25 Ağustos 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

yardıma hazırlanıyor Dört ayda 1,250,000 kişilik bir ordu kurulacak ve demokrasilere mühimmat verilecek Vaşinlon 24 — Harp vesait ve menabii meclisi, Amerikanın harbe girmesi takdirinde alınacak ted- birleri ve bilhassa müsellâh kuv- vetlerin seferberliği ve bunların za- ruri olan techizatı meselelerini tet- kik etmek üzere bir toplantı yap- mıştır. Seferberilğe ait olan ilk ted- bir, kongreye askeri hizmete müte- allik bir kanün lâyihası tevdi etmek olacaktır. Buna intizaren mili mu- hafız kıtaatı 400,000 ve donanma 130,000 mevcut ile derbal harekete geçmeğe âmede bulunacaktır. Harbiye ve Bahriye Nezaretlerinin 40 gün içinde 300,000 ve 60 gün için de 500,000 gönüllü toplumağa çelış- makta oldukları söylenmektedir. Askeri hizmet hakkındaki bu pro- je, kabul edildiği takdirde ordu, 4 aylık bir müddet zarfında bir milyon iki yüz elli bin kişilik bir kuvvete malik olacaktır. Mevcut kanunlara göre, Amerika Reislcümburu, harp zamanında esas- W harp malzemesinin omecmuunun yüzde doksanını İngiltere ve Fran- saya verebilir, çünkü harp malzeme- sine ambargo konulması Reisicüm- burun emrine bağlıdır. Hatta kongre, fevkalâde içtimaa davet edilmesi takdirinde Reisicüm- bura fevkalâde salâhiyet babşetmek- Mmanya Lehistana karsı bugün harekete geçecek (Baş tarafı İ İnel sahifede) mızı büyük manşetlerle «Leh ordusu bir darbe indirmek üzeredir. Danzige kârşı bir harekete hazırlanıyor» diye Diğer Alman gazeteleri de şu iddia- larda bulunuyor: «Lehistanın hazırlık- ları dündenberi tecavüz! bir şekil al- mıştır. Birkaç saate kadar Danzige karşı bir Leh taarruzü bekleniyor. Âl- man - Rus paklının doğurduğu şaşkın- hktan istifade eden Leh askeri maha- fili, tamamile vaziyete hâkim olmuş- lardır, Leh hükümetini dinlemiyorlar Varşova hükümetinin hiç bir nüfuzu kalmamıştır.» İşle Alman gazetelerinin bu neşri- yatı, Lehistanı mütecaviz ve Alman- yanın başlamak üzere olan hareketini haklı göstermeğe matu! bir manevra- dır. — ma : Tokyoda infial Almanya ideoloji menfaati- ne ihanetle itham ediliyor Tokyo 24 (A.A.) — Revter ajansın- dan: Gazeteler, Sovyet Rusya ile Al manya arasındaki misakın imza edil- mesini büyük bir infial ile tefsir et mektedirler, Gazeteler, Almanyanın kendisinin «ideoloji» sahasındaki müttefikine iha» net etmiş olduğunu yazmaktadırlar. Gazetelerin hiddet ve infiali Berlinin Japonya ile Sovyet Rusya arasında bir ademi tecavüz misakı aktedilmesi mak. sadile tavassutta bulunacağına dair olan rivayet üzerine büsbütün artımış- tır. Hochi Chmbun gazetesi yazıyor: Japonya, büyük infialini, büyük hid. detini süküt etmek suretile izhar etme. lidir. Mevlüdu şerif Eski düyunu 'umumiye hukuk müşaviri, avukat Bay AHMED SEL. ÇUĞUN ruhuna ithaf olunmak üzere ağustosun 27 inci pazar günü öğle namazını müteakip Beyazıt camisin- de mevlüdü şerif kıraat olunacak- tar, Türkiye iş bankasında Müessesemizin on beşinci yıldönü- müne tesadüf eden 26 ağustos Cu- martesi günü bankamızın İstanbul, Galata, Beyoğlu şubeleri ile Kadiköy, Üsküdar ve Beyamt ajanslarinin ka- palı olacağını muhterem müşterileri- ten imtina etse dahi Amerikanın teşkilâtı esasiye kanunu