28 Eylül 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SOt veren annelere: hulâsasını kallanınız. SütOnözü arttırır. Çocukların kemiklerini kuvvetlendirir. Yeni Alfabemizin Yeni yazısinda Düzeltilecek noktalar Vişi 24 eylul (Başmuharririmiz . 'den) Dört beş senedenberi dik kat edemeyişimiz hakikaten şaşılacak bir şeydir: Yeni alfabemizle yazışımızın başlıca ve hatta bizce biricik kusuru, eski Arap harfleri . nin verdiği bir itiyat ve insiyakla bu yeni yazımızı dahi bir nevi stenografi haline koymuş olmamız dadır. Sırasma göre bir cümleyi bir kelime gibi yazıp geçiveriyoruz. En ahşkın gözler bir kelime şeklinde görünen cümleyi okuyabilmek için onu terkip eden muhtelif unsurları zihnen ayırmağa mecbur öluyoruz. Bu kolay okumağa mâni olan bir sebep olduğu gibi kolay yazmağa da mâni olan mühhn bir sebeptir. Meselâ konuşuyoruz: ŞARK MALT FOSFASTLI umhuri Dukjfühcu sene: No. 3016 ATTİl LAZÎM BÎD KITA0 Çarşamba 28 Eylul 932 Fiatı 1 Liradır tSTANBUU GAĞALOĞLU Telgraf ve mektup a'dresl: Oumhurlyet, Istanbul Posta kufcusu: İstanbul, No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrlr muduru: 23236, İJare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Kurultayın ikinci günü Gazi Hz.diin Jeneral Mac Arthur^u kabul ettiler ••« * ^ ~ ~ ~ • •• Amerikab misafirimiz Jeneral, «ordunuzdaki mükemmeliyeti Amerikan Er kânı Harbiye Reisi Jeneral Mac Arthur dün sa bahki trenle Ankara'dan şehrimize dönmuş tiir. Jeneral Hay • darpaşa ga nnda Vali Muhittin Bey, Kolordu kumanda nı Şükrii Naili Pş., Polis mü dörü, Kolordu Erkâni Harbiye si ve Amerikan sefareti erkâni tarafından karsı hnmıstır. Jeneral vagondan indikten sonra nnıgılrn selâm havası çalmıy ve bir kıt'a askerle bir müf reze polis tarafmdan ihtiram me « rasimi ifa ediF • miftir. Jeneral Mac AriHur ile bera ber Amerikan sefareti raaslahat • güzarı Mister AmerUaîri Erleunt Harbiye EğislniH 'Afticara'da Türk ör'dulân • Erkuni Harbiye Reisi Mütft Fevzi Pdşa Hz. Ue ilk telâfcist Shaw ile Jene rabn refaldne taytn edilmlş olan Ha • riciye Protokol Müdür muavini Münir İbrahim, askerî mihmandar mi ralay Sadık, hariciye memurlarmdan Orhan Tahsin Beyler de şehrimize gelmislerdir. Jeneral, maiyeti ve karşılayıcılarla bâlikte LJman şirketiain 1» motörüne binerek Tbpâne'ye gehnistir. B u » • dan da otomobille Perapalas oteündeki dairesine giderek bir müddet istirahat Lutfen sahifeyi çevirintz hiç bir yerde görmedim» diyor Gelmiyecekmisin? T= Gelmiyeceğim. Bîrer kelime halinde yazılan bu iki cümlenin birincisinde hem menfilik, hem sorgu vardır, ve bunlar birer müstakil mana ve maksattır. Biz bu iki müstakil vaziyeti esasen müstakil bîr kelime olan f iilin içine koyuyoruz, ve hepsini cümle yapan fCeisicumhur Hazretlerî 'dün lâhıkayı da önlara katışhrıyoruz, hepsini beraber