5 Nisan 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bayram hediyesi Çocuğunuza alabileceğinîz en kıymettar bayraır hediyesi Hayatansiklopedisi nin çıkan ciltleridir Dokuzuncu sene: No. 3202 um urıye İSTANBUL CAGALOGLU Telgraf n mektnp adread: Cumhuriyet İstanbul Posta fcutnsn: istanbul, No 246 Telefon: Bagmuharrlr: 22366 Tahrir müdürö: 23236 İdare müdurü: 22365. Matbaa: 20472 „„„„„,„ ıııııııııi'MiMiııımımııiMMmmıııntuiUJiıııııtımHiııımıı Çocuk sayfası Yarın gazetemiz çıkmıyacacihetle kiiçük karilerimizin pek sevdikleri "Çocuk sayfası,, nı bugön koyduk. Her zamanki gibi beşinci sayfada. Çarşamba 5 Nisan 933 ™ ™ nı lmımnımlllmH Rusya Almanyayı Protesto "Hmı'«'n™"mmi"mı..ı.^ Fevzi Paşa Hz. nin Derin manalı bir mektubu fiyük Erkânı Harbiyemizm yüksek Reisi Müşir Fevzi Pş. Hz. Himayeietfal Cemiyetine gön derdigi mektupta çocuk meselesini memlekete nisbetle bpkı bir ordu »şi, daha doğrusu ordunım kendisi olarak gostermiştir. Adı iUtünde mevzmı çocuk olduğu için şuna buna kiiçük görünebilecek olan meselenin hakikatte bu kadar büyük bir mesele olduğunu bir de bu kadar salâhiyetli bir zattan ısıtmiş olmaklığımız asla faydasız de • ğildir. Bilâkk böyle yüksek kıymetli yeni bir şehadet üzerine zâhirde kiiçük görünen o büyük meseleyi hepimizin topumuzun tekrar gözlerimiz önüne alarak onun etrafında derin derin dü • sünmekliğimiz lâzımdır. Hayatı nasıl tarif ederler? Daknî bir oluş, mütemadi bir var oluş. Tabiatte yokluğu tasavvura imkân olmamakla beraber bayat »eklindeki varlığm canh olarak ayakta duruş manasına geldi ğini herkes takdir eder. Bu hal, insanda ancak sağhk seklinde görünebilen bir keyfiyettir. Millet denilen kümeli varhk o toplnluğu yapan fertlerin mecmu heyetinden ibaret olduğuna ve bugünkü çocuklar camiada yann mevki almağa namzet mahluklar bulunduğuna göre çocuk meselesinin içthnaî kırmet ve ehemmı'yeti kendiliğinden meydanda ve • ilâve edelim ki çok müthiş bir hakikattir. Meselenin dehşeti büyüklüğünden ileri gelir. Cemiyetm çocukJan yasarsa millet büyük olur. Çocuklan yaşamıyan ve vasahlamıyan bir milletin istîkbali tehlikelerin en ciddilerine ma* ruzdur. Büyük Erkânı Harbiye Reishnizin çocuk meselesini bir ordu işi gibi telâkki ettiğini sövlemekle müşarünilevhin bu husustaki fikrini tam ve kâmfl olarak tercüme etmfs olmadık. Meselevi böyle telâkki etmekte hata yoksa da Büyük Türk Askerinin ifadesi aynen ve harfiyen «memleket müdafaası» sözîerinde hulâsa veya • daha doğrusu tamim edfliyor. Bu asırda ordu fikri, eski zamanın asker saflanna inhisar edio kalmıvacak veçhüe derinlik, genislik v« yükseklik kazandı. Millî müdafaada ordu şimdi artık bu hayat ve memat isinin yalnız bir cüzünden ibarettir. Bu asırda bir millet kendisini maddî, manevî ve iğneden ipliğe bütün varlığile müdafaa edebilir. îste bu millî varhk içinde çocuğun mevkii çok büyüktür. Çünkü o, milletin yarmki varlığtnı idame edecek olan bugünkü narin ve kuvvetli • fidandır. Narin ve kuvvetli fidan... Ha yata doğus tabiatin nesli idame için ortaya koyduğu en kuvvetli kanımdur. Tekevvün ve teveüüt her seyden evvel hilkatin emri olmak itibarile eğer daha kahir kuvvetlerin zebunu olmazsa neslin hatta kendi kendîne devam edip gideceiHnde süoheye