15 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA Amerikada bitaraflık kanunu etrafındaki münakaşalar Bugün bütün dünya; Moskova ve Tokyodaki milzakerelerden ziyade Vaşingtonda Amerika Müttehid hükümetleri büyük Cümhuriyetinin reisi B. Roosevelt ile kongre yani parlâmento arasında harici ve dahili siyaset üze- rinde cereyan etmekte olan büyük mübarezeye ehmmiyei vermektedir. Amerikanın Avrupa ve Asyanın büyük devletleri arasındaki ihtilâfa müda- bale ederek ağır basmağa karar verip vermiyeceği bu mücadelenin vara- cağı neticeys bağlıdır. B, Rooseveltin kanaatine göre tükenmez ham madde ve sanayi menba- ları bulunan Amerikanın müstakbel bir harpte İngiltere ile Fransaya silâh ve harb malzemesi yermek suretile yardım edeceğinin şimdiden anlaşılması bu devletlerin düşmanı olan devletleri harbe girişmekten imenetmeğe kâfi gelecektir. Bunun için bir harb vukuunda Amerikanın muharib devletler. den istediğine silâh ve malzeme vermekte serbes olması için mevcud bita- raflık kanununun tadilini istemişti. Mevcud kanun; harb zamanında pa- rasını peşin verip kendi gemilerile alıp götürmeği üzerlerine aldıkları hal- de bile İngiltere ile Fransaya silâh ve malzeme verilmesini menetmektedir. Kongrenin mebusan meclisi Cümhurreisinin tadil teklifini reddetmişti. Bunun üzerine Cümhurreisi teklifi âyan metlisine vermişti. Âyanın harici işler encümeni ekseriyeti de bu teklifin müzakeresini gelecek içtima devre- sine bırakmıştır, Hükümet başka bir şekilde meclise bu teklifi yapsa bile meclisteki ekseriyetin gene reddedeceğini bildiğinden son sözü B, Roosevelle bırakmıştır, Cümhurreisi Amerikayı baştan başa dolaşarak doğrudan doğruya efkâ- rumumiyeye müracaat etmeği ve bu suretle parlâmento Üzerinde tesir yap- mağı düşünmektedir. Fakat Cümhurreisinin tarafdarları artık bu meselenin bir daha karıştırılarak mevkiinin büsbütün sarsılmasını istemiyorlar. Bun- lar Japonya ile Çin arasındaki harbi resmi sayarak bu memleketlere esliha ve mühimmat ihracım menetmek suretile mahdud bir muvaffakıyet ile B. Rooseveltin mevkiini yavaş yavaş ku 1915 de Avusturya donanmasının en güzel harp gemisi U. Boat 123 'ün ku- mandanı George von Trapp vardı. Bu zat harp sırasında amiral oldu. 24 senedenberi von Trapp adı du- yulmaz oldu, Büyük harbin en tanın- mış simalarından biri olan amiral ne- relerdeydi? Kendisini nihayet Manhattan'da bü- yük bir gâzinoda buldular. Güzel yedi kişilik bir “Tirolyen * orkestrası idare ediyor. Orkestrada çalanlar amiralin beş kazı ile iki oğludur. vetlendirmeği daha muvafık bir ted- AKŞAM amiral Schussehnigg amiralın fakir düştü- günü perişan bir halde bulunduğunu haber alınca kendisini sanata teşvik etmiş, amiral da çocuklarından mü- rekkep bir tiroliyen orkestra teşkil ederek cenubi Amerikaya turneye git- miş orada orkestrası çok rağbet gör- müş ye nihayet Manhattan'a yerleş- mişlerdir. ” Amiral hayatından çok memnimdur, eski günlerini katiyen aramamakta- dır. Kuş beyinli Fransız profesörlerinden oAndrö Pezarl kuş