yazıyoruz, hepsini beraber okumağa çahşıyoruz. Eğer ltsanda ayrı hüküm ifade eden va ziyetlerm hepsi ilfc bakışta ayn ayrı görülecek veçhile yazılmış olsalar ökumak ta, yazmak ta fevkalâde fcdlaylaşacak. Bu, Türk dili için ergeç üzerine dönülecek çok mühim bir ooksandır. Herkesin her gün kuila nacağı oSuyup yazma dümin ste nografık bir mahiyeti haiz olması o dil için asla bir fazilet değildir, bilâkis. Kurultay muzakeratmt takip VayarmhnOieri Heisi Ceneral Mac Arthur] ^a 'Amenkj Erjçanî Hubiye Toplanma bugünde devam edecek Dün 15 kişilik Teşkilât encümeni intihap edildi Saim Ali, Ahmet Cevat Beylerle Selânik'te Büyük zelzele 6 köy mahvoldu, 120 kiçi öldü Selânik 27 (A.A.) Dün akşam saat 21 de şiddetli bir zelzele şehri fena surette sarsmıştır. 10 dakika süren bu sarsıntı, ahaliyi büyük bir korkuya uğrarmış, herkesin sokağa fırlamaaınase bep olmustur. Saat 23 te ikinci bir sadme ve sabahleyin üçüncü bir sarsıntı olmuştur. Zelzele, bütün Makedonya ve Trakya'da hissedilmiştir. Merkezinin Halkidikya yarım a dasında olduğu zannedilmekte dir. Resmî haberlere göre 6 kö yün bütün haneleri yıkılmıştır. İlk telgraflara göre 120 ölü ve bir kaç yüz yaralı vardır. Resmî Selânik makamatı tarafından felâketzedelere yardım heyetleri gönderilmiştir. Atina 27 (Hususî) Selânikten bildirildiğine göre Makedonya ve Trakya'da çok dehşetli bir hareketi arz olmustur. Hasarat pek büyüktür. Bir çok binalar yıkılmıştır. Ahali kırlara firar etmiçtir. Ratibor (Yukarı Silezya'da) 27 (A.A.) VVolff ajansından: Zelzelelere ait tetkikatla meşIMabadi 6 tncz sahifede) Dr. Makul ve mantık'î ölmak için yükarıdaki cümle meselâ bizce şöyle yazılmalıdn*: S, Gel mi ye c e t mi sin? r o«l mı y« ceginj^^ îlk cümlede evvelâ fiil vardır ki onun aslî maddesini gel kelimesi teşkil ediyor. Sonra cümleye menf ilik manası konulmak îsteniliyor. Bunun kelimesi burada mi dir. Sonra muhatabımıza bir vaziyeti soruyoruz, bunun kelimesi de füllerde daima mi dir. Sonra cümleyi ikmal eden failin ifadesi lâzım ki o da burada sin dir. Hepsi ayn ayrı mak satları îfadeye memur olan bu kelimeleri ve edatları nasıl olur da bir tek kelime haline sokmuş oluruz? Bu nun Çin'ce gibi bir şey olduğunu ve olacağmı itiraf edelim. Bu böyle oldukça dilin kolay anlaşılır mantikî bir gramerini yapmak ta müşkül olur. Hatta bize sorarsanız cemi edatı olan Ier ve lar ı da kelimelerden ayrı yazmalı. Bu işin mantıkî mana ifadesine mahsus her kelime ve edatın ayrı yazılmasmda taayyün edebilecektir. İnsan tek kelimeyi okumak içîn büün harfleri hece letneğe mecbur olmaz. Kelimenin hepsine taalluk eden göz yalnız ilk harfleri kavrıyarak alt tarafile hatta fazla meşgul olmaksızın hepsini okur geçer. Eğer bir çok kelime ve edatlar bir yere getirilerek bunların hepsi bir kelime gibi yazılırsa işte