28 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

1933 CH SULTAN Yazan: M. TURHAN Dil feni karşılıklar Dil Encümeninin listelerdeki kelimeiere karsılık olarak gönderilen öz türkçe sözleri nesre devam ediyoruz: *#• Cem, gemiye dolan suların mavi bîr kefen olup kendisini örtmesini istiyordu! Venedik'M kumandan, ytiregmi kaphyan hırsa ragmen, gene ihti yatlı davranmiş ve denize ilkin bir sandal indirerek Rados'lu gemiye bir keşif müfrezesi göndermijti. Ba müfreze, gemide Cem'î gorür veya sezerse taarruza girisilecekti. Müfrezenin basbuğu, saf bir za bitti, şovaliyeler tarikatine büyük bir hürmet besliyordu. Gemiye çıkıp ta ünlü şovaliyelerden üç sahsiyet le karsılasmca kendi âmirini ve aldığı emri unuttu, rabip Merlo'yu, Blans For'u, Alman Şarl'ı ayrı ayrı selâmladı: Malum ya, dedi, harp var. Bayrağımzı hile için asılmif sandik, geminizi ziyarete geldîk, rabatsiz ettikse affedin. Ve sonra gözlerini dört tarafa çe~ virdi, Cem'i ve hiç olmazsa gölge sini aramak için bir tecessüs yapti. Bu saf zabit, Fatib Sultan Mehmed'in oğlumı, bütün gemiyi kaplıya cak bir heyulâ sanryordu, o zehapla da Cem'in varlığmı gösterecek bir nisane anyordu. Gene o, bir Türk prensinin ambara sokulacağını havsalasına sığdıramazdı. Bu sebeple de aramağa lüzum görmüyordu, hatta aramağı hatırına getirmiyordu. Zabit, ne Cem'i, ne izini sezinseneyince ve gemide bir Türk yüzü de göremeyince şovaliyeleri tekrar «elâmladı, sandalraa döndü, yalnız merdiven başında aordu: Şu sizin yakaladıgmız Türk prensi ne oldu, yoksa gafil davranıp yakasım koyuverdiniz mi? Rabip Merlo, kaslarmı çatarak cevap verdi: Biz onu Rados'ta bıraktık. Ummam ki kolay kolay kurtulsun! Şövaliyeler için bir badire teskil eden bu tesadüf, şu suretle atlatıl dıktan aonra yola devam edîldi. Fakat Cem, nes'esizdi. Kimse He ko nusmuyordu, kamarasından da çıkmıyordu. Hava da, o bir iki günliik güzelliğini kaybetmijti, gene fırttna başlamıstı. Gemi, dalgalar içinde bocalıyordu. öyle zamanlar geldi ki batmak tehlikesi bile yüz gosterdi. Şövaliyelerin telâsı arttı. Hatta bir defa gemi, ru da aldı, felâket elle tutulacak bir şekle ghdi. Lâ * kin, Türk'lerin de yardımüe yapı lan kalafatla bu büyük muhatara savusturuldu. o elin kendini sarmasi için marazı bir istiyak taşıyordu. Fakat gemi batmadı, yürüdü ve sallana sallana yürüyordu. Artık kara görunmüyordu. Canlı kâinat Ue geminin alâkası, direklere konan kuslann kisık seslerinden ibarettL Bu kuslann çoğu uçamıyor, dalgalann üzerine düşüyorlardı, bir takımını da şövaliyeler yakalıyorlardı. Bu düşüşler ve yakalanışlar, Cem için ayn bir düşünce mevzuu oluyordu. tste kendi de böyle yuvasız bir kuştu, felâket dalgalan üzerinde yürüyordu. Lâkin ayağında bağ vardı. Bu bağ, felâket içinde boğulmasına da mâni oluyordu! 