8 Eylül 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

AKŞAMDAN AKŞAMA Harp vaziyetine göre bir iktisad sistemi Dileriz, harp mevziileşsin ve çabuk bir hayırlı netice alınsın... Fakat bu ültranikbinane şerait için- de bile, itiraf etmeli ki, eski nizamı Alem bozulmuştur, Dünya iktisadiya- tanın altı üstüne gelmesi eli kulağın- dadır. İngilizler Almanyaya iktisadi şekilde de ilânı harp etmişler. Bizim ticaretimizin yüzde altmış beşi Alman- ya ile idi; Çekoslovakyanın da ilhakın- dan sonra nisbet daha yükseldi. De- mek yepyeni ve mühim vaziyetler kar- şısında kalacağız. «Kalacağız» değil, kaldık bile... Bir takım mallarımızı sâ- tamıyacağız. Alıştığımız birçok Orta Avrupa mallarını piyasada bulamıya- cağız. Şimdiden bile bulunmuyanlar, az kalanlar, yahut saklananlar olu- yor, Geçen gün bir telgrafla bildiriliyor- du: «Mussolini filânca zatla görüştü. Mumaileyh harp iktisadiyalının mü- tehassısıdır!» deniyordu. Biz Türkle- rin de, bu mefhumla ülfet etmemiz lâ- sımdır, Memleket iktisadiyatını geniş bir zaviyeden harbe göre ayarlamanın yolunu bulmalıyız. Bunun için müte- hassısımız mevcud değilse yaratmalı! Hal ne olursa olsun, gerek devlet, devletçilik bakımından, gerek ferdi noktai nazardan iktisadiyatımızı yeni gidişe uydurmasını başarmalı, il Bir kitapta okumuştum. Türlü türlü istihsal maddelerini mütalâa ediyor: «Bunlar hep Umumi harp esnasın. da inkişaf etti!. diyordu. Tayyareci- Tik, tahtelbahircilik, ya ve wersatz, jih... Cümlesi 1914 1918 arasında dev adımlarile ilerledi, Diyeceksiniz ki: «Harbe lâzım olduk. Tarı için!» Fakat bunların yanısıra, yardımcı bir takım istihsaller, işler vardır, Harpte İüzumludurlar, Başka- ları harbederken keza onlar da elzem- | dirler. İşte, yalnız devletin değil, ferd- lerimizin de zekâsı bunların her biri üzerinde yorulmalı, tabiatçe zengin ve verimli olan memleketimizin şeraitin- den bunları bulup çıkarmalıdır. İş- letmeli, dahili ve harici piyasada sat- malıdır. Meyus, abus, kollar göğüste çapras- lanmış şekilde beklemek haramdır. Bir kapı kapandıysa öbürü açılır, Ken- diliğinden açılmazsa açtırılır. Zihin. ler bununla uğraşmalıdır, Yeni vazi- yete göre, yeni tarzı hareket! Erkeklerin her hangi bir muhata- rada orduya iltihakını da düşünelim, Kadınların iş hayatına atılmaları, keza, geçen Umumi harbin icadların- dandır, Dünya müşkül bir devirde bu- Tunuyor. Yeşıyabilmek hakkını kazan- mak için canla başla, kadınlı erkekli didinmek lâzım, Ailenin aklı başında bir annesi, tahsil görmüş bir kızı ica- bında başlanan işe devam eder, Türk kadınının kabiliyetine her şey tevdi olunabilir. Bu dinamik dünyada dinamik ol- mak gerek! İhtiyaca göre her kalıba girebilen, yaşamak hakkını herkesten ziyade kazanır. (VA - Nü) REP PAPER ic... Bir araba bir çocuğa çar- : parak yaraladı İlyas isminde birinin arabası Alem- dağı civarından geçerken dört yaşla- rında Erol isminde bir çocuğa çarpa- rak yaralanmasına sebeb olmuştur, Polis, İlyası yaklamış, Erolu tedavi Aitına aldırmıştır. — Bazı kimseler bulanık suda balık Bwlamağa alışmışlardır bay Amca ... eslihacılık, kim» i | minde seyyar bir satıcı vagonlar ara- ... Bular Baltık denizinde değil a, Beyhude telâş Erzak fiatında yükseliş durdu Avrupa harbi üzerine bazı kims& lerin lüzumsuz yere telâş ederek