zorluk o zaman başlar. O zaman göz bir kelime şeklinde görünen bütün bu halita üzerinde bir tefrik ameliyesi yapmağa mecbur olur. Son zamanlarda Türk'çe gramerlerin nasıl yazılmakta ve okutul makta olduğunu bilmiyoruz. Fakat her halde Arab'm nahvinden takli den alınan îsim ve fiil cümlelerinin ortadan kaldırılması ve zaten hepsi fiilt olmak üzere ortada yalnız ve sadece cümle nin bırakılmış olaca • ğını farzediyoruz. Şu halde bizde kelime isim, fiil, sıfat olarak üç neviden ibaret olur. Yazıda bunlar bütünlüklerini ayrı olarak muhafa za etmelidirler. Onların manalarına muhtelif mahiyetler verecek tasrif lâhikalarile edatlar da ayrı yazıl malıdır. tşte o zamandır ki bizce yeni alfabesile Türk dili dünyanın en güzel, en kolay ve en sağlam dillerinden biri ölabilecektir. Alm size iki cümle: Hamamdamısm yoksa külhandamı? Yoksa edatı bir tarafa bırakılırsa 'diğer iki kelime birer cümledir, bı. rer tek kelime şeklinde yazılmış birer cümle. Hem yazılısları feha, hem okunuşlan güç. fnsan bunları okuyuncıya kadar adeta dıknefes olacak gibi oluyor, değil mi? YUNUS NADİ {Mabadi 3 uncü sahifede). Agop Ef. nin tezleri alâka ile dinlendi İktisat Vekilimiz Celâl B. dün Ankara'dan geldi Vekâlet ithalât veftıracatvaziyetini ıslah için yeni tedbirler ahyor Büyük Dil Kurultay ı dün de çalışmasına devam etti. Celse saat 14,15 teKâzım Pş. Hz. nin riyasetinde açıldı. Ekseriyet o lup olmadığı nin tayini için isimler okundu. Bu sırada Reisicumhur Hz. de salona girerek evvelki celseyi takip ettikleri yere oturdular. Cenevre'de Türkiye Tevfik Rüştülfey komis yon reisi oldu Cenevre 27 (A. A.) Milletler CemiyeÖ heyeti umumi yesi 6 büyük komisyon re islerini intihap etmiştir. Türkiye Haricîye Vekili Tevfik Rüştü Beyefendi, ruznamei müzake rat komisyonu na riyaset ede Hariciye VekÜimv. Tevfik Rüştü Bey cektir. Komisyonlar yarın mesailerine başhyacaklardır. Celâl Bey Rttydenrpasa gt&mdmi çtfeöffeen f "*e kalacak ve bu müddet zârfinda Ti« • clırel O d a s ı m t h r a c a t Ofisini^ T i c a r e t mektebini, diğer iktisadî müesseseleri ve millî fabrikalari gezecek, amele ve küçük esnaf arâsmda tetkikatta bulunaİktisat Vekilimiz Mahmut Celâl Bey cak, bu mes'eleler etrafmda Vali Mudün sababki trenle Ankara'dan şehrihit^n Beyle de görüşecektir. Vekil Bey mize gelmişlir. Celâl Beyefendi Hay için bu tetkikatın çok istifadeli olacağı darpaşa istasyonunda meb'uslarla bîr tahmin edihnektedir. çok müessesatı iktisadiye ve ticariye müdür ve rüesası, Seyrisefain, Tahlisiye müdürleri, İş Bankası müdiranı, vapurAnkara 27 (Telefonla) İktisat cular heyeti, gazeteciler ve saireden Vekâleti Ticareti Hariciye Ofisinin faymorekkep gayet kalabalık bir müstakdah bir müessese olduğunu nazari dikbilin kütlesi tarafmdan karşılanmışlarkate alarak daha zjyade takvr/e