Relsicüm- hura büyük bir salâhiyet vermekte- dir ve onun siyasi işlerde ve mali me- selelerdeki nüfuzu da büyüktür, Amerika gazeteleri demok- rasilere metanet tavsiye ediyorlar | Nevyork 24 (A.A.) — Nevyork Times | yazıyor: «Eğer Alman - Sovyet misa- | kından sonra bir harp patlayacak olur. | | sa her Amerikalının şunu bilmesi lâ- zımdır: «İhtilâf ile olan münasebetle. rimiz gerek maddi ve gerek manevi | bakımdan değişmiştir.» Cepheye da- ! | ha yakın bulunuyoruz, Amerika Üze- | rindeki tazyik artmakla kalmıyacak, İ Amerikanın mesuliyeti de daha ziya- de büyüyecektir.» Nevyork Herald Tribune, Hitler re-, jiminin zamana uymaktan ibaret ölan siyasetine işaret etmekte ve İngiltere | İle Fransanın hâdiselere büyük bir s6- bat ve metanetle intizar etmeleri ve şimdiki siyasellerine sadık kalmaları lâzım olduğunu yazmaktadır. Aksi tak-| dirde dünya anarşi içinde boğulacak- tır. Hitlerin karşısındakilerin teslim * olmaları için baş vurmuş olduğu her | | çarenin akisleri müzakere mevzuu olan ! meselenin hududlarını aşmıştır. Şu halde ne şekilde olursa olsun ye- niden serfüru etmeğe imkân yoktur. i İşitilmemiş tahrik Alman gazeteleri, Polonya- nın iki Alman tayyaresine ateş açmasını böyle tavsif ediyor Berlin 24 — Alman gazete. leri, iki Alman nakliye tayyaresinin Polonya bataryaları tarafından topa tutulmasını büyük harflerle bildir. mekte ve bu hâdiseyi, «İşitilmemiş tahrik» diye tavsif etmektedir. Deutche Allgemeine Zeitung di- yor ki: «Bu tayyarelere atılan mer. miler, birdenbire delirmiş bir aske- rin eseri değil, fakat herhalde Po- lonyalı askeri makamların emri İle atılmış mermilerdir. Bazı hâdiseler vardır ki bilâhare verilecek tarziye- ler onları silemez. Berliner Börsen Zeitung, şöyle di- yor: «Polonyanın tayyare dafi top- larının ve sahil bataryalarının iki Alman nakliye tayyaresine ateş aç- maları, enternasyonal hukukun ve sulhun ihlâlidir, bu, bir harp hare- ketidir, Vakıflar umum müdürü İzmirde İzmir 24 (Telefonla) — Vakıflar umum müdürü B, Fahri Kiper bu gün Ankaradan şehrimize gelmiştir. Fransiz ve Amerikan Filim dün- yasının en parlak yıldızlarının en müstesna eserleri bu sene A LALE'de toplandı. Bugün halka açılan büyük filim sergisini görünüz. İnanacaksınız. TİYATROLAR: EGE TİYATROSU Nureddin Gençdur ve arkadaşları Bu gece Şehremini İnşirah bahçesinde LEBLEBİCİ HORHOR Büyük operet Raşid Rıra Ertuğrul Sadi Tek birlikte Bu ukşam Tepebaşi Bahçesinde Sant 2130da BEŞTE GELEN Vodvh 3 perde KIR BALOSU Göztepe 5 inci ilkokul Yoksul) Çocuk- ları himaye heyeti ağustasun 26 nci cu- martesi günü akşamı Fenerbahçe Belyü gazinosunda sabaha kadar devam etmek üzere bir kır balosu tertip etmiştir. Proğ- ramda Muallâ ve kemani Sadi ve arka- varyeie (Baş tarafı 1 inci sahifede) mek için muazzam bir tesir yapa- bileceğine kaniiz. Her harp, mil- letlere ıztıraplar ve felâketler yığı- yor, İtalyan milletinin dostları ve bunlar arasında bulunan Ameri- ka, Avrupanın ve bilhassa geçmiş İtalyan nesillerinin başardıkları muazzam eserlerin tahribini ıztı- rap ve teessürle göreceklerdir. Muhtelif menşeli milletlerin kay- naşmasile mütecanis bir millet kurmuş olan bizler, bizden daha küçük Avrupa milletleri arasında Huhranlar