13 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cüzü çıktî 27 umhuri Ookuzuncu sfcne: No. 3179 tSTANBULCAĞALOGLU Teîgrsf ye mektap adresl: Cumnurivet, tatftnbnl Posta kutusu: lstanbul, No 246 TeJefon: Baçmuharrlr: 223M. T&hrlr mfldürü: 23236, tdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Tayyare piyangosu Kazanan numaralar ıncı Pazartesi 13 Mart 933 sahifemizdedir Alman Hariciye Nazırı Tehdit Ediyor K Neurath, diyor ki: ((Dünya ild şıktan birini seçmelidir, ya Almanya adalet yolunu takip I ederek sulhün bekçisi olur, yahut ta Avrupa uçuruma doğru sürüklenir»! Amerika'daki Moratoryom Ne kadar sürecek? Amerika'dan gelen telgraflar, bankalar moratoryomu üe altın ih • racatı içîn ilin edüen ambargonun resmen tetndit edüdiğini bildirmektedir. Bizzat ReUicumhur Miater Roosevelt dahi bu temdidin ne kadar «Orebileceğini beyan edememiftir. Amerika'da infilâk eden malî Duhranm ne gibi akıbetlere müncer olableceğini bu hususta en salâhi yettar bhr xat sıfatile Londra Darülfünunundan Profesor Gregory mü dellelen izah eylemiştir. BiHün dünya matbuatını ve efkân umumiyesîni ehenuniyetle işgal eden Amerika' daki tnalî vaziyet ve hidisatm seyrrni adım adım takip etmek zarureti karsısında bazı mülâhazalanmizı nulâsatan asağiya dercediyoruz. Ameröca bankalarının düftükleri tnalî felâket son günlerde o kadar süratle ilerilemiştir ki, dünyanın en bSyük malî merkezi addedilen Nevyork şehri bile bn felâketin tazyiki altmda moratoryoımm sihnulü harieinde kalamamıştrr. Panik yüzünden büyük telâ* ve endiselere kapılan ve bankalardaki paralanna hüçum ederek tki gün içinde 1 milyar dolardan fazla para çeken bir halkı yatıştirtnak için hatıra gelebilecek ilk tedbir moratoryomdur. Bankalara vakî ölan bücum, esya satm almak, es ham ve tahvilâta para yatirarak memleket sanayi ve ricaretim k«r«lann tevlk ettiği bir hareket olraayrp srrf enmiyetsizlik karfumda hiç bir yere ftitnat etmiyerek paralan nı evinde, yanında saklamak gibi çilgm bir düşüncenm roahsulüdür. Yer yüzünde hiç bn banka tasav'nor edileraıez ki, böyle gayrttabiî nUl>*tlere çıkan para taleplermi vakit ve zamanîU karsılayabilecek bir kudret gösterebilsin. Bmaenaleyh; Amerika bankalarının bu hususta âzhan aczetmis obnalannı fevkalâde zamaniann pek tabiî bir tecel ÎUİ olarak telâkki etmek daha doğrudur. Malumdur ki; dünyanm her tarajfinda bankaalık itibar üzerine kurulmuş bir sîstemdir. tçinde çalıştığt bir tnuhittn emniyet ve ithnadmı haiz olnııyan bir banka makamzmaSinm Jşlemesine imkân yoktur. Çok şayanı temennidir ki; Amerika hükumeti her seyden evvel malî möesseselere karsı halkın sarsılmıs o* lan emniyet ve ititnadmı tekrar tesis ye îadeye muvaffak olsun. Şimdiye kadar çikarılan kararnamelere ve tatbik edilen tedbirlere bakihrsa Vaşington hükumeti her ne pahasma olursa olsun bu gayeve vâsıl olmak için çalışmaktadır. Muvak* kat moratoryom, yeni