fazla erzak tedarikine kalkışması erzak fiatlerinde hafif bir yükselişe sebeb | olmuştur. Yükseliş durmuştur. Bir iki güne kadar fiatlerin tabti hadde ine- ceği ümid ediliyor. Yiyecek satanlar fiatlerilüzumsuz yere arttırmakta ısrar ederlerse Belediye, ekmekte ol- duğu gibi, narh koyacak ve diğer ted- birler alacaktır, Buğday fiati düşmektedir. Flat bir mikdar daha düşerse ekmek fiati de indirilecektir, , İlâç fiatleri son zamanlarda art- mıştır. Şehrimizde kâfi mikdarda stok bulunduğundan fiatlerin artma» sına sebep yoktur. Sihhiye müfettiş- leri bu hususta tedkiklere başlamış» lardır. Diğer tartan eliket koymuyan esnaf hakkında takibat yapılmakta. dır. 36 satıcı adliyeye verilmiştir. Vagonlar arasında dolaşırken ayağı kırıldı Sirkecide Ahmed oğlu Mehmed is- sında dolaşırken sağ ayağı kamyon- lara sıkışmış, bu suretle ayağı kırılmıştır. Yaralı Cerrahpaşa hasta- nesine kaldırılmıştır, . leri Ihraç maddeleri! Yumurta ihracı için hazırlık var Piyasada bazı ihraç maddelerimiz- de kımıldama hareketleri göze çarp- maktadır, Evvelce de yazdığımız gibi bilhassa Yunanistan ve İtalyadan yu- murta hakkında talebler oluyor. İh- râcaf tacirleri, evvelce sırf vasıtasız- lıktan dolayı bu talebleri karşılıy&- mamakta idiler, Halbuki, son günler- de Akdenizde münakalât başladığın- dan ârtık sevkiyata başlamak hazır- lıklarına geçilmiştir. İlk olarak Yu- nanistana, müteakiben İtalyaya kül Myetli mikdarda yumurta ihraç edile- cektir, İhracat tacirleri beyanname. lerini hükümete vermektedirler. Dün, ihraç edilmek üzere külliyetii mikdarda bakla ve nohud satılmıştır. İhracat piyasamızda başka hiç bir satış yapılmamışlır. Vali ve Belediye Reisi Emniyet müdürlüğünde Vali ve Belediye Reisi Dr. Lütfi Kır- dar, dün emniyet müdürlüğüne gide- rek bir müddet meşgul olmuştur. Çocuk bahçesinin duvarı Vali konağı caddesinde operatör B. M. Kemalin apartımanı yanında. ki yeşillik sahasında bir çocuk bah- çesi yapılması kararlaştırılmış ve bah- çe ile caddeyi tefrik etmek üzere 75 sanlimetre yüksekliğinde bir duvar çekilmişti. Fakat duvarın yüksek ve çirkin olduğu görülmüş ve duvar Haklı şikâyetler Cami helâları Belediyenin ve Evkafın elele vererek düzelteceği işlerden bi- ri cami aptesaneleri meselesi- dir, Meselâ Ortaköy gibi bir ye- rin yegâne umumi helâsı cami nin yanındakidir. Bir möjetti. şin orasını tetkik etmesini dile- riz. Duvarına her ay biraz badana sürmek, günde iki üç kere sü- pürtmek pek külfetli bir iş mi. dir? Hiç zannetmiyoruz. Bir kız çocuk bir erkek “çocuğu yaraladı Sebebi kendisile oyun oyna- mak istememesi! Üsküdarda oturan B. İbrahimin beş yaşlarındaki oğlu Yılmazla gene o ci- varda oturan B, Şükrünün kızı on bir yaşlarında Fikret, beraberce oyun oy- narlarken bir aralık Yılmaz, Fikret- ten ayrılarak başka çocuklarla oyna» mağa amış, Fikret de buna kızmış- tır, Fikret, Yılmazla tekrar oyun oy- namak istemiştir. Yılmaz oynamayın- ca Fikret kızmış, bu sırada eline ge. çirdiği bir jilet bıçağile Yılmazın Üze- rine atılarak onu ellerinden yarala- mıştır. Yılmaz kanlar içinde istimdada baş- lamış, İş zabıtaya aksetmiş, nihayet yaralı çocuk btedavi ailına aldırılmış, carih kız hakkında da icap eden kKa- nuni takibata girişlimiştir. Mısır askeri heyeti âzası Eskişehirden geldi Bir müddet evvel