15 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 9

Sahife 9 TAYYARE GEMİLERİ Birer tayyare üssü olan bu gemiler müstakbel harpte büyük rol oynayacaklardır ? Cihan harbinden sonra meydana çıkan tayyare gemileri -son senelerde büyük bahri devletlerin donanma in- şaat programlarında mühim bir mev- $i İşgal etmekledir. Bünâ en fazla ghemmiyet veren devletler İngiltere, * Japanya, AAmerikadır. Fransa ve ÂE manya da bu tip gemiler inşasına böş- Jamışlardır. Tayyare gemisi, içinde birçok tay- yare taşıyan seyyar bir hava össüdür, | Böyle seyyar bir üsten maksad tayya- releri bir uçuşta ulaşamıyacakları nok- taya denizden gemi üstünde naklede. rek bu suretle onları harekât yapacak. iâri sahaya yaklaştırmaktar. Tayyare #mlieri münferid harekât için kullâ- nilacağı gibi donanma refakatındâ top- Ta olarak bir filo halinde de harp ede- ceklerâir. Bu takdirde tayyârelerini uçurduktan sonra donanmaya yetişe- bilmesi için süratinin fazla olması ve ayni zamanda top muharebesinde ko- lay kolay batmaması için : teknesinin kalın zırh kuşaklarla tahti muhafaza. ya alınması lâzımdır. Harekâta çıkan bir donanma refakatındaki tayyare gemilerini düşmandan korumak hu #usürda büyük müşkülâtla karşılaşa- £ağından bir anda birçok tayyarenin tehlikeye maruz kalmaması için bü- yük tonajdaki tayyare gemileri yerine daha küçük tayyare gemileri kullan- mak düşüncesi mütehassıslar arasın- da münakaşa edilmektedir. Muhtelif büyük bahriyelerde mev- cud tayyare gemileri büyük ve küçük İngilizlerin son yaptıkları Ark Royal tayyare gemisi tip olmak üzere iki nevidir. Büyükler 18000 - 33000 ton mai mahrecindeki- lerdir. Küçüklerin mai mahreçleri 10000-15000 ton arasında tohalüf et- mektedir. Büyük tayyare gemileri 40- 90 tayyare taşırlar. Süratleri otuz mi- lin fevkindedir. Tülleri vasat! 250/'ar2z- ları vasati 30 metredir. Küçük tayya- re gemileri 20-30 tayyare taşıyan ve- sali 28-30 mil süratli teknelerdir, 'Tayyare gemilerinde hem kara, hem de deniz tayyaresi bulunur, Kara tay. yareleri bombardıman ve av tipinde. dir. Deniz tayyareleri keşif ve torpido tayyareleridir. Tayyareler geminin uçuş güvertesinin altındaki tek veya çift katlı hangarlarda bulunurlar. Ve dalgalı havalarda geminin yalpasile kaymamaları için hususi suretle kös- teklenirler. Hangarlarda fazla yer İş- gül etmemek üzere tâyyareletin ka- nadları açılıp kapanır tarzda yapıl mıştır. Tayyareler uçurulmak için ev- velâ asansörlerle uçuş güvertesine çı- karılır. Uçuş güvertesi geminin en Üs. tünde baştan kıça kadar imtidad eden düz bir meydandır ve bu meydanı te- min maksadile geminin kumanda mev» kii ve bacası yan tarafta yapılmıştır. 'Tayyarelerin uçmak için rüzgârı ön. lerinden almaları icap ettiğinden uçu- | şa başlamadan evvel tayyare gemisi rüzgâra kârşı tam yolla ve en aşağı | 28 mil süratle seyreder. Ancak bundan | #onra tayyareler birer birer uçurulur. Tayyarelere güverteden uçarken İ rülerek tayyareye iniş istikametini gös. uçuş istikametini göstermek için gemi- nin baş tarafındaki borudan stim &o- | yuverilir, Kezalik uçuştan sonra tay. | yarelerin gemiye inmesi için de gemi- | nin rüzgârı gene baştan alması ve tam yolla seyretmesi şarttır. 'Tayyareler geminin kıç tarafından doğru gelerek ! güverteye inerken gemi*28 mil (yani | 50 kilometre) süratle seyretmekte bulunduğundan sürat tefavütünden dolayı tayyarenin güverteye inişinde fazla ilerlemesinin bu suretle önüne geçilmiş olur. Ayni zamanda bu iler- leme hareketini tevkif için güverteye muayyen fasılarla heriki ucu yaylı halatlar gerilir, Güverteye iniş esna- sında tayyare bu tellere yaslanıp ted- ricen frenlenir. Tayyarelerin güverte- den uçmaları kendi motörlerini çalış” tırmak suretile olup gerek uçuş ve ge- rek güverteye iniş büyük meharete mütevakkıftır. Bu esnada gemi düm- düz bir rota takip eder. Geminin ufak bir inhirafi tayyarelerin güverteye in- mesini