8 Ocak 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6
Fransız matbuatı, Mısır hakkında çok mühim malümat veriyor: ANADOLU Mısırda iki kuvvet çarpışı- yor: İngiltere - İtalya! Italya Libyada tahşidat yapıyor. Mısır, müslü- ma 1 hareketinin merkezi oluyor. İngiltere- Mısır ittifakı, İngilterenin Akdeniz, Kızıldeniz ve Şarki Asya siyasetinde esas unsurdur. Kral Diktatörce kareket ediyormuş! nlerde çok ler arzet- Mısır vekayii son nâzik ve manidar meğ> başlamıştır. üzerinde, bütün dünya matbuatı tevakkuf etmektedir. — Fransız gazeteleri de bu hususta mühim mevzu Malünat vermektedirler. Tempsa göre: “Temps, — gazetesine göre: Mısır mili hareketinden doğ- muş olan ve parlâmentoda ka!'i bir ekseriyeti haiz bulunan Vefd fırkasına dayanan Nahas paşa kıbinesi ie kral ar snda çar- pşma mevcud olduğundan M hâdiseleri oldukça endşe verici bir şekil almak tehdidin- de bulunmaktadırlar. Mısır hâ: Akdenizde ve bar vaz. sir diseler nin şarki Yakın Şarkta beynelmilel kımdan zaten nazik olan yet üzerinde az çok derin tesir- erde bulunmasından korkulabi- lir. Çünkü şimdi Mısır tama- men müstakildir. ve İngiltereye ittitak muahedesile bağlı bulunmaktadır. Mısir, iş- gal etmekte bulunduğu coğrafi dolayısile bu havalide Oynanan nüfuz oyununun başlıca âmil'erndendir. Buralarda İ rekabeti — gittikçe yalnız bir mevki gi iz-İtalyan hissolunmaktadır. Krat ile Vefd arasındaki pren: sip ibtlâfı yeni bir şey değildir. Bu ihtilâf daha Kral Fuadın sağlığında ve Velfdin ilk işgel kuvvetlendir: diği zamanda mevcud idi, Ka- hirede zuhura gelen bütün hâ- sarsıntıların nt bu ihti âf teşkil eder. başta mümkün sahı e mevkiini diselerin ve bütün in bütün gayreti, kralın — imtiyazlarının mertebe az: ması olmak üzere, dahile münhasır olagelmiştir. Nahas - Paşa fırkası — yeni kralın ve müşavirlerinin şiddetli mukavemetine maruz kalmakta- dırlar. Bundan maada Velfdin istinadgâhı mesabesinde olan Üniversite gençliği bu — gün kral ve Vefd taraftarlarından mürekkep olmak üzere ikiye bölünmüş bulunmaktadır. Kral ile Vefd z'mamdarları arasındaki ihtilâf 1923 Teşki âtı esasiye kanununun krala Nazır- ları tayin ve azil hakkını mekte olmasından ileri gelmek: tedir. Vefd, devlet idaresinin yalnız kral tarafından seçilmiş adamlara verilmesine mani ol- mak ve bu süretle parlâmento idaresinin kraln keyfine faik olmasını temin etmek istemek- tedirler. Kral Fuad zamanında bü hu- susta başlamış olan mücadele şimdi yeni kralın, Vefdin en kuvvetli düşmanı olan Ali Ma. ve ver hir paşayı husust müşavir almış olmasından dolayı yeniden baş. göstermiştir. M.sır milliyetçi fir- kasının krala karşı almış bulun. duğu — vaziyet kat'idir. Fakat diğer taraftan kral Faruk dahi “Mavi gömlekliler, — teşk.lâ ının lâğvını taleb etmektedir. Veld ve N bas paşa bu teşkilâta da- yanmaktadır.ar. Ve bu teşki.