maha] yoktur. Zaten tabiat bu hususta çok tedbirli hareket etmekte, ber nev'in bir teki husule gelmek irin onun binlerce ve binlercesine, hatta milyonlarcasma imkân hazırlamıs buiunmaktadır. Binler ve binler yan yolda binbir kaza ile mahvolabilir. Fakat bunlarm îçinden nesli idameye kâfi velevki madut ve mahdut bir miktan ayakta kalarak dalbudak salar. Tabiatm bu tarafı kuvvetHdir. Fakat insan cerruyetinde müstakbel nesiüeri yasatacak ve yaratacak olan çocuklann hayati yalnız tabiatin bu umumî kaideeine terk ve tevdi edilmis oiamaz. Cemiyet halinde yaşıyan msan bu topluluk hayatı için kendi kendine adeta baslı başına bir âlem yaratmıştır denebilir. Bir taraftan tabiat içinde yasıyan bir nevi ohnak basebile tabiî ahkâm ve çeraite tâbi olan insan diğer taraftan da kendi hususî âlemi olan cemiyete nisbetle içtimaî bir mahluktur. Beserin cemiyet halinin muhtelif milliyetlere aynlma suretmde yeniden yeniye teskil ve tasniflere meydan vermiş olduğu ise malâmdur. Iste çocuk meselesi tabiî ve ictimaî bu 3ri had arasmda mütaiea olunacaktır. Neslin ve nev'in bakası için binbirmm helâk olmasına mukabil bir jkinin kendilerini kurtararak yasıyabflmeleri msan cemiyetmm havsalasma sığamaz. Akıllı olan insan, tabiatin koyduğu devam etane kabiliyetini çoğaltma seklinde yürütmek için hilkatin esrarma kâfi vukuf ile nüfuz etmiş bulunmaktadnr. Bir kadm on çocuk doğurabilir, bir adara ekallin ekalli bir kaç yüz çocuğa baba olmak tabiî imkânındadır. Fakat cemiyet nizamlannm şeraitine gore aile hayah her seyden evvel bir adam ile bir kadmm bir ocak başında birlesmelermi zarurî kdmaktadır. O Alman lar yahudilere mağlup B Rusya Almanya'ya şiddetli bir nota verdi Alman kabinesi yahudilere karşı bugün tekrar başlaması beklenen boykottan vaz geçti Moskova 4 (A.A.) M. Litvinof dün Alman sefiri M. Durksen'e bir nota vermiştir. Bu notada Sovyet vatandaşlarına yepılmakta olan gayri insanî muameleler ve bunlarm kanunsuz olan tevkif lerile Sovyet ticaret mümessillerinde ve vapurlann dayapılan araştırmalar ve Sovyet iktısat teskilâtlannda yapılan yağ malar şiddetle protesto edilmekte dir. Moskova 4 (A.A.) fsvestia gazetesi Almanya'daki Sovyet aleyh tan tahrikât hakkında sunları yanyor: «Sovyet efkân umumiyesinm hali hazırdaki Alman hükumetinin efkân ve niyeti hakkrada sözlerile değil, icraatile hüküm verdiğini söylemiştik. Son iki gün zarfmdaki vakalar Almanya'mn, Sovyet Rusya'ya karsı olan siyasetinin istikameti hak kında açık bir fikir vermektedir. Sovyet efkân umumiyesi Almanya'da Sovyet aleyhtan bir faaliyet tertip edilmiş olduğunu görmekte haklıdır. Alman Sovyet muahedesini gormemezliğe gelen Alman polisi Sovyet müesseseleri binalanna girerek arastırmalar yapmaktadır. Bu arastırmalar hiç bir netice vermemekte dir. Alman Fa ''mi Sovyet petrol sirketine karşı L J tahrikât yapmaktadır. Dil anketi 25 inci liste T. D. T. Cemiyetinin listesl Ankara 4 (A.A.) Karşıhklan aranacak arapca ve farsca kelimelerm 25 No. lu lbtesi sudur: 7DERECE ÎDEFİ (Def) 8DERKENAR 2DEFA 3DEFTER 4DELÂLET 5DEÜL 9DERMAN 0DERS 11DERT ıı.