şehrimize gelen Mısır askeri heyetinin reisi Hüsnü Ezzeydi paşanın Ankaradan Kahire- ye döndüğünü yazmıştık. Heyetin mütebaki âzası, dün,. Eskişehirden şehrimize gelmişlerdir. Dün Nâzım vapurile 2000 göçmen geldi 2000 göçmen ile eşya ve hayvanla- rmu yüklü olan Nâzım vapuru dün limanımıza gelmiş, İransit olarak Tuzlaya geçmiştir. Kara ve Akdenizden gelen vapurlar Dün Karadenizden Norveç bandı- ralı Lize ve İngiliz bandıralı Tonelin vapurları limanımıza gelmiştir. Ak» denizden de bazı şilepler | gelmiştir. Dün, beklenen İtalyan vapurlarından hiç biri gelmemiştir. Ecnebi vapur mavlunları, dün de yükselmiştir. Dün, vapur navlunları dört mislini bulmuştur. Meselâ harp- ten evvel bir maddenin tonuna 12 lira veriliyorsa bu navlun ücreti dinden itibaren 43 Ilrayı bulmuştur. Ankara ve Babıâli caddeleri- nin inşası bitti Aylardanberi inşaatı devam eden Ankara - Babıâli caddesinde asfalt ve kaldırım döşenmesi dün akşam bit- miştir. Bir ay sonra kaldırımın üstüne bir zift tabakası dökülecektir, kutuplarda bulunsa onlar burada balık avına çıkarlar!... ümidile piyasadan ucuz mal toplıyah, .! ellerindeki malların fiatın: artıran sütü bozuklar varmış... öbek ilk b Wa İSTANBUL HAYATI Dolmabahçe sd Yeni stadyomun plânı hazırlandı Dolmabahçe stadyomu plânını ya- pacak İtalyan mimarı Viyoli Viyotiye yardım etmek üzere İtalyaya giden mimarlardan B. Faz ve B. Şinasi şehrimize gelmişlerdir. Mimarlari- mız, İtalyada yapılan stadyom plânı- nı şehrimize getirmişler ve dün Vali | B. LüVfi Kırdara göstermişlerdir. Stadyomun tafsilât plânına göre ye- ni stadyom sahası yirmi bin kişi isti- Ab edecek büyüklükte olacaktır, Se- yirciler mevkilerinde oturacaklar ve üçüncü mevki bilet alanlar maçları ayakta seyredeceklerdir, Stadyom sa hası, eski İstabliğmire binasının bu- lunduğu sahadan büşka Dolmabahçe gazhanesinden ve buraya bitişik olan arsâlardan bir kısmını ihtiva edecek- tir. Bu saha, on bin metre murabba: | bir yerdir. Burada meliyenin kâğid | amber İle diğer birkaç bina vardır. Yeni stadyom sahası gazhane tanks | larından birinin tam önüne kadar | gelecek ve buraya bir siper inşa edile- cektir. Stadyomda tribünlerle beraber ay- i hal nazarı dikkatimi celbetti, rıca bir de Şeref tri i bulunacak- tır. Şeref İribünü ile saha arasında bir de asansör bulunacaktır. Mimar- lar burada plânın bazı teferrüntunı 10 güne kâdar ikmal edecekler, mi mar Viyoti de şartnameyi hazırlıya» rak o zamana kadar gönderecektir. Bu itibarla istimlâke hemen başlana- caktır. i Görünmez kaza Yukarıdan düşen kalas altın- da kalarak ö öldü Beyoğlunda Ağahamamında yeni | yapılmakta olan Kohen apartımanı- nın üst katından bir kalas düşmüş, üç kalın da balkonlarını yıkarak alt | katta çalışmakta olan duvarcı Moizi ezerek öldürmüştür. Hâdiseye müd- delumumi vaziyed etmiştir. | Tepebaşı bahçesinde yapıla- cak tiyatro Tepebaşı bahçesinde inşa edilecek yeni tiyatro binasının plânı mimar Gotye tarafından yapılmıştı. Dün bu plân Vali B. Dr. Lütfi Kırdar tara- fından tedkik edilmiştir, Yeni tiyat- ro binası, şimdiki kışlık tiyatro dere- cesinde seyirci alacaktır. Ayrıca bir de bar ve Halice nazır yerde gazino binası yapılacaktır. Belediye, bu in- şaata başlamak niyetindedir. Yeni Emniyet müdürü bugün işe başlıyor Emniyet müdürlüğüne tayin edilen