ât p Mısırda Hecin kuvvetleri ve tanklar dahilde nizam ve asayiş bakı- mından bir tehlike teşkil et- mektedir. Kral, büyük memur: ların tayininin ve meclise sevk- edlmiş kanun projelerinin ev- velâ kendis zed İmesni )s- tamektedir, Kral Faruk kralük imtiyazlarını mubhafaza etmek; parlâmentoya tamamen hâkm bulunan Vefd :se, bazan dema- goöjik tezahürler gösteren poli- tikasını temelleştirmek istemek. tedir. Halbuki dahilde vahim yolsuzluklar zu- huruna sebeb olabilecek tecrü- belere girişilmesi için kâfi bir olgunluk sahibi bulunduğu iddia edilemez. Kral ile Vefd arasın- daki gerginliğin Mısırın geçir: mekte olduğa — kargaşalıkları çoğaltmasından kurtulmaktadır, Bundan başka meclisin fes- ve yeni intihabat yapılması Mısır millet nin, hi tarafeyn arasındaki çarpışmaları, vaziyet'n iyleşmesi ümidini ver- meksizin, ateşlemesi ve her iki tarafın h maye ettiği (üniversite gençliklerini bribirine katması mümkündür. Bu şartlar içinde inkişaf etmekte olan böyle bir buhran karşısında İngilterenin büyük bir a'âka göstermesi ta biidir. Çünkü Misır ile İngiltere #rasında mevcut ittifak ancak Misirin normal şartlar — içinde nkışâfa devam etmesi ve kendi niyetini kendi vasıtalarile te- miae kabiliyettar olduğunu — is- bat edebildiği takdirde kiymet baiz olabilir. Mısır artık tama: mile müstakil bir devlet oldu- gundan bu memlekette teşkilâtı esasiye sahasında zuhur - etmiş bulunan bır ihtilâfa İngilterenin doğrudan doğruya — karışması kabil değildr. Bunun içn İngi- lizlerin Nıl vadilerinde ve Sü veyş kanalı etrafındaki me ilaat- lerni ve mevzilerini mütcessir edecek olan bir vaziyet — karşı: sında fevkalâde dikkatlidirler, Echo de Paris: Sazdan “Echo de Paris, ga zetesine göre; Vefd Mısır mec- lis: mebusanındaki 232 mebusun 184 üncü ve âyındaki 132 azd- dan 94 üncü sinesnde toplan- mıştır, sa derin akislerde bulunması tabidir. İngiltere ile Mısır a sında mevcut ittifak İngilterenin Akdenizde, Kızıldenizde ve Şar: ki Asyadaki kuvvetinin esas un- surlarından baridır. On beş mil- yonluk nüfusiyle Mısır en kuv- v tli Arap devletidir. Bilhassa Türkiyenin bilâleti lâğvetmesin- den ve lâ kleşmesindenberi Mı- sır müslümanlık dünyasında bü- Kahi- rede panarab ve hatta panislâ- mizm cereyanlarının vücut bul- yük bir müfuza maliktir. maları mümkündür. Umumi bir hercümerc içinde İtalyan — imparatorluğunun — iki ucunun Mısırda - birleşebileceği rüyası içinde bulunan İtalya da- hi Mısır ile çok yakından alâ- kadar bulunmaktadır. Harpten sonra Mısırın dahili işlerinin cereyanına hâkim olan üç kuvvet vardır. Bunlar da Veld, saray - ve İagilteredir. İn- giltere ve Vefd İtalyayı müşterek düşman addetmekte ve ona karşı durab İmek gayesile biribirlerile anlaşmış bulunmaktadırlar. Kral Faruk milletinin hakiki hüküm- darı olmayı ümit etmektedir. Bu gün bir tarafta otoriteler, kral taraftarları, “yeşil gömlek- liler, ve Ezhear müslüman üni. versitesi talebeleri bulunmakta- tadır. Milli Mısır ünivarsitesi ta- lebeleri arasında ayrılık