doğuran muhasamatın ihyasını hayretle görüyorüz. Biz, milletlerin milli istiklâlleri. ni muhafaza etmek hakkını haiz bulundukları kanaatindeyiz. Kuv- vetlilerin zayıflara tahakküm et- meleri lâzım geldiği nazariyesi ân- cak tairhten alınan derslerle sa- bit olduğu veçhile uzun seneler sürecek tecavüze ve mücadelelere sebebiyet verecektir. B. Roosevelt geçeni 14 temmuz- da yaptığı umumi sulir könferan- $ı teklifini hatırlatarak diyor ki: «Eğer hükümeti kreliyeniz, bu- günkü buhranın halli için bir tek- lif yaparsa Amerika milletinin ha- rarteli sempatisini kazanacaktır. Ben, seslerini duyurmak imkâ- manı bulamıyan milyonlarca insan namına söz söylüyor ve bunların boş yere kurban eğilmemelerini talep ediyorum.» Paris şehrinin tahliyesi (Baş tarafı 1 inci sahifede) Birçok kamyonlara, otomobillere ve hususi nakil vasıtalarına vazıyed edilmiştir. Paristen birçok üileler ayrılmaktadır. Maamafih Fransada sükünet ve soğukkanlılık hüküm Paris 24 (AA) — Resmi gazete, Mili Müdafaa için çalışan bütün müesseselere: ciheti askeriyece vazi- yed edilmesi hususunda yarın bir emirname neşredecektir. Paris 24 — iki, üç ve dört numa- râlı askeri vesikaları hâmil ihtiyat sınıflarının silâh altına çağırılması, hususi nakil vasıtalarına ovazıyed edilmesi için verilmiş olan emir Pa- risin sükünetini hiçbir veçbile ihlâl etmemiştir. Fransızlar, sükünetini muhafaza etmekte olan hükümetin arkasında aynile onun gibi sükünet | içindedirler. Paris 24 (A.A.) — Üçüncü ve dör - düncü sınıf efradın silâh altına davet i lardı.» “Almanya İle İngiltere arasında (Baş tarafı 1 inci sahifede) gümrük memurlarının vaziyetini an- | latmış ve şöyle demiştir: «— Bu, cihanşümul ehemmiyeti haiz bir mesele değildi. Müzakereler ilerliyor- du. Fakat Alman matbualtı birdenbire Polonya aleyhinde neşriyatta bulun- mağa, Danzigin bir müzakere mevzu olmıyacağını, bunun hakkında muta- vassıt bir tarzı hal kabul edilmiyece- ğini ve Danzigin kayıtsız, şartsız ola- rak derhal Almanyaya iihakı Jâzım- geldiğini yazmağa başladı. Alman gâ- zeleleri daha da ileri gilti. Danzig me- selesine koridor meselesini bağladı ve Polonyada yaşıyan Almanların zulüm görmekte olduğunu iddia eyledi. Bu id- diaları hiçbir suretle tahkik edemeyiz. Fakat şunu hatırlatalım ki, dâvaları uğrunda Almanlar geçen sene Çekos- lovakyadaki Südetler Almanları hak- kında da ayni iddialarda bulunmuş- Chamberlain, bu Alman iddiaları karşısında Polonya devlet adamları- nın, sözlerinde büyük bir sükünet ve ilida) gösterdiklerini kaydetmiştir. Başvekil, Almanyanın harp hazır- ıklarının tamamlandığını ehemmi yetie söylemiş ve demiştir ki; «— İşte bunun içindir ki hükümet milli müdafaayı temin için icab eden tedbirleri almak Üzere kendisine me- zuniyet verilmesini parlâmentodan ri ca 2asıanının geldiğine kanidir.» Alman - Rus ittifakı Bundan sonra Alman - Rus İttifa- kına temas eden Chamberlain şu be- yanatta bulunmuştur: «— Bu haberin hükümet için kötü bir sürbriz teşkil ettiğini gizlemeğe kalkışmıyacağım. İngiliz - Fransız - Rus konuşmalarının mütekabil oldu- ğunu zannettiğimiz bir itimad esası üzerinde devam ettiği bir anda, gö- rüşmelere nazaran dış siyasetinin bi- zim anladığımız gayelerile