1 Aralık 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 26

giç olarak ilk yapılacak iş baz gerili- mini | Volt civarında tutmaktır. Ci- varında dedik çünkü bu değerin bi- raz altında veya üstünde olması dev- renin çalışmasını etkilemez. Örneğin R2-1 KOhm ve RI — 8,2 KOhm ola- rak seçilirse bu dirençlerin oluştura- cağı gerilim bölücü devre nedeni ile baz gerilimi 1 Volt.civarında olacak- tır. 8,2 KOhm yerine 6,8 KOhm kul- lanılsa da bir şey farketmez. Bu dev- renin en önemili özelliği, işte bu gibi esnekliklerdir. RI ve R2 olarak 6,8 KOhm ve | KOhm kullanırsak baz gerilimi 9*1/1-4-6,8—-1,15 Volt olacaktır. Şimdi baz gerilimi 1,15 Volt ve Resim 13: Gerilim bölmeli blas sistemi. O GİRİŞ ç ? — çıkış Ö Gi K € $ ? $ - > < OV —0 L Resim 14: Ortak-Emiter yükseltici devresi. transistörün baz-emiter iletim gerili- mi yaklaşık 0,6 Volt olduğuna göre R3 direnci üzerinde düşen gerilim 1,5 -0,6—>0,55 V olacaktır. Amaç kollek- tör gerilimini 4,5 Volt yapmak oldu- ğuna ve bunun için de kollektör akı- mının 4,5 mA olması gerektiğine gö- re (1 KOhm'luk direnç üzerinde 4,5 V oluşturabilmek için), R3 direnci üzerinden de 4,5 mA akması gerek- mektedir. Ohm kanununa göre R3-0,55/4,5 -0,12 KOhm -— 120 Ohm olarak bulunur. Aslında burada 100 veya 150 Ohm'luk direnç kulla- nıldığında bile sonuç çok az değişir. Görüldüğü gibi bu hesaplamalarda transistörün akım kazancı hiç hesa- bı katılmamıştır. Bu da devrenin baş- ka bir avantajı olup, kazanç ne olur- sa olsun, hesaplamalar geçerlidir. C1 kondansatörünün bias hesaplamala- rı için bir fonksiyonu yoktur, AC sin- yallere karşı R3 direncini kısa devre etmektedir. Bir transistörü bu şekilde doğru 26 olarak biasladıktan sonra artık sin- yal amplifikasyonu için kullanabili- riz. Bunun için yükseltmek istediği- miz sinyali bir kondansatör üzerinden baza uygulamak, yükseltilmiş olan sinyali de yine bir kondansatör üze- rinden kollektörden almak yeterlidir. Giriş ve çıkıştaki kondansatörler (kuplaj kondansatörleri), sinyal kay- nağının DC bileşenlerini sürerek bun- ların bias gerilimlerini bozmalarını önlerler. Bir transistör devresinin kazancı, pratik olarak kollektör direnci üze- rindeki gerilim düşümünün 40 ile çar- pımına eşittir. Örneğin kollektör di- renci üzerindeki gerilim 4,5 Volt ise kazanç 4,5*40—220'dir. Bu devre Resim 14'teki gibi bir devrenin eri- şebileceği maksimum kazanç değeri- dir. Ancak pratikte bu değeri hiçbir zaman ulaşılamaz. Bunun gerçekle- şebilmesi için girişe bağlı ideal bir sin- yal kaynağı, çıkışta ise ideal bir yük olması lazımdır. Ama maalesef ide- al bir dünyada yaşamıyoruz. İdeal ol- mayan kaynak ve yük'ler transistö- rü “yükleyerek” kazancının düşme- sine neden olur. Tipik bir kondansa- törün giriş empedansı 1KOhm civa- rında, çıkış ise 30 KOhm civarında- dır. Ancak bu değerler transistörden transistöre 5 katı kadar bir değişim gösterir. Şimdi örnek olarak iç direnci 200 Ohm olan bir mikrofonun, böyle bir transistörlü devrenin girişine sinyal kaynağı olarak bağlandığını varsaya- lım. Bu durumda devrenin girişinde Resim 15'de gösterildiği gibi bir ge- rilim bölünmesi oluşmakta, bu ise ba- za uygulanan sinyalin zayıflamasına yolaçmaktadır Böyle bir durumun ol- maması için mikrofonun (veya her- hangi bir sinyal kaynağını) iç diren- cinin sıfır olması gerekir ki bu da pra- tikte mümkün değildir. Benzer şekil- de çıkışa bağlanacak yük'ün (örneğin kulaklık) direnci de, transistörün çı- kış empedansı ile bir gerilim bölücü oluşturarak kazancın düşmesine yol- açar. Şimdilik hoşçakalın!.. ————--—------— $ KULAKLIK > İÇ DİRENCİ Resim 15: Ortak-Emiter yükselticinin eşdeğer devresi.