13 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Cumhurtyet . r. CM SULTAN Yazan: M. TURHAN 01 Dil anketi Okur yazarlarımızın buldukları sözler T. D. T. Cemiyeti tarafından açıian Dil ankefinm 1 numaralı listesine dün karilerimÎTden Pkönce cevap veren muallim Hayrettin İ'han Bey oldu. İkînci cevao ta oolis birinci komiseri Derviş Emin Beydir. cMadenler ve sanayi için hazırlanan raporlar içtimaı çok hararetli oldu yacakhr. Bunu düsünerek yeni kanun çdnncıya kadar zaruri noktalarm nazan dikkate ahnmasmı temenni etmiştir. Maden imtiyazlan müddetmin indiril • mesine gelince, zaten muayyen bir müdMadenlerimizden istifade det zarhnda ifletflmiyen madenierin edemiyoruz imtiyazlan sakıt obnaktadır. Devri HaEvvelâ madenciler komisyonunun raporu okunmuştur. Raporda, mem • midide verilen bes yüz imtiyazdan ancak bes on tane kalmıştır. Komisyon husu > leketimizin ithalâbna karsı ihracab sî seraitle verilen madenlerm de ahkâmızı arttırmak için en ziyade istifade edilecek maddenin madenlerimiz ol • mı umumiveye tâbi tutulmak suretfle ağır mükellefiyetlerden kurtanhnasını duğu, fakat maden ihracatunızm, umutemenni etmiştir. Böyle olursa ecnehiler mi ihracatm ancak yüzde 3,8 ni teskil daha ziyade alâkadar olurlar. Etüt büettiği, bunun da mühim bir kısmı ma den kömürii olduğu ztkredilerek de rosu sabahı imtiyazm hukukuna mü dahale etmiverek mütesebbis sıfatile de niliyor ki: çalısabilecektir. thracat hususunda tütün ve üzüm Neticede Mazhar Beyin maden havgibi havaya tâbi mahsulâttan ziyade zalan civarmdaki ormanlarm maden madenlere istinat ebnek lâznndu*. Maislerine tahsisi teklifi de rapora ilâve den ihracatınuzın artmasi dünya piyaedilmis ve raDor heyeti umumiyece tassalarma hiç bir tesir yapmaz, çünkü hiç vip olunmustur. mesabesindedir. Fakat ticari muvaze • nemizi tarsin eder. Bunun için de ma • Yeni bir sanayi raporu liyet fiatmı indirecek tedbirler alınma • tkmci celsede sanayicilerin rapora hdn*. Maden islerinde faaliyet zemmini. haldnndaki komisyon raporu okunmufihzar ve haricten gelecek sermayelere. tur. Raporda kuvvei muharrikenin u en müsait vaziveti temin için bir tetkik. cuzlatılması, sanayün elektrildeftirn bürosu te*kil edilmelidir. Maden islerini mesi, su tevziatmm kolaylastmhnası tanzim, millî iktısat programınm ba . temenni edümektedir. şında olmalıdtr. Sanayi birliği kâtibi umumisi Nazmi Bashca temennflerimiz sunlardır: Nuri ve sanayi müdürü Refik Beyler 1 Maden istihsalinde kuHanıîan. raporun sınaî islerin ehemmiyetile mü dinamît «ribi infil^k maddelerinin Av . tenasip ohnadığını, bîr çok noksanlarapa'daki satış fiah üzerinden ve alân bulunduğunu, yeniden tanzimi lâ • kadarlara verilmesL zım geldiğini s5ylemixlerdir. Esasen 2 Vesaiti nakliye tarifelermin in. komisyon aza'armdan üçü müstesna olridilmesi, mak üzere dieerleri ishfa etmiş olduk • 3 Buhran ve muvazene vergilerinlanndan yeniden bir raoor ihzan ictn den madencilerin istisnası, yeni komisyon teskiline karar verilmiş4 Liman ve tahliye