77 Liste: 1 ÂDAP: Ululuk, AFERTN: Yaşa, varol, AFETT: Dert, AGÂH: BUen, AHENK: Uygunluk, ALÂYİŞ: Gösteriş, ALET: Düzelti, AMADE: Hazır, AMAN: Pes, ÂMİR: Buyurucu, ASAYİŞ: Dirlik, ASTJDE: Sessizlik, ATİ: Gelecek, AYİN: Görenek, AYNA Gözgü, AZADE: Kurtulmuş. Bilecik Esnaf spor birliği relsi Hayri • •* Son iki senelik ithalât ve ihracat vaziyetimiz 1931 ile 1932 arasındaki farklar ve kontenjanın haricî ticaretimiz üzerinde yaptığı tesir Bu akşamki program İSTANBUL ı 18 Sazı (Makbule Hamm)" 18,45" orkestra konseri 19.30 fransızca dera (İleTlemJşlere mahsım) 20 Saz: Hik met Rıza Hanım) 20,45 mn: (Hafır Ahmet Bey) 21,30 Matmazel Rozinta1 tarafmdan şarkılar 22 gramofon plâklan ve ajans ve borsa haberleri, saat ayan. ANKARA 17,30 Ankarapalas orkesrjrâsi 18 orkestra konseri 18,40 gramofon plâkhm 19,10 Edip Bey tarafından viyo lonsel solo 19,40 dans havalan 20,10 havadisler ve hava raporu. PARÎS (Poste Parisien, 2010 havadisler 21,05 gramofon plâklan 22,05 musahabe 22,35 senfonik konser. BÜKREŞ 18,05 muhtelif konser 19,20 kon • ser devam ediyor 20,05 konferans 20,25 konferans 21.05 şarkılar 21,25 senfonik konser 22,05 konferans • 22,20 senfonik konser devam ediyor. ROMA : 21,05 havadisleT, musahabeler ve gramofon plâklan 21,35 havadisleT ve musahabeler. VARŞOVA 18,05 senfonik konser 19,05 ede biyat musahabesi 19,30 hafif musiki20,35 tefrika 20,50 havadisîer 21.05 halk konseri 22,30 havadisler 22,35 Mozart'm eserleri 23,30 dans musikisi BUDAPEŞTE : 18,05 piyano konseri 18,35 konferans 19,05 orkestra 20,05 fransızca ders 20,35 şaTkılar 21,50 havadis ler ve taâgan musikisi 23,15 havadis ler ve Macar sarkılan 24,20 dansing. ttalya'nın bazı ihraç maddelerimiz ü1931 senesinde ihracat ve ithalâbzerine ağır gümrük resmi koymasıdır. mızm mecmuu 2 5 4 milyon Türk lirası Yunanistan ise kontenjan, döviz ve sair iken, bu miktar 1932 senesinde 187 takyidat alhnda bizden mubayaatmı sidmilyona düşmüş, % 26 derecesinde azalnuşhr. detle azahmıştır. Fransa'da da kontenjan yüzunden ihracatımız çok müteessir 1932 de ihracahmızın kıymeti bir Liste: 9 olmuştur. sene evvelkine nazaran 2 6 milyon lira İBRA: Sıyrümak, el çekmek, IBDA: daha az olarak 101 milyona, ithalâtıAbnanya, Amerika, tngiltere, Ho Yaratmak, ICMAL: Toparlamak, toparmız da 41 milyon kadar azalarak 8 6 landa ve Belçika'nın 1932 ve 1931 selanmak, İCRA: Işlemek, işletmek, IÇTImilyon liraya inmistir. Görülüyor ki nelerinde memleketimizden yaptıklan HAT: Duymak, bulmak, duyuş, buluş, 1932 senesinde ihracabmız kıymetçe bir mubayaat vaziyetmî degışUnuetııntu'. İDARJE: Yetim, çevirmek, çevrilmek, IDsene evvelkinden % 21,2, ithalâtımız Rusya'ya ihracatımız ise 1932 senesinDIA: Söz güleştirmek, sormak, sorulmak, da % 33 tenakus etmiştir. de 700,000 lira fazlalaşarak 5,437,000 IDMAN: Alışmak, guçleşmek, İDRAK: liraya baliğ olmuştur. tstatistiklerdeki rakamlan bilhassa ihKavramak, yetışme, alma, değme, EHALE: