12 Ağustos 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Iktisad Vekilinin beyanatı Sümerbankla Etibanka verilecek yeni şekil İki banka birleştirilerek Endüstri ve Maden Finansman ve Kredi bankası haline konacak, Devlet sanayi ve maden işletmeleri muayyen gruplar halinde birleştirilerek müstakil Devlet müesseseleri vücude getirilecektir Şeker sanayiinin devletleştirilmesi meselesi, Çatalağzında kurulacak elektrik santralı Ankara 11 (Telefonla) — Etibank ve Sümerbankın lâğvedileceği ve Dev- let işletmelerinin İktisad Vekâletinde kurulacak umum müdürlüğe bağla- nacağı şeklinde bazı neşriyat yapıl mıştı. Pek ziyade ehemmiyeti olan ve dahil ve hariçte büyük akisler yâ- pacak mahiyette bulunan bu mevzu Üzerine kendisinden malümat rica edilen İktisad Vekilimiz B. Hüsnü Çakır gazetecilere aşağıdaki beyanat- ta bulunmuştur: — Filhakika son günlerde matbuat- ta Sümerbank ve Etibankın vaziyeti- le Devlet sanayi ve maden işletmele- rine verilecek şekiller hakkında ha- kikate uymuıyan haberler intişar et- mektedir, Binaenaleyh hem fena te. sirleri davet eden bu haberleri tas- hih, hem de memleketimizde sanayi kredisile Devlet işletmeleri üzerinde yapılan tetkikler hakkında halkımı- xi tenvir etmek için bazı izahlarda bulunmak faydalı sayılmıştır. Vakıa son zamanda gerek Sümer. bank ve Etibankın gerek bunlara bağlı işletmelerin müstakbel şekilleri ve çalışma tarzları hakkında Vekâle- timizce bazı etütler (yapılmaktadır. Bu etütler ve araştırmalar Cümhu- riyet Halk Partisinin son tebliğinde Made edilen esaslara uygun olarak başlamıştır. Bu esaslara göre Sümer- bank ve Etibankın bankacılık fonksi- yonlanle fabrika ve müden tesis ve işletme işlerinin bir birinden ayrık | ması icab etmektedir. Bu suretle hu- susi sanayie de şamil olmak üzere Devletin endüstri ve maden finans. man ve kredi işlerine müstakil bir teşekkül elinde toplanarak işletme- cilikten tamamen ayrı bir mahiyet verilmesi, işletmelerinin de muayyen gruplar halinde birleştirilerek keza müstakil birer hüviyet sahibi kılınması düşü- nülmektedir. Filhakika diğer ileri memleketler- de görülen ve hâkim olan şekil de budur. Bu bakımdan Partimizin son kararı memleketimizin iktisadi inki- gafının bir icabını ve bu sahada ka- tedilmesi lâzım gelen bir tekâmül merhalesini ifade etmektedir. Vaziyetin bu şekli memleketimize Devlet sanayi kredisile sanayi ve ma- den işletmeciliğinin Cümhuriyet yıl. larındaki inkişaf seyri takip edilin. ce daha iyi anlaşılır. Çünkü malüm- dur ki Türkiyede Devlet sanayi kre- disi ve buna bağlı sanayi ve maden işletmeciliği 1925 de teşekkül eden Sanayi ve Maadin bankası ile başla- miştir. Gerek bu banka ve gerek is- tihlâf eden Sümerbank diğer bilcüm- Je banka muamelâtile beraber bilhas- sa sanayi finansman ve kredi işlerile uğraşmak ve bu meyanda Sanayi Maadin- işletmelerile de meşgul ol- mak üzere kurulmuştu. O zaman Detlet işletmelerinin azlığı ve iptidal- Jiği hem bankacılık işlerinin hem de Sanayi ve Maadin işletmelerinin tek müessesede toplanmasına imkân ve- Tecek