tabhrfle banka tatilı gribi tedbirler; »trf para «a hîplerini düsimmeğe davet etmek, bankalara da tamamen felce uğrı • yan ticaret ve sanayii tahrik için lâzıra olan para'an tedarike imkan brrakmak için tevessül edilmiş çarelerdir. Halk, parasını i»tediği zaman bankalardan alabileceğini hissedince müessesah maliyenin içinde çir pmdıkları buhranm geçeceği mu hakkaktır. Eeer devlet makamatı paranın ancak müstahak olanlara, flıHyaclanna göre verilmesini temin edeeek olur»a, bundan ne bankalara ve ne de dolartn kıymetine bir haIel gelmesi rnemul derildîr. Fakat, bunu yapabilmek içm Reserve bankalarmın saâlam kargilık mukabilinde kayitaiz ve «arUız olarak avans vermekten asla çekinmemeleri l i • zımdtr. . ".,•«•' r Bu kabü mııamelât üe her ne kadar tedavüle lüzumunduı fazla para çık&nlmastnm bir mahzur teçkil edeceği hatıra celtrse de. tedavülde böylelikle husule . jretîrilecek oara fazlahftinda» açik olan devlet bfitçelerîni kapatmak maksadile yapılan ve fevka'âde muzır olan inflation tehlikelerinin hiç. bhi meyeut'degilSağlam teminat mukabilinde para çıkarıldığı takdirde tedavüle döku HAYRETTİN ŞÜKRÜ ( Mabadi 5 inci sahif ede\ Almanya meydan okuyor! Hitlerle nazırlarının şiddetli nutukları Haricîye Nazırı «istediklerimiz olmazsa Avrupa uçuruma sürüklenir > diyor BerUn 12 (A.A.) Alman Baf veküi M. Hhler, dün soylemn oldngu bir nutokta marknzmhı fenalıklarmdan bahsettikten sonra bflhassa şoyie de « Sulh, gözel bir •evdir. Fakat Irav» vetli olmak gerektir. MHli hnknmet, hakak mfisavah esasma istmat etmeti şar> tfle bStvn dfinya 3e anlaçmağa hazvdır. 4 sene harbin nMnibetlerini gorop tanınuş olduğumuzdan dolayı uzlaşmagı son derecede arzn edıyornz.» Dil Anketi 2 numaralı liste Ankara 12 (A. A.) T. D. T. Cemiyetinden: Karsılıklan aranacak arapça ve farsça kelimelerin 2 numa ralı Hstesi şudur: 7 BahU 2 BahU • Bahs 3 Bahuttu 4 Baht 5 Bab 6 Baki Bakadan 7 Bakire 8 Baliğ . 9 Batd İ0Becayiş 12Bedel 13 Beden lS Bedi Bedaatten 16Bedîki Listelerde çıkan kelimeler den manalan birden fazla o lanlarm her manası için ayrı ayn karşıhkiar ileri sürulebi Bankalar hakkında yeni bir lâyiha Mevduatı korumak için alman tedbirler Lâyiha Meclise sevkedildi, metnini aynen neşrediyoruz Ankara 12 (Telefonla) Mevdu • atı koroma kantran lâyihan Meclise geldi. Lâyihanm esaslan sunlardır: TBrldye'de faaliyette bulunan yerü, ecnebi bankalar kanunun nesri tarihhıden ve yeniden teşekkiil edeeek olan • lar da tesekkülleri tarihinden iki ay xarfrada Maliyeye beyanname vererek bonda: A Unvan ve teessüs tarihlerini, B Turkiye dahü ve harictndeki merkez ve fubelerini, C Tediye edilmiş ve edilecek sermayeleri 3e rauhtelif ihtiyat akçelerinm son büânçoya nazaran mflrtarlarmı (ecnebi bankalar bu kanun mucibince TiirIdyeye tahsis edecekleri sermaye mik • tannı), D İftigal ettikleri muameleleri bildirmeğe mecburdorlar. ( Mabadi 