telif edil mez bir maksadla Sovyet hükümeti- nin Almanya ile gizlice bir misak mü. keresinde bulunduğunu öğrenmek çok şavanı teessürdür.» Maamafih Chamberlain bu mesele hakkında bugünlük kati bir hüküm vermek istememiştir. Chamberlain, bu münasebetle Po- Jonyaya verilen garanti, İngiliz - Fran-| sız - Rus müzakerelerinin muvaffakı- yetine hiçbir zaman bağlı bulunma» | miş olduğunu kaydederek: «— Bizim gerek Polonya, gerek diğer devletlere olan garantilerimiz aynen baki- dir» demiştir. Bundan sonra, Chamberlain İngi- Wz askeri hazırlıklarının bir tehdit teşkil ettiği hakkındaki iftiralara şiddetle itiraz etmiş ve demiştir Xi; edilmeleri ile ayni zamanda bu sabah seferberlik cüzdanları iki numaralı olan hudud mıntakaları ihtiyat efra- dı da silâh altına çağırılmıştır. Fransada Milli Birlik Kabinesine doğru Paris 24 (A A.) — Nasırlar Meclisi, saat 10,20 de Reisicümhurun riyase- tl altında toplanmıştır. o Müzake- relerin açılmasından evvel B. Daladi. er, Reisicümhur Lebrun ile üç çeyrek saat görüşmüştür. Nazırlar Meclisi içlimamın sonun- da Nazırların bugünlerde yeniden bir takım toplantılar daha yapacakları söylenmekte idi. Bu münasebetle ba- xi siyasi mahefilde beynelmilel vazi- yetin vahâmet okesbetmesi takdirin. de bizzat Başvekilin bütün Fransız. Jan ittihada davet edeceği ve bu itti- hadın ilk ifadesi olmak üzere bir milli birlik kabinesinin > teşekkülü olücağı intiba mevcut idi. Paris 24 (A.A) — Fransiz Başvs. kili Daladier akşam Üzeri general Gamelin ve general Corson ile görüş- müştür, Daladier' Fransanın İngiltere bü. yük elçisini de kabul etmiştir, Paris 24 (A.A.) — Fransa Harici. ya Nazırı Bonnet, İngiltere, Polon ya, Romanya büyük elçilerini kabul etmiştir. Paris 24 (A.A.) — Başvekil Daladier yarın akşam radyoda bir nutuk söyli- yecektir. Nulkun saati henüz tesbit i — Bizim tedbirlerimiz tedafüldir. Bunlar tehdit değildir. Hareketleri. miz Almanyanın meşru menfatlerini katiyen tehdit etmiyor. Biz ancak kendilerini zorbalığa karşı müdafaa eden dostlarım'za yardım etmek İs- tiyoruz. Hitlere yapılan tebligatın maksadı Chamberlain müteakiben, Büyük Britanya elçisinin Hitlere yaptığı tebligatm maksadı her türlü anlaş- mazlık tehlikesini bertaraf etmek üzere İngiliz hükümetinin vaziyeti. ni bir kere daha teyid etmek, Berlin ile Varşova arasında doğrudan doğ- ruya müzakerelere imkân vermek için tahrikât mütarekesi akdini tek- Uf eylemek ve bir silâhlı ihtilâf ha- iinde İngilterenin bütün kuvvet ve kudreti ile müdafaa ödeceğini ehem- miyetle kaydetmek olduğunu hatır. latmış ve sözlerine şöyle devam et miştir; — Almanya ile İngiltere arasında harp bir felâket olacaktır. Bunu aklı- ma koyaraktır ki, bizce Polonya ile Almanya arasında harbsiz halledile- miyecek hiç bir mesele bulunmadığı- nı Hitlere bildirdim. Hitlerin cevabı, Şarki Avrupanın bir Alman mıntakası olduğu ve bu mıntakada bareket serbesliğine sahip bulunması lâzım geldiği hakkındaki Alman tezinin bir nevi tekrarından başka bir şey değildir. Bu tez, İngi- liz vaziyetinin hatalı olarak tefsirini tazammun eder. Zira, Şarki Avrupa- harp bir felâket olacaktır,, da, bizzat kendimiz için mevzi aram yoruz, Chamberlain, derin bir heyecan içinde