29 Ekim 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10

“Yürüyen, yükselen Türkiye (Baş tarafı 1 inci sahifede) Fakat biz, Cümhuriyetin, bu kısa zamanda vücuda getirdiği maddi re- fah, milli servet, medeni ilerleme un- surlarından ziyade, milete temin et- tiği manevi yükselme amillerini ü# tün görüyoruz. Cümlhturiyet idaresi, içinde her türlü kin, nifak, taassub ve.ihtiras tohumları gizli, suni felsefe akidelerinden münezzeh, her ferde, bu vatan topraklarında dilediği gibi düşünmek, istediği tarzda çalışmak, endişesiz ve hür yaşamak hakkını ta- nıyan bir içtimai heyet yarattı, Ken- diliğinden hasıl olan milli birliği, ma- sumlârın âh, zayıfların esareti, kim- sesizlerin (ofelâket ıztirabı üstüne kurmak lüzumunu bir ân ne duydu, ne düşündü... Hakkı, hürriyeti, mü- zavntı, en cömert ellerle her akideye, her ırka, her mezhebe dağıttı. Otori- teyi sevgide, disiplini ideale bağlılıkta aradı. Türkiye Cümhuriyetinin, bu asrın dünya tarihinde en şerefli se- ciyesi, rejiminin bu esaleti kalacaktır. Dünya, kasırgalar ortasında yolu- nu şaşırmış gemiye benziyor. Millet- lerin istiklâli, memleketlerin tama- miyeti, mütereddi ve düzenbaz bir politika pazarında ucuza satılan me- tağ hâline girdi. Yarını endişe İle beklemeyen mliletler pek azdır. En sağlam sanılan binaların temelleri tâ dibinden sarsıldığı bu beynelmilel anababa gününde, Türkiye Devleti dimdik, dipdiri duruyor. Daha fazla- sı var: Tehlike ve kargaşalık arttıkça Türkiyenin kiymet ve itibarı da bü- yüdü. Kuvvetimiz gibi merdliğimiz Jilere destan oldu. Türkiye, taksime uğramış, yok olmuş, hiçe sayılmış bir devlet iken, Cümhuriyetin bu on altıncı yılında sayılı Büyük Devletler Sırasında yer aldı. Harp ateşi ortasın- da sulh, Türkiyenin en tabii mahmi- sidir. O derecede ki bu kıyamet fırtı- nasında, vatanımız bir selâmet kıyısı- dır. Burada herkes rahattır, yarını endişesiz bekliyoruz. Evet, istikbale sarsılmaz bir iti. madla bakıyoruz. Böyle düşünerek sevindiğimiz bu günde, milletin kal- bi, başımızdaki büyük Adama karşı #onsuz sevgi ve muhabbetle dolup taşıyor. İsmet İnönü milit tarihin şan ve şeref sahifesine adını geçir- mek için yeni eserler yaratmaya ihti- yacı kalmamış bir kahraman ve bir Devlet adamıdır, Fakat, kader, Ona Atatürkten sonra Türk vatanını, bu badire ortasında selâmet ve saadete eriştirmek fırsatını nasib etti. Millet kendisine minnettar kalacaktır. Necmeddin Sadak İstanbul, en büyük -bayram'n' kutluyor (Baş tarafı 1 inci sahlfede) Merasim prögrâmı Bu sabah İstanbul Vali ve Beledi- ye Reisi B, Lütfi! Kırdar saat 9,30 dan #ibaren Vilâyette tebrikleri kabul et- meğe başlamıştır. Saat (1030 dan 10,45 # kadar (o şehrimizde: bulunan konsoloslarla ecnebi devlet mümessil. leri Vilâyette tebrikâtta bulunacak. lardır, Vali, saat 11 de yanında İstanbul komutanı ve Cümhuriyet Halk Par- tisi müfettişi olduğu halde büyük resmi geçidin yapılacağı Beyazıt mey- danına gelecektir. Vali, balk grupla- rının önünden * geçerek tebriklerde bulunduktan sonra tribündeki yerini alacaktır, Buradaki merasime İstiklâl marşile başlanacaktır. Geçid resmi- İ ne İştirak eden kıtaat Taksim Cüm- huriyet âbidesine çelenk koyma me- Tasiminde bulunmak üzere Beyazit, Divanyolu, Sullanahmed, — Sirkeci, Köprü, Şişhane yokuşu, Tepebaşı gü. zergâhını takiben Taksime gelecek- lerdir, Öğleden sonra Edirnekapı haricin. deki Şehitlikte de merasim yapılarak aziz şehitlerimizin ruhları taziz edi- lecektir, Bu gece sant