12 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi x inci cüzü çıktı 27 Ookuzuncu sene: No. 3178 umhuriy m^vİSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektap adresi: Cumhurîy«t. îctenbul Posta fcatusu: lstanbul, No 346 Telefon: Baçmuüarrlr: 22386. Tahrtr mfldürfl: 23239, tdare müdürü: 22305. Matbaa: 20472 Yunanistan Hâdiseleri Atina muhabirimizin 5 inci sahifedelri tnektubunu okuyunuz Pazar 12 Mart 933 ımıiMitnıımınmnıınııımmınıifirııiMiıiMHinımııitnNiııınıntnııııııiHnmıınııııııımııtıtııniNiııınıııtnınııııııuıınııiHtiMi Los Anjeles'te mllthiş bir zelzele oldu, 12 şehir yıkıldı ııııiHiııııııiHiııııııınnıınmmnrııtniHintıımHiıtmnııınıımiHmıninımııııımmiHmiMmnııtıutıııııı Venizelos Mahkemeye Veriliyor Yunanistan'da ihtilâl tahkikatı Bir el tezgâhını fabrika Yapan kudret BeB fabrikası iki Türk gencinin bilgi ve ihtısanndart doğmuş bir Turk müessesesidir. İlk veya ncninci Ankara sergisinde yerli yapın kravatları pek mükemmel bulmuştuk. Demek ki kravatlar burada, kendi memleketimizde yapılabiliyordu. Hem kumaslan da burada yapılmış olmak şartüe. Evvelâ bu eihet, üzerine mum konulacak bir nokta idi. Sonra bazı dükk&ncılar kravatlann pahab olmasmdan şikâyet edenlere: Efendim, ne yapabm, gümriik parası çok! Diyorlardı. Çok dinledigimiz bu sözlere karşı bizde yavaş yavaş bir itimatsızhk hissi hâsıl olmağa baslamıştı. Kravatlann üzerinde onlann ekseriya guya Avrupa'dan geldiklerini gösterecek markalar bulunmasma rağmen biz bunlardan hiç ohnazsa pek çoğunun burada yapılmakta olduğunu tahmrâ etmeğe ve bunu musırran her dükkâncıya karsı kuvvetîi bir iddia grbi ileri *ürmege baslamıştık. Nihavet bu düfckânolardan bazıiarmm hakikati: Ama kınnaşnu mahsus getirti yoruzî Gibi üâvelerle itiraf etmeğe mecbtnr olduklannı görmeğe de başlamıştık. Kravata hangi kumaşlardan yapryor lardı? Boyuna takılan bu sösün ona mahsus ayn bir kumaşı var mıydı? Kumaş kaça getirliyor, imaliye neye mal îoluyordu?... Bu bahiste bizhn içm birer ukte teşkil eden nokta bunlardı, ve hatarmuza geldikçe hep: Acaba nasıl oluyor, nasıl yapıDiye dBşümiyorduk. Derken Ipekiş'in satışlarmdaki pek mükemmel kravatlar meydan aldı, zâhir bunlan Ipekiş yapıyordu. Fakat acaba niçtn BeB diye raarka koyuyordu? Ve nihayet günün birinde bize tstanbul'da bir iki Türk genci tarafından tesis edilmu bir kravat f abrikasmm muvaffakiyetle ileri göfcürdügü faaliyetini haber verdiler. Hemen gidip bu fabrikayı görmek için önüne geçilemez bir arzuya tutulduk. Fabrika da pek yakmda imiş. Şurada Aksaray'da. Fabrikanın müessislerini tanıyan bir arkadaşm ihbar ve delâleti ile Aksaray*a gittik, ve küçük müesseseye girerek müdürlerinm yol göstericiliğile makineleri, imalâtı, istihzarab birer birer gördük. Kendilerinden bunlar hakkında ve küçük fabrikanın tarihçesine dair izahat aldık. GÖrdüklerimizden ve öğrent'iklerimizden ne kadar mütehayyir olduksa o kadar da memnun ve müftehir kaldık. Niçin biliyor musunuz? Ezcümle şunlardan dolayı: 1 Biz Qk defa öğrendiic, herkesin de malumu olmalıdır ki kravatm kumaşı bu işe mahsus olarak dokunur bir kumaştır. 