17 Ekim 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İlâvemizL Bugün çıkan nüshasmda: Haftanın en güzel karikatürleri, hîkâyeleri, fıkraları, şiirleri.. Müvezziinizden isteyiniz! u m h u ri yel / . NO. 3035 Ve Hayat Ansiklopedisi dürü: 22365. Matbaa. 20472 : Başmuharrtr: 22366, Tabriı müdurü 23236, idare müdürü: 22365 Matbaa 20472 R j Imtusu: lstanbul.. No 246 rPaMrtpcj 17 TesrİtlİfiVVel u o 246 8 Z a n e S I *' • •ŞnlHBVVei inci cüz'ü çıktı 1 8 Mes'eleler Hallediliyor Evvelki gün vedünistanbulda deva eden müzakerat nihaî safhava gird Kooperatiflerde Prensip mes'elesi îstanbulspor galip 1 Taşa toprağa verilen milyonlar Eskişehir Tayyare takımı 20 mağlup oldu iki mukavele imzalanacak ' Hükumet yeni inşaat için tahkikat yaptırıyor Bu tahkikat millî servetin zıyaına karşı almacak tedbirlerle alâkadardır Dahiliye Vekâleti tstanbul'daki apartıman inşaatı hakkında geçenlerde Belediye riyasetinden bazı malumat istemişti. tstenen malumat gönderilmiş ise de malzemei inşaiye fiatlarında yapılan hesaplar yalnız bir formüle istinat ettirilmiş oldu ğundan kâfi görülmemiştir. Bele • diye malzemei inşaiye cinslerine göre ayrı ayrı formüllerle hesap yaparak yeni apartımanlara sarfedilen paranm miktannı tekrar tesbit eyliyecektir. Bu husustaki tetkikata devam olunmaktadır. Yapılan tetkikat 929, 930 ve 931 senelerine ait tir. 929 senesinde 184 ap&rtıman yapıldığı halde 930 se nesinde bu miktar bir misline yakın bir nisbette artmış ve iki yüz yirmi dörde çıkmışfar. Bu sene içinde yapılan 224 apartımanm 199 tanesî Beyoğlu cihetinde, yirmi beş tanesi de muhtelif semtlerdedir. Müteakıp senelerdeki inşaat miktarı ise daha fazladır. Yalnız 930 senesinde ya pılan inşaat vasatî elli bin liradan hesap edilecek olursa bir sene zarfında on milyon Hralık inşaat ya • pılmış demektir. Halbuki yapılan artımanların içinde yetnm, seksen ı^fflyir mal olanları "da vardır. y Binaenaleyh 929 dan İugüne kadar apartıman inşaatına sarfedilen para Liman Şirketinin açbğı köopera tif münasebetile geçenlerde yazdı ğım makale mevzuuna tekrar gel mek fayda ve zarureünden bahse deceğim: [*J Liman kooperatifinin kârları ikiye ayırarak yansını sermayeye, ve yarısını da istihlâke vermesindeki hata müesseselerin yaşama şartlarını tecrübelere müsteniden tesbit etnıiş olan prensiplere ait olmasaydı bu mes'elede ısrar etmekte o kadar fayda beklenemezdi. Fakat, bütün dünyaca malum ve maruf esaslı prensiplere karşı knrulan yanhşlık larrn metnleketimîzde henüz yer * leşmeğe çalışan kooperatiflerin ilerisi için hatta tehlikeli olmasından dır ki; istihlâk kooperatiflerinde kârın dağıtılması şekUIerinin tâbi olduğu prensibi iyice hatırlatmak bir zaruret haline gelmiştîr. tstihlâk kooperatiflerinde kârın müstehlrke yaptığı muamele nisbe tinde iadesi şaşmaz bir kaidedir. Hatta, kooperatif sistemi bu iade ien ibarettir. denilse yeridir. Koo peraifin mucitleri: Roşdal doku macılan nazariyelerindeki muvaf fakiyeti bu iadeye borçludurlar. Merhum profesör (Şarl Jid) in çok güzel söylediği gibi «bir ticaret miiesseaesinde muvaffakiyetm âmil ve ridir.i ProİesÖr bumfkat'î bir ikti sat kaidesi telâkki etmektedir. Biz öyle zannediyoruz ki; hiç bir kooperatif çinin hatta münakaşa dahi etmiyeceği bu prensip hatasma Liman kooperatif i de kendine mahsus olmıyan daha umumî bir se bepten