onda Taksim. de yeni yapılan Belediye gazinosunda Vali tarafından büyük bir balo veri- lecektir. Gece, muazzam fener alay- ları yapılacaktır, Cümhuriyet bayramı Başvekilin güzel nutkile basladı (Baş (tarafı 1 inci sahifede) Son bir sene içinde, Türk milletinin geçirdiği büyük imtihanları bir kere hatırlaymız. Vakarla, sükünla, tari- hine yakışan bir tavırla dünya millet. lerinin gözü önünde cereyan eden bu imtihanlar kendisinin yeryüzünün me- deni, dinamik milletlerinden biri ol- duğunu bir kere daha isbat etti, Bu imtihanları geçirirken, Türk mil. letinin gösterdiği heyecanlı ve asil bir. lik ve en doğru yolda sükünetle ve va” karla yürümesi, bugün olduğu gibi is- tikbalde de iftiharla arılacak bir va- kıadır. vetli, hakkına güvenen ve birlik için- de yaşıyan, ne harici ve nede dahili bir iztirabı olmayan bahtiyar bir mil- let olduğumuzu düşünerek 16 ncı Cüm. huriyet yıldönümünü neşe ile geçir- menizi temenni ederim. Bizi, bu arzet- tiğim şerait altında bu neşeli güne ulaştıran Milli Şefimiz Reisicümhuru- muz İsmet İnönüne minnet ve şükran- Tarımı arzeder ve Cümhuriyetin 16 n- cı yıldönümü bayramının başladığını ilân ederim. Gençlik and içti Bu nutku, Ulus meydanında top- lanan gençliğin içten tezahüratı ta- kib eylemiştir. Merasime, Ankarada toplanmış olan kiz, erkek bütün iz. ciler ve kalabalık bir halk kütlesi iş- tirak eylemiştir. Önlerinde bir bando muzika olduğu halde saat 13,30 da Ulus meydanına gelen izcilerin Zafer anıtı etrafında mevzi almalarını mü- teakib muzika bütün meydanı dol duran halkın, gençliğin iştirakile İs- tiklâl marşını çalmış ve abideye mü- teaddid çelenkler konmuştur. Genç bir izci tarafından çalınan bir selâm borusu ile Ebedi Şef Atatürke karşı bir dakika ihtiram vakfesinden sonrâ gençlik namına hitabelerde bulunu- larak Türk gençliğinin Cümhuriyet rejimine ve onun en büyük mümessili Milli Şef Oİnönüye karşı sarsılmaz bağlılık ve saygı duyguları ifade oluns| muş, and içilmiştir. İzciler Ulus meydanındaki bu te zahüratı müleakib . ve halkın sevgi gösterileri arasında şehrin ana yolla. Şef Atatürkün Halkevi önünde ve Yenişehirdeki heykellerinin kaideleri konulan yüzlerce çelenk ile örtülmüş- tür. Sıvas - Erzurum I n109 Sıvas - Erzurum V 2025 PARA ve ÇEKLER Kapanış En yukarı 1 Sterlin 54 - 100 Dolar 130.025 — 100 Prank 290615 - 100 Liret 65175 — 100 İsviçre Pr. 29315 — 100 Florin 69405 - 100 Rayşmark — — 100 Belga 21.7875 . 100 Drahmi 0 ği 100 Leva 13815 — 100 Çokoslorak Kr — — 100 Pezeta 131925 — 100 Zloti — -— 100 Pengo. 23.28876 — 100 Ley 0085 — 100 Dinar 2405 — 100 Yen 30.745 — 100 İsveç Pr. 3119 - 100 Ruble — - Çocuk anaları Babaları! «Yavruma ne hediye vereceğim.» diye artık düşünmeyiniz. İşte emniyetle seçebileceğiniz güzel hediyeler Çocuklara Coğrafya kıraatleri Yazan: Faik Sabri Duran 50 kuruş Tarih Öğreniyorum Yazan: Ahmet Refik 30 kuruş Tevzi yeri: AKŞAM matbaası Tel. 20681 Yüzde 20 tenzilât kuponu Bu kuponu kasip sipariş mektubunuz- im gönderimeniz kitap flatierinden . yüzde 20 tenzilâta hak kazanırsınız. Bipariş bedelini o suretle hesap ederek * gönderiniz! Silâh ambaryosunu refi müttefikler İçin muvaffakiyettir (Baştarafı 1 inci sahifede) gemileri için konulan takyldatın gev- şetilmesi hususlarıdır. Bu takyidatın hafifletilmesi suretile Amerikan ge- mileri şimdi Avrupa muntakasına gitmeleri yasak olmakla beraber ce- nubi Atlas ve Pasifik limanlarına gi- debileceklerdir, Âyan meclisindeki ekseriyetin * se- beblerinden biri hükümetin Birleşik Amerikayı harbe sokmak niyetini katiyen beslemediğine mütereddidleri ikna edebilmiş olmasıdır. Bütün Ayan azası harbin haricinde kalmak mselesi üzerinde mutabık bulunmuş- lardır. Ekseriyetin üçte ikisi söyle. dikleri nutuklarda kanun projesi aleyhinde rey verecek olmakla bera- ber Alman davası lehinde hiç bir sem- mati beslemediklerini ve hitlerizm ile onun temsil ettiği her şeyden nefret ettiklerini açıkça anlatmışlardır. Esas maddeler Vaşington 28 (A A.) — Ayan tara- fından kabul edilen bitaraflık kanunu projesinin esas maddeleri şunlardır: 1 — Proje, muhariblere, peşin para ile silâh satılmasına müsaade etmek- tedir, 2 — Proje, Amerika vapurlarile her hangi Larafa silâh naklini menetmek- tedir. 3 — Proje, bazı müstesna haller ha- ricinde muharib znemleketlere, Ameri- ka vapurlarile erzak ve yolcu naklini menetmektedir, ; 4 — Muhariblere gönderilecek mal- zemenin, gönderileceği memleket hü. kümetine aidiyeti tahakkuk etmedik- çe sevkini menetmektedir. Üçüneü maddede zikredilen istisna- lar, bu maddeye de şâmlldir. 5 — Proje, muharib memleketler ta- rafından Birleşik Amerikaya esham Ihracını da yasak etmektedir. Londrada büyük sevinç Londra 28 (A.A.) — Âyan meclisinin kararı bu sabahki gazeteler tarafından Daily Express diyor ki: «Amerika müttefiklere silâh satacak. Roaseveltin bu zaferi, önümüzdeki hafta 300 harp tayyaresinin Amerikadan hareket edeceği demektir. Aynı gazetenin Nevyork muhabiri de şu- nu yazmaktadır; meclisi bu kararı beklenmedik bir süratle ve ezici bir ekseriyetle vermiştir. Bu, Roosevelt İçin dehşetli bir zafer ve Alman- ya Için de ağır bir mağlübiyettir. Ambar- gonun kaldırılmasının önümüzdeki hafta mebusan meclisinde de kabul edilmesi bek- leniyor. Bunun üzerine de Amerikan fab- rikaları kendilerine müttefikler tarafından sipariş edilen 6.000 tayyare ile 1000 denizal- ti takip gemisini yapabileceklerdir. Kan memnuniyet Ottawa 28 (A.A.) — Sllâh ambar- gosunun kaldırılmasına dair olan ka- nün projesinin Amerika Âyanı tarafın. dan kabulü Kanadahlar tarafından memnuniyetle karşılanmıştır. Kana dalılar, Amerika menabiinin impara- torluğa yardım hususunda yakında Kanada menabiine inzimam edeceğini kuvvetle ümid etmekteğirler. Kanada, Amerika tayyareleri mübayaasile bil- hassa alâkadar bulunmakta ve bu mü. bayaanın, Büyük Britanyaya hava kuv- vetlerini arttırmak imkânını verece- ğini düşünmektedir. Ambargonun kaldırılması Belçikada derin bir tesir yaptı Brüksel 28 (A.A.) — Âyan meclisi- nin kararı Belçikada derin bir alâka uyandırmıştır. İlk intiba şudur ki, bu karar muha- samatın bâşındanberi kaydedilen en mühim hadisedir ve Roosevelt için şah- 8i bir müvaffakıyet teşkil eder, Mütte- fikler gerek maddeten gerek mânen takviye edilmiş oluyorlar, Fransız gazeteleri karari memnuniyetle karşılıyor Paris 28 — Petit Parisien diyor ki: Dün Amerika Ayan meciisinin verdiği karar bil- fil ambargonun kaldırılmasını tazammun eder. Bu karardan fillen mübeffikler isti- fade edeceklerdir. Exselslor gazetesi diyor ki: Dünkü karar Amerika efkârında hasıl olan isbat ve büyük bir ekseriyetle Rooseveltin zaferini teyid eyler. Âyanın hattı hareketi mücrimi irae ediyor ve hükmünü veriyor. Esasen Roosevelt de nutkunda şöyle demiş- ti: Bir millelin hatti hareketinde olduğu gibi fikirlerinde de bitaraf olmasını İste- mek imkânsızdır. Aubo razetesi, Amerika Âvenımın b. Alm (Baştarajı 1 nci sahifede) Almanya ile İsviçre ve