Vali muavini B. Muzaffer Akalın'ın ta- yini emrinin postaya verildiği Anka- Yeni müdür bu- başlıyacaktır. B. Muzafferden inhilâl eden Vali mua- vinliğine mülkiye müfettişlerinden B. Rauf vekâleten tayin edilmiştir. Emniyet müdür muavinliğine ta- yin edilen Çankaya kaymakamı B. tir, ... Nitekim bir gün pahalı satmak | &... Anlaşılan, büyük harpte ihtikâr yapanlar şimdi tecrübelerinden isti- fade etmek istiyorlar!... Telâşa lüzum yok!. Bir hafta evvel şarki Avrupada pat- ıyan bir mermi, harp ejderini yirmi yılık uykusundan uyandırdı. Yıllar- danberi sulh perisinin boğuk ninni nüğmeleriyie uyuklayan ölüm zeba- nisi birdenbire kulaklarını tırmala- yan top gürültülerile başını kaldırır kaldırmaz alevden dilini uzattı, kızıl kıvılcımlar savuruyor. Köhme dünya- nın köşesinden, bucağından alevler yükseliyor. Facia karşısında İnsanlık namına hayıflanmamak, telâş etmemek kabil değil, Fakat, âni bir telâşa kapdarak hareketlerimizde hissiyatımıza mağ- lâp olmayıp şuurun, akli selimin açık yollarında o temkinie ilerlemek mecburiyetinde olduğumuzu da unut mamalıyız. Harp başlar başlamaz İstanbulda bazı kimseler arasında da bir telâş başgösterdi. Tanıdığım bazı ahbap ev- lerinde gözüme çarpan lüzumsuz, telâşlı faaliyet hayretimi mucib oldu. Evvelce şeker, kahve, pirinç vesaire gibi günlük yiyecek maddelerini kile ile alan bir çok kimselerin, son gün- lerde evlerine çuvallarla yiyecek yığ- dıklarını görüyorum, Geçen gün, hali vakti yerinde bir baba dostuna uğramıştım. Bütün ey halkının oturuşlarında, hareketlerin- de, konuşmalarındaki değişiklik der- Daya- namadım, sebebini sordum. Evin bayı ezile büzüle mırıldandı: — Şey... Bankada bir kaç kuruşu- muz vardı, ne olur ne olmaz, diye onu aldık ta.. Velâkin şimdi de nereye sakhıyacağımızı düşünüyoruz. Biraz i da ihtiyat yiyecek almak istiyoruz. Bu hali daha bir çok yerlerde gör- düm ve işittim. Mânasız, lüzumsuz, gülünç bir telâş... Evet, umumi harp- te çekilen sıkıntılar unutulamıyacak kadar acıdır. Fakat, şunu da hepimiz biliriz ki, ne bugünkü Türkiye o za- manki Osmanlı imparatorluğunun İ devamıdır, ne de vaziyet umumi harp- teki vaziyettir. Hududlarımızı bekli- yen çelik ordu, onu ve yurdu idare eden kudretli eller, tecrübeli kafalar, dünya ile alâkadar dış vaziyetimiz kadar iç işlerimizi de daha evvelinden düşünmüş, yoluna koymuştur. Bun- dan katiyen emin olalım, Beyhude telâşa lüzum yok. Her ne vaziyette olursa olsun memlekette açlık, yoksulluk tehlikesi mevzuuba» his olamaz. Fırsat düşkünü bazı muh- tekirlerin hortlamalarından da kork- mıyalım- yurdun düzenli idaresi © başların kalkmasına da meydan ver- mez. Lüzumsuz telâşa kapılıp çoluğu çocuğu da korkutmak, münasebetsiz- liğin en büyüğüdür. Cemal Refik amme İki motör çarpıştı Dün Balırhane önünde bağlı bulu. nan (Nimeti Hüda) motörü Ayancık limanına bağlı Şükrü reisin idaresin- deki (Denizaslanı) motörünün sad- mesine uğramıştır. İki motör hasara uğramışsa da insanca zâyliat olmas nuştar. Otomobil çarpması Şoför Kostinin idaresindeki olo- mobil Tophanede Salıpazarı caddesin- den geçmekte iken Ahmed Selim İs- minde birine çarparak ayağını kır. mıştır. Yaralı Beyoğlu hastanesine kaldı- B. A. — Bereket versin, şimdi al- datmak isledikleri insanlar da o zâ- manki ihtikârdan ders almış bulunu- â G