racat rakamlannı doğru olarak kabul Yükletmek, yüklenmek, İHDAS Çıkartthalâbmızda berveçhi ati temevvüemak, ç^anlmak, İHRAZ. Kazanmak, ler göze çarpmaktadır: edersek, kontenjan rejiminin memlekazanümak. ketimiz ihraeatı üzerinde iddia olunUmum 1932 de 1931 de Mütekait topçu miralayı S. Şevket ithalâtımız 86,000,000 126,700,000 duğu kadar menfi tesir yapmadığına Bir gün büyük bir balık gördüler, *** Almanya'dan 20,000,000 27.000.000 bükmetmemiz lâznngelir. uzun bir müddet te onunla mesgul ttalya'dan 11,000,000 18,400,000 olduiar. Dalgalan kuyruğile kamListe: 10 Ihracatımuda görülen kıymet sukutu lngiltere'den 10.600,000 14,400.000 çılıyan bu deniz çocuğu, Cem'i de daha ziyade mallanmızm fiatlannın bir KABAHAT: Suç, çirkln iş. KABILIYET: Fransa'dan 7,200,000 12,800.000 yoldaslannı da imrendirmişti. ÇünVarlık, anlayış, KABUL: Kanma, alma, sene evvelkinden daha ucuz olmastnBelçkia'dan 6.200,000 8,100.000 KABIR: Son yatak, gomgen, ölüm çukuru, kü balık, o iri hayvan, Rados sövalidan ve iktısadî buhran dolayısile her Rusya'dan 5,900,000 7,200.000 KADER: Alın yazısı, KADİR: Değer, ün, yelerinin de el vuramıyacağı kadar memlekette alman ithalâb tahdîde maÇekoslovakKADIT: Kemik kılık, ölü yapısı, kunı, kudretli görünüyordu ve denizin tuf tedbirlerden ileri gehnistir. yadan 3.700,000 6,000.000 KAPİLE: Kervan, KAFIYE: Uygunluk, korkunç kucağında hür yaşıyor thracat ve ithalâbmızı memleketlere Amerika'dan 2.300.000 4,100,000 söz uygunluğu, KAİDE: Dayanak, temel, du [•]. göre tetkik ve müsterîlerimizden hanAvusturya'dan 1,700,000 2,800,000 ayak, KAİNAT: Varlık, KAMUS: Engin, gilerinin bizden bir sene evvelkine naNibayet Fransa sabilleri göründü. Yukandaki 9 memleketten yaptağıbüyük deniz, KANUN: Yasa, dozengüç, Yadellerde de olsa toprak, elemli zaran daha az veya çok mubayaatta dirlik kuran. mız ithalât 1931 ve 1932 senelerinde yolcular için göz ağnsmı gideren bulunduklannı gözden geçirelim. Polis mektebi dahiliye 1 inci komlseri ithalâbmızm % 80 nini tutmustur. 1932 kutsî bir sürme zevki veriyordu. 1932 ve 1931 senelerinde baslıca Derviş Emln senesinde yamız Abnanya'dan RhalâbOtuz beş gün süren yolculuk, hep müşterilerimiz şu memleketlerdir: *** mız umum ithalâtımızm dörtte birine sinde bir toprak istiyakı uyandır Umum 1932 de 1931 de KABAHAT: Suç, KABİLİYET: OlabUyakmdır. mıstı. Sudan artık iğreniyorlardı, mek, kavrayış, KABTJL: Benimseme, KA ihracatımız 101,300,000 127,300,000 Yukanda 1932 senesinde umum ittoprak yemek ve kabil ise toprak Lira Lira BİR: Sin (sinmekten), KADER: Alın yahalâbmızm 1931 »enesine nazaran % içmek istiyorlardı. Bu sebeple hep ltalya'ya 16,400.000 30,800,000 zısı, KADİR: Elinden gellr, KADİT: Çatı, birden, güverteye dizilmislerdi. 