18 Ocak 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 14

TARIH MD N Aİ rini ğin DERSİ OVYETLER Diri İlimler Akademi- S si Aida Dad ie (Tarlen) e kü- çük bir Bir e a nalına, hem mı- fıkrasında, - eme via yı verdiği malümata Çeşme Deniz Harbine dair Mani. bir kitap neşredildiğini ve bu kitabın mün- asını öğrendim ve az Bence, bu kitabın ve Ne kitab hak- propagandanın en e Harbine kl çok fazla miyet verilmesi ve o deniz harbinin, hane eşine pek azrastlanan bir hâdise) olarak telâkki edilmesidir. Zira, (Preveze) ve (Çoşima) deniz muharebeleri gibi haki- katen tarihte eşine az tesadüf edilen harbler dururken Çeşme Muharebesine büyük kıymet atfetmek, âdeta tarihi bilgisizliktir. Çeşme Muharebesi, donanmasını idare bir «eme Sene ibaretti avallı İngiliz —. Gariçenin filosunu Mermi) limanından kaldırıp da, Ege denizine ve Çeşme önlerine ge- tirinceye kadar bir hayli çile çekmiştir. Bütün bunlar, Çeşme Harbinde bulunan, eserleri, profesörün, bir kere cini göz- den ; oymimee lâzımgelir. Bu eserler, gayet sarihtir. Şöylece İpinlenik Hama meselâ, şu satırlara tesadüf edilebilir (Rus diler: denizciliğe lâyı- kiyle vakıf değillerdi. İngiliz amirali Rus bahriye erkânını ve donanmasını “şiddetle tenkit ediyordu. Onun bu tenkitlerine > Çariçe: — Maz örünüz, amiral... Rus- ların Döelei. gençliklerinden; Türk- lerinki de, ihtiyarlıklarındandır. iye cevap veriyordu.) / En yeni Raj gemileri bile, gerek metanet ve gerek sür'at itibariy matluba me değildi. Toplar, vi sikti, Gemiciler, tarlalarından cebren yerleştirilmiş olan köylülerden ve nekahet devrine bile girmemiş olan hastalardan mü- Fikir adesesiyle geçmişgün: Hürri- yet kahramanı Niyazi Bey, at üstünde Tak- simden geçerken... Kılık ve e dâvanın dâvasızlığını göstermiyor mu? Ziya ŞAKİR rekkepti. Nitekim biraz sonra, do- nanmada sâri hastalıklar baş gösterdi. / SAMİ dan kalkan bu donan- ma, müşküldat ile Baltık denizini imi nihayet yi geldi. Portsmut limanına demirledi. Orada İngiliz mühendis ve işçileri tarafından altı ay emek sarfedilerek âdeta yeni Mil onanma vücude getirildi. O za- m büyük toplariyle teçhiz edildi. İşlerine | İngiliz zabit ve ve leri yerleştirildi. Ondan sonra Cebel arık Boğazını : geçerek nite m geldi. , doğruca Ege Denizine gidip a donanmasına taarruz ede- medi. Zira Çariçe bu donanmaya, başka bir vazife daha vermişti. Nitekim bu va- zifenin okolaylaştırılması için, (Orlof) ismindeki yakışıklı gözdesini İtalyaya ye mişti. Bu salon kahramanı, filo e birleşecek... Adriyatik sahilleriyle Mo- radaki Rumları Osmanlı hükümeti aley- hine harekete getirecek... Oralarda büyük bir isyan çıkardıktan sonra, Osmanlı do- nanmasını arayıp bularak cenge girişe- cekti. ine kitablardan iktibaslar yapı- yorum /(Ka çıkan Rus askerleri, Meralılarla Silen, Geniş bir hat üzerinde hücuma geçtiler. Köyleri ve kasabaları zabtettiler. Müslümanları kâmilen kılıçtan