük muhafaza teşküitı şeh rimizde çalışan üç gizli eroin fabrikasını meydana çıkarmış ve bu geniş mikyastaki kaçakçriığı idare eden elebaşıları tesbit etmiştir. Bayram günlerinde de devam eden tahkikatla bu şebekenin khnler tarafından teşkil edildiği tamamile anlaşılmıştır. Hâdisenin mühim olan bir cep hesi de kaçakçılığın başında bulu nanl^rm oldukça tanınmış zengin * lerden olmasidır. Bunlann ekserisi Ertneni ve Rum'dur. Aralannda kendisine milyoner »üsü veren bir de sahtekâr bulunmaktadtr ki şebeke nin plânlan Uk defa bu adanı tara» fından yapılmiftır. Bayramdaki maçlar Boçkay, iki defa 31 ve 10 Fener'i yendi, fakat Muhtelit takmta 2 1 mağlup oldu Himalaya da aşıldı iki Ingiİiz tayyaresi dünyanın en yükıeltnoktasıolanEverest dağını 3,5 saatte aşmağa muvafoldular Çete natıl yakalandı? Kaçakçılıkla sıkı bir mücadeleye girişilmiş olmasına rağmen, şehrin muhtelif taraflarında eroin satan v« kullananların zaman zaman yaka lanmatı, bir takım gizli fabrikalarm henüz işlemekte olduğunu gösier mekte idi. Zira elde eskiden kalma stok bile olsa bu müddet zarfında bitmesi icap ederdi. Bu kuvvetli tahIMabadi 3 üncü sahifede) Muhtellt takım • Boçkay maçmda muhac ünl«rlmlı, Macar kaleslnl sıkı«tanrlarkes Bayram günleri çok caah spor faalijretüe geçmistir. Fenerbahçe kulübünün 25 inci yıl dönümünü kutlulamak maksadile Fenerbahçe stadında büyük bir spor bayranu tertip edilmiş, Macaristan'm birinci smıf profesyonel takımlarmdan . Boçkmy takımı davet edilmişti. Macar takımı sehrimizde üç nrasabaka yapmıştır. Birinci müsabaka bayramm ük günü Fenerbahçe ia ksmile yapılmış, bu maçta Macar'lar 31 galip gelnrişlerdir. tkinci müsabaka Istanbul'un bi rinci küme muhteliti ile bayramm üçüncü günü icra edilmiş, bu maçı da nnıht«lii 21 kazanmıştır. Üçüncü müsabakada dün bir intikam maçı seklinde gene Fenerbahçe ile oynanmıştır. Macar'lar bu maçı da 1 0 kazanmışlardır. Amerika bira Içmeğe başladı Ilk gün bir buçuk milyon varil bira sarfedildi Vaşington 8 (A.A.) Bira satı şma başlanılmasının ilk güna sarhoş luk ve yol kazalan yüzünden yapılan tevkifler miktannın normal vasatinin dununda bulunduğonu, kargaşaltktan ziyade neş'e ve şetaret görülmöş olduğu söylenmektedir. ' '» * Dün sahlnuş olan bira variUerinin miktarı b» ilâ bir buçuk milyon tah • min edilmektedir. Eğer satıs, bu hal üzere devam edecek olursa bira stok larmın 10 gün içinde tamamile tükeneceği söylenmektedir. 4 cenuo hükumeti, bira satısına izm •eren kanunu kabul etmiştir. Diğer 4 hükumet, bu hususa ait kanunlar hazırlaroaktadır. en yuksek dafı olan E verst'in üaerinde uçmak ve resimlerini almak için İngiltere'den bir heyet gittiğmi yazmıshk. Gönderilen heyet maksadına vâsıl olmuştur. Tayyarelerin her ikisi de denizin sathından 29,000 kadem (8850 metro) jrtifada bulunan Himalâya'nm en yiiksek tepesini uçarak aşmışlardır. Tay yarelerden birinin pilotu Lort jClydesdole ve rasıdı kaymakam Blacker idi. Diğer tayyarenin pilotu tayyareci mülâzim Mac tntyre ve rasıdı dahi filimci Bonnet idi. İki tngiliz tayyaresi dünyanm damı denilen Everest dağını aşmak için üç buçuk saat havada kalmiflardır. Evetngiliz tayyarecilerinin üzerınden uçtukları dünyanın en yuksek tepesi olan 8850 metro yukseklığındekı E verest