masraflannm. n'r. azaltılmast, Komisyon azahklanna sanayi müdü5 Madencilere ait rüsomu nisbiyerü Refik, Nazmi Nuri, Zühtü, Hasan nhı tenzfli ve bunun Zonguldak maden Tahsin, sanayicilerden Kâznn Ziya, havzasma da teşmili, Mehmet Ali, Sami, Şevki. Tevfik, Mah• 6 Yeni maden kanunu çıkmcıya. mut, Murat, Haydar, Ali Beyler jntihap kscdaT şrmdikî kanunun riisuma'mS • l l eılmıslenr., ^ « «• .. V J W . , ^ . . teallik 26 ve 50 inci maddelerinin te . Azadan Cevat Nizamî B. kongrede mennOerimize göre tadili. sanayîcüerin teklifleri hcıkkına Hicca 7 Zonguldak limanımn asriieyUnn da noktai nazarlannm dinlenmesini rilmesî ve liman vesaitinin düzeltilme. istemis, komisyon raporun gelecek içn. Bunlar nazan itibara ahndıgı takdirtiraadan evvel azaya dağıtılmasmı tek • de maden istüısalâtımız artacak ve^iünlif etmiştir. Bu teklif kabul edilmis, koya piyasalarmda rekabet mümkün ola. misyonu raporunu tetkik için gelecek cakbr.» . V T • pazar günü içtimaa karar verilmiştir. Madenci Nihat Bey, teklif edilen etut bürosumm sahsî tesebbüslere mâni. bir inhisar mahivetinde olmamasi lâ • Atiaa 12 ( H o m î ) îktısal Ne • znn geldı'tmi söylemis, bu büronun hü. zaretinde Türk tütüncüleri mütehaskâmet tarahndan teskürai teraenni etsıslarile Yunan tütüncüleri mütehasmışnr. sıslan toplanarak Akvam Cemiyetin Madenciler birliği kâtibi umumisi ve. de müzakere edilecek tütün isleri ikomisyon azasmdan Sadettin Bey ce • çin her iki memlekete taalluk eden vap vererek endiseye mahal olmadığmı, mesaili müzakere etemketdirler. Bu büronun bükumet tarafmdan veya millî. müzakerelerde Türkiye sefiri Enis bankalarm i»tirakile yapüabileceğini izah Bey de hazır bulunmaktadır. etmiştir. Ayni zade Hasan Tahsin Bey, etüt. bürosunun, maden sahiplerfle serma yedarlar arasında tavassut vazifesmi 16 mart persembe akşa yapacağmı, artık hamaHarla nakliyat yerine asri vesaitin ikamesi icap ettiğini soylemiştir. Azadan Mazhar Bey en muhim nokta olan maden ocaklanna mahsus sü • tunhık ağaç mes'elesinin raporda u • nutulduŞunu, diğer temennilerin ikinci derecede oldu&unu, maden ocaklanna getvilen sütunlnklar arasmda meyva ağaçlan da bulundurânu, her şevden evvel bu işin dosünülmesi lâzım geMi stfni, bu mes'ele halledilrnce maliyet fiahnm ineceğini anlatmutır. tstanbul sanayi nriHöru Refik Bey de rapora itiraz etmiş, Alâive'K Mahmut Ynrk fiiminin mümessıi ., Bev ise odanm yeni maden kanun lâVVALBURG RÜS Jeneralı yihası ile aUkadsr olmasmı istemiştir. BİTZSCH rolünde Hasan Tahsin Bey, Hükumet ma den kanun lâyihasını, biraz hayalî gö''UFA) n n Muazzam Saheseri rerek sreri almıstır. Bu devrede akmı tstanbul Ticaret ve Sanayi Odası kongresi dün Kâzım Ziya Beyin riyasetinde toplanmiftır. Dünkü içtimada çok hararetli münakaşalar olmustur. ... Bu akşamki program tSTANBUL : 18 saz: (Vedla Rıza Hannn) 18,45 0Tkestra konserl 19,30 fransızca ders (müptedüere mahsus) 20 Darulbedayi artlstleri tarafından tcmsll 20,30 a» (Safiye Hanım ve arkadaşlan) 21,30 tekrar orkestra konserl ve Ajans, Borsa a*berleri, saat ayarı. ANKARA : 12,30 Ankarapalas orkestrası H330 < kadar) 18 muallim Zekl Beyin korosu 18,40 konferans 19,10 Sadrettin Bey terafmdan kitar solo 19,40 gramofon plâklan 20,10 havadisler. VtYANA : 18 gramofon plâklan 18,55 fcmferttut» lar, havadlsler . 