geçirdiler. Kadınlar şu tarafa dursun, memedeki çocukları bile, ölümden istisna etmediler. / (Mora Seraskerliğine tâyin olu- nan Mehmed paşa, düşmanlarla kar- şılaştı. Mütecavizleri kâmilen imha ederek mâsumların intikamını aldı. Koron ve Madon kalelerini zabtetmek için bütün yak iie sarfeden Rus- izl hiçbir muvaffak ışlardı. Bunlar di iyet o kazanama- da, ge ilüninz kaçtı.J evrak tedir. ledir : € a Asıl dikkate şayan olan, şu cüm- (Rumlar, Rusların terketmelerini bir türlü affedemiyor- lardı. Ve bu harekete «Rusların fi- rar» namını veriyorlardı. İyi Çeşme Hârbi, bu firar vak'asın- nra vukua geldi. (Baron dö Tot) un m aynen zikredildiği gibi, Osmanlı donanması; s filosunu aramak üzere Ça- (Ru nakkale Boğazından çıkarak Sakız kendilerini Adasına yol aldıktan sonra, Asya sahilinde, Çeşme Limanı önünde Spalmadores Adaları arasında de- mirlediler. / Tülkarabeniin ilk devresinde, Os- manlılar galebe kazandılar. Top ate- hırpalamaya riye tarihi sayfalarına şeref verecek kadar parlaktı, Rus amiralı, artık bu müşkül vaziyette kalamazdı. Osmanlı Amiral gemisine bomba atmak için yaklaştı. Fakat kendi gemisi ateş aldı. Ve çok yakın mesafede bulun- duğu için bu ateş Hasan paşanın ge- misine de sıçradı. /Rus amiralı ile zabit ve müret- tebatı derhal sandallarla kaçtılar. Batan gemiden, kendilerini kurtardı- lar. Fakat Hasan paşa, müteaddit yerlerinden yaralı olduğu hâlde, ya- nan gemisinde ateşe devam etti. Em- salsiz bir şecaatle sebat gösterdi.) (Baron Dö Tot) müddet alevler içinde yüzen battı. Müretteba- pek azı kendisini denize attı. Atanlar arasında, kılıcını ağ- zına almış olan Hasan paşada vardı. Yaralı olduğu için yüzemedi, boğulacaktı. (Ahmed) isminde bir lm Amiralı kur- tardı. Meşhur lk (Şiluzer), neticeyi şöyle tasvir eder usların denkilistl, başlıca üç İngiliz temin etmiştir biri Amiral (o Elfen mderii çarçabuk eşme o Limanının abluka pilânını tertip ve top ateşini tanzim etmiştir. İkincisi, topçu kumandanı ( Grag) dır ki, pilânı ve ateşi muvaffakiyetle tatbik eylemiştir. Üçüncüsü de ( Dağ- dıl) isminde bir yüzbaşıdır. Bu yüz- filosuna yaklaşıp si gemiyi ateşleme- den evvel Ruslar kendilerini denize atıp kaçmışlar, İngiliz yüzbaşısını a m başına bırakmışlardır.) rOfesÖ: malüm olmalıdır ki, dö Harhtala hülâsası, bundan ibaret- tir. Eğer bu harbde: parlak bir zafer şerefi varsa, onunda İngiliz kinini ait olması lâzımgelir. den sonra, Rus donanmasının müessisi Büyük Petro namına kiliselerde yapılan zafer âyinlerine, şener Eslo) da dikilen a bu har mına yâ- pılan ve üze idim) PE olan madalyeye, e (Orlof) a (Çeşmenski) ünvanının bahşedilmesine gelince, bütün bunlar, Ganida etili. maharetli pro- pagandasından ibaretti. Çünkü, başına Çarlık tacını giydirmek! istediği bir ser- seriyi kulaklarından çeke çeke yükselt- mek istemiş; Amiral (Elfenston) ile arka- daşlarının kazanmış* olduğu Imuvaffaki- yeti, dilber gözdesine maletmişti.