Hollanda ara- sında telefon muhabereleri pek seyrek bir surette yapılabilmektedir. İsviçre ve Hollandadan telefonla muhabere için Almanyaya yapılmakta olan mü- racâatlar neticesiz kalmaktadır. Bazı güzelelerin askeri mütehassıs» larına göre Alman taarruzu aynı za- manda Fransa, Hollanda ve İsviçreye karşı yapılacaktır. Daily Express gazetesinin askeri mü- tehassısı, Almanyanın İsviçreden zi- yade Hollanda yoolile taatruza geç- mesini daha muhleme) görüyor. Nevs Chronicle gazetesinin askeri mütehassısı da Almanların İngiltereye karşı kütle halinde bir bombardıman yapmağa teşebbüs edeceklerini ve bu maksadia Hollandanın bitaraflığına tecavüz edebileceklerini yazıyor. Daily Miror gazetesi, İngiliz asker- lerinin Garp cephesinde kendilerine tayin edilen yerlerde yerisşerek Al man taarruzunu hazır bulunduklarını kaydediyor. Müttefikin orduları başkumandanlığı bütün ihti- mailleri düşünerek icab eden bütün tedbirleri almıştır. Daily Telegraph gazetesinin Kopen- hag muhabiri, Almanyanın pek gizli bir silâh kullanacağı ve tayyarelerden İngilterenin Şark sahiline paraşütler- le asker indireceği iddialarını gülünç bulmaktadır, farzımuhal olarak âza- mi 300 tayyare ile İngiltereye asker ihracına teşebbüs edilse, bunların pa- raşütlerle karaya indirebilecekleri kuv- vet 4,000 askeri geçemez, Bu kuvvetin derhal imhası İngiliz ordusu için işten bile değildir. Fransiz tayyareleri, Rhe- nanlede Alman hatları üzerinde 90 ki- Tometre derinlikte istikşaf uçuşları yap- mışlardır. İngiliz başkumandanı teftişte | enden 28 — İngiliz başkumandanı İ general Gart Garp cephesinde ilk hat- ta mevzi olan “İngiliz Highbander ta- burunu teftiş etmiştir. Fransız tebliği Paris 28 (A.A.) «28 teşrinievvel sabah tebliği:» Cephenin her tarafın. da gece sakin geçmiştir. Paris 28 (A.A) — 28 teşrinievvel tarihli Fransız akşam tebliği: Cephenin muhtelif noktalarında ke- şif müfrezeleri müsademeleri olmuş. tur, Denizde karakol gemilerimiz batan bir Alman tahtelbahirine mensub de- niz subaylarının cesellerini toplamış» lardır. Cenubi Almanya üzerinde keşif uçuşları Londra 28 (A.A) — İstihbarat Ne- | zareti tebliğ ediyor: f Dün gece, Royal Air Force tayya- releri, cenubi Almanyanın bazı mın- takalarında keşif uçuşları yapmışlar ve hepsi de üslerine avdet etmişler. dir. Alman tebliği Berlin 28 (A.A.) — Yüksek kuman- da heyeti bildiriyor: Garbde Moselle ile Palatina ormanı arasında topçu ateşi son günlerden daha kesif olmuştur. Warndt'ın gar- binde hudud mıntakasında düşmanın | pek büyük olmıyan kuvvetlerle yapltı- ğı mevzii bir taarruz geri püskürtül. müştür. Baltıkta, şimal denizinde ve Atlan- EEE EEE ni birinci derecede mühim bir hadise ola- rak alkışlıyor. ihtilâfın muazzam hedefini ve zaferin | Amillerini gözönünde tutanlar, kıymet bi- lenler ve Amerika müzaheretinin maddi ve manevi ehemmiyetini takdir edenler, yanl bütün Pransitlar mezkür kararı sevinçle karşılar. Bundan böyle Amerika endüstriai- nin sonsuz kaynakları Fransa ve İngiltere tarafından kullanılabilecektir. Populalre gazetesi de şöyle yazıyor: Amerika âyan meclisi ambargoyu kaldır. mıştır. Bu çok mühim bir hadisedir ve şunu itiraf edelim ki bunu biraz da Alman do- nanması kumandanı amiral Raeder ils Mo- lotof'a medyunuz. Her Ikisi de bizim için çalışmışlardır. Romada vi Roma 28 (A A.) — Amerika âyanı. nın ambargo hakkındaki kararı Ro- mada hiç bir sürpriz uyandırmamıştır. Âyanın noktai nazarında hasıl olan inkişaf burada bu