15 Mayıs 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
Sahife 4 p “e 5 fransız üşleri nu İngiliz ” Aa iPalyan w Akdenizi ve muhtelif devletlerin üslerini gösterir harita İlk ve orta çağlarda olduğu gibi bu- gün de Akdeniz Avrupa milletlerinin hayat ve mukadderatı üzerinde büyük bir rol oynamaktadır. Mutedil iklim şe- zaitine malik olan Akdeniz çevresin- deki memleketler tarihin tesbit ettiği en | eski zamanlardanberi beşeri tekemmülâta ve medeniyetlere sahne olmuş ve üç kıta arasında bulunması dolayısile de askeri ve iktisadi. faaliyetlerin güzergâhı ok muştur. Milâddan 1500 sene evvel Finikelile- | rin Yakın Şark sahillerinden enginlere açılarak bu denizin muhtelif noktaların- da kurdukları ticaret © merkezleri bu de- mizci devletin zevalinden sonra evvelâ Yunanlıların Romalıların eline geçmiştir. Orta çağda ise Akdeniz ttareti kısmen Venedik ve Cenevizlere intikal etmiş ve bu de- virde Türkler de ticaret ve gemicilikte | bu milletlerle rekabet edecek dereceye | yükselmişlerdir. İlk ve orta çağların harp gemileri küz rek ve yelkenle müteharrik küçük tekne- lerden ibaret olduğundan bunlar ancak mevzii nüfuz ve itibar teminine vasıta olabilmişlerdir. Yelkenli gemi tipi büyü- yerek kalyon sinifi meydana çıktıktan sonradır ki Akdenizde hâkimiyet davâsı başlarmış ve bu hâkimiyetin öncüsü İngil- tere olmuştur. Kraliçe Elizabetin saltı- hatı denizlere hâkimiyet mefküresile yepyeni bahri bir siyaset yaratmış ve bu geye ile kuvvetli bir İngiliz donanması doğmuştur. «Denize hâkim olan ticarete ve dolayısile dünyaya hükmeder: dus- turunu vazeden İngiltere Akdenizde bu düsturu tatbik hususunda diğer millet- lere tekaddüm etmiş ve bu uğurda iki buçuk sswr evvel başlıyan mücadeleleri- Re ısrarla devam etmi BD: hüki- miyetini elde etmenin sırtı yalnız donan- ma satvetime bağlı kalmıyacağını ve £6- gid başlarına tesahüb etmedikçe hâki- miyetin tamamlanamıyacağını anlıyan İngiltere Akdenizin Okyanusa açılan kapısını ve merkezi noktasındaki Malta adasım eline geçirdikten sonra Şarka ve bilhassa Hizdistana yol açmak eme- Hile Süveyş kanalını kazarak buraya da yerleşmiştir. İşte bundan sonradır ki Akdeniz dünya siyaset müvazenesinde ük ve ehemmiyetli bir mevki kazan- aşar, Makine devri başladıktan sonra gemi- lerde birdenbire yükselen sürat unsuru denizlerde hâkimiyet tesisi için başlıca âmil olmuş ve uzun menzilli top ve zır- bın da zuhuru hâkimiyetin katileşmesins hizmet etmiştir. Denebilir ki İngilterenin deniz hâkimiyeti davâsında muvaffak olması yalnız isabetli siyaset görüşü ile değil bu materiyal vasıtalarını metin ve müs kemmel yapmak kudret ve kabiliyeti sa- yesinde mümkün olmuştur. Zırhlı gemi İnşa sanayiine bütün dünya milletlerin- den evvel başlamayı bilmesidir ki, İngil- tereye deniz kuvveti elde etmek husu- sunda bariz bir kıdem kazandırmıştır, Bu kıdemi muhafazaya ona her şeyden evvel denizcilik ruhu ve sanat bilgisi rehber olmuştur. Son asırlarda hiç bir ve bilâhare Kartaca ve | l mek bahsinde İngiliz harp gemilerini nümune almış ol Şu halde bir dev- let için denizlerde hi iyet kurmak meselesi, bu hâkimiyet için gerekli siyasi tedbirleri, fenni kudret ve kifeyeti kemal | giltere geçen asrın bidüyetindenbeci her iki vasfı nefsinde cemetmiş bulunmak- tadır, İmparatorluğun merkezi ile dünyanın her tarafına yayılmış dominyon ve müs- | temlekelerinin muvasala yolunu, Akde- | nizden geçirmek suretile ihtiyaç madde- lerini en kısa zamanda en ucuz olarak temin eden İngiltere bu denizdeki tica- retin büyük menfaatlerini zaman zaman elinden kâpmak istiyen O Napoldon'u, | Rus çarlığını, Alman imparatorluğunu | denizlerde ezmiş ve mevcudiyeti için zaruri addetliği deniz yollarını daima anin bir halde bulundurmak için büyük fedakârlıklara katlanmıştır. Umumi