düşmüştür. Bu sebep te maalesef henüz ticaret kanunumuzda kooperatif kârlarımn taksimin • de muhtelif kooperatifler nazari dikkate alınmıyarak umumî bir su rette mukavelede hilâfına sarahat olmadıkça sermayeye yarı hisse verilmesîndendir. Fakat, bereket versin kanun mukaveledeki kâr taksi minî serbest bırakmıştır. Binaenaleyh, bu gibi kooperatif mukavele lerinin tasdiki esnasında ticaret ve îktisat müdürlerinin biraz daha vâkıfane tetkik yapmaları yanlışlıkların onüne geçebilir. Halbuki; tstanbul'da olduğu gibi diğer muhtelif şehirlerde teşekkül eden istihlâk kooperatiflerinin de ayni hataya diişmüs olduğunu göriiyoruz. Memleketimizde teşekkül etmiş istihlâk kooperatiflerinin hemen hepsinin ayni tipte olduğunu muka velelerinin tetkikinden anladım. Fakat, kooperatifçiliği tamim ve neşretmek için bir de aylık mecmua çıkaran Liman kooperatifinin yan lıs yoldan gittnesini kooperatifçilik namına doğru bulmuyorum. İstihlâk kooperatiflerinin teşek külünde ve kapılarını açabilmele rinde sermayenin oynadığı büyük ve , mühim rolü inkâr etmemekle bera ber kooperatif mağazasına müşte riyi bağlamakta bu kâr iadesinin de büyük ve terbiyevî bir rolü vardır. Binaenaleyh, istîhlâk kooperatiflerinde kârın müşterek gayelere ve çirket sermayesine ayrılacak his seden kalanmı mutlaka müşterinin kooperatif mağazasile yaptığı muameleye vermelidir. Aksiyonların her müstehlikin alabileceği kadar ucuz olmasi, ve hatta onda bir ödemekle şerik ola • bilmesi, kârın muameleye iadesi gibi kaideler istihlâk kooperatifleri nin yaşaması için lâzım olan ilk sartlardır. Tabiî, bu şartlara riayetle beraber ticaret kaideleirne de hürmet etmek lâzımdır. Evvelki makalemde Ankara memurlar Koo peratifinîn muvaffak olmamasında prensibe riayetsizlik gördüğümü tenkit edenler ticaret kaidelerile prensip mes'elesini karıştırnuşlar dır. Bence, ticaret kaidelerine riayet ilk şart olmakla beraber kooperatif prensibine riayetsizlik te muhakkak muvaffakiyetsizlikle neticelenir. E t*] 22 temmuz Cumhunyet gasetcsi. Suriye Fevkalâde Komiseri bugün geliyor Suriye hududu ve emlâk mes'elelerinde tam bir itüâf hasıl olmuştur Izmir 16 (Hususi muhabirimizden Yıldırım telgrafı) Tür kiye futbol birincilik maçlarında bugün Eskişehir Tayyare takımile fstanbulspor karsılaştılar. tstan bulspor, 20 galip geldi ve finala kaldı. Cuma günü Altınordu ile Türkiye şampiyonasının finahnı oynıayacaktır. Şevki MOsabakanın tafsilâtı tzmir 16 (A.A.) Türkiye bi . rmcfliklerinin dömifinali için bugün tstanbolspor'la Eskişehir Tayyare tai kmn karsılaştılar. Hakem İzmir namtakasmdan Fehmi Beydi. llidbadi 5 inci sahijede) Reisicumhur Hz. Gazî Hz. dün Dolmabahçe taraytnda meşgul olmuflar, bir yere çıkmamtşlardır. tamet Paşa Hz. Başvekil tsmet Paşa Hz. de, dün Heybeliada'daki biraderlerinin köşklerinde istirahat etmişlerdir. Ankara 16 (Telefonla) tsmet Pasanın 3 gün sonra buraya geleceği anlaşılmaktadır. IstJribul müzalc&ratmt idare edehler? Soldan sa~ğa Bajvektl İsmefPafa Hi. ve Vali ve Belediye Relsi Muhittin Bey pek büyük bir yekuna baliğ olmaktadır, denebilir. Geçenlerde Ankara'dan gelen bir telgraf haberi hükumetin millî servetin tara ve toprağa bu kadar mebzul şekilde harcanmasına mâni ola* cak tedbirler almak tasavvurunda bulunduğunu haber veriyördu. fstenen malumatm bu tasavvurla alâ kadar olduğu