2 Memîekette her hangi bir san'atı tesis etmek için paradan evvel ihtısas üe omuz öpüşür bir bilgiye ihtiyaç vardır. Bu fabrikayı tesis eden gençler evvelâ bu marifete hakkile maliktiler. 3 Sanayi denildi mi, hepimizm gözlerimizin önüne sermaye lüzumu olarak on binlerle, yüz binlerle lira nın hayalî agırhğı oturur. tki üç bin lira ile başlanarak yavaş yavaş büyültülecek san'atlar da vardır, ve beHci sanayide mümkün oldukça bu usulün tatbikı en ivi yoldur. Mi'.l bu küçük kravat fabrikası. 4 Sermaye az da olsa adamakülı bilgi ile başlanılan her hangi san'at işini ileri götürmek için orr/n içinde amele gibi çalısmağı bilmek ve hiç bir zorluktan yılmıyarak behemehal muvaffak olmak için de çelik ve kaya dayanıklığı ile sebat göstermek lâzırodır. Misal bu kücük kravat fabrikası. M. Venizelos kabinesi hâdiseden mes'ııl mü? Müstantik teşriî masuniyetlerinin kaldırılması için Meclise müraçaat edecek Kazanç vergisî Dil anketi başlad ilk listesıni basıyoruz 1 numaraîı liste Lâyiha tekrar Bütçe En Türkçe cümenine iade olundu Ankara 11 (Telefonla) Meclis saat 2 de Esat Beyin riyasetinde toplan • dı. Divam Muhasebat raporlannın müzakeresme baslandu Refik Şevket Bey, bu raporlann mu•yyen baa mes'eleler etrafrada verildigi halde kararlarm kanun mahiyetind* Meclisten çıktıgını ve umuma famil olabilecegini, broenaleyhdahüî nizam • namenİB bona ak maddetinin tekrar Mk&i Iâznn geldiğini »öyledi. (Mabadi 4 tncü sahifede* karşılıkları bulunacak sözlerin Ankara 11 (A. A.) T. D. T. Cemiyetinin 1 numaraîı anket Ii»tesi sidir. A^ağtdaki arapça ve farsça sözlerin öz türkçe karşılıklan ara • nacaktır. Adap, aferin, afet, agâh, ahenk, alâyiş, alet, amade, aman, âmir (emreden), asayiç, asade, ati, âyin, ayna, (ayine), azade. V Mel. Şor Babasile banştı! Aşk kahramanının bugün avdeti bekleniyor Ankete nasıl cevap verilecek? Dil anketi umumidîr. Her vatan das cevap vermekte »erbestttr. Bu işin nasıl yapılacagma dair cemiyetîn evvelki günkü nüshamızda yazdığımız tamrmmm en mühtm kısımIarım tekrarhyoruz: [Bîrinci lUtede yazılı sözlerin ister birme, yahut bir kaçına, ister hepsine karsılık bulan gazetelere v« cemiyete bildireceklerdir. Karşıhk listeleri birbirine kanştırılmiyarak, her kelimeyi ayn birer kâgıda yazmalan, gelen karşılıklarm dfzilme«inde çok işe yanyacakttr. Listedeki sozlere karsılık armrken ber sozün anlattığı düsünceye yakın bayka düşüncel«ri de g5z Sminde bolundurmak, doğVu ve uygun karşiMt bulmağa yarar. Listeler sıra sayiaihs çıkmnl&cak tır. Her listeye karsılık ••renlcr ee» vaplannda lUte sayısuu anarak karsılık bulduklan sozleri «rralamab T* karşılarma da bulduklan karfihk (Mabadi 3 inci sahtfeie) r«»v»*«***»•«••**• Atrtna'aa vnKUDUian Kaıffl naanerer numayl«Uerl «snaımaa saftita Ç T &f taraftaıf a O rs dagıtırken re teşriî masuniyetlerinin kaldtnl masım istiyecegini söylemiştir. Yunan teşkilâtı esasiyeaiae göre kabine azalannın mubakemesi âyan meclui huzurunda görülmektedir. Âmerika'da müthiş