1 Aralık 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 23

Anahtarlama fonksiyonu için Re- sim 8'deki gibi bir devreye ihtiyacı- mız vardır. Giriş voltajı O ile 9 Volt 401A arasında sırayla değiştirildiğinde (4,7 5 4 KOhm'luk direnç akımı sınırlamak için konmuştur), kollektör voltajı da BAA 3 Si sıra ile 0 ve 9 Volt olacaktır. Ancak BAZ AKIMI bu değişim giriş voltajına göre ters- 2 tir. Giriş voltajı O olduğunda kollek- tör gerilimi 9 Volt, giriş voltajı oldu- 1 oA ğunda 9 Volt olduğunda ise kollek- tör gerilimi O Volt'tur. Transistörlerin yükselteç olarak kullanılmaları ise bu kadar basit de- ğildir. Farzedelim ki kollektörde 9 OV Ve 10V Volt'tap 1 Volt'a gerilim değişimine, bazdaki 0,55 Volt'tan 0,71 Volt'a ar- tan bir gerilim değişimi sebep olsun. Resim 3: Değişik baz akımları için çizilmiş transistör eğrileri. Yani bazdaki 0,16 Volt'luk bir deği- h düşmektedir. Tabii bu durum bu şekilde sonsuza kadar devam etmez. Kollektör akım 9 mA oluncaya kadar e - — baz akımı arttırılırsa, 1 KOhm'luk di- D renç üzerine düşecek gerilim de 9 Volt'a yükselecek, kollektör gerilimi ik ise sıfıra düşecektir. Aslında bu ge- rilim pratikte hiçbir zaman tam sıfı- '0—' ra düşmez ve 0,2 Volt civarında ka- hır. Bundan sonra baz akımı arttırıl- V. maya devam edilse bile, kollektör akımı direnç tarafından sınırlandığı ş l' ov için artık artmaz ö—— & -0 Bu örnekteki IKOhm'luk dirence “yük direnci” adı verilir ve kollek- tördeki akım değişimlerini, gerilim değişimlerine döndürmeye yarar. Bu şekilde transistörlerin iki faydalı uy- gulaması ortaya çıkar: Gerilim anah- tarlaması ve gerilim amelifikasyonu. Her iki kavramın anahtarı da baz akımdaki küçük bir değişikliğin kol- lektör akımında büyük bir değişim meydana getirdiğinin anlaşılmasıdır. Resim 6'daki devreyi kurarak bu konuda bir deney yapabiliriz. RVI po- tansiyometresinin değişik konumla- Resim 4: Kollektörüne yük direnci bağlanmış transistör. rında B ve C noktalarından baz ve kollektör gerilimlerini ölçerek bir gra- fik çizecek olursak R 7'dekine ben- zer bir grafik ortaya çıkacaktır. Bu da göstermektedir ki, baz geriliminin 0,56 Volt'tan 0,6 Volt'a çıkması es- nasında 0,04 Volt'luk küçük bir de- ğişim, kollektör geriliminin 8 Volt gi- bi oldukça yüksek bir değişimine ne- den olmuştur. - - NN üdAüdsnsdcodco Resim 5: Kollektör akım-gerilim grafiği. şim, kollektörde 8 Volt'luk bir deği- şime yolaçmıştır im kazancı adı verilen büyük- lük, Çıkıştaki gerilim değişimi Girişteki gerilim değişimi şeklinde tanımlanır ve bu örnekte 8/0.16 — 50/dir. Eğer girişte bir AC sinyali olsaydı, çıkışta 50 katı büyük bir sinyal elde edilecekti. Bu iş bu kadar basit ve cazip gö- rülmesine karşılık bazı kısıtlamalar bulunmaktadır. Bunlardan birincisi bu AC sinyalin ekseninin alışılagel- diği gibi O Volt'ta olmaması, alt ve üst tepe noktalarının yukarıdaki ör- nekteki değerlere göre 0,56 ve 0,71 Volt arasında bulunması gerekmek- tedir. Baz geriliminin bu limitleri aş- ması halinde koöllektör gerilimi giriş gerilimini takip edemeyecektir (Resim 9a). örneğimizdeki 0,56 Volt ve 0,71 Volt değerleri, ““doğrusal bölge"" li- mitleridir. Bu bölgenin grafiği Resim 7'deki eğimli çizgiye karşılık gelmek- 23