mahiyette görülmüştü. Ancak Devletin bu sahadaki faa- Jiyetinin artması Sanayi ve Maadin işlerinin bankada temerküzüne mey- dan vermediğinden Maadin İşletme- leri ve buna uid kredi ve finansman muamelelerinin ayrı bir teşekküle verilmesi zârureti hasıl olmuş ve Eti- bank bu ihtiyaçtan doğmuştur. Hâ- Jen Devlet Sanayi ve Maadin İşletme. Jerile ve Devl/ Sanayi ve Maadin kre- disi işleri bu iki bankanın elinde top- © Janmış ve bankacılık fonksiyonlarile sanayli ve maden İşletmelerini kur- © mak ve işletmek fonksiyonları keza ği hm ek, Devlet sanayi ve maden | | kimize esas olan fikir Sümerbank ve bu iki bankanın elinde birleşmiş bu- | Tunuyor, Bugünkü şeklin mahzurları Ancak âradan göçen müddet zar- fında sanayi tesislerinin ilerlemesi ve maaden işletme fasliyetinin geniş- lemesi, bu işlerin idare ve işletmesin- de yeni ve müstakli teşekküllere vü- cut vermek zaruretini ortaya çıkar. mıştır. Meselâ Sümerbankta toplanan sanayi zümreleri arasında Karabük Demir ve Çelik fabrikaları sermaye | sinin büyüklüğü ve iş hacminin ge nişliği itibarile başlı başına muaz- zam bir iktisadi teşebbüs halini almış bulunmaktadır. Bu teşebbüs bugün- | den müstakil bir işletme idaresine muhtaç ve müstahak bir vaziyette bulunmakta, keza Sümerbankta top- lanan Textil fabrikaları için de aynı mülâhaza ve ihtiyaç kendisini hisset. tirmektedir. Etibankta toplanan maden grup- ları arasında Ereğli kömür havzası- nın istismarı yalnız başına bir idare. yi işba edecek kadar mühim ve haya- ti bir mevzudur. Binaenaleyh yapıl- makta olan etüdler, kendisini bisset- tirmeğe başlıyan ihtiyaçlara cevap vermeğe ve Devletin iktisadi faaliyet- leri sahasında varılması icab eden ye- ni bir tekâmül merhalesinin esasları- nı tesbit eylemeğe matuftur. Bununla yapılmak istenilen husus, izah etliğim gibi, Devlet elindeki ik- tisadi teşebbüsleri, teşebbüsün vüsa- tına göre kifayetli ve işin mahiyeti- ne ve İcabına uygun bir şekilde teş kilâtlandırmak ve bütün bu teşebbüs. ler için lâZım olan kredi ve finansman muamelelerini de tek bir diğer teşek- külde toplamaktan ibarettir. Söyle meğe hacet yoklur ki mesele henüz tetkik safhasındadır. Bunların kati bir şekil alması ve fihiyata intikal et. mesi için tetkiklerin bitmesi ve ha. zırlanacak kanun (projesinin Büyük Millet Meçlisince kabul edilmesi lâ- zumdır. Müstakbel şekil Hülâsa anlaşılıyor ki şimdi tetki- Etibankı. bankacılık fonksiyonları itibarile birleştirerek aynı zamanda hususi sanayi ve maden işlerine de kredi temin eden tek bir «Endüstri ve Maden Finansman ve Kredi banka. sis na vücud vermek ve diğer taraf- tan da Devlet Sanayi ve Maden İşlet. melerini munyyen gruplar halinde birleştirerek müstakil Devlet mües. seseleri vücude getirmektir. Bu suretle kredi ve finansman iğ- leri çok büyük sermayeli bir tek ban. | kanım (meselâ Sümerbank) elinde toplanmakta, işletmeler ise İktisad Vekâletinin teftiş, nezaret ve müra- kabesi altında ve keza 3460 No.lı mürakabe kanununa tabi olarak Dey- let Ağır Endüstri Müessesesi, Devlet Dokuma Endüstrisi