1 Aralık 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 24

tedir. Örneğimizdeki transistörlü dev- re giriş gerilimlerinin 0,56-0,71 Volt arası olması halinde kazancı 50 olan bir yükselteç (amplifikatör) olarak görev yapacaktır. Ancak bu sınırlar arasında kalacak bir sinyal gerçek bir AC sinyal olmayıp, Resim 9b'de gö- rüldüğü gibi AC ve DC gerilimlerin karışımı olabilir. Bunu gerçekleştir- mek için transistörün bazını DC ola- rak 8,63 Volt'a bağlamak ve AC sin- yali bir kondansatör üzerinden kup- le etmek yeterli olacaktır. Böylece baz'daki gerilim istenildiği gibi bu iki gerilimin toplamı olacaktır. v â_ı <R AAAA, VV Resim 6: Yük direnci test devresi. “ KOLLEKTÖR GERİLİMİ Va Resim 7: Kesim 6'nın tipik sonuçları. Üzerine bir AC gerilim ilave etmek üzere transistörün bazına belli bir DC gerilim tatbik edilmesine “polarla- ma'” veya “biaslama” adı verilir. Doğru olarak polarlanmış bir transis- tör AC sinyaller için yükseltici olarak görev yapar ve kollektördeki dalga şekli, bazdakinin tam bir kopyası olur. Burada unutulmaması gereken bir husus, kollektördeki dalga şekli- nin bazdakine göre 180 derece faz farkı olduğudur. Bu faz farkı dalga- nın şeklini değiştirmez. Aynı yüzü- müzün i görüntüsü gibi. An- cak girişteki AC sinyalin genliği ön- görülen limitleri aşarsa, bu takdirde “Çıkıştaki dalga şekli distorsiyona uğ- rar ki buna “kırpılma”' adı verilir. Bunu önlemenin tek yolu, bazın doğ- ru olarak biaslanması ve AC sinya- lin limitleri aşmaması Bazdaki gerilimler çok kuçük oldu- ğu için buradaki gerilimleri tam doğ- ru olarak ölçmek oldukça güçtür. Bu- nun daha kolay bir yolu, transistörün kollektöründeki gerilimi ölçmektir. Biaslamanın doğru olması için, baz- da hiç sinyal yokken kollektör geri- 24 liminin besleme geriliminin tam ya- rısı olması lazımdır. Öyleyse kollektör gerilimi nasıl besleme geriliminin tam yarısı yapı- labilir. Resim 10 bunun gerçekleşti- rilebilmesi için kullanılan bir yönte- mi göstermektedir. Burada bir di- renç, besleme gerilimi ile baz arası- na konmuştur. Bu direncin değeri ise şöyle hesaplanır: Kollektör gerilimi- nin besleme yarısı yani 4,5 Volt olması isteniyor. Yük direnci | KOhm olarak seçilirse, bu direnç üze- rinde 4,5 Volt oluşması gereklidir. Bu da kollektör akımının 5, mA olması ile (Ohm kanununa göre) Mümkün- dür. Transistörün kazancı 100 oldu- ğu varsayılırsa, 4,5 mA'lik bir kollek- tör akımı için 4,5/100—45 mikroa- mperlik bir baz akımına ıhtıyaç var- dır. Transistörün baz-emi nin yaklaşık 0,6 Volt cıvarmda oldu— hatırlanırsa, bias direnci üzerinde- ki gerilim düşümü 9 -0,6 — 8,4 Volt olacaktır. Yine Ohm kanununa göre R-8,4 / 0,045 (mA)-186 KOhm olarak bulunur. 186 KOhm'luk değer standart direnç değerlerine uyma- makla birlikte 180 KOhm'luk stan- dart direnç değeri bu değere yeterin- ce yakındır. Ancak sonuçlar her zaman hesap- landığı gibi çıkmayabilir, çünkü he- da direncin toleransı hesa- ba katılmamıştır. Ayrıca transistörün kazancı hiçbir zaman ölçülmeden ke- sin olarak bilinemez. Bütün bunlar tam olarak uysa bile transistörün ka- zancı ve dirençlerin değeri sıcaklıkla ve zamanla değişim gösterir. Resim 8: Bir.anahtarlama devresi.