6 znet aahifede ) Mevauat koruma lâyUuuımn «taslarv, hanrhyan fktıstıt Veküi Celâl Bey Hava Kazmnın nutku Enen 12 (A.A.) Alman tayyare sergîsinin açüma merasiminde bir nutuk söylemif olan M. Goering, şöyle demistir: « Almanya'nın eskî dâşmanlan, bîzint tayyarecili&îmizi mahvetmek isti •. yorlar, fakat btitan bu gayretlcr, boşa gidecektir. Onlarm karşınna tunçtas bir kay* gîbi dflcilccegim. Bir çok defalar C*n*vM'd« söı •oy* Ûr nütak !rat etmlf Hariciye Nazm Von Neurath kabol etmeidüm. Fakat orada soz yecek oluraam, aoa *n söylfnilmiş ola^ (Mobaii Z üncü tahijcde) Jkgtm aMtirmrfc^spyî wataıl maktat ** Okuyucularımızıh bir nu maralt littedeki »özlere bu] duklan karşıhklar dördüncü tahifemizdedir. AfyonAntalya hattı Yeni hat 4 senede bitecek, hükumet Meclisten 25 milyon lira tahsisat isbyor Elâziz'de bir şube hattı yapılacak Yeni Adlî teşkilât Teşkilât lâyihası Meclis'e gönderildi Ankara 12 (Telefonla) Yeni adlî te&kilât lâyiha» Mediae f«Wi. Lâyihanaı aaasları sunlardır: 1 Millet namına kaza hakkmı kullanacak ıntıuni mahkeroeler funlardır: 1 Sulh mahkemeleri 2 tlk mahkemeier 3 Ajjırceza 4 İstinaf mahkemeleri 5 Temyiz mahkemesi. 2 S u l h mahkemeleri.tle ilk mahkemeler bir h&kimle, diğerleri toplu hâkimlerle kurulur. 3 Temyiz mahkeme«inin salâ hiyeti Turkiye Cumburiyeti ölkesme •amildir. Diğer mahkeraelerm bu kanunda gösterilen salâhiyet dairderi bulunduklan merkezlerin idarî hudntları tle mahduttur. Adliye Vekâleti salâhiyet hudutlannı icabında değiatire 1932 yıllığmdan bazı rakamlar Memlekette 534,595 talebe var İstatUtik müdiri umumüigi 1931 I 1932 senelerine ai* istatistUt yıUığnıi | nesretmistir. Yılhktan faîdeli buldagumuz bazı malumatı naklediyoruz: Vüir. 4 tlh mahkemelerde suçlann ilk tahkikatinı yapacak sorgu hâkim. likleri bulunur. Besinci madde bu mahkemelerde Cumhuriyet Müddeiumumilermin bulunacağma dairdir. ' L&yihanın esbabı mudbe»inde simMoskova' 12 (Hususî muhabiri/niıdfld tefkilâtla yeni teskilâtm fark • den) G. P. U. yani Sovyet siyasi zalan gösterilmektedtr. Buna göre ilk mahkeme kurulmı 'bıtası tarafından neşredilen bir tebliğe nazaran Sovyet rejimine karsı yan her kaza dahilinde lüzumu kamukabil bir hareket ve ihtDâl çıkardar sulh mahkemesi bnlunacaktır. mak üzere fesat tertip etmek ve Kolt»i çok olan ilk Tnahkemeli yerlerde hoz denilen müsterek çiftliklerkı ide sulh mahkemeleri bulundurula daresini kanftırmak ve bozmak cürbilir. tstişnaî bir teaekkul olarak kamüe maznunen t^vk'f nlunan y^tmiş bul edilmiş olan sulh h&kRnUkleri nezdinde müddehımumilik teskilâtı bes kisiden otuz besi idam edilmiş ve kalanlan sekizden on seneye kaolmadığı gibi ilk mahkeme kurul * dar hapse mahkum edilmiştir. tmyan kazalarda tesis edilecek sulh hâkimi'klerinîn yanıbasında sof gu Kurşuna dizilenlerin arasında Zihakimlikleri de bulunmamaktadır. raat Halk Komiserliği Müstesarı Konerrudnef, Kuznftsof, Kremenski