1 3,600,000 33 azaldıgmı söylemistik. Bu ölçüye naAlmanya'ya 13.700,000 kemik kurumu, KAFİLE: Dizi, KAFİYE: zaran muhtelif memleketlerin bize o<Nis> in Iâtif korulartnı gözlerile Amerika'ya 12,100,000 12,700,000 Koşma düzenliği, KAİDE: Oturum, altı, lan ithalâbnm ne nisbette düstüğünü selâmlıyorlardı. 10,800.000 Ingiltere'ye 10,000,000 KÂİNAT: Olanlar, KAMUS: Büyük de Fransa'ya 7,800,000 12,200,000 tetkik edersek su neticeyi alınz. IthaGemi, «Vİ1 Frans» [••] a yanaşniz, dil okunağı, KANUN: Yasa. Rusya'ya 5,400,000 4,700,000 Iâtımız 1931 senesine nazaran 1932 mıştı. Burasi «Savoie» dükasinın maManisa: Hekim Hakkı Şükrü Yunanistan'a 5,000,000 10,000.000 senesinde: *** likânesi idi, o sırada veba hastalı 5<,000.000 Holanda'ya 4,300,000 Almanya'dan % 26 gmdan dolayı yolculara kapalı tutuListe: 16 4,000,000 4,600,000 Suriye' ye ttalya'dan % 40 luyorrfu. Binaenaleyh Cem' de kara8ABAH: Günbaşı, SABIK: Geçen, ön3,500.000 3,600.000 Belçika'ya lngiltere'den % 26 ya çıkanlmadı, yalnız demir atılmak ceki, SABIR: Katlanma, dayanma, susma, 3,000.000 4,000,000 Mısır'a Fransa'dan % 44 suretile bir gün lhnanda kabndı, SADAKA: Duşküne yardım, (bu yardım Yukanda saydığımız memleketler Belçika'dan % 23 sehzade ile yoldaslanna toprak koiçin verilen nesne), SADE: Düz, süssüz, 1931 senesinde umum ihracatımızın Rusya'dan % 18 kusu teneffüs etmek îmkânı verildi. ancak, yalnız, SADIR: Göğüs, ön, yüce % 90 nmı ahnışken 1932 de bu memÇekoslovakya'dan % 38 Ertesi gün de «Niı» e gidildi. yer, baş köşe, SAF: Temiz, bön, açık, SAFI: leketlerin rmıbayaatı umum ihraeatı Amerika'dan % 44 Katıksız, karışıksız, darasız, SAHİL: Kıyı, Kara, ö«ü yiirekte iz uyandnr mızın °fc 84 ünü tutmustur. Avusturya'dan % 39 SAHİP: (türkçelenmiştir,) SAHİFE: Yapmiyan yabancı bir toprak ta olsa, Nisbetinde azalmıştar. ttalya, Fransa, Yunanistan ve Mtsır'a rak yuzü, SAHNE: Oyun yerl, açıkîık. denizden bıkmış ve usanmıs olan 1932 senesinde en ziyade Fransa ihracatımız 1932 senesinde çok azalPolis mektebî dahiliye 1 incl komiseri yolculan sevindirmisti. Fakat bu semıstir. Bilhassa, Italya ve Yunanistan'a ve Amerika'dan yaptığımız ithalât aDerviş Emln vinç, hürriyet ihtiyacile kamsıktı. sevikaytımız yan yanya düşmüstür. îtalzalmıs, buna mukabil ithalât tahdida yanm keder halinde idi. Hatta Cem ya'ya ihracatırmzrn hemen hemen yan tından en az Rusya müteessir olmuştur. ruhunun ihtiyacmı, benliğinin ihtiyanya azalmasının sebebi, Italya'dan akRusya'nm 1932 senesinde bize yapfağı rasile kansmış görerek bir arahk tarma olarak merkezî Avrupa'ya giden ithalât bir sene evvelkinden % 18 deyeni bir deniz yolculuğuna bile razı (Birinct sahtfeden mabait) emtiamızm Avrupa'daki türlü türlii takrecesinde az olduğu halde Fransa ve oldu, sövaliyelere müracaatle kenVekâlet bütçesine mektep ve sınıf yidat ve tahdidat dolayuile geçen seAmerika'nınki % 44, ttalya'nın Hhalâh disinin Rumeli'ye geçirilmesini tekkütüphanelerini her derse mütena neler gibi