güçleştirir. İniş ameliyesi gece uçuşlarında da- | ha müşküldür. Tayyareye iniş istika. | metini göstermek üzere güvertenin or-| ta hattında hususi ışık tertibalım-ha- | ınil teleskobik direkler mevcuttur. Bu | ışıklı direkler aşağıdan yukarıya sü- terdikten sonra içeri alınır. Kalın ölü denizlerle gemi yalpaya düştüğü za- man tayyarelerin uçması ve bilhassa güverteye inmeleri mümkün olamaz. "Tayyare gemilerindeki deniz tayya- relerinin sandallarına ilâveten açılır kapanır tekerlekleri bulunduğundan bunlar da doğrudan doğruya güver- teye inebilirler. Fakat denize inmek mecburiyetinde kaldıkları zaman ge- miye maçuna ile alınırlar. İngilizlerin son yaptıkları Ark Ro. Yal ismindeki büyük tayyare gemisin- de gemi demirli dururken ve yahud rüzgâra karşı seyretmeğe hacet kal madan tayyareleri uçurabilmek için Katapult (havaya fırlatan tertibat) yapılmıştır. Düşman tayyarelerile denizaltı gemi lerinin ve hafif su üstü kuvvetlerinin hücumlarını def ve tardetmek için tay- yare gemileri orta ve küçük çapta se- ri ateşli müteaddid top bataryaları ve ağır makineli tüfeklerle terhiz edilmek- tedir. Bununla beraber denize çıkan bir tayyare gemisi behemebal muhrip-| lerle emniyete alınır. Bu muhariplerden | birisi tayyare gemisinin kumanda | köprüsünün bulunduğu tarafın mu- kabilindeki kıç omuzlukta o seyreder. Bundan maksad herhangi bir sebeple güverteden yuvarlanan tayyare, gemi» Geni nin köprü üstünün bir yanda bulun- ması hasebile vaktında görülememek ihtimali olduğundan muhribin bu ka- zayı görüp imdada koşmasını temin etmektir. Tayyare gemilerinde gemiyi işle- ten ve tayyareleri kullanan iki sınıf mürettebat bulunur. Meselâ İngilizle- rin son sistem Ark Royal tayyare ge- misinde gemi mürettebatı ve tayyare- ci olmak üzere cemane 138 subay ve Mevcud Büyük tayyare gemisi Adet gemisi Adet (Beheri 50 - 90 tayyarelik) 2 (Beheri 60 - 80 tayyarelik) ukucuny İ osua Küçük tayyare 1355 gedikli ve asker bulunmaktadır. Gemide tayyarelerin işletme ve bakım malzemesini ve yedek eşyalarımı koy. mak için müteaddit ambar ve depolar İ bulunduğu gibi tayyarelerde vukubu- lacak arızaları izale için tamirhanede bulunmaktadır. Muhtelif büyük devletlerin halen mevcud ve İnşa edilmekte bulunan tayyare gemileri aşağıki cetvelde gö- rülmektedir. Yapılmakta Küçük tayyare gemisi Adet (28 tayyarelik) (20 tayyarelik) Bu cetvelde görüldüğü üzere halen mevcud büyük tayyare gemisi adedi elhetinden olduğu gibi inşa edilmek- te olan büyük tayyare gemisi itibarile de birinciliği İngiltere muhafaza et- mekte olduğu calibi dikkattir. Büyük tayyare kuvvetine melik olan Fransa bugüne kadar bir tek tayyare gemisi ile iktifa ettiği halde yeniden üç bü- yük tayyare gemisi birden inşa ettir. mektedir. İtalyanın tayyare gemisine ehem- miyet vermediğ bir tek küçük tayyare gemisine malik olmasından anlaşılı. yor. Bir devletin tayyare gemisine ehem- miyet atfetmesinde âmil bir taraftan coğrafi vaziyeti diğer taraftan bunla- rı himaye edebilecek donanma varlı- ğına güvenebilmesidir. Dünyanın ber tarafına yayılmış menaflini korumak mecburiyetinde-olan İngiltere coğrafi Yaziyetinin ve donanma varlığının tesi riledir ki, tayyare gemisine kıymet vermiştir. Kezâlik Amerika ve Japonya deniz âşırı menfaatlerini müdafda ih- tiyacının sevkile. hava kuvvetlerini toplu olarak uzak hedeflere götürecek tayyare gemilerini çoğaltmak plânı takip etmektedirler. İtalyanın tayyare gemisi yaptırmamasının sebebi coğrafi ve-sevkulceyş vaziyetinin müsâid ok mamasından İleri gelmektedir. Tayyarelerin cesamet ve süratleri ve dolayısile taşıyacaklar bomba sık- leti artıkça bu silâhı yormadan ve yip- ralmadan denizde istenilen yere küt le halinde götürecek olan tayyare ge- misi miistakbel harplerin deniz cephe- sinde başlıbaşıma büyük rol o; çak ve blihassa istilâ maksadile kara- ya asker çıkarma, tehdid ve nümayiş harekâtındea ordunun en müessir yar.