dağının sıs ler arasmda uzaktan alınmış bir resmi ile tayyarecileri' bındıkleri tayyare rest'în üzerinde navayı nesiminin ke • safeti gayet az olup soğuk ta pek şid • detli olduğundan İngiliz tayyarecileri muvellidülhumuza hazineleri ve elek trik ile ısttılan hususî elbiselerle. teçhiz edilmişlerdi. tngütz tayyarecileri Everest dağının 7 mil mesafesinde bulunan Lolbolu'das hareket ettikten 90 dakika sonra rüzgârm şiddeti saatte 60 mile çıkmışhr. Tayyareler tam zervenin üzerinden geçerken muhtelif fotoğraflar alınmış br. Tayyareler döndüğü zaman tayyarecilerm cümlesinin sıhhati yerinde idi. Yamız bazılan elektrikli elbiselere rağmen soğoktan çok müteescir olmuş lard Fenerbahçe'nin 25 inci yıldönü • mü nasıl tes'it edildi? Bayramm birinci günü Fenerbahçe statyotnu, şimdiye kadar görmediği bir kalabahkla 'dolmuştu. Merasime istiklâl tnarşile başlanmıştır. Bundan sonra kulübün faal sporculan takım halinde büyük bir geçit resmi mışlardır. Geçit resminden mek kolay değildir. O halde evvelâ bu meseleleri büyük devletler ara sında pisirelim de belki bu tarikle çareleri bulunur. Bu düşüncenin esasen hakikate mutabık realist bir hareket olduğunu inkâra mahal yoktur. Evet, mületleri yekdi • ğerlerinden gayrimemnun kılan sebepler bertaraf edibnedikçe silâhlan azaltma komisyonundan müsbet neticeler çıkarmak şöyle dursun, günün birinde, milletlerin tekrar çarpışmalannın önüne geçmek imkânı bile bulunamıyacaktır. Aklın ve mantığın gösterdiği hakikatler bunlardır. Fakat bunun çaresi büyük devletlerden mürekkep bir direktuvar teaküi değildir. Zaten p dvektuvan tes Böçkay Fener maçmda 1933 ve Türklye Güzellık Kraliçesi Nazire Hanım topa U vuruşu yaparken k lüp kâtibi umumisi Hayri Celâl Bey, bir nutuk irat ederek kulübün yirmi beş senelik hayatını anlatmış, sarı lâcivert rengi kendilerine spor bayrağı yapan gençlerin muvaffakiyetle doiu 25 senelik faaliyetlerinin bir plinçosunu yapmıştır. < Mabadi 6 ınct sahifede ) kil etmek bile kolay bir iş sayılamaz. Elde Milletler Cemiyeti vardır, ve onun meclisi de esasen büyük devletlerden mürekkep bulunuyor. Kim ne istiyorsa oraya teklif ederek meseleleri bütün devletlerin alâkadar bulundukları cemiyet kanalından halletmeğe çalış mak elbet en makul ve belki yegâne mümkün yoldur, eğer akıl ve mantıkla iş görmek imkânı varsa. Eğer akıl ve mantıkla iş görmek imkânı yoksa işler zaten olacağına varacağından mukaddes ktifaka benzetilen yeni direktuvar teşkili fikirlerile vaziyeti daha ziyade işkâl etmekte hiç bir hikmet ve menfaat bulunamaz tabiî. yUNUSNADİ lllllllllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllillllllNIIMIIIIIIIIIHIlilllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIimiMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMHIMMIIIIIIIIII Sam amca resmen ve alenen. kafayı tutsulemeğe başladı Atkansas parlâmentosu, bira kanunu lâyihasını reddetmiştir. Wurzburg 8 (A. A.) Meşhur Wurzburger Hofbradeau bira fabrncası Amerika'dan mühim miktarda siparişler almıştır. Fabrika, Amerika'nu» yeni kanununa uygun bir nevi bira imali ne aylarca evvel başlamıştır. Everest dağını aşan ıkı Ingılız tayy aresmin pılotları Ue rasıtlanndan blrl Rasıt kaymakam Blacker Pilot Lort Clydesdale Pilot Mac Imtyre