mev. cuttur. İtalyanın “yeşil gömlek. liler, € para verdiği zannedil- mektedir. İtalya, propaganda — işlerinde mütehassıs bulunan bir zatı Ka- hireye sefir göndermek istemişse de hü ümet bü Zata agreman | vermemişti! Bu ihtlâf devam edecek olur- evleniyor Kahire, 7 (Radyo ) — Kral Faruk, pazar günü evlenecektir, düğün için büyük hazırlıklar yar pılmağa başlanmıştı. Kralın dinci olduğu ve bu itibarla kraliçenin açık gezme: sine ve balolara iştirak etme- sine müsaade etmiyeceği haber verilmektedir. Berl'n, 7 (Radyo) — Londra- dan haber veriliyor: Nahas Paşanın sukutu, İngiliz siyasal mehafilinde endişe ile karşılanmıştır. Yeni kabinenin koyu dinci olduğunu ve harici siyasette de İtalyaya mitemayil bulunduğunu tahmin eden ve bu noktada ıisrar. gösteren İngilizler, Mısır- daki İngiliz kuvvetlerinin ziya- deleştirilmesi lüzumunu ileri sü- rüyorlar. Pekin hükümeti mü- tehassıs istedi Pekin, 7 (Radyo) — Burada teşekkül müstakil Çin hükümeti, Japonyadan müşavir ve mütehassıs istemiştir. YAT A SAAT CG KDA DGT M GT hükümeti ve kralı itidale sevk etmeğe uğraşmakta ise de vaki gayretlerinden bir netice hasıl olmamaktadır. Republik diyor ki: M:sırın Müslüman hareket'nin merkezi halini almakta olduğunu ve binnetice şimali Afrıkadaki Fransız müstemlekelerini tehdit eylediğini, Nahas paşanın sukutu ile itidalin sukut etmiş sayılabi- leceğ ni, Nahas paşanın müsa- lemetkârane tesviye tarzları ar- yanların mümessili, mükemmel we “amuslu bir adam olduğunu yazan mutedil soldan (“Repub- ligve, 24/12/1937 ) — gazetesine göre, Nahas paşa saray, Ezher Üniversitesi etrafında toplanmış olan Müslümm u'ema ve Avrır paya kafa tutmak - istiyen genç talebeler gibi üç büyük mevcu- diyetin husumetini celbetmiştir. Buhrana sebep olan Kraldır. 17 yaşında olan bu genç Kralın ilk hareketi diktatörce bir hareket olmuştur. Parlâmentoda kabir bir ekseriyete sahip olan bir Başvekil Kralın şahsi iradesiyle mağlüp edilmiş bulunuyor. Mısır hâdiselerinden iki ders almalıyız. Evvelâ; Mısırda eski saray, Sultan ve Vezirler entri- kaları uyanmakta ve bütün bun- lar ezeli şark istibdadına mal sus olan kokuları saçmaktadır- lar. Faşizm gibi modern bir kisve içinde eski ve ezeli şarkı bulmaktayız. İnsan kendin Bay- zit ve saray devrinde sanıyor. Mutedil soldan (“Erne Now velle, - 23/12/1937) gazetesine göre; Mısır dahili vaziyeti nor- mal bir cereyan takip etmekten uzaktır. Bilâkiş dahili vaziyet karışmıştır. Vaziyetin karışma- sını icap eden sebep, yalnız memleketin müdafaa gayesini değil daha bazı gzli gayeler takip eden teşekküllere — istinat eden tahriklerdir. Bir taraftan İtalyanların Habeşistanda ve Libyada yaptıkları tahşidat, di ğer taraftan da Filistin hâdise- leri ve şimali Afrika tahrikleri ve Mssır hâd seleri arasında, az çok bir münasebet bulmamak kabil değildir. Edenin, İtalyanın eden Filistin ve A-apça konuşan mem- leketlerde yaptığı İngiliz aleyh- tarı propaganda