harpten sonra Akdenizin İn- giltere için arzettiği ehemmiyet yalnız Hindistan yolu olmasından. değil Irak petrollerinin Hayfaya (o #kıtılmasındiın dolayı hayati bir dereceye çıkmıştı İ Buna mukabil İtalya son zamanlar y İ demizi kendine has bir gayretle tahak- ki altına almayı istihdaf eden geniş bir siyaset takib ederek ortaya atılınca İhgilterenin hakiki düşmanı mevkiine İ geçmiş ve Habeşistan seferine tekad- düm eden günlerdenberi bu iki devlet arasında başlıyan siyasi gün en hâd safhasına girmiş İ > ; İngilterenin idare merkezi ve anava- tanı Akdenizde olmamakla beraber bu havzadaki menfaatinin azameti ona bir İ Akdeniz devleti sıfatırı bahşetmekte dir. İtalya ise Akdenizin göbeğindeki coğrafi durumuna istinaden tam bir Akdeniz devleti (olmak Mare Nostrom (bizim denizimiz) ülkü. sünü taşıyan bayrağını her fırsatta dal fazla havaya kaldırmak ve iüted kamette dalgalandırmak hakkını etmektedir. Korsikayı, Tunusu istemesi, Süveyg kanalı hisselerine * iştirak etnek arzusu Akdenizi tamamen hâkimiyeti ÇEMBERLİTAŞ Sinemasında Bugünden itibâren GABY MORLAY tarafından yaratılmış Uykusuz geceler Esrarlı aşk macerelarile dolu filmini takdim eder. 7 Heyecanlı filmler kahramanı HARRY PİEL'in çevirdiği İki yüzlü adam Aynca: Senenin en güzel ve en eğlen- celi varyele ve müzik filmi MAVİ KU! devlet yoktur ki donanma vücude getir- | mertebesine ulaşmış olmakla kaimdir. İn- haysiyetle | altına almak plânının ilk tezahürleridir. İ Çünkü Mumelini, Akdenizi İngiltere için İ bir geçit ve fakat İtalya için hayat İ memba olarak tavsif etmektedir. İtal. yanın bu emeli şimdilik Almanya ve Rusyanın Akdenize çıkmak meramlarını arkada bırakmış Akdeniz bugün Napoldon devrinin manzarasını İrae etmektedir. Yalnız rol- de Napoldon'un yerine Mussolini kaim ol- muştur. İngiltereyi Akdenizde boğmak istiyen Napoldon nasıl ki donanma ile solâni de bu gayeyi tahakkuk ettirmek öçin yirmi senedenberi İtalyan donanma- sının kuvvetlenmesine çalışmıştır. Umu- mi harpten sonra İngiltere ile arasında başlıyan donanma yarışı son anlarını ge- girmekte ve fakat İtalya depai madığı için İngiliz atletinin ö: yamamaktadır. Maamafih bü çetin ya- nşta totaliter rejimin tahrikâtına ve ha- ris menfaat hislerine kapılarak geride | kalanın bir kavgaya sebebiyet vermesi müsteb'ad görünmemektedir. Hiç süphe yok ki İngiltere için bu kavgada mağlüb olmak ölü; kabul etmekle müsavi ola- sağından her ne bahasına olursa olsun İtalyan hamlelerini mukabil şiddetli hamlelerle reddedecek ve nihayet kılı cani kınından arak düelloyu silâha ve maharete dökecektir. Çünkü mücade- le hayat ve memât safhasına girmiştir. Şimal denizindeki İngiliz - Alinan reka- betinin sonu umumi harbi doğurduğu asır sonra Akde- gizdeki n rekabeti de medeniyet âlemini bir cihan harbine doğru hızla sürüklemektedir. Bu itibarla Akdeniz dünya siyasetinde mihrak nok- tasını teşkil etmekte, imparatorluklar ve rejimlerin zevaline sahne olacağı için bu deniz bugün fevkalâde bir ehemmi- yet almaktadır. Akdenizde hâkimiyet davasını kazanacak taraf terihe yeni bir istikamet verecek ve dünya: sulhunu yer niden küracaktır. Elbette ki bu davayı, donanma varlığına dayanarak denizde kuvvetli olan ve sulhu seven taraf kaza- nacaktır, A.B. Kadıköy Halkevi temsil ve köy gecesi Kadıköy Halkevi Köycülük şubesi Kartal | Kazası dahilinde bir köy gezisi yapmış, Kar- tal kaymakamı ve kaza Parti relsinin işti rak ettiği bü gezide 25 kişiden mürekkep olan Halkevi âzaları Dolayoba, Kurt köyü, Şıhlı köylerini dolaşınışlar ve köy çocukla- andan hasta olanlar doktorlar tarafından muayene edilmiş, tedavi ve ilâçları mecca- men yaptırılmış, yoksul mektep çocuklarına kitap, Kalem, defter, şeker tevzi edilmiş, köy- Jülere kızamık, grip ve diğer hastalıklara alt İmstbu