ımıınmııniHmımımiıumıııınıııiHM a*uî4&?ruru& Sbgün Kurban bayramımn bîrinci günfidür. Bayram namaz\ vasatî saatle 6,12 de, ezanî saatle 11,34 te kılınacaktır. Gazetemiz bayram münasebetile diğer refikleri gibi perfem be, cuma, cumartesi günleri çıkmıyacaktır. Karilerimizi tebrik eder, kendilerine iyi ve mes'ut bayramlar dileriz. 12DERUHDE 6DERÇ Listelerde çıkan kelimelerden manalan birden fazla olanlann her manası için ayn karşıhklar ileri surüle büir. Karşıhk gösteren zatlarm karşıhklardan duyulmus ve isitilmis olmı yanlarm hangi kaynaklardan alın • dıklarmı bildirmeleri rica olunur. Borçlar itilâfı, Rumeli tahvilâtı MoskoTa'dab Alman sefirfne siddetll bir nota Ternüs olan Litvinof Yoldaa Üçüncü Sovyet aleyhtan hareket, Sovyet tebaasma karşı yapılan ha* karetler ve tevkiflerdir. Halbuki hiç bir sovyet tebaası her hangi bir cürümle füphe altına alınamamıs ve bunlardan hiç biri hakkında bir cürüm zikredilmemiştir. Hrtler'in •ilâh kardesi ve Sovyet aleyhtan harbin açık tnraftan olan Elfred Rosenberg'in Hitler'in haricî siyaset isleri için aşağı yukan hususi komiseri olarak tayin edilmesi çok ma (Mabadl 6 mct sahlfede) " Malî vaziyetimiz iyi, tediy a t muntazamdır,, Ali Rıza Beyin borçlar itilâfı, yeni paralar ve dahilî istikraz hakkında beyanatı MaUye Müstesan Ali Rıza Bey dün sabahki ekspresle Ankara'dan şehri • mize gelmistir. Müsteşar Bey, ögleden sonra tstanbul Defterdan Mustafa Beyi ziyaret etmiy, kendisi ile şehrimizde yapılacak yeni maliye teskilâtı hakkmda görüsmüstür. Ali Rıza Bey, bu ziyaret esnasmda dahilî istikrazı halka lâyıkiie anlafanak için yapılması lâzım gelen propaganda işlerile de mesgul ohnustur. Maliye Miısteşarı şehrimizde Vaziyetin mutlaka tet kike ihtiyacı var Rumeli tahvilâta son on beş yirmi gündenberi lstanbul borsasında sukut ede ede 4 bucuk liraya kadar düsmüstü. Bunun sebebi olarak bu tahvilât için kura kesidesi usuliinün kaldnlacağı hakkında ban rivayetler ileriye sürülüyordu. Biz bu hususta Ankara'da icra ettirdi ğimiı tahkikat neticelerini nesretmiştik. Nihayet Paris'in bir 3ci malî gazetesl Ba rivayeti teyit edici haberler nesretmif olmalan üzerine dün tstanbul borsan haberin hangısine inanmak lâzun geldiği hususunda »aşkın bir vaziyete dü» • müştür. Rumeli tahvilâtı yeni mukavele haricinde addolunuyor ve binaenaleyh kura kesidesüe imha tariki berdevam olacak sanılıyordu. Eğer Paris gazetelerinin verdiği ha • ber doğru ise ikramiyeye tahsi$ olunacak paranın bundan sonra faize tahsis edilmesi suretinde yeni bir sekle gidil • miş olduğuna hükmolunmak lâzundır.Bu tahvilâtın büyük miktan TürkHer elindedir deniliyor ve son günlerde Is • tanbul piyasasma hariçten bir çok tahvilât ge'mis olduğu da iddia olunuyor. Yeni bir sekle kat'î mahiyeti veril • meden evvel millî tasarrufun zarardan vikayesi hesabma bu noktanm bir iyice tetküd memleket menfaatlerinin pek zarurî bir icabıdn* zannolunur. Büyük bir hava faciası Amerika'nın büyük balonu Akron denize düştü, içinde bir amiral ile 11 zabit ve 77 nefer var Ali Rıza Beyin beyanatı Ali Rıza Bey, dün bir muharririmize su izahafa vermiştir: « Malî vazivetimiz iyidir. Tediyatımız muntazamdır. 