sözlerine şöyle devâm etmiştir — Eğer sulh yolunu bulmak he susundaki bütün gayretlerimiz akim kalır ve bütün beşeriyete ıtarablar ve sefaletler yükleteck olan ve hiç kimsenin de ne vakit nihayet bulaca- ğını kestiremiyeceği bir savaşa giriş- miye mecbur olursak, yabancı bir memlekette uzak bir şehrin siyasi istikbali uğrunda değil, ortadan kalk ması bütün dünya millsilerinin sulh ve emniyetin imkânlarının da orta- dan kalkması demek olan prensip- lerin muhafazası için çarpışacağı. Fedâket henüz patlamamıştır. Akıl ve Şuurun galebe çalabileceğini hâlâ Gmid edebiliriz. Sulh veya harp bi- zim elimizde değildir. Mesuliyet ken- dilerine terettüp edenler, mukaddes ratım ellerinde tuttukları yüz mik yonlarca insanı düşünecekleri ümi- dindeyim. Bize gelince, arkamızda müttehid bir memleket var. Chamberlain'in sözleri bir alkış tufanile karşılanmıştır. Lord Halifax'ın beyanatı Londra 24 (A.A.) — İngiltere Ha- riciye Nazırı Lord Halifax, radyoda bu akşam söylediği nutukta Polon- yaya karşı girişilen. taahhütler! ve Sovyetler Birliği ile yapılan müzake- releri anlatmış, Polonya hakkındaki taahhütlerin Sovyet müzakerelerin- den tamamile ayrı olarak yapılmış olduğunu tasrih etmiştir, Lord Hallfax, İngilterenin bir harp ihtimaline binaen bütün dünya önünde ve Hitlere gönderdiği mesaj: da vaziyetini açıkça izah etmek is- tediğini kaydetmiş ve demiştir ki: Eğer Alman siyaseti itimadın te- essüsünü istihdaf ediyorsa ve eğer Alman siyaseti iktilâfların müzakere yolu ile hallini İstiyorsa, İngütere Almanya ile teşriki mesalye ve önün müşkülâtını halletmeye yardıma ba zırdır. Lord Halifax, İngilterenin müts- madiyen zorbalıkla Avrupa haritası- nı değiştirmek teşebbüslerine karşı durmak mecburiyetini duyduğunu söylemiştir, Lord Halifax, sözlerini bitirir akıl ve şuurun hâlâ galebe çalabilece- gi ve gerek Belçika kralı, gerek Papa ve Amerika Reisicümhuru Roosevelt tarafından yapılan müracaatların, insanların kalbinde bir makes bula» cağı ümidini İzhar etmiştir. Fevkalâde salâhiyet kanunu kabul edildi Londra 24 (A.A.) — Avam Kama- Tasi fevkalâde salâhiyetler kanunu nu işari reyle kabul etmiştir. Londra 24 (A.A.) — Avam Kama- rasınca üçüncü kıraati de yapıla- rak kabul edilen fevkalâde salâhi- yetler kanununu Lordlar Kamaraa da üçüncü kiraatini yaparak işari reyle kabul etmiştir. Kralın hemen tasdikine Iktiran eden mezkür kanun derhal meriyete girmiştir, Parlâmentonun tatili Londra 24 (A.A.) — Başvekil Chi berlain parlâmento mesaisinin 3i ağustosa kadar tatilini teklif etmiş vel Avam kamarası bunu kabul eylemiş- tir. Chamberlain bu teklifi yaparken de. miştir ki: «Kuvvetle muhtemeldir ki, mezkür tarihten daha evvel âni bir di parlâmentoyu çağıracağım. Bina aleyh, bu davete hemen icabet sureti: le hazır bulunacağınızı ümid ederim.»| Nutku Roma nasıl karşılıyor Roma 24 (A.A) —D.N.B. Roma siyasi mahafilinde, Chamberla'n'in nutku bir müzakere arzusunu izhar edivor suretinde karşlanmıştır. Roosi velt'in teşebbüsü de bunu isbatet- mektedir, Roma mahafilinin kanaatine göre, genç milletlerin hayat haklan bir kerre daha müzakerelerle boğu'mak isteniliyor. Binae: 1 bu teşsebüs de muhak- kak bir akamele mahkümdur, denik mektedir,