19,30 Vlyana opera bJ nasından naklen: (PalestHua) musfldli efsane perde aralannda havadlsler • 23^5 dans musiklsi. BOKRES : 18,05 Romen muslkM 19,15 konfe rans 19,30 Romen musikisl devam edl yor 20,05 konferana 20,45 gramofon plâklan 21,05 (Brahms) Çuartet op: 67 21,35 konferans 21,50 (Debussy) Çu artet 22.20 kafekonser. 18,05 tefrika 18,35 konser W,1S aımanca dera 19,45 şarkılar 2055 opera orkestrasının konseri 22,05 havadlsler ve cazbant ve tslgan masikW. VAR<!OVA : 18 05 plyano sclo 19,05 muhtellf program 19,30 haflf muslki 20 50 hava dlsler 21,05 (Das Veilchenmâdl) operet23.20 dans musikisl. BARSELONA: 20.05 trio 20^5 kafekonser 21,35 havadlsler, muhasebe 22 05 plâklar 23.10 havadlsler 23.20 halk muslkisi *!4.05 plyano ve keman konserl . 24,35 radyo orkestrası 1,35 dans muslkisi. PARİS (Poste Parisien): 21,05 canbant 21.35 gramofon olftk lan 22.05 musahabe 22,35 konser 23^45 konser.e devam. 20 35 plâklar 21 35 bavadisler 22 P5 senfon'k konser 24,05 havadisler24.1$ gramofon plâklan. Gedik, parmaklarile Dimitriyos'un gözlerıni çıkarmış ve dilini koparmıştı Artık emir kuvveti onda idi. Dile digi adamı is basına getiriyor ve •evmediklerini birer tarafa atıyor 4a. tşte bu esnada ve Beyazıt ordustmun Konya'ya dogru yollandığı yunlerin birînde Gedik Ahmet, ansızın Dimitriyos'u çadınna çağırttı. Yanmda, bu hikâyeyi söyliven, sipahîden baska kimse yoktu. Fakat bir yanar dağ gibi fosurduyordu, al«v ler püskürüyordu. Dnnitriyo* çahmli bir eda ile cadıra ırirmce, Gedik Ahmet, soyle bir Beri gel! dedi, sana isim düstü! Dknitriyos, çalıınını bozmadan lerledi, pis pi» gülümsiyerek cevap verdi: Sizin ifinizi rormekten faaz aIırtm. Buyurun, sövlevm. Cok afcır bir şey de olsa, şevketlu Hünkâra yalvarınm, yaphnnm. Yok, yok, o kadar ağır değil. Bir ekUik isi! Beni bir yere elçi mi gönder mek intiyorsunuz ? Evet! Nereye? Cehenneme! Dimitriyos, bu aon söz üzerine saşırdı, sarardı, sendeledi ve kekeledi: Bir suçum mu var? Biraz evvel Hünkinn huzurtında idim, iltifat gördüm. Cenabımz yanlıs bir şey ifitmU olmayasınız? Gedik, karabulutla dolu bir gok gibi jriirled'" Seni cehenneme göndennek jçin Hünkârdan izm mi alacaktım! Bir Gedik Ahmet, bir Dimitriyos'u gebertse çok mu görülür? Ve sonra herifm otnuziarına de mir ellerfni koydu, onu çamurdan bnr yıgır. giVi . vere çökertti: Di gel, dedi, hesap ver. Benim Cem Sultana vazdiğım kâğıdı Hfin • kâra kim verdi? Dimitriyos, korkunun son haddi içinde bulunmamakla beraber gene Hünkârajtürenjnekten geri kalamı yordu ve »jedis'in kendisine fenalık edebilmesmi ncümkünsüz gorüyordu. Hele şu sual.' oriun'Hunk'ara yaptıgT bir hiztnrti 'suç» saymak gibi bir seydi. Bu sebeple metanetini topla* di. 5ağlam bir sesie dudaklannı açtı« Ben!.. Lala Yakub'u kim bastan