1932 malî senesi bütçesinde tahmin edilen varidah ufak farklarla buluyoruz. Vergilerin tezyidi veya yeni bir vergi ihdası mevzuu bahis değiklir. MaBye müstesan AH Rıza Bey Memurlar arasmda, her daireye mah•us tefkflât haricmde yeni bir tebeddül ve tensikat icrası mevzuu bahis değildir. istanbul'da yeni maliye teskilâtı tstanbul'da yakmda yeni maliye teşkilâh yapılacaknr. Şimdiki teskilât takviye edilecek, varidatm hem haUon, hem de hazinenin mütekabil menfaatlerine daha uygun ve dürüst surette tahakkuku temm olunacakhr. Vergi karneleri ııııtıııiıııııınıııınıııııııiHiıııııııırıııııııııııııııııııııııııniiMiıımıııııııııııııuııııııııiııınııııııııııııııııııııııııııııııııııiMiıııınııııııııııııııııınııııııt Mükelleflere vergi karneleri verfl mesinin ne dereceye kadar faydalı olLutfen sahifeyi çevtrinte Bulgar Sefiri dün geldi Galatasaray'da yetişmiş olan yeni elçh var kuv vetile dostluk için çalışacağını söyledi Kazaya ugradığı bfldlrllen Amerika hava t üosnnon en büyük ve kuvvetli hava gemısı Akron İle Amiral Moffett ve kumandaru Rosendahl Nevyork 4 (A.A.) Amerika donanmasının büyük balonu Akron geoe saat yanmda New Jersey'de Bornegot ismindeki fener gemisinin önüne düşmüsiür. tçinde deniz tayyarecileri bürosu reisi amiral Moffat, 11 zabit ile 77 ki*i vardır. Nevyork'tan gelmekte olan Phocbus ismindeki Alman petrol gemisi, mülâzim Niley ile tki kisiyi kurtar mışhr. Phocbus'n kaptanı, bahriye dairesine telgraf çekerek siddetli bir fırtına esmannda balonun ışıklannı görmüş, yaklaşmı? ve balon enkazını suyun üzerinde yüzer bir halde bulmus olduğunu bildirmisth*. Kaptan, üç kisiyi kurtarmış, fakat diğer mürettebah kurtaramamışbr. Bir çok gemiler, sahil muhafız gemileri, kazazede balonun imdadma kosmuşlardır. Fakat saatte 60 kilometr sür'atle esen bir rüzgâr dolayısile kaza mahalHne tayyare gön dermek mihnkün olamamıştır. Vasington 4 (A.A.) Phocbus'den ahnan bir telgrafta deniliyor ki: «NewYork'tan Tampico'ya doğnı ghtiğimiz sırada gece yansından btraz sonra Akron balonunun ısık laruıın pınldadığını gördük. Bir kaç dakika daha sonra bu ışıklar, suyun yüziinde görülmeğe başladı. Daha yakına gitmeğe karar ver dik. O zaman, dalgalann arasımdan yükselen bir takım çığhklar Lsittik. Denize hemen sandal indirdik. Bu sırada siddetli bir fırtına hüküm sürüyordu, bununla beraber 3 kisiyi dalgalar arasmdan çekip kurtarabildik.» Nevyork 4 (A.A.) Hava serattinin hiç te müsait olmamasma rağmen Norfo'k ve Anvapolis'den hareket eden bir kaç deniz tayyaresi, Akron balonumı aramağa gitmislerdir. Balonun ugradığı kaza hakkmda tahkikat açılacaktır. Porrland kruvazörü, balonun kazaya ugradığı yere gelmistir. Nevyork 4 (A.A.) Bir kruva ( Mabadl 6 mcı sahtfede • Gümrükler Vekili İstanbul'da İdarede yeniteşldlât mevzuu bahis de^il... ıınııııııiMMiııııınınHiııtııııııııııııiHiıiHiıniMiuiMMMiiMHiııaııınııııııııifiıııııııuıınııııııııııııııııiMiıııııııııııııııınıııınıııııııııınıniııııııııııiın halde kadmla erkeğin vasatî ilât kabiliyeti 5 ile 10 arasıdtr. Burada baküacak olan sey bu vasatinin kaza ölümlerine mümkün olduğu kadar az kurban vermesi keyfiyetmden ibarettir. tsgal ettikleri arazi sahasmm genisliğine nisbetle nüfuslan miktan az olan cemiyetlerde bu zaruret bütün ehemmiyet ve sümulile varittir. Millî topluluğun siyasî varlığı ve selâmeti bunun kuvvetine tâbidir. Bu kuvvetin ise kemmiyet itibarile olduğu kadar keyfiyet noktasmdan da büyük itina ve ihtimamlara mazhar olmak