etmedır. ğe karar vermiştir. Vekâlet İstanbul'da Kurultaydan bir köşe: Adana'dan gelen Türfttnen ışiretlerinden azalar Bir müddet sonra salon hıncah'ıriç MediKa Muzaffer ye Zahide Ha • doldu. nımlar. Kurultay kâtibi Müştak Bey eski Bundan başka muhtelif aza tarazaptın hulâsasını okudu. Ruşen Eşfından Edirne meb'usu Şeref, Hüref Bey, bunda şu noktaya itiraz seyin Cahit, Sadri Ethem, Baha, Sıtetti: kı, Muslahattin Adil, Yusuf Akço« Zabıtta «Dil Encümeni» diye yazılmış. Bir kaç yerde geçen bu ra, Fuat Raif, Kâzım Nami, Cevat tabir «Dil Cemiyeti» şeklinde tashih Abbas, Peyami Safa, Talât, Hıfzı olunmalıdır.» Uğuz, Hüseyin Namık, Reşat Nuri, Bu tashihler yapılarak zabıt ka(Mabadi 5 incî sahifede) bul olundu. Reis Teşkilât nizamnamesinin izharı ve Kurultay a verilecek tak rirleri tetkik için iki encümen intihap edilecektir. Namzet olarak teklif edilecek zevatı ayrı ayrı reye koyacağım. Bu sırada bir zat söz alarak, namzet teklifinden evvel, aza arasında tanışıklığm temini için celsenin bcş dakika tehirmi teklif etti. ^ Kontenjan listeleri Albşar aylık olacak Olisin takviyesi Dil Kurultayı salon u değiştirildi İstanbul 27 (A.A.) Dil Kurultayı Umumî kâtipliğinden: Dolmabahçe sarayının Kurultay için intihap olunan büyük salonunda işitme şartlarmın temin olunamadığı anlaşıldı. Bunun için o salonu terkettik, işitme şertlarmı temin eden başka bir salon hazırIadık. Bu salon muhterem Kurultay a~ zasına tnemurlar tarafmdan gösterilecektir. Namzetler kimlerdi? • Ruşen Eşref Bey de, teşkilât en cümenine namzet olarak şu 15 zatı teklif etti: Celâl Sahir, Ahmet Ihsan, Ali Canip, thsan, Saffet, Celâl Ferit, Ibrahim Necmi, Ferit Zühtü, Hilmi, Sait Asaf Beylerle Şaadet Zihni, Vekil Bey müstakbilinin ayn ayn ellerini sıkmışlar ve bir müddet ken Londra 27 (A.A.) Türkiye Ha dilerile görüftükten sonra bir muşla riciye Vekili Tevfik Rüştü Beyefendi, ' Haydarpaşa'dan İstanbul'a geçmiştir. Sanayr'cüer dün Vekil Beyden ken Alrnan Hariciye Nazırı M. Von dilerini dinlemek üzere bir vakit tayin Neurath'ı ziyaret etmiştir. etmelerini rica etznişlerdir. MiUî vapurcular da Celâl Beyin şehrimizde bulunduğu müddetten istifade ederek vaziyetlerine bir çare bulunma sı için ticada bulunacaklardır. Aldığımız malumata göre iktisat Vekili Celâl Bey bir hafta kadar şehrimiz Tevfik Rüata Bey. M. Fon Ne urath'ı ziyaret etti bulunan Ticaret mektebini de ıslah ve takviye ebneğe karar vermiştir. Saıtayi Ofisi teskiti Ankara 27 (Telefonla) İktisat Vekâleti yenî çıkan üç aylık kontenjan ka••arnarr.elennin tatbiki için icap eden hazırhkları yapmıştır. Vekâlet B. M. Meclisi açıhnciva İadar Sanayi Ofisi teşkilâtî etrafında da tetkikatta bulunarak bu hususta nok sanlar ^.'örüldüğü takdirde ıslahına ça (Mabadi 3 üncu sahifede) Kontenjan listesi 5 inci sahifemizdedir