çıkardı, ırzını kim yele verdirdi? Ben'... Sarayda bogulmus bir çocuk gördüm. Onu Hünkâra buğduran kimdi? Benî.. Çok yigitsin, hazzettnn. Fakat toprağm üstü bu kadar yiğk kisüeri çekemez. Seni ben obür dünyaya göçüreyim de orada alnını gere Rere gex, edepıizlîklerini kendin pibilere an'at. «Ben, ben!» dive ba$ır!.. Dimitriyos, hâlâ, Gediğ'in biçim «îz bir saka yaptığına zahipti, kir piklerini kirpmadan aman bilmez kumandanın sert yüzüne bakıvor du. Gedik, ilkin bu küstah bakif ları kurutmak istedi, göz yu mulup açıJmcıya kadar geçen za mandan da kısa bir an icmde iki parmaçini, olanca kuvvetile Dimitri • yos'un yüzüne uzattı ve ayni hızla geri cekti. Bu hamle, o kadar çabuk yapılmıstı ki Dimitriyos'un korkunç bir çiğhkla yere kapanraası, yaralı br» domuz Rİbi kıvranması olraasa, Gediğ'in parmaklannı oynattığı bile sezilmiyecekti. O çığlık ve o kıvra ~ nıs, bu yaman hatnlenin yaman neticesinî, sahnenin tek şahidi olan sipahiye, anlatmiftı. Gedik te, iki parmağma yapısan bir çift harap ol mu gozün bulasıklannı yere silkerek homurdamyordu: Artık beni gormîyeceksin, Hünkân görmiveceksin, kötü kötü bakmryacaksın! ^'* bîr sanive durduktan sonra bağirdı: Lâkin bu ceza, sana azdır. GS* zün gibi dilin de yere düsmelidir. Çünkü sesin bile hain! Şimdi Gediğ'in eli, Dimitriyos'un kan izlerile ıslanan yüzünde ikinci bir ameliye yapıyor ve onun dilini, krtkünden kopanp bir tarafa atıyordu. Herif, acındıncı bir uğultu ile günahlarına verilen cezanın acısını kusuyordu. Gedik uzunca bir lâhza bu kanlı uğultuyu dînledi, müteakiben mah • kumun üzerine eğildi: Cehenneme gidecek elçilere bu kıyafet yakısır. Seni hayli süsledim, simd' var, yola çık. Bütün casuslara, ekmek ycdikleri eşiğe kundak sokan büfüp hainlere. çocuk boğan namertIcre başma gelenleri anlat. Ve pençesini bir demir kıskaç gibi Dimitriyos'un boynuna geçirdi, üç dört dakika sıktı. Herifin kanlı iki cukura benziyen kör gözleri bu tazvik altında garip takallüsler geçiHyor, dilsiz ağzında sessiz bir feryat çırpınıyor ve hayat, bu delikler» dan yavaş yavaş sızıp yere dökülü yordu Gedik Ahmet, ötedenberi tasarladığı bu ağır cezayı mahzuz bir ihtimam ile yaptıktan sonra cesedi, ayakte duran sipahiye gösterdi: Arkadaş! dedi bu, bizi uçuruma götüren uğursuz bh* kılavuzdu. Kendinsizi koruduk, kendisini çukura düsürdük. Allah âdil Sse bu istep hosnui olmustur. Cem hîkâyeyi heyecan ile dinli yo"du. Gedig'in Dimitriyos'u ceza landırmasından memnundu. Fakat o her ; 'm adı anıldıkca gozünün önünde Iren canlanıyor, yüreçinin içinde de bir sızı uyanıyordu. Sipahi susunca daisrm dalgın sordu: Ya tren ne oldu?.. Dimitri yos'un kızi ?.. S;pahi. hayret ve nefret gösteren bir bakışla genç sehzadeyi süzdü: Oğuzhan'ı sormadmız. Halbu ki ben önun boğuiduğunu da söyie mistim' Cem, Dimitriyos'un anılmasından müibem olarak Iren'le mesgul oldudu?u içm sarayda boğulan çocuk bahsine ehemmiyet vermemişti. Ihtim^l ki kardesmin böyle bir cinayete lüzutn görmedig'ine kanaat beslediîinden sioahinin müphemce