liyakatinde olan nüfusa dayandığı ve dayanacağı pek kolay anlasıla cak hakikatlerdendir. Bu ise kkn baksın ? Bu ife bittabi her kes ve her daire bakmak lâzımdır. Bu hakikatin milletçe ve devletçe olanca ehemmiyeti ile iltizam edilmeğe lâyık olduğunu ve bu ihtimamm imkân dairesinde iltizam da edilmekte bulunduğunu inkâr edemeyiz. Ancak bu yolda daha yapılacak işler ve atılacak adımlar çoktur. Çocuk meselesinin en yüksek mertebesinde bir devlet işi olduğunu anlaymcıya kadar yolumuz ilânihaye açıktır. Himayeietfal Cemiyeti Türk efkân umumiyesine yalnız bu hakîkati bütün sarahat ve kat'iyeti ile anlatmağa muvaffak olursa kendisine müterettip vazifeyi işte ancak o zaman hakkile ifa ve ikmal etmiş olacakhr. YUNUSNADİ tnhisarlar va Gümrükler Ve* kîli Rana Bey dün sabahki ekspresle şehrimize gelmis ve doğruca Beylerbeyi'ndeki ika metgâhına git mistir. Rana Bey bir muharririmize sunları söylemistir: ' € Bütçemiz de, geçen seneye OumriUder ve înhiaarnisbetle ehemmi lar Veküi Rana Bey yetli bir fark yoktur. Gerek güm rüklerde ve gerek inhisar müesse selerinde şimdilik yeni teskilât ve ıslahat yapılması mevzuu bahis değildir. Bu; mütehassıslar tetkikle rini bitirdikten sonra belli olacak tır. tstanbul gümrük teskilâtımn birlestirilmesi hakkında bir karar verilmemistir. Kadrolanmızda tebeddül ve tansikat yoktur. îstanbul'a sırf bayramdan bilistifade istirahat için geldim. Bayramdan sonra An kara'y* avdet edeceğim.» M. Antonoff Slrked'de Ka rşüayıcüarlle bir arada... Bulgaristan'm yeni Türkiye sefiri M. Antonoff refikasile birlikte dün sabah Sofya'dan şehrimize gehniş, Sirkeci de lstanbul Bulgar konsoloshanesi erkânı ve Bulgar kolonisi tarafmdan istikbal edibnistir. Mm. AntonorFa istasyonda bir çok büketler verilmiştir. Sefir Cenaplan dün kendisile göruşen bir muharririmize şu beyanatta bulun muştur: « Tahsüimi Galatasaray LJsesinde yapmışbm. Bir kerede 1909 da bir Bulgar talebe kafilesile tstanbuTa gehniştim. Bu hesaba göre Türkiye'yi görmiyeli 2025 sene oluyor. Şehri henüz iyice görecek vakk olmadı. Fakat her halde çok değismiş. Hem ben o zaman oldukça iyi türkçe de konuşurdum. Maatteessüf şimdi hemen tamamile unutmuş gibiyim. tnsan 25 senede neler unutmaz? Maamafih çok sevdiğim bu güzel memlekette, hayranı olduğum bu seciyeli insanlar arasmda güzel türkçeyi ktsa zamanda yeniden ögreneceğime eTürkiye ile Bulgaristan siyasî münasebab çok dostane ve sağlamdır. Esasen ırkan kardeş olan bu iki milfet birbirlerine an'anelerile de bağhdırlar. Törk Bulgar emfrki Maamafih Türkiye ile Bulgaristan arasmda henüz halledilmemis mes'elelerde yok değildir. Bunlann basında emlâk mes'elesi gelmektedir. Bu mes'ele hakkmda Sofya'da müzakerat cereyan etmektedir. Türkiye hükumeti bir kaç hafta evvel bu husustaki tezini bildir mişti. Alâkadarlar simdi tetkikat yap maktadırlar. Müzakerat mütekabil bir hiısnü niyet havası içinde iyi bir cer»yan takip ettiği için pek yakında neticeleneceğini ümh ederim. Mesele şundan ibarettir: 1925 senesinde Türkiye ile Bulgaristan arasmda yapılan dostluk muahede(Mabadi 6 mct $ahtfede) îstatistik müdürlüğü nakledüiyor Gümrükler umum müdürü Cemil Bey de şehrimize gelmistir. Cemil Bey, bayramertesi İstan iMabaii 2 inct sahifede)