zannedilmektedh*. Hariciye Vekâleti veküi Şükru Kaya Bev. Fransiz Seffri Kont dö Şajnbrfm Son temaslar Bugün yapılacak Hariciye Vekiline vekâlet eden Şükrü Kaya Bey ile Fransız sefiri Kont dö Şambrön arasmda bir kaç gündenberi I ransa ile aramızdaki muallâk mesaile dair olmak üzere devam et mekte olan müzakerat neticelen mek üzeredir. Evvelki gün ve dün de Şükrü Kaya Beyle Kont dö Şambrön arasmda, Hariciye Müsteşarı Numan Rifat Beyin de iştirak ettiği bazı mükâle meler olmuştur. Hariciye Müsteşarı bu müzakerat için Ankara'dan şeh rimize gelmiş bulunuyordu. Şimdiye kadar yapılan mükâle meler neticesinde Suriye demiryolu ile emlâk mes'elesi üzerinde kilâf hâsıl olmuştur. Bundan başka Türk tebaasının Suriye'de ve Suriye'lile * rin de Türkiye'de bulunan emlâki nin, serbestçe idare ve tasarruf e dilmesi etrafında yeni bir sureti hal bulunmuştur. Kahve alarak Mal vereceğiz İktisat Vekâleti bir mukavele imzaladı Ankara 16 (A.A.) Yumurta, kepek, zeytin, zeytinyagı, her nevi deri ler, indr, halı, 1930 veya daha evvelki seneier mahsulü tütünlerimizin memle • kctten ihracı mukabilinde memlekete Bugün şefvffüfiize vttsu dlacaJc oîdn Fran kahve ithali için İktisat Vekâletince bir mukavele aktedilmistir. Bu mukavele sa'nm Suriye fevkalâde komiseri M. Ponsa mucibince, getirflecek kahveler, tacirMisafirimiz için hükumet tara * lerine beynelmilel fıat ve kahve satı fından Perapalas otelinde bir daire smdaki teamüller dahilinde doğrudan hazırlanmıştır. M. Ponsot şehrimiz* dogruya muhtelif limanlarımızda satı de kaldığı müddetçe Perapalas otelacakbr. Bize kahve ithal eden memlelinde hükumetimizin misafiri ola kederin buna mukabil kendi sarfiyat caktır. lan için bizden mal almalannı temin Hariciye Vekâleti Vekili Şükrü maksadile ve bu memleketler pazarlaKaya Bey bugün öğleyin M. Ponrmı mahsulâhmıza açmak gayesile İk sot'nun şeref ine bir ziyaf et verecekHsat Vekâletince ittihaz edilmiş olan tir. Bu ziyafette Başvekil İsmet Pabu tedbir muvakkat bir mahiyettedir. şa Hz. le Fransız Sefiri Kont do Böylece memleketm kahve ihtiyacı teŞambrön de hazır bulunacaklardır. min olunduktan sonra kahve mevzuu üYann da Fransız sefiri tarafın zerinde ayrıca daha esaslı tedbirler alınmasının Vekâletçe mukarrer olduğu da dan müşarünüeyh şerefin^ gene Pehaber alınnuşbr. rapalas otelinde bir ziyafet verile " cektir. Ayhî gün öğleden sonra Reisicumhur Hz. M. Ponsot'nu Dolma ~ bahçe sarayında kabul buyuracaklardır. Fransa'nın Suriye Fevkalâde komiseri salı günü akşamı Toros ekspresile Haleb'e hareket edecektir. 3üncü Balkan Konferansı ı^^ Murahhaslarımız tesbit edildi heyet cumartesi günü gidiyor Ruşen Eşref B. in Verdigi izahat Üçüncü Balkan konferansına îs tirak edecek olan heyetimiz hazır Iıklarını bitirmiştir. Balkan cemiyeti Türk grupu Umumî Kâtibi Ruşen Eşref Bey konferans hakkında bir muharririmize şu beyanatta bulun muştur: « Üçüncü Balkan konf eransı, 22 birinci teşrinde Bükreş'te Ro manya Meb'usan Medisinde içtimalarma başlıyacaktır. Bizim murah has heyetimiz ayın yirmisinde sa bahleyin saat onda hususî surette gönderilen Rotnanya vapurlarından Prenses Mariya ile buradan hareket Bunlar için iki mukavele imza edileceği anlaşılıyor Hariciye Vekâleti Müsteşarı Numan Bey, dün pazar olmasma rağmen Fransız Sefiri ile müzakerata devam etmiştir. Numan Bey bir müddet sonra