bırak tıih bu nokta uzerinde tevakkufa Iüzum gormemisti. Simdi onun, biraz müstehzi ve biraz siterali izahi üzerine vüreJindelri *sk sızısı dindi, yeni bir matemin acısı parladı ve du daklannda bir inilti vükseldi: Ne dedin ne?.. Oğuz'um boğuldu mu, yavrum öldürüldü mü? Demm soylemistim. Dimitri yos, bu isi de yaDrius ve yaDtınms! Cem (rözlerindeki yaslan elinm tersile sildi, avni zamanda yüreğinî de elinin tazviki altma koydu, büyük bir tevekkülle mutat olan sözü in Iedi: ınnallah ve inna ileyhi raciun!. Sipahi, taht ufrrunda evlâdım da feda eden talihsiz sehzadenm yöz yaşlarıni gene gözüne icirdi^ini ve elemini tevekkül perdesile örttüğünü pörünce acıdı: Gam yeme şehzadem, dedi, AlUh büyüktür. Bugün ağhyorsan yarra gülersin. Cem, mahzun mahzun başını sal!adı: Betki frülerim, etrafımdaküeri de gamdan kurtanrım, güldürü rüm. LâkİT. Oğuz'umu bir dahi göreraem. O elden gitti; dahi gider, dah' pider! Sipahiye dinlenmek için îzin verirken sıkıla sıkıla sordu: Hikâye eksik kaJmasm. Şu kız için de bir haber ver. Babasi öİünce ne oldu, nereye sığmdı? Ticaret Odası kongresinin dünkü Lîste No. 1 Cevapian assftıya basıyoruz: Ahenk : Düzen. Alâyiş : Gösteriş. Alet : Avadan. Asayis : Dirlik. Amîr : Buyruk. Ayin... : Çesen Ayna : Gozgu veya görek MuaOhn Hayrettin Hhan Litte No. 1 Adap : Düzgun huylar, (özü lekesiz olaniann gidisleri. Aferin : Yaradan, varoll Afet : Yürek oklayan. (Hem RÜzeüik hem de felâketler içm ortak tabir) Agâh : Dvma, kulak alguıhğı Ahenk : ö'çü, biçim, düzen. Alâyis : Gösteriş, böbürlennae, kendini satma. Alet : tşleeen, is gören. Amade : Buyuruk bekliyen Aman : Sığmma, sığm. Âtnir : Buvurucu, buyuruk eden. Asayif : Dirlik, düzenlik, yürek hupsuzluğu. Asude : Düzenlik. Ati : Gelecek, alt. Âyin : Yasa, din işi yapınhsı. Ayine : Gösteren, «röstergen. Azade : Ba&stt. ba^lanhsız. Polis mektebi DahOiye B:rmci komiseri Dervis Emin *** Ati, istikbal, müstakbel kelimeleri karsıhğında sözlerimi ykik göriilüş üzere (berveçhiaH) okursunuz. «Yih"k» yahut «yetık» «yetisık» sozleri. «vetmek» is kokündendir. «Yet mek» kâfi ge'mek, tabü yetiferek gel mek manasmadır. Misal: «Nesli ati» «ensali atiye» terkipleri yerine «yetik soy> veya cyeti • şecek çocuklar» dizmeleri yazılabilir. «O istikbalini temin edemedi» yerine «o gelecek yasavm kazanamadı» «o sizi istikbal etu'» karşıladı. «Mazide muh tesem olan halde metin, müstakbelde emin olabilir» «ertede titretici gücü olan bu gününde dayamklı, gelecekte k»« zanıçh olabilir» gibL *' Yesflkov: Fevn Altuft Dahilî sahntleri Istattbul'da Ipekfilim stiidyolannda, bariçî manzaraları Yunasîstanda çevrilen jrtihal Selânik esrafuıdan Mümeyyiz Hüseyin Hüsnü Bey zade Kadıköy Hükumet tabibi Doktor Avni Beyin miiptelâ ol • dugu hastaiıktan kurtulamıyarak irtihal eylediğini derin teessürlerîe haber aldık Cenazesi bugün saat on bîrde TaksM1 Mezarldr sokak Münir Pa»a aparhma ^ mndan kaldtrılarak Macka aile kabrâtamna defnpdüecektir. A>lei kederd'desine ve dosüeıma taziyetler dileriz. FENAYOL Rejisör: İLK RUMCA KOZLÜ ŞARKILI FİLiM İRTİHAL Uzun müddettenberi seker hasta • lığına müpteli olan merhum »üaamat memarlanndan H»« R«'«t BeT zevcesi ve Taksim nahiye müdürü Sadık Beyin kayin validesi Züleyha Hanrn bugün v e fat etmiştir. Cenazesi yann öğle namazı Ayasöfya camisinde bileda Top • kapı aile kabristanına defnedilecektir. Mevla rahmet eyleye. Tflrk ve Yunan tötOncöleri MOmessilleri: Mme KiVELLi KOTOPULi 6E0R6E8 PAPA Meşhur Yunsn mnganniyesi Mlle SOTiRı YETRUDi önömüzdeki çarşamba M E L E K SİNEMASINDA ERTÜĞRUL MUHSİN MAJiKMe Merhum Doktor Emin Paşa zevcesi, doktor operatör Halil Sezai Bsyin kaymvaldesi Mevhibe Hammefendi dün akşam vefat etmiştir. Cenazesi bugün **•• at on bir buçukta Divanyolu'nda Dok tor Emin Pasa sokagındaki konaklarmdan kaldın'arak Beyazıt camiinde na mazı eda edildikten sonra Yavedut'taki aile makberesine defnedilecektir. 3 GÜN KALDI! Bu Türkiye'yi teh yiç eden büyük türk eseri artık istanbul'dan gidiyor. En ıpuhfeşem vapurfarla ha riVulâde bir seyahat Dünkü nüshamızda yazdığınuz veçhi'e Şikago sergisine tertip edilmis olan seyahat kırk gün devam edecektir. Se yahat Amerika'ya giderken, Vasington vaporile yapılacak, avdette de Leviantar vapunma binilecektir. Vasington vapuru henüz inşa halindedir ve Atlantik'te ilk seferini mayu ayında yapacaktır. Bu suretle seyahatte dünvantn en yeni vapurüe Amerika'ya gidilecek ve dünya n n en büvük vsouri'e de avdet edfle cektir. «United States Lines» kumpanyasınm bu muhtesem vapurlarında butün medenî konforun mevcudivetinden bahsetmege 'üzum yoktur. Her iki va purda da ikis'er tane sesli sinema, muhteşem yüzme havuzları, jimnasHkhane • ler, kabareler ve saire vardnr. Vapur larda şhndiden bu seyahat için çok gu zel kamaralar tutu'muştur. Bu hnsusta fazla tafsilât içm Türkiye Turin* ve otomobil krlu^fle, Galata saray'da NATTA (Mfflî Türk Seyabat Ac^ntasma) müracaat. MITâliahmerin Pafabahçe fubest, Paşabahçe mektebinde 38 muht ıç yavruya her gün sıcak yemelr ^emin etmektedir. Resmimiz bu hay r ifinden bir intibadır. Hilâliahmerin Pafabahçe şubesini bu hayırlı hizmetinden dolayi takdîr ve tebrik ederiz Meşhur tenor DİMİTRİ SMİRNOFF ile madam LİDİA MALZEVA ve MAESTRO MAGNANİ tarafmdan veri • Iecek Ud konserin birincisi 2 0 mart pazartesi ve diğeri 23 mart persembe günlermde FRANSIZ TÎYATROSUNDA verlecektir. Bu konserler için gişeler bilet satışma baslannsbr. Valmz UEMDİR tarafından temsil edilen S İ N E M A S I N D A türkçe sözlüşarkıligösteriliyor. Taklıtli orta oyun u 3 gOn var. Ne duruyorsunuz. büyük komedi Maineler 2 4 6 gece 8.1? 10 KARIM BEN; ALDATIRSA MUAZZEZ Bey ve Hanımiar Asım Efendi HALDE Büyük bir san'atKâr, büyük bir onerette M;O:A DU6ÜN 6ECESİ Büyük aluıanca OPERET Pek yakında Pek yakında ELHAMRA ZLHAMRA SİNEMASINDA Sınernasmda: sinema terakkiyatının son merhalesidir. TELEFONCU KIZ tarafından yaratılan SCH/İEIDER Bu Akşam saat 21,30 da Büyük ikramiye ooereti Darülbedayi temsilleri Şehır Tiyatrosu llllli illiıl istarbul Belediesi Kli ] Umuma IIİIIIIİ