var dır. Rusya'da 35 kişi tdam edildi Mukabfl ihtilâlcilerin yansı kurşuna dizildi Yapıimasma Karar verilen Aîyon Antalya Ankara 12 Afyon KarahisarAntalya hattının insası için bir lâ yiha hazırlanmıstır. Hükumet bu lâyihada hattın dört senede ikmal e dilmek üzere insası için 25,000,000 demlryolu Elâziz şubesini gösterir harita lira sarfına mezuniyet istemekte dir. Lâyiha Meclise verilmiştir. Hat Afyon'dan veya o ctvarda mevcut hattın bir noktasından baf* (Mabadi 6 ınc. sahifede) Mel. Şor gelmedi Kızı kurtarmak için babaşı 50 bin lira vermiş Kadın erkekle bir olabilir mi? tttanbul'a ait rakamlar Şükufe Nihal Hanımın Anketimize cevapları Bir cemiyette kadınlar ayni şartlar içinde bulun malıdır. Bütün kadınlar işba^ına, hayat kavgasına! Şükufe Nihal Hanıtn çok degis mis. Fikirlerini kastediyorum. önce adinm manalan etrafmda dolasan yani çiçek, dal, hicran, emel gibi, Tevfik Fikret'ten Faruk Nafiz'e miraı kalan sözleri hece veznine uy duran bir şairdi; bugün, bizde he nüz yeni bir şey zannedilen içtrmaî bir takım f ikirleri, nazmında da, nesrinde de ısıtarak bize vermek isti • yen cemiyetçi bir san'atkârdır. Şairin buluttan toprağa inmek suretile yükseleceğini zanneden Şükufe Hanım, artık yıldızdan ve günesten değil, isten, sermayeden, istihsalden, pa zardan, köylüden bahsediyor. Son kitabınm adı: «Çöl Günesi» olması na rağmen. Bunu pek tabiî buluyo rutn; çunkü uzun etek veya kısa saç gibi, siyasî iktısat edebiyatı da bi •(Mabadi 6 :ncı sahifede) 1927 tahririne göre tstanbul'da 71 yaşmdan yukan, 6,561 erkek, 9,986 kadın mevcuttur. ','>?fr tstanbul vilâyetinde 13,409 ıü*. mur, 3.396 hâkim vardır. 70.100 kişi ticaret yapmaktadır. 52,856 sanayi erbabı, 89,517 ziraat erbabı vardır. Şehirlerimizin nafutu Nüfusu. 10,000 den fazla sehirle* rînaiz 39 tanedir. Nüfusu 20,000 den fazla sehirlerimiz 15, 30,000 den fazla 7, 40,000 den fazla 8 adet tîr. Bliı btn liraam ayırdığı sOylenen Yunan artisti M. Papas'la kaçan Mel. Şor'un Atina'da sevgilisinden ayrılarak babasına iltica etmesi, günlerce dedikodusu devam eden bu ask macerasının son meraklı saf hasmı teşkil ettiği için şehrimizde «Iaka ile karşılannuştır. Bu sebeple dün, ekseriyetini Museviler teşkil eden bir çok meraklıIarla Turk ve ecnebi gazetecileri sabahleyin gelen Avrupa trenini ve " . : .•.:.. (.Mdbudi S inci sahtfeie) Doktorlar, dul ve yetimler, matekcâtler 1931 torlann timierin idinise de tnemlekeiimizdeki dok adedi 1,103 tür. Dul v e y e miktan 129,000, müteka • 49,000 kîsidir. 347,972... . 186,623 1932 seneslnde büttin ^mekteplerimlzde ökuyan erkek ve kız talebenin miktan muaUbni'515 tir. tlk tedrisat talebesi 497,330, ortfttedrisat talebesi 32,836, yüksek . . {Mabcdi 9 ma tahifeâeY Maarik ait rakamlar Memleketteki ilk tedrisat muai lımi adedil 6,336, orta tedrisat mu • alliroi adedi 2,411, yükiek tedri*** Şükufe NihaT H « « «