serbest girememesi ve bizzat ise °$> 40 nisbetinde tenakus etmişb'r... lif ettİ. zır bir çok tetebbu kitaplarile kuv Cem, batmak tefalikesi karsısm(Mabadi var) vetlendirebilmek için 50,000 lira kada gayet sakin görünmüf ve şövalidar tahsisat koyduk v e Vekâletle teyeleri bayrete düsürmüstü. Onlar, [*] «Bir gün kuşluk vakünde bir balık mas eden kitapçılara bu maksada MUStKl MERAKL1LARINA MÜJDE ! ölihnii korkunç gördiikleri için Cem' zahir oldu kl sırtı sudan tasra görünüruygun nesriyat yapacaklann yar de endişede göreceklermi umuyor dü. Keenne bir kadirga döndürmüşlerdi. dım göreceklermi şimdiden söyle lardı. Halbuki o, göğsü yaralanan Ağzı ile püfkürduğü su, ikl süngü mlktan dik. Tedris usulleri ve müfredat gemiyi yava* yavas batar görünce programlannın da bu maksada göhavaya giderdi. Bey merhum, bunun uluIren'i hatırlamısh, kendUmin de re inkişafı esaslan hazirlanmakta luğunu taaccüp edicek kâfirler ettiler: ayni akibete dogru sürüklenmesmi dnr. Bizde eski usulün çok kitap esaBunda balıklar tutulur kl iki varil yağı tuhaf bir bazla seyre dalmısh. Ge sına müstenit oldugunu zannetmek çıkar. Varil dedlkleri küçük fıçüardır, BÜYÜK SONAT SEANSI yanlışhr .Tatbikata gene 15,000 mumiye giren suların yükselmesini ve yağ koyarlar» vakıatı Cem S: 9 3 nisan pazartesi akşamı 21,30 da allim arkad'astan her birinin ayn aybu yükselifin nrhayet mavi br kefen [••] Fransa'da yedi tane <Vil Pranş> rı tercihine göre bir tek kitap usulü olup kendisini örtmesini istiyordu. vardır. Cem'i Uşıyan geminin yanaştığı yürümekte idi. Bu usulde çok kitap O dakikada denîz, meyus Cem için, liman, «AlpesMaritimes Vil Franş> dlye tarzının faideleri alınamadığı gibi, her Iekeyi silecek engin bir eldi ve meşhurdur. kitabın kıymeti üzerinde müessir fahis iskonto yanşlan ile bir tarafBu perşembe akşamından itibaren tan tabiler, diğer taraftan müellif Talep ve arzuyu uraumî üzerine ler, üçüncü olarak ta ödemek ın»vkiinde olan ana babalar zarara uğramakta idi. Biz bütün faideleri koruyarak bu üç noktadan zararlan izale edecek bir usul koyduk. Uç ay müstemirren çalışarak vücude getirdiğimiz yeni tarzm gerek manevî ve terbiyevî, gerek maddî noktalardan Türfcçe sözlü, şarkılı, orta oyuniu ve taklitii haik komedisi, görüimemiş kuvvetli bîr nizam ve inkisaf âmili olacağma hiç süphe yoktuır. Her haleğlenceli ve neş'eli yeni tabloların ilâvesile. Fransızca sözlü hissî ve müessir filminde de en kuvvetli ve en çabuk yüksel Yann akşamdan itibaren iraesine devam edecektir. meğe liyakatli, yeni Türkiye'yi, hızi K A D I N P A R M A G I daîma artarak ileri götürecek yeni Hüvük maceraperest olan güzel bir kadın ile münasebetiniz olduğu nesillerin yetişmesi noktasmda mu llâveten: Amerika'nın en fazla beğenilen artisti vakit daha knvvetli olabilir tnisiniz? asır, dinamik pedagoji esaslarından Bunu: Bn perşembe akşamından