23 Ağustos 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

umh Her kıtapçıda bulunur Ookuzuncu sene: No. 2980 tSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresl: Cumtmriyet, İstanbul Posta kutusu: lstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrlr mfidüru: 23236, İdare müduru: 22365, Matbaa: 20472 Salı 23 ağustos 932 BİR KİTAP Fiatı 1 Liradır OKUMA/I LAZIM HED TÜRKÜN ATTİl Güzel ve asil dilimiz hakkmdaki tetkîkler milletimize cihan kadar biiyük yeni bir ufuk açıyor! Gazi Hz. nin Başvekil dün İstanbuldan Huzurunda geçerek Yalova 'ya gittî Türk Dilinin Tetkiklerine Başlanırken Gazî Hz. nin emirlerile Şeyh Sü leyman Efendii Buhari'nin Lugati Çagatay'i derhal yeni harflerle mazbut bir cilt halinde basılacak ve asla bir kazanç fikri olmaksızın maliyet fiatile herkesin istifadesine arzolunacaktır. Bu kitap Türk Dili cemiyeti nin istinat edeceği pek çok esaslardan küçiik bir eserdir. Fakat Gazi Hz. nin takdirlerine göre eğer iyi anlaşılır ve iyi anlatıhrsa Türk dilinin eskiliğini, zenginliğini ve modern lisanlara kök saldığmı bu kitapçağız bile isbat edebilir. Davanın büyüklüğü her Türk'ün bu mes'eleye ehemmiyetli bir dikkat ve hbnmet payi ayırmasını icap etmektedir. Gazi Hz. nin telâk kilerinde Türk Dili Cemiyetinin faal ve vazifedar bir kadrosu bulunmakla beraber her Türk kendisini bu cemi yetin tabiî azası bilecek ve elinden gelen herkes bu büyük yapıya küçük, biiyük bir taş getirmeğe çalışacaktır. Balıkesir'de Heyecanlı Bir tezahür Gazi Hz. nin Kâzîm Pş. ya telgraflan sonsuz bir sevinç yarattı Bahkesir 12 (Hususî) Bu • gün Halk Fırkasmda MeclU Reisi Kâzîm Pş. şerefine bir ziyafet verildi. Kâzım Pş. nin Gazi Hz. ne çektiği telgraf a alınan cevap meb'us İsmail Hakkı Bey tarafmdan okundu ve çok alkışlandı. Kâzîm Pş. Büyük Gazi'nin asil dili mizi yönlemek için nasıl çalıştığını anlattı. Salon alkıştan yıkıhyordu. Reisicumhur Hz. nin telgrafları şudurs (Mabadi 3 üncü saMfede) Dünyayı meşgul eden mes'ele Yeni verem aşısı 1 , çocuğa tatbik edildi Netice hakkmda Fransız gazetelerinin neşriyatı ve doktorlarımızın. fikri Son posta ile gelen Fransız gazeteleri ilmin yeni bir zaferinden bahsediyorlar: (B.C.G) verem aşısı senelerdenberi devam eden tecrübe devresini geçirmiş, kat'î ve parlak bir muvaffakiyet kazanmışbr. İsmet Paşaya Saracoğlu Şükrü Beyle Bern Sefirimiz refakat ediyorlar Basvekfl tsmet Paşa Hazretleri, dün sabahki trenle Ankara'dan şehrimize gelmisler ve Haydarpasa gannda Vali, Kolordu Kumandanı, Bern sefiri Ce • mal Hüsnü ve eski Maliye Vekili Saracoğlu Şükrü Beylerle şehrimizde bulunan mülkî ve askerî rüesa, Kolordu erkânı, bir çok meb'uslar tarafmdan karsılan mıslardır. Garda bir müfreze asker ve bir kıt'a polis tarafmdan selâm resmî ifa edflmiştir. tsmet Paşa Hz., doğru Dolmabahçe sarayma gitmişler, oğleye kadar sarayda istirahat etmişlerdir. Bu arada