bir zelzele Yeni kabinede îhtilâflar çıktı Atma 11 (Hıwwî) Pla«tra$ ihtilâiinin tahkHcatını idare |ed«a müstantik son Venizelos kabinesmin bütün nazırlarmn Pla*tr*»'m hareketinde suçlu öldukUn ve binaen • aleyh m«clUi neb'oaandaa kendilerinin mahkemeye sevkedilmek üze Takibat devam ediyor Atina 11 ( Hujust ) Plirtira» hareketine iştir&k edenler hakkm daki takibat devam etmekt«dir. Je^ neral Oton«o« kebin«*ind« Bahriye (Mabadi 4 üncü tahifede) Mel. Çortra bnrada almmi| rMhnlerlnden Yunan artisti M. Papas'la beraber Atma'ya kaçan fehrimizm musevt zenginlerinden M. Şor'un kın nih» yet ifikından aynlmış, babasınm ya(Mabadi 4 üncü tahifede) Los Anjeles'Ie beraber on bir şehir harap oldu Zelzele 90 dakika sürdü, binltcrcc ölü varalı v<ur, yangıalar devam ediyor Evlenme, dogum artıyor Geçen sene memîekette 52,880 kişi evlendi, Istanbul'da dogum 20,000, ölüm 12.564 Tevfik Rüştü Bey Hariciye Vekili dün An kara'ya hareket etti Jzmir U (A.A.) Şehrîmizde bulunan Hariciye VekiK Tevfik Rü> tü Beyefendi, bu »abanki tretde Ankara'ya hareket etmistir. r V ekil Bey, ista&yonda Kazım, müs. tahkem mevki kumandanı Hüseyin Hüsnü, fırka kumandanı Galip Pa>alarla C. H. F. reisi Hachn Muhitrin keyler ve bir çok dostlan tarafından •ğTirlanmıştır. Bir müfreze polis, selâm resminı yapmistır. lllllll'' ..JII[UlllllllJIIIIIIIIIIIIIIUIIIIMIIIIIIIIIPIIIIIIIIIItllMIMIIIIim)lllllllllirillllMIIIIIIIIMllllinilllllirCIIIIIIIMH1lllltlllllMllllllimMt'»llini|lllll Istanbul'da bir senelik doğum, ölüm, evlenme ve boşanma vukuatını gösterlr temsüi reslm da en çok evlenme yaşı 1518, erkekSon istatistflclere göre, memleketi • mizde evlenmeler artmaktadır. Geçen lerde 2529 dur. sene zarfmda Türkiye'de evlenen çiftMemleketimizde bir sene zarfmda kat'iyet kesbetmis boyanma vak'alan lerin mik'an 59,880 dir. 2475 tir. Bunlann 303 ü tstanbul'da Bu miktann 5,380 ni tstanbul'dadır. cereyan etmistir. Bosanma vak'alannm Kadınlarda ve erkeklerde en çok en çoğu geçun»izBlrten ileri gebniştir. evlenenler 19*24 yaslan arastndadır. Bu sebeple aynlanlar 1614 çiftir. Bu yaşlar dahilinde kadınlardan tkind dereceyi gayrimeşru mSna • 26,308 kisi, erkeklerden 23,373 kişi (Mabadi 3 üncu tahifede) evlenmişlerdir. Bundan sonra kadmlar Müthla bir selzele De harap Angeles 11 (A.A.) Dün akşam burada siddetli bir zelzele dayul • muştur. Hasariar fevkalâde mühimdff. Compton'da ticaret mües»eseleri ya tamamen harap olmus veyahut mühim sorette hasara uğramıştır. rette hasara ugramışnr. nnnmBiıımmıııroHimııııımıuniHiMMiımııımımımmııııımH^ olan Los AnJeİMİn bir manzaran Los Angeles'te i d kişi ölmüs ve belediye binan kısmen harap obnustur. Huolongdon Park'ta bir çok mağaza larla bir otomobü lâstikieri fabrika« yıkıhnıştır. (Mabadi 4 üncü tahifede) Los ^ ' ' ' f ^ ^ İstanburun plânı En zarurî olmakla beraber en ko lay bir wi geciktirdikçe geciktirip duruyoruz: utanbul şehrinin hâlâ plânını yaphramadık ve ne vakit yaptıracağı mız da belli degil. Halbuki 5te tarafta mütemadiyen ve gelişi güzel insaat vuku