29 Ekim 1943 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 5

.—— 'Tanzimata gelinceye kadar Türk fikir ve sanat adamına top- lu bir göz atarak işe başlamıya. cak mıydık? Evet, eN MOR başlıyacaktık. mi e gelinceye kadar ei sanat ve siri adamı, dün. ya mikyasile, ruh ve kafasınm bütün mimarisine, sanat ve ide. Mer bütün miyarlarma r, 0, içinde yaşadığı cemiyetle, cemiyet, nasıl bir dünya içi ifa- desine ve bir dünya dışı te sine malikse o da, zaman ve me. kân halinde, bir sanat v dünyasınm bütün eş iptir. Dil, nahvi ve Kayla; ilmi, a ri tformayı ona cemiyeti, Dİ de İs ve İ- adamı da, ferdiyetinin kökleri. ni bu toprağa salan ve istidadı. na göre yemiş veren bir ağaçtır. Ağaç, toprak ve gök; ferd, i i ı o halinde düzene girince HAYAT ve onun sonsuz deveranı doğar, Hiç bir insanlık devri, giden kip yapabilmiş değildir. İmdi, metafizika soyundan bir kıymet hükmüne naşmadan kabul Tanzimata gelinceye kadar Türk sanat ve fikir adamı, bellibaşlı, bir görüş merkezi etrafında se- o netice ve gayelerini eğe ; zamanı mazi, , velemiş; istikbal olarak Hi ahengiyle b sil etmiş; kendi ömrü ve anla- yışı içinde pri hâkim ol- ız bir geni yak n halis emiyeti Dini, mizacı "(Süleyman Çele. bi) de, Derinlik ve olgunluğu (Mev. lâna) da, Mavera hümması (Yunus Em © re) de, Kakramanlık hayali (Battal Gazi) de, Aksilamel pisikolocyası (Kör- oğlu) ada, Nükte ve hiciv Hoca) da, Hak duygu kumaşı (Karaca. oğla) da, Tiisnsiyet cevheri (Nasreddin (Fuzuli) ; | Ea ve estetikası (Baki) de, Kuru mantık ve akıl (Nabi) de Belâgat ve hırçınlığı (Nef'i) de, UÇUNCU MEKTUP Necip Fazıl KISAKÜREK Şive ve zarafeti( Nedim) de, İrfan ve inceliği (Şeyh Galip) e, Usul ve sistemi (Kâtip Çele. MANSURUN SESİ Mevsimi ekiyor toprağa, Sarı bahçelerden gelen kuş; Bir değirmenin ıslak kanatlarinda Zaman kurumuş... Bir alacalık gökyüzünde, Her şeyi, her şeyi unutun! Fakat bir şey göremiyoruz; Dağılmasina rağmen bulutun; Yollar uzanıyor, İçimizden öteye... Bir sırrı çözmeye uğraşıyorduk, Unutuverdik, niye? Su, toprak, hava ayni olduğu halde Çiçekler başka başka açıyor; i Ölüler için saklanan dualar Avuçlarımızdan kaçıyor: Avutamayan ham hayaller üstünde, Durun bir saniye, öylece durun! / Geçiyor nefes gibi havamızdan; Emin ÜLGENER “Z, gi Büyük Doğu, 29 ilkfeşrin (Ekim) 19y3, 5 93 bi) de, Ay a. ölçüsü (Naimâ) da, as ve kalıp bilgisi (Ebussu- ud erym de, ap ve merakı (Evliya Çe. (İbraliim ii da ölçüsü Hakkı) da, Dekor zevki (Yesari) de, Plâstika fikri (Sinan) da, Fonetika ruhu (Dede Efendi) Ve bütün bunların hepsi, baş- ka başka mikyas ve kıratlarda hepsindedir. Kısaca ve kabaca 'anzimata ai kadar SL ve fikir adamı, eği ne göre 1- — Dünya görüşü 2—bBir eşya ve bakış zaviyesi. 3—bBir «Güzel» ve «Doğru» hükmü, 4 — Bir kemal ölçüsü, 5— Bir yarm iştiyakı, 6 —Bir tenkit ve tayin mİ. yarı, . 7 — Bir irfan kuşağı, ka sele Tanzimata gelinceye kadar Türk sanat ve fikir oadamma üstünkörü bir göz atan, onun inandığı, bağlandığı ve . 'hiç bir şeyi benimsemese nu ferdi, içtimai ve fikri Bir. muvazene içinde bulmıya mec. urdur. Tanzimata gelinceye kadar Türk sanat ve fikir adamı, bah. tını ortak ettiği cemiyet devam ettikçe bütün haşmetile yaşadı. ti ana zeminini kaybe- der etmez de bütün heyetile göçtü. Zira o, bir kemal ve vah. det ânınm yemişiydi ve ağaçla toprak ve gök arasındaki düzen ulur bozulmaz, bu unsurlar. dan hiç birinin tereddi ve Istı- rabıma iştirâk etmeden sönver- meğe mahkümdu. Eşi mezarda, Evlerde adam... Adam nerde? Merdivenlerde Destekli, desteksiz adam... Var ve yek dâvası..,