itibaren hiç birinin gözden uzak tutulmadıgını temin etmek isterim.» Niizhet Haşim Sinan oğlu İtalyan edebiyab Tarih ve Entoloji Maarif Vekâletinin gösterdigi lüzum azerine AHMET H A Ü T Kİ TAPANESt tarafından tab ve neş rolnnmustur. ttalyan edebiyaJbnm bütün safhalannı resimlerile muhtevidir. KRapçmızdan arayuıız! Tek kitap mes'elesi tstanbul Etibba Muhadenet ve TeavSn Cemryetinden: Büyükada Sanatoryomu müdürü doktor Musa Kâzım Bey vefat etmiştir. Cenazesi bugun saat 3dde Büyükada'dan kaldınlacakbr. 1 0 i vapurile gibnek ve 3 ten sonra avdet etmek üzere fstan bul'daki meslektaşlanmızm iştirak et meleri rica olunur. 6L0RYA'da Bugün hususî bir seans Meşhur çeteci ve haydut Melle. Wachtel (piano) Mr. Neumann (viyolonsel) AL K A P O N E nin hayatı, aşklan, ihtiraslan ve ma ceralannı musavver Fransız tiyatrosunda •1 AL K A P O N E ( Yüzü damgalı adam ) fiiimi bu^ün saat 11 de SUZi VERNON ve JEANNE HEIBLİN6 MAJiK'te 6L0RYA SİNEMASINDA hususî bir seans halinde gösterilecektir. Bilumam roatbuat müntesibini, sinema müdirleri ve serbest duhnllve kartı hatnillerinin teşrifleri rica olunur ELHAMRA SİNEMASI Haftanın en böyOk muvaffakiyetini teşkil eden D Ü Ğ Ü N G E C E S İ ENGUZELİNTİKAM STİK K DVSSELDORF VAMPiRi Fevkalâde ve müthis bir filim Oynıyanfar: I^AŞiT • HAZIM HALiDE ASIM MUAZZEZ RUTH SiNEMAS L E O N edilecek olan iraesine F E D O R tarafından başlanacak ve vC temsil M A T H O T Suriye bizimle rekabet ed.yor Son zamanlarda hariç memleketlere bilhassa Fransa'ya oldukça kuru meyva ihraç etmekte idik. Suriye badem, fıstık, ceviz gibi meyvalarla Fransa piyasasında bizimle reka bete Kİrismiştir. MUKADDES YALAN YARIN C H A T T E R T O N tarafından BU AKŞAM Fransızca A filmini P O R T görerek anhyacaksınr/. 13,444 AKŞAM saat 21.30 da GLORYA Sinemasında 2^ naart çarşamba akşamı saat 21^0 d« sinema ve M E L E K SİNEMASINDA Yugoslavya ve ipek kozaları Yugoslavya'nın ipek kozalarını fazla resme tâbi tutması tüccan müşkül vaziyete sokmuştur. Kozalar maliyet fiatını tutmıyacak derece pahalıya malolmaktadır. Ticaret Odası bu hususta Yugoslavya'dan tnalumat is temiştir. Musiki San'atkârlan Cemiyetî tarafından tertip edilen ve Eftalya ve Safiye Hanımlann iştirakiie 35 kişilik AŞK SLÜNCE CLİVE BROOK CHARLES BOYER CLAUDET COLBERT Fransızca sözlüdür. Sevenlerin, sevilenlerin filmi. Mümessilleri: Muazzatn bir filım görmek için biletlerinizi şimdiden ayırtınız ! GUNEŞ BATARKEN Dariilbedayi temsilieri Şehir Tiyatrosu lllül istanbul ALATURKA Blletler sinemanın gişesmde satılmaktadır. Fiatlan 75100150200 KONSER Yazan: G. Haupt mann Tercüme Eden: Seniha Bedri H. faeia 5 perde Muallim ve Talebe gecesi Üsküdar Hâle sinemasında Sesli, sözlü, sarkıh Bir ingiliz DOşesi geliyor Bir İngiliz Düşesi iki gün sonra tayyare ile şehrimize gelecektir. BEN HUR RAMON NOVARO. llâveten Dunya havadisIerL