kendflerini, Saracoğlu Şükrü, Cemal Hüsnü ve Vali Muhittin Beyler ziyaret etmişlerdir. tsmet Pş. Hz. saat on ikide refakaHnde Saracoğlu Şükrü ve Bern sefiri Cemal Hüsnü Beyler olduğu halde Sakarya motörüe Tarabya'ya gitmişlerdir. Başveldlhniz, Tarabya'daki Tokatliyan otelinde öğle yemeğini yemiş ve burada bir kaç saat kadar kalarak kendüerine refakat eden zevatla konuşmuşlardır. tsmet Pş. Hz., saat dört buçukta Tarabya'dan aynlarak refakatlerinde Saracoğlu Şükrü ve Cemal Hüsnü Beyler 3000 kitap binlerce tecröbe (B.C.G) verem asısı mes'elesi yeni bir mes'ele değildir. Tıp âlemi pek uzun müddettenberi bu isle meşguldür. Şimdiye kadar bu aşı hakkmda 3000 kitap ve risale nesrolunmuş, bir çok komisyonlar, hatta beynehnile! konferanslar toplanmış, binlerce doktor tarafmdan on binlerce tecrübe yapılmışbr. Güzellik Tahtının Güzel varisleri Keriman H. ın küçük haIazadesi de yarinîn kuv vetli bir namzedidir Vereme yakalanmıyan yok! tnsanlan verem gibi bir belâdan kurtaracak sihirkâr vasıtaya karşı göstfrilen büyük alâka hiç şüphesiz çok yerÜKİedir. Büyük şehirlerde yapılan fethi meyitler neticesinde insanlann yüzde doksa nının vereme yakalandığı, ancak bazı lan bünye kuvveti sayesinde hastalığı mağlup ettikleri için vefiyahn yüzde doksan derecesine yükselmed^ği anlasılrnıştır. Yalnız bu misal veremin ne demek oldağunu, verem asuma ne kadar ehemmiyet vermemiz lâzun geldiğini bia^ fazlasüe anlafar. * Dr. Tetfîk Sattm pata bimyeye asikâr bir mukavemet bahşetmektedir. Fransa'nm Pasteur EnsthÜsa âhiren ba aşı hakkmda dünyanın dört tarafmdan gelen 4 6 raporu bir cilt halinde nesretmistir. Bu raporlarda, übbm, fiziyolojinin, nrikrobiyolojinin en maruf müte • hassıslan, verem aşısı hakkmdaki mü şahedelerini bildirmişlerdir. Raporlann kıymeti hakkmda bir fikir verebilmek için imza sahiplerinden bazdarnun isimlerini neşrediyoruz: Almanya'dan profeaör Pransnitz, ve t. Zadek, Avusturya'dan profesor Gereach*, Belçika'dan doktor Malvoz ve Bessemaus, Amerika'dan doktor Vil ham H. Park, Kereszturi ve Overton; Ingiltere'den doktor Stanlez Grifuthet ve commins ve Oâh... Aşıda canlı basillerin kullandmasm > dan doğacak tehlikeye dair serdedüen itirazın artık bir kıymeti kahnamışür. Çiçeğ'e karşı kullanılan Zeuner aşısı da canlı basillerden yapumşıhr. Pasteur'un kuduz, şarbon ve tavuk kolerasma karşı kullandığı aşılar da tesirleri zayıflaştınlmış canlı basillerden mürekkeptir. (Mdbadt 6 tncı tahlfeâe) Son posta Ue gelen Fransız gazete • Büyük Türk milletinin cihan tari • ferinin verdikleri haberi nakledelim: BaşvekÜ Paşa viotörden çtitarlarktn hindeki eski ve şâmil mevkii iyice anlaşıldıktan sonra bütün Türk'lere J>uhmduğu halde motörîe X«lov»'ya gft Türk dilinin bütün beyaz ırkın kul miflerdir. landığı diller ttzerinde • bunların aFransız profesörlerinden Cabnette İMabadi 2 tnd sahifede) nası sayıiacak kadar mühim bir tesrr • »»••• ••>•» a • 3e muavinî Gnerin tarafmdan keşfedilen Ue . oynadığı kuvvetli rolü isbat et ve (B.C.G) tesmiye olunan verem ası> tnek vazîfesi terettüp eylemiş bulununmn kat'î bir muvaffakiyet devrine giryor. Türk Dili Cemiyeti bütün mildiği anlaşıhyor. Bu aşının ilk keşif ve letin bu yolda çalışmasmı temin edetatbik edildiği günlerde, ilim adamları cek sebepleri ve vasıtalan hazirla arasmda cereyan eden münakaşalar, mağa ve bunlan herkesin ıttılâına bazı taraflardan yükselen itirazlar artık sunmağa fazla ehemmiyet vereeekehemmiyetmi kaybetmi;, hemen hemen tir. tşte bu cümleden olarak Lugati işitflmez ohnustur. Çagatay, cemiyetin mesai »ilsilesine Sayîsız tecrübelerle elde eidflen kat'î mukaddeme oltnak üzere kariben yenetice şudur: ni harflerle adeta bir cep lugatî ha 1 Cahnette • Guerin asısı, muzır linde basılacak ve yayılacaktır. Bundeğildir. 'dan maksat her okumak bilen Türk'ün 2 Bu aşî veremin sirayetine karşı bunu cebine koyarak her yerde okuması ve asıl yapılacak olan Türk'ün Berlin 22 (A.A.) Taegliche Rundyirminci asırdaki söz kitabına sermaschau gazetesi diyor ki: jr«j../7ion Ranvmm, l l yaşıniuki Halazaies. ye hazırlatnak için çalışmağa baş «Von Papen hükumeti ademi itimat lamasıdır. Zinnur Hamma takririnin Reichstag'm büyük bir ekseLugati Çagatay'ı takifcen ve her Keriman Hanımm Dünya Güzel riyeti tarafmdan kabol edümesinin meyhalde asla geç kahnmaksızın yeni 13c Kraliçesi intihap olunduğu gün dana getirilebileceği vahim akibetler harflerle basılacak mühim eserler .ailesi efradı il« görüşmüş, mütaleaden içtinap ebnek arzusunda bulunduden birisi de Mahmtıdu Kâşgari'iıin larthı, ihtisaslarını tesbit etmiştik. ğundan dolayı Reichstag'ı reyini izharDivani Lugati Türk'üdür. Sekiz yüz Bu meyanda Dünya Güzelinin badan menetmeğe uğraşacaknr. yıllık bir eskiliğe malik olan bu kiba annesi: Bu itibarla Reichstag meclisi açıhr tnhisarlar ve Gümrükler Vekili Rana tap dahi Türk dilinin zensnnliğini orRana Bey bugün tnhisarlar Umum Güzellik tahtım sehelerce teraçılmaz, meclisin mesaisinde takip edeBey dün sabahki trenle Ankara'dan taya koyacak çok kıymetli vesika . müdürü Hüsnü Beyle birlikte Seyrise • ketmiyeceğiz. Benhn on bir tane toceği hattı hareket için kıdemlOer meclisi sehrimize gelmiştir. lardan biridir. Bu tnünasebetle Pey fain vapurile tzmir'e hareket edecektir. runum var! Demişti. ile müzakereye girisecektir. Rana Bey dün bir muharririmize şungamberin sözü bir hadis olmak üzere tzmir inhisarlar bâşmüdürlüğüne sabüc Gördüğünüz resmi Karamürsel Perde arkasmda yapılacak olan bu lan söylemişnr: naklolunan bir ifadeyi de bilhassa tütün inhisar idaresi tzmir başmüdüra karilerimizden foto Cemil Bey gön« Tevhit işleri ve umumî faaliyet tarihî bir alâmet ve tarihî bir hakikat mükâlemeler, bir netice verecek olursa Sezai Beyin tayini kuvvetle muhtemeldermiftir. Keriman Hanımm halazahükumet