Dolmabahçe sarayına giderek bu müzakeratın neticesini Şükrü Kaya Beye anlatmıştır. Bellibaşlı mes'eleler halledilmiş tir. Teferruat üzerindeki miizake reler de bugün akşama kadar biti rilecektir. Şükrü Kaya Bey, bu müzakeratın netayicini Başvekil Paşaya tafsilâ tile anlatmıştır. Darülfünunda Yapılacak ıslahat BaUtgJt cemyieti Turk grupu Umumi Kâtibi Ruşen Eşref Bey edecektir. Murahhaslarımız şu zat ( Mabadi 6 tncı sahifede ) M. Ponsot'nun şehrimizde bulunduğu günler zarfında muallâk mes'eleler üzerinde bir itilâf elde edii* mesî için iki taraf ta gayret sarfet " mektedir. Mevsuk bir habere göre M. Ponsot Fransa ile aramızda muallâkta bululunan demiryolları işi, hudut mes'elesi, her iki taraf tebaasının emval ve^mlâkinin tasarruf mes'eleleri gibi sırf Surîye'yi alâkadar eden nok(Mabadi 2 inci sahifede) IIIIIIIIIIIIIIIİIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIII Bütçe dolayısile gelecek hazirana bırakılıyor Aldığınuz malumata nazaran profesör Malş'm raporuna istina . den Darülfünunda yapılacak ısla hat gelecek seneye bırakılmıştır. Çünkü tetkikat ancak o zamana kadar ikmal edilebilecektir. Yeni teşkilât ayni zamanda bir bütçe mes'elesi olduğundan malî senebaşı olan hazirandan itibaren tatbikata geçilmesi zarurî görülmektedir. Bu husustaki kanun B. M. Meclisinden önümüzdeki hazirana kadar çıka • rılmış olacak ve gelecek ders senesi başında tatbikına başlanacaktır. Hoşlarına gitmemiş! Fuat B. tarihî tetkikatımızı beğenmiyen Alman gazetecilerine cevap verdi Berlin'de çı kan bazı gazete ve mecmualar Türk Tarihi Tetkik Cemiyetinio mesaismi mev zuu bahsederek Avrupa tetkika • tına yüz çevril diğini ve bu e tütlere ehemmiyet verîlmediğinî yazmışlardn*. Bu gazeteler, Türk'lerin, tarihleri ni kendi baş larına tetkik e dip meydana çıkarmak istedik lerini söylemekle beraber Tarih Kongresinde GaMüderris Köpriilüzade Fuat Bey zi Hz. nin bir nutuk irat ettiklerini I Darülfünun Edebiyat Fakültesi kaydeylemektedirler. Lutfen sahifeyi çeviriniz M. Ponsot bu sabah geliyor Fransa'nın Suriye Fevkalâde Komiseri M. Ponsot bu sabah şehrimize gelecek, Sirkeci garında askerî merasimle karşılanacaktır. ıııııııııınıııımıı ğer, Ankara memurlar Koopera tif i bîrînci şartı yerine getirmiş ise her halde ikincisine riayet etmemiştir. Ekseriya, hakikî sebepler ile zahirî sebepler birbirine karıştırılır. Meselâ Seyrisefain idaresinin bu gümcü halmi yalnız fena idareye hamledenler vardır. Fakat, iyi de idare edümiş olsaydı gene ayni ne ticeye vanlacaktı. Belki, biraz daha az borcu olacaktu Fakat, dünya deniz ticaretînin geçirdiği buhrandan kurtulamıyacaktı!.. Bugün dünya deniz ticaretinde çalışan vapor to ' najı harpten evyelkine nazaran ( % 40) artmış, halbuki eşya mik * tarı azılmıştır. Demek ki; bu mes'elede hakikî çehreler masrafları azaltmak, ve ticaret kaidelerine ria yettir, Bir misal olarak gösterdiğimiz bu vak'a ticaret kaidelerile uzvî ve unsurî sebepleri birbirine karıştırma " mak zaruretini ifade ediyor. Koopeatiflerde de ticaret kaide lerine her halde riayetle beraber prensipleri ihtnal etmek mümkün değildir. Istanbul meb'usu ALÂETTIN CEMIL Bugünkü ilâvemizde: İstanbuFun sütlerine dair:Akbaba| Münacat (Şiir) : Çimdik Meşhedi balık: Çekirge Koşma: Dertli Maniler: Karaca oğlan Veremin tedavisi: Dört renkli karikatür. Ve saire.. Ve saire..