hakkında İtal- yanın Londra sefirinin dikkat nazarını Celbetmesi bu hususta kâf bir delildir. “Stempa, ga- zetesinin Mısır kralı lehinde ve Nahas paşa aleyhndeki - neşri- Sir Milae Lampsen | yatı da ayd nlatıcı mahiyettedir. | Kral yarın İunan VE“Ghdî Prens Pavlonun düğünü Bir çok_msm!eket!erdm Atin;&a heyetler gitti, Atina, baştanbaşa donatılıyor Vunan Veliekdi Prens Pavlo ve nişanlısı Prenses Frederika Atina, 7 (Radyo) — Yunan | Padlonun düğünü münasebetile Veliahdı prens Pavlonun düğünü | Atinada toplanan — prenslerin, önümüzdeki pazar günü ola- | ziyaretini husust? telâkki etmekte caktır. Bu gün düğünde bulun- | ve bundan siyasi bir mana çı- mak üzere Avrupadan bir çok | karmamak lâzım geldiğini ileri heyetler gelmiştir. ı sürmektedir! Romanyayı temsil edecek olan | — Atina, 7 (Radyo) — Yunan Grand Voyvod Mihael, Yugos- | veliahdı Pavlonun düğünü mür lavya kral naibi prens Pol ve | nasebetile buraya gelen prensler zevcesi Olga, Dük Dokent, Da- | ve muhtelif devletler heyetleri, nimarka Veliahdı prens Dagor- | sefirleri vasıtasile hediyelerini mark, Prusya ve Eklenburg | vermişlerdir. prensleri de gelmişlerdir. Atina, | — Bu gece, bütün memleketler baştan başa donatılıyor. heyetlerile gelen prensler şere- Paris, 7 (Radyo) — Fransız | fine sarayda mükellef bir ziyafet gazeteleri, Yunan veliahdi prens | verilmiştir. Ihtilâlcilerin, taarruz ge- çecekleri söyleniyor Madrid şehrinin, sivil halktan tahliye edilmesi lâzımgeldiği söylen., ... General Franko bir resmi geçitte Paris, 7 (Radyo) — Havas | üzerinde şiddetli tesirler uyan: Ajansına göre, ihtilâlciler, Te- | dırmıştır. ruelin — cenubunda — ilerlemekte —a Son dakika: devam ediyorlar, Almerya üzerine bir Üç gündenberi devam eden cumhuriyetçiler - tarafından mü: dafaa edilmekte olan Monela kasabası, bu gün ihtilâlciler te- | taarruz hazırlanıyor Cebelüttarık, 7 (Radyo) — Malagada toplanan Alman ve Italyan — küvyetleri, — İspanyanın rafından zaptedilmistir. General Dalinonun kumanda- Almerya şehrine bir taarruz için hazırlanıyorlar, sındaki kuvvetler, bu gün iler lemişler ve yeni mevziler al- mışlardır. Gentral Kepo Delyano, Al- man Ve İtalyan generallerile gö- rüşMek ve taarruz plânını ha- Ceneral Arandanın kuman- dasında üç yüz batarya, iki yüz zırlamak üzere Malagada bek- B!Yor. tank ve 160 tayyare vardır. Dr. Behçet Uz Alınan haberlere göre, ihti- Çocuk hastalıkları lâlciler, bu günlerde taarraza girişeceklerdir. Paris, 7 (Radyo) Madri- din, sivil halktan tahliyesi mu- | mütehassısı Hastalarını 11,30 dan bire ka- dar Beyler sokağında Ahenk matbaası yanında kabul eder. Muayenehane telefonu 3990 Ev telefonu 2261 umumi | — Alâkadarla., — halkın bir 4Y içinde şah rdza tamamen ayf'" miş bulün cağıni - tahmin # yorlar. | — Her aile için birer vesikt ve- rilmek suretile günde ©tiz bin kişinin Madridden uz8klıştırı.- | ması tekarrür etmiş bulinuyor Hükümetin bu tedP-'ler , ha-k