Reichstag medisini feshedecek hakkmda tetkikat yapmak üzere Istanolarak zikredebiliriz: dir. Odabadi 5 inci sahifede) ve yahut hiç obnazsa uzun bir müddet b«n'a geldim. Buradan îzmir'e gidece«Teallemu lisanettürki, feinne leiçin içtimalannı talik eyliyecektir. Merkez ftrkdsHe Nas&leii emlaftvrmağb ğim. KENDİ KENDlMlZl TENKlT: hüm mülken tuvalâ». Adliye Vekili Yusuf Kemal Bey dün çaltşan sdbik Başvckü Brüning tzmir inhisarlar kadrosu için henüz Fevkcdâde mahkemenin ceza Bu hadisin tnanası şudur: Türk lişehriftze gehniştir. Yusuf Kemal Bey tamamile takarrür etmiş bir şey yoktur. sanını öğrentniz, zira onlarin büvük tenkil için vucude getirümiş olan fevkakararları sehrimizde bir kaç gün kalarak Çam • tzmir'de bulunduğum müddetçe tevhit memleket ve hâkimiyetleri vardır. (Mdbadi 2 inci sahifede) Berlin 22 (A.A.) Siyasî teşkflâh lıca'da istirahat edecektir. işlerine nezaret edeceğim.» Hadisin bahsettiği geniş Türk hâkimi ıııııııııııııııınıııı Avnıpa memleketlerinde yepyeni bîı ıııiiiııımıiHiıııııııııııııııııııııııııııııııııımıuııııııııııııııııııııııııınıınımııııııııımııımıııııııııııııııuınııııııımıtııımııını ımiııımınıııııımıımmnııııııııııııııuıııııııııııııııııını ııtıııııııııııiMiınııııııııııııııuıııııııııııııııııııııııııııııiMiıınııııı uııınıııııınıııııım yeti malum olduğu üzere tarihen bü heykeltraşlık, şiir, hitabet, edebiyat, cemiyetlere taalluk etmesi itibarile Hayat ve iktisat şubesi peyda oldu: InAlmanya silâhla\nmak istiyor... tün an'anesile sabit bir hakikattir. ayni asıllara irca olunmak kabiliye sanlar memleketten memlekete çok semusiki ve saire. Şimdi sıra bu büyük ve cihangir milletinde çok ehemmiyetli bir tetkik mev. yahat eder oldular. Her hangi mem c) tktisadî hayat: Ziraat, sanayi, tin dilini tesbit etmeğe gelmiştir. Mil ticaret, nakliye vasıtalan (kara, delekete gelen her yabancı oraya bol pazuudur. Meselâ eğer Türk'ün insan letlerin münasebetlerindeki bunca gi niz, hava) ve saire. kısmına (atam) demekle basladığmın râ bîrakıyor. Bırakılan bu para memlerift tedahül ve tebeddüllere raemen Bu tasnifin vaz'ı medeniyetle kül ~ misalleri gosterilebilirse'. ki gösteri tetine göre milyonlar ve milyarlardır.. usulü dairesinde çalışmalarla bu işin tür arasmda vukuu meşhut bir takım lecektir adem kelimesinin Bu havadan varidat memleketlerin göasıl muvaffakiyeHe başarılabilece&ine zünü dört açtı. Şimdi herkes kendi memmenşei meydana çıkmış olur. f arkları yerlerine göre hakkile tayine süphe yoktur. Gazi Hz. bu yoldaki Filhakika malumdur ki ata keli leketine mümkün olduğu kadar fazla muktedir olabilmek içindir. Filhakika muvaffakiyetli mesainin insanlık me kültür karakter demek olmadığı içjn mesi" türkçedir, ve baba demektir. seyyah celbine çalışıyor. deniyet tarihini tenvir ve tekmil ede tatbikatta muhtelif vaziyetlerin muh Bir kere kendisinin validine ata diBir kaç senedir modaya tebaan