1 Mayıs 1986 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 17

ıvıriydi ziviridi eklediniz mi, bir bakıyorsunuz iki kişiyle bir plak bitmiş. Yani olaylar bu hale gel- di Bu aletlerle ilgili olarak benim ka- Jamda şöyle bir soru var. Alaturka belli bir zaman önce, belli sazlar ve belli söyleyiş tarzları düşünülerek bes- telenmiş bir müzik şimdi bu aletler çok farklı, tamamen başka bir ilkeye göre çalınan aletler. Bir uyuşmazlık ya da aykırılık olmuyor mu, bu müziği, onun işin düşünülmüş aletlerden tam- men başka bir ilkeye göre çalışan alet- lerle çalmak. Bakın şimdi alaturkacılarda çağdaş bir anlayış başladı. Daha önce sadece alaturka müziğe öz- gü sazlar kullanılırken, bugün ala- turka müzikte de Batı'daki bütün aletler kullanılıyor. Bunlar nedir? Bir bateridir, klavyeli çalgılardır, örneğin bir piyanodur, gitardır, bas gitardır ve hatta trompettir, trombondur. Bunların hepsi kul- lanılıyor. Yani artık böyle geniş bir görüş açısından bakıyor alatur- kacılar da. Onun için halkın ku- lağı bu aletlere çok alıştı. Duyu- yorsunuz bütün bunları alaturka- da. Ama mesela radyoda çalınan alaturkada değil. Radyodaki ala- turka her zaman için kendi otan- tik yapısını muhafaza eder. Kuru- mun vazifesi zaten o müziği koru- maktır. Ama bu müzik radyodan çıktığı andan itibaren daha popü- ler bir boyuta ulaşıyor. Daha hal- kın seviyesine iniyor. Ve yeni ara- yışlar tabii var. Her zaman için arayışlar var. Bugün mesela bir arabesk dediğimiz müzikte de var- dır bu elektronik sazlar; folklor- da kullanılır elektronik sazlar, elektronik baslar kullanılır, elek- tronik davullar kullanılır, neler kullanılmıyor. Ama benim bildiğim kadarıyla bu synthesizerlar elektronik gitarlardan oldukça farklı. Benim anladığım ka- darıyla, bir elektronik gitarın bile ala- turka aletlere bir benzerliği var, bir el hüneri, bir maharet gerektiriyor. Bil- diğim kadarıyla bunlar maharet falan gerektirmiyor. Yok maharet falan gerektirmi- yor. Burada bütün gereken maki- neyi iyi güzelce programlayabil- "mek. Aslında bu yüzden tamamen farklı ama buna kulaklar alıştı. Bir de Batı sazları alaturka müzik- te kullanılır derken bir noktayı be- lirtmemde yarar var. Bunlar sade- ce müzikteki normal melodik akış- lara refakat eden bir olay. Yani bir alt-ses dediğimiz olay. Çeşitli ma- kamların öyle özellikleri var ki, Batı sazlarıyla solo olarak bunla- rın seslerini kesinlikle veremezsi- niz. Ama bu aletle müzik prog- ramladığım zaman mesela bir ka- nunun alaturka müziğindeki fonk- siyonu neyse, ben aynen bu aletle yeniden yaratabileceğim ve yara- tıyorum. Bu konuyu ben de sık sık merak commodore ederim. Alaturkada örneğin piyano kullanılıyor. Bu nasıl mümkün olu- yor? Ancak belirli makamlarda kul- lanılıyor. Biliyorsunuz alaturka, bir makamlar sistemidir. Alatur- kada makamlar iki türlü. Öyle ba- zı makamlar vardır ki, o makam- da bir parçayı hiçbir Batı entrü- manı solo olarak çalamaz. Mese- la bir Hicaz makamı, bir Karcihar makamı ya da bır Uşsak makamı. Bir Uşşak makamını hiçbir şekil- de piyanoyla çalamazsınız. Ama mesela bir Nihavend makamı var- dır ki, bu Batı müziğindeki minör dizinin tam karşılığıdır. Bunu ra- hatlıkla bir piyano çalabilir. Böy- le vardır daha üç beş makam. Rast makamı örneğin, ama sınırlıdır bu makamlar. Piyano yalnız bu makamlarda mı kullanılıyordu? Yok öteki makamlarda da kul- lanılıyordu. Mesela o notaya ge- lince basılmıyordu. Yani iş kayta- rılıyordu. Resmen kaytarılıyordu. Ama bilimsel olarak o makamı çalmalarına imkân yok. Çünkü pi- yano dediğinizde, bir akortçu ge- lir, normal piyano akorunu çeker ona. Nasıl akort edilmişse o ses- leri duyarsınız. O halde Arap müziğinde falan hiç kullanılmıyordu piyano. Tabii Araplar zengin millet. Av- rupa'daki birtakım müzik aletleri firmalarına sipariş verip, özel ola- rak akort edilebilen piyanolar, orglar ısmarlıyorlardı. Yani fab- rikaya sipariş veriyorlardı, diyor- lardı ki “Mi sesini ben iki koma pes istiyorum''. Ya da özel olarak kendilerinin akort edebileceği alet- ler istiyorlardı. Adamlarda para çok nasılsa. Ama işte benim de Commodore ve Wersiboard'la yaptığım tam da bu. İstediğim her notanın değerini yarım ses ya da hatta daha az, bir iki koma, tiz- leştirip pesleştirerek istediğim her makamı elde edebiliyorum. Peki bir de doğrudan doğruya bu aletler için düşünülmüş müzik fikrine ne dediğinizi sorayım. Şimdiye kadar konuştuklarımız başka aletler için dü- şünülmüş müziği taklit etmek üzeri- idi. Kompüter için bestelenmiş mü- ziği mi kastediyorsunuz? Evet.