Müessesesi, Dev- let Kimya Endüstrisi Müessesesi gibi ve her biri büyük sermayeli müstakil müesseseler halinde teşkilâtlandınıı. maktadır. Yeni şeklin faydası Ahnan bu tedbiri ynilli iktisadı inkişafımızın yeni bir terakki hamle. si olarak kaydetmek icab eder, Bu suretle memleketimizden Sanayi ve Maden işleri sahasında yeni bir kre. di kontrolü cihazı teessis etmekte, hepsi de Devlet malı ve binaenaleyh hepsi de Devletçilik prensibimizin ranlı birer ifadesi olân Devlet tesis. leri milli iktisadiyat sahasında müs. takil ve bizatihi müteşebbis yeni kuy. vetler olarak yer almaktadır. alllile -- - vet | karar yoktur. Mevzularının icab ettirdiği sup- leslere malik ve binaenaleyh iktisadi dinamizmi daha üstün olarak çalı- şacak bü müesseselere İleride yeni Devlet programlarının kurulmasını emredeceği yeni müesseseler ve ana sanayi grupları tabiatile kolayca iti. hak edebileceklerdir. Diğer taraftan Devletin tamamile kendi mevzuu haricinde bırakacağı Sanayi ve Maden şubelerine hususi sermayelerin daha iyi akışının teşvik ve temini ve hususi sanayie yeni ku- rulacak Sanayi ve Finansman Kredi Bankası kanalından kredi yardımları yapılmak imkânları da tetkik olun- maktadır. Kuracağımız müesseselerin Vekâlet merkezinde bir veya bir kaç umum müdürlüğe bağlanmak suretile ikti. sadi olmaktan ziyadejidari bir teşkilât hâlinde vücüde getirileceğ! haberleri ise hiç bir suretle varit değildir. Şeker sanayiinin devletleştirilmesi B. Hüsnü Çakir şeker sanayiinin Devletleştirilmesi hakkında hükümet- çe alınan prensip kararının ne zaman tatbik mevkiine konulacağı hakkında» ki suale şu cevabı vermiştir: | — Bu hususta henüz verilmiş bir Yalnız bu mevzu üze rinde almacak tedbirleri tesbit etmek üzere tedkiklerimize devam ediyoruz, Büyük elektrik santralı İktisad Vekilimiz Çatalağtında ku- rulacak büyük elektrik santralı hak- kında da: — Çatalağzında Havzanın elektrik ihtiyacını temin için kurulacak büyük elektrik santralının projeleri yapılmış- tar. Bu santralı inşaya talib olan şir- ketlerin tekliflerini bekliyoruz. Tek- lifler bu ay nihayetine kâdar Vekâle- timize verilecektir.» dedi. B. Hüsnü Çakır, M. T. A nın vaz. | yetinde bir tebeddül olup olmıyacağı İ hakkındaki suale de: | M. T. A bünyesi itibârile büsbü. tün ayrı bir teşekküldür. Bugünkü | şeklini muhafaza edecektir.» cevabını vermiştir. Mısır istikraz yapmıyor Kahire 11 (A.A.) — İngilterenin Mi- sra beş milyon lira ikraz etmek iste. mediğine dâir bir haber neşredilmiş- ti. Mısır Maliye Nazırı Ahmed Mahir paşa bu haberi tekzip ederek Mısırın Londradan istikraz akdetmek üzere | hiç bir teşebbüste bulunmadığını be. yan etmiştir. | a aa TEŞEKKÜR Sevgili oğlumuz Galatasaray lise- | sinden Habilin feci ziyaı münasebe- tile gerek cenazesine İştirak eden, gerek telgraf ve mektupları ve lütuf. kâr ziyaretlerile kederimizi paylaşan dostlarımıza ayrı ayrı teşekküre te- essürümüz mâni olduğundan gazete- nizin tüvassutunu rica ederiz. Bengisu ailesi Bu hafta LÂLE'de 1- ALTIN ARAYAN KIZLAR 1939 DICK POWELL ve JOAN BLONDELL 2- CEHENNEM