ikide cegtne kuvvetle kani bulunuyorlar. bir biz de: telif tecellilerile karşı karşıya kalınır. yebilmiş olan Türk çok geçmeden Diljn medeniyet unsuru olmakta muhterem olan bu b»baya (atam) YaHu bize de seyyah gelsin, biz de Bir milletin medeniyeti yüksek olaen mühim bir kültür (türkçe kiîtür) demiş ve gene çok geçmeden Türk'ler memleketimize ecnebi seyyahlar çekebildiği halde kültürü ayni terapoyu âmili feşkil ettifti malutndur. Gül arzetmiyebilir. Buna mukabil kültürü arasmda bu (atam) kelimesi insanı lim. türün bir millet hayatmda ve hususile yüksek kavimler gösterilebilir ki me ifade eden umumî tnanalı bir kelime Diyip durüyoruz. o milletin dil ile if ade ettiği işler nok selâ devlet teşkilinden âcizdirler. olmağa terakki e*miştir. Eğer (a Anlayışm bu kadârı dahi teşekküre tasmdan tetkiki için dahi Gazi Hz. Tarihî hâdiselerin olduğu gibi kelime tam) ın tarihi tayin olunamıyacak lâyık olmakla beraber memleketimize zaten tarihî tetkiklerde esas tutu lerin bünyeleri dahi taalluk ettikleri kadar eski türkçede insan demek gelecek seyyahların nerelerde otura lan şöyle bir sıra takibi usulünü milletin medeniyet ve seciyelerile acaklanni, nerelerde gezerek neler göreolduğu tesbit olunursa adatn ve Avazetmişlerdir: ceklerini veT nihayet buradân giderken lâkadardır. dem'in aslı bu olduğu kendiliğinde a) Devlet hayatj. beraberlerinde nasıl memnuniyet his Gazi Hz. ninizahlarından Türk «abit ölmazmı? Ve b"u suretle Türk b) Fikir hayatıleri götürebileceklerini henüz hesaba dili tetkiklerinin dahi, tıpkı bundan dilinin eskiliği ve analığı meydana c) tktisadî hayat katmamakta olmaklığımız noksanını evvel tarih tetkiklerinde yapıldığı gi çıkmaz mı ? O kadar ki türkçede: Bu tasnifin tafsili şoyledir: I bi, ilmî esaslara ircaı birinci umdeyi dahi unutmâmaklığımız lâzımdır. Hal Ata dededenberi, a) Devlet hayatı: Siyasî, tarihî ve büki işin ruKü buradadır. teşkil ettnek lâzım geleceği sarahat Tâbiri kelime kelime, saire. Şu işi devletçe ve memleketçe bir düve kat'iyetle anlaşılmaktadır. Türk Eba an ced, b) Fikir hayatı. şünsek çok iyi olacak. Ancak o da bir tarihinm tetkiklerinde bilhassa antroMukabili olarak simdi dahi seve 1 : tçtimaî müesseseler: Oil, din, merhale. Bakalım. O merhaleye ne vaseve kullanabileceğimiz bir tabir depoloji esaslanna istinat olunmuştu. hukuk, aile, örf, âdet ve saire. kit terakki edeceğiz?, ~" Dil daha cevval bir hayat unsuru ol ğil midir?j 2 : llitnler, maarif hayatı ve saire. Almanya Ben de isterim!... ^ makla beraber nihayet inşanlara ve yUNUS NADİ 3 : Güzel san'atlar, resim, mimarî, Fransız gazetelerinin verdikleri mOjde Von Papen sertleşiyor! Başvekil Rayiştağ'ı reyini izhardan menetmeğe çalışacak Hitler'le Brüning Anlaşryorlar mı? Rana B. geldi, gidiyor tnhisarlar Vekili tevhit işlerini mahal linde tetkik için bugün Izmir'e gidiyor Yusuf Kemal Bey Seyyah nereye gelsin?