birçok sıhhi broşürler ve resimli Jâvha- lar tevzi edilmiştir. Köylülerin samimi ka- bullerinden mütehassis kalan gezi heyeti gece sekize kadar köylerde kaldıktan son- ra avdet etmiştir. Cumartesi günü Kadıköy Halkevi Temsil gubesi âzası Şileye yaptıkları seyahatte His el şaylia piyesini oynamışlar ve muvaffa- kıyetleri muhitte memnuniyet ve alâka uyandırmıştır. Sinemasında MADAM ve ŞOFÖRÜ Fransızca sözli CONSTANC ye MARLENE DIETRICH'in en çek sevdiği partöneri BU HAKİKİ BİR KAHKAHA TUFANIDIR. Sizi kahkahalarla güldürece Zevkli, gi "eli ve sevimli bir filim iü, Baş rollerde: E.-BENETT BRYAN AHERNE bu işi başaracağına kani olmuş ise Mus- | smail Dümbüllü şerefine 16 Mayıs perşembe akşamı Beyoğlunda Fransız tiyatrosunda misli görülmemiş ve gürülmiyecek alaturka musiki ve sahne Ihtifali Meddah — Karagöz — Ortn oyunu — Bütün tanınmış kemik sanathârların iştirakile (Gevherli hanım sultan) taklidli tari- hi komedi, (20) kişilik muarzam saz küme fasıl feyeti tarafından şehnaz faslı , Biletler tiyatro gişesinde satılmaktadır. Bugün AZAK sinemasında 3 Film birden AŞK ÇOCUKLARI MARY GLORYNİN bu senenin büyük filmi 2 - DEMİR KAPI ARKASI Büyük Sergüzeşt Filmi 3 — Paramunt Dünya haberleri Türkçe İzahatlı Yaz Fiatlerimiz bugünden itibaren Başladı. Hergün Balkon 15 - Parter de her yer 10 kr. "TURAN tiyatrosunda 17 ve 18 Mayıs cuma ve Cumartesi günü akşamı YAVRUMUN GECESİ Pınar Kemâni Nobar Tekyay alk san'atkârı NAŞİT 'Tekmil kadroslie birlikte SEVDA DOLABI Komedi 3 perde Tafsilât el ilânlarında, Telefon: 22127 BİTMEMİŞ SENFONİ Musiki harikasının parlaklığı, SCUBERT musikisinin ahenktarlığı ve MARTHA EGGERTH'in Altın ve billür sesi, bu hafta bütün musiki amatörlerini ve ölmez şaheserler meraklılarını SÜMER SİNEMASINA Koşturuyor. İlâveten: Ekler Jumal ve en son dünya hevadisleri Bugünden itibaren MİLLİ ve ALEMDAR Sinemalarında İstanbulluların çoktanberi hasret çektikleri komikler kralı HAROLD LLOYD (Lui) nin Bu seneki en mükemmel temsili; FIRAVUN'un KIZI Türkçe sözlü komedi: İkinci flim; IKI AŞK ARASINDA FRANCHOT TONE - MAUREEN O'SUNLİVAN - VİRGİNİA BRUCE Bu akşam saat ?l de SARAY Sinemasında Hubay'ın talebesi büyük dehakir viyolonist IAN rl resi genitlini verecektir * FERDİ ven STATZER ki il 150 - 100 - 70 ve 50 kuruştur. Bugün matinelerden itibaren Şehzadebaşı TURAN sinemasında 3 büyük Süper Film birden 1-AŞK ÇOCUKLARI FRANÇOİSE ROZAY ve ANDRE BRULE tarafından Oynanan Ask, İhtiras ve hissi büyük dram 2-1ZCİLER İMDADA 15 devre 30 kısım JACKİE COOPER, Kalpazanlar İle İzciler arasında geçen büyük sergüzeşt ve macera filmi 3 -İSTANBUL Türkiyenin iNCİiSi Türkçe sözlü ve şarkılı müzikli, Saat Ji den itibaren devamlı seanslı matineler. 17 Cuma günü skşamı HAMİYET YÜCESES, sanatkâr NAŞİT ve arkadaşları birlikte büyük müsamere. Askerlik işleri Askerlik şubesinden: İhtiyat eratın yoklamaları $1/5/940 ta- rihinde hitam bulmuş olacağından çube- mlade kayıtlı 311 (A $31 doğumlu Ibtiyat eratdan şimdiye kadar yoklamasını yaptir- mamış olanların baflanın pazartesi, çar- şamba ve cuma günleri sant 9 dan 12 ye kadar müracaat ederek ihtiyat yoklamala- rını behemehal yaptırmaları lüzumu bir kere daha ilân olunur. YENİ NEŞRİYAT Hazreti Fatımatüzzehra Kürsü vâizlerinden Alasonyalı Mehmed Cemal Öğüd tarafından bu nam ile yazı- lan eser intişar etmiştir. gere EREN FERAH icten: 2i3s 1 - Aşkın Göz Yaşları Türkçe sözlü Arapça şarkılı 2 - BRİTİCH © Parameme TÜRKÇE 3-KANLI PUSU İhtiyat eratın yoklaması Beykoz askerlik şubesinden: Mazeretleri dblayısile vaktinde yoklamasıni yaptıra- mayan ihtiyat erattan 311 — 331 dahil Bumluların yoklamasına 15 hazirana kadar devam edilecektir. Yoklamasını yaptıramı- yanlar bu müddet içinde her gün şubeye müracaatla yoklamalarını yaptırabilmeleri Hân olunur.