YOLU PAT O'BRIEN ve ANN SHERIDAN 3 — Yeni Metro Jurnal ve Hatayın Mükümetimize teslimi merasimi İntibaları, Bugün saat 1 ve 2,30 da tenzilâlı matineler Ta 12 Ağustos 1939 Mahkemeleriii daha süratle işlemeleri için tedbirler alınıyor Adliye Vekili B. Fethi Okyar beyanatta bulundu Hâkimler kanununda hâkimler lehine bazı değişiklikler yapılacak Bir kaç gündenberi şehrimizde bulunan Adliye Vekili B. Fethi Ok- yâr dün adliyeye gelerek muhtelif adliye işleri etrafında müddetumumi B. Hikmet Onatla görüşmüştür. B. Fethi Okyar, mahkemeleri sür'atle işlemesinin temini hususun- da alınan tedbirler etrafında bir m hartirimize şu beyanatta bulunmuş tur: Mahkeme işlerinin daha süratle intaç edilebilir için alınması lâ am gtlen tedbirler etrafında şimdi- ye kadar yaptığımız tetkikat hitam bulmuştur. Bu tetkikler | daha | yeticesin- | de mahkemeleri daha çabuk işler bir | hale koymak ve Türk halkının Türk adliyesinden beklediği hizmetleri, ya- ni adaletin çabuk ve kat'i surette tev- zil işini temin etmek için bazı karar- lar almak üzereyiz. Bu kararları şimdi talsilâtile size bildirmekte ma- zurum. Şunu söyliyebilirim ki, bu tedbirler sayesinde her halde değer- li, vâkur, kanaate merbut, müstakil Türk hâkimlerinin, bilhassa İstanbul gibi adliye işlerinin çok teraküm et- tiği bir yerde Cümhuriyet adına da- ha çabuk adalet tevzi edeceklerine eminim. Mahkemelerimizde meşru veya gâyri rneşru sebeplerle pek çok işler talik edilmektedir. Bunun, mahke- me kararlarını senelerce uzattığı ma lümdur. Herkes bundan şikâyetçi di Bu talik illetini de tedavi et- mek ve bumu ancak kanuni şebeple- re inhisar ettirmek emelimdir. Her halde Türk adliyesinin şere- fini daha yükseklere çıkarmak için elden gelen güyreti geriye bırakmiyar cağımıza emin olabilirsiniz. Yeni hâkimler kanununda hâkim- Jerimizin lehine mümkün olan deği- şiklikleri yapacağız. . Uzun tetkikler neticesinde yapılacak olan bu d şikliklerle hâkimlerimizin azami isti- fadeleri temin edilecektir.» B. Fethi Okyar, önümüzdeki haf- ta İmralı adasına giderek oradaki hapishaneyi. ve mahkümların vazi- yetini tetkik edecektir. Bir kadın çocuğunu yas- tıkla boğarak öldürmüş! Polise yapılan ihbar üzerine Şöhret isminde bir kadın yakalandı Müddelumumilik ve zabıta, gâyri meşru çocuğunu boğarak öldürm ten maznun Şöhret adında bir dın hakkında tahkikat yapmaktadır. Vak'ayı Refik adında bir adam ihbar etmişlir. Refiğin iddiasına nazaran; Beyoğlunda oturan Şöhret, gayri meşru bir erkek çocuğu doğurmuş- tur. Kadm, çocuğu Darülâcezeye vermek istemiş, muvalfak olâmamış, yavrucağı başından atmak için yap- tığı teşebbüsler boşa çıkmıştır. cuk da bir bucuk aylık olmuştur. Yine Refiğin iddiâsına göre, Şöh- ret, çocuğunu öldürmeğe karar ver- miş ve Keriman adında bir arkada şile elbirliği yaparak evde yavruca- ğın ağama bir yastık kapamak su- retile boğarak çocuğu öldürmüştür. İş bu suretle bitirildikten sonra cinayet eserinin ortadan kaldırılı sına sira gelmiş, Şöhret, bunun için de eskiden tanışlığı Refiğe baş vu- rarak; — Bu çocuğun