neticeyi talimin et- Mriyordu, b anlar, hangi yerden taarruz edecekler ? tikte iktisadi harb muvaffakıyetle de- vam etmektedir. Deniz cüzütamlarımız tarafından teyid edilen haberlere göre 18 den 25 ilkteşrine kadar ceman 109,370 tonluk 22 vapur batırılmıştır. Bu rakamlara ecnebi menbalarından balırıldığı bil dirilen ceman 12,606 tonluk 3 gemiyi de ilâve etmek lâzımdır. Berlin 28 (A.A.) — Neşredilen bir Alman tebliğinde bildirildiğine göre harbin bidayetindenberi 475,000 ton- luk 115 vapur batırılmıştır. Tebliğde şunlar ilâve edilmektedir: «Tahtelbahirlerimizin üçünden ha- ber almamamıştır. Bunların zayi ol duklarına hükmolunabilir.» Bir Alman tayyaresi indirildi Londra 28 (A.A) — Bu sabah, bir Alman tayyaresi, bir İngiliz avcı tay- yaresi tarafından, Cart Daltkaith'de yere inmeğe icbar edilmiştir. Tayyare- de dört kişiden mürekkeb mürettebat bulunmakta olup, bunlardan ikisi ölü biri de yaralı idi. Bu tayfa ve sağ sa- lim bulunan pilot Edinburg'a getiril. mişlerdir, 80 Alman esiri Londra 28 (A.A.) — 80 Alman bah- riyelisi dün bir İngiliz ticaret gemisi tarafından bir İskoç limanına çıkarıl- mış ve İskoçyada bir temerküz kam- pına seykedilmiştir. Denizde bulunan Alman cesedleri Dünkergue 28 (A.A.) — Bir Fransız balıkçı gemisi Dunkergue'e bir Alman zabitinin ve üç Alman bahriyelisinin cesedini getirmiştir. Bunların geçen- lerde batırılan bir Alman tahtelbahi- rine mensup oldukları zannedilmekte- dir. Sahilde iki cesed daha bulunmuş- tur. i Bir Alman tahtelbahiri daha tahrib edildi Paris 28 (A.A.) — Fransız harp gö- milerinin dür büyük bir Alman tah- telbahirini batırdıkları yarı resmi bir menbadan bildirilmektedir. Bir ticaret vapuru daha batırıldı Londra 28 (AA) — «Oltenias İs- mindeki Rumen Sarnıç vapuru bir Alman tahtelbahiri tarafından batı- rılmıştır. Batmadan evvel vapurda bir yangın çıkmıştır. Vapurun 50 kişiden ibaret olan mürettebatının boğuld zannedilmektedir. z Alman tayyareleri bomba atamadılar Londra 28 (A.A.) —Firth of Forth mmtakasında bu sabah hava tehlike- si işareti verilmiştir, Alarm, 30 dakika kadar sürmüştür, İşaret verilmeden ev- vel top sesleri işitilmiş, bulutların ara» sında pek yükseklerden birkaç tayya- re görülmüştür. Tayyareler, hiç bir bomba atmamışlardır, Nazilerin İngiltereyi istilâ plânı neymiş? . Londra 28 (A.A) — Müttefiklerin akıllarına birçok ihtimalleri getiren Nazi zekâsının son buluşu, İngiltere. nin yakında istilâ edileceğine dair ve- rilen haberdir. Söylendiğine göre şi- mal denizinde maynlardan mürekkep iki hat vücude getirilecek ve Alman nakliye gemileri bu hatların arasın- dan emniyetle İngiltereye doğru gide. bileceklerdir. Bir yandan da İstihkâm sınıfının hücum kıtaları paraşütlerle İngiltere. nin üzerine inerek köprüleri, demir- i yollarını, cephane fabrikalarını vesai- reyi tahrib edeceklerdir, Diğer bir rivayete göre Hitler İngfi- tereyi tahrib etmek üzere 3,000 bora- bardıman tayyaresi toplamaktadır Askeri münekkidler, bunların peri masalı olduğunu söylemekte ve şunla- rı ilâve eylemektedirler: «İngiltereye Kârşı yapılacak akın- ların müessir olabilmesi için ileri ha- va üsleri mevcud olması lâzımdır. Ay- cı tayyareleri için İngiltere ile Alman- ya arasındaki mesafe pek uzundur. Avcı tayyarelerinin himayesinde ha- reket etmeyen bombardıman tayyare- leri ise müdafaasız birer silâhtan baş- ka bir şey değildir. Esasen Almanların Hollandayı istilâ edecekleri bu mülâ- hazaya binaen israrla söylenmektedir,