buluyor. Şehir kendi kendine yenileşiyor ama itiraf etmeli ki çarp«k çurpuk bir hale de geliyor. Ghangir üzerinden taşan Beyoğlu zelzeleye tutularak nerede ise denize yıkılacak bir belde manzarasmı aldı. Maçka'nm üst tarahnda yapılarak terkolunan Italyan sefareti binası orada manzarayı tamamen bozdu. Artık AkaretleT cüceler mahallesi oldu, koca Maçka kışlası büe gölgede kalan bir k ü r mese döndü. Oldugunuz yerde dönerek lstanbul üzerinde gezdireceginiz bir nazar her tarafta size beyazlıklarile teferrüt ederek yülcselen tek tük güzel binalar gösterir.Eski İstanbul'un üstünde bİTer yenıISk abidesi olan bu binalar tstanbul Vilâyerinin yaptırdığı ilk mekteplerdir. Onlann muhitlerinde teşkil ettikleri goze çarpıcı tezat bile insana tstanbul'da bir seyin eksik olduğunu ilân edip du ruyor. Bilin bakalım nedir o eksik olan şey> O ek«k o!an «ey îstanbul'un plânıdrr. Bunu bir an evvel yaptırmalıyız ar Kadın erkekle bir olabilir mi? Sabiha Zekeriya H.m anketimize cevabı Herkeste bir endişe var: Ailenin bozulması. Fakat, zaten aile çoktan bozulmaga başlanuş değil midir? Sabiha Zekeriya Hammdan am»k fikirlerinin küçük bir hulâsasua »tiyebüirdim. Çünkü, Amerika'dan geldikten sonra, imzasile, yani şahsiyetinin farik alâmetinı taşıyarak yazıdığı yazılarla, o, yıflardanberi bu hnsustaki fikirlerini size ve bana anlatmış bir muharrirdir. Matbuat âleroinde yamız kalem",s degil, sahsi teşebbüslerile, iradesüe, enerjisile çalısan hemen ilk ve yegâne meslektasmıız odur: Yıllarca mecmua çıkarmış, tutturmuş, yaşatmış, idare etrsiş, fazla olarak, tanıyanlarm zekâlanna ve terbiselerme hayran olduklan iki evlât yetiftirmiştir. Hem bir «pubiiciste» muharrir, hem de movaffakiyetli bir ana olarak Sabiha ZeJdya Hanımm söyüyeceği seylerden, ben, sizden evvel istifade etmeğe hazırlanarak sordum: Bu küçük kravat fabrikasmın müessis'erile tanıshgunızı söylemistik: Biri, Baha Şükrü Bey, tahsilini Almanya'da Krefeld mensucat mektebinde bitir kravatlanndan farksız kravatlar 9«pmn dikten sonra m%hallî mensucat fabrika FeB nvrat fabrlkasında en gflzel Avrupa makinelerle lgçi hanınüar, fabrikayı kuran gençlerden Bedi Kerlm Beyin nezareti lannda çalışarak mesleği dahilinde ihtısas kazanmış bir genç. Diğeri: Bedi Ke ' altında çalıçıriBen, köşedekl fabrikanın diğer müesstel Baha Şükrt Beydir. bpkı Krup'un deaurd atelyesi glbi bir maye ve Avrupa'dan gethünıis el ve rim Bey, A'manya'da Achen m^mucat hahra.olarak smuıkı mühafaza ediyorayakla isler bir tek tezgâhçıkla işe basmektebini ikmal ettikten sonra Belçilar ve hatta en iyi işlerinden birmi geİıyan bu müessese şimdi elektrikle tedka'mn Verviers mektebinde meslekî ne ona yapbrtmakta devam eyliyorlar. vir olunan makinelerinin adedini altımalumatmı genişletmiş ve kezalik o da ya, yediye çıkarmış, sermayesüu ise 45 YUNUS NADİ mahalli fabrikalarda staj görmüştür. bin liraya yükseltmiftir. tlk I Mabadi 1 inct $ahijtde ) altı lene e w d Sc. bjn lira Mi" Sabffla Zefcerıya Hannn Kadmla erkeğin bir olamıyaeagnu Lutfen »ahifeyi çevtrtnta