ölüsünü ka- ririm. Val'ayı da kimse duymasın, demiştir. z Refik, bu teklifi kabul eder gibi görünerek biraz sonra gelip çocuğun ölüsünü alacağını söylemiş ve doğ- rTuca Beyoğlu polis karakoluna koşup vak'ayı anlatmıştır. Polis memurları derhal Şöhretin evine gitmişler, kendisini orada bu- Yalova Kızılay şubesi balosu kaplıcaların büyük otelinde Yalova Kımiay şubesi menfaatine 19 ağustos 939 cumartesi günü ge cesi akşamdan sabaha kadar devam etmek üzere ve Otel Termalin takvi- ye edilmiş meşhur cazının" İştirakile kaplıcaların Büyük otelinin geniş salonlarında bir balo tertip edilmiş tir. Elbise mecburiyeti yoktur. Biletelr Yalova Kızılay şubesinde Çe- | götürüp | bir yere gömersen sana elli lira ve | | | bir çift iki Jiraya satılmaktadır. Ya- | lovadan kaplıcalara gidip gelme oto- büs #lati (20) kuruşa temin edilmiştir. Baloda yenilecek ve içilecek flatle- rinde âzami tenzilât yaptırılmıştır. Meselâ (kahve 15 kuruştur) İsta buldan Yalovaya vapur saat 9.15, 13,30, 18 ve Yalovadan İstanbula 6,30, 17,30, 18,30 dur. Her türlü istirahat temin edilmiş- tir. Baloda bir çok sürprizler vardır. | maras İamamışlardır.. 'Tahkikat neti, de Şöhretin Karagüm te larından birinin evine gittiğ bu evde bülup yakalamışlar, boğuk Şılmıştır. Zabıta memurları Şöhreti duğu iddia edilen çocuğun cesedi de alınarak adliyeye teslim (edilmiştir, Cescd, adliye doktoru B. Enver Ka- ran tarafından muayene edilmiş ve görülen lüzüm üzerine otopsi yapıl mak üzere morga kaldırılmıştır. Şöhret, adliyede verdiği ifadede çocuğunu boğmadığını, kendisi iyi bakamadığı İçin çocuğun bakımsız Yıktan ve sütsüz kalmak neti günü Iddia etmiştir. in bazı noktaları hoksan iğünden bunların tamamlan- ması için Şöhret, evrakile birlikte polise iade edilmiştir. TİYATROLAR: EĞE TİYATKOSU Nureddin Gençdur we arkadaşları Bu gece. Beylerbeyi İskele tiyatrosunda DÖRTÇİHAK b CEMAL SAHİR Bn gece Defterdar İskele tiyatrosunda MEÇHUL SERSERİ opereti . » RAŞİD RIZA, ERTUĞRUL SADİ TEK Bu göce Tepebaşı Bahçesinde SAÇLARINDAN UTAN Vodvil 4 perde ÇOK EĞLENCELİ BİR GECE Bu akşam Taksimde «Mete» eaddesindi «dö» Nolli İzzet bahçesinde C.HP. Tai semt ocağınca, İstanbulun en meşhur turka ve alafranga artistlerinin iştirakile çok eğlenceli bir müsamere tertip edilmiş- tir. Bu müsamerenin alaturka kısmına ba- yan «Safiye, bayan Semira Muhammedi le okuyucu Muhiddin ve Anadolu mili oyun larile meşhur Çalıkuşu Lütfiye gibi iyi t hunmış artistler ile İzzet ve «Belvüs bah- çelerinin tekmil artistleri hep bir arada bü- yük bir küme sazı halinde iştirak edecek- leri gibi, alafranga kısmma da Florya barının meşhur dansözü Pilortda, Halk Bah- n düetto ve #riyöleri ül , akları; Küçük Çiftlik Parkının yeni gelen baletleri ile İki sanatkâr komiği Vantrolog Pangilinin b az numaralı Iönun diğer barlarınm en ile Havayen kitar orkes ayestro Kapaçiti'nin İdaresindek! « bahçesinin caz takımı iştirik ede ir Alaturka sat faslile, saat 19 da başlıya- cak olan bu güzel eğlenee çök neşeli bir surette gece geç vakte kadar devam ede- cektir. : de