beyinleri üstünde mühim incelemeler yapmış Ve şu neticeye varmıştır: — Kuş beyni 200,000 protoplazma- dan müteşekkildir. İşte bunun içindir ki, kuşlar kendi hayatlarını istedik- leri gibi tanzim edebiliyorlar, Bundan sonra prolesör Pezar*, ay- Kaplana Fransız mecmuaları, Almanların yahudi düşmanlığına dair mütema- diyen nükteler yapıyorlar. Meselâ geçen gün bir mecmua, Almanyanın yanudilerde yüzde ondan fazla seker hastalığı bulunmasını sureti katiye. de yasak ettiğini bahsediyordu. Dün de gene Fransız mecmualarından bi rinde şu fıkrayı okuduk; Berlin hayvanat bahçesinden bir kaplan kaçtı. Gazeteler ilân ettiler: Lü ra A e Ar | ni cins kuşların birbirlerile tanişıp dost oldukları halde, başkı cinsten kuşlarla hiç ülfet etmemlerinin, on- lara yabancı kaldıklarının sebebleri- ni araştıracak Bize kalırsa beyhude zahmet olur. Bu işin sebebi malümdur: Kus böyinli oldukları için! hucum — Kaplanın dirisi veya dlüsünü getirene büyük bir mükdfat verile- cektir, Bu ilânı okuyan iki yahudiden biri: — Eyvah dedi, saklanalım, yahut biat öldürürler. Öteki pek şaştı: İ — Neden saklanalım, neder bizi | öldürsünler, biz kaplan değiliz ki... — Değiliz, değiliz amma, kaplan l olmadığımızı nasıl isbat ederiz!... Milli Şef Ankara hava yolları istasyonunda Reisicümhur İsmet İnönünün evvelki gün refakatinde Münakalât Vekili B. Ali Çetinkaya olduğu halde Ankarada yeni yapılan hava yolları istasyonu iin ziyaret ettiğini yazmıştık. iri resimde Milli Şef a ri “Almanya ve İtalya harp ede- bilecek vaziyette değillerdir,, Andre Tardieu diyor ki: “İptidai maddeleri yoktur, altın stokları yoktur, paraları yoktur. Zahiri kuvvetlerine rağmen memleketleri dahilinde istikrar yoktur. Bunlardan hiçbiri olmadığı halde 4 senedenberi blöfle iş görüyorlar,, Eski Fransiz Başvekili Andrö Tar. dieu, Pariste çıkan Journal gazete- sinde «Artık buna nibayet vermeli. dir» başlığı altında bir makale neş- relmiştir. Bu makalede diyor ki: «Haziranın otuzuncu günü âkşa- ma doğru, şimdilik hüviyetlerini bil. dirmiyeceğim bir takım kimseler pa riste o gece Danzig yüzünden harbe gireceğimizi işae etmişlerdir. Başku. mandan generali Gamelin Niste idi. Kendisi acele Parise davet edildi. Fa- kat Parise gelince ortalıkta bir şey olmadığını gördü. Ayni heyecan dalgası geçen eylül. de ve martta Fransa üzerinden geç- miş, düşmanın işine yaramışlı, Buna nihâyet vermek zamanı gelmiştir. Düşman, dört senelik harekâtı gös- teriyor ki, harb istemiyor ve harbe muktedir de değildir. İptidai madde. leri yoktur, altın stoku yoktur, pa- rası yoktur, zahiri kuvvetine rağmen dahilde istikrar yoktur. Dört senedenberi bunlardan hiç biri olmadığı halde biölle iş görüyor. 935 te blöfle mecburi askerliği tesis etti. 936 da blöfle Ren nehrinin iki sahilini işgal eyledi. 938 de gene blöf- le Avusturya ve Südetler üzerine el attı, 939 da da Bohemya, Moravya, Çekoslovakya, Memel ve Arnavudlu- ğu gene blöfle ilhak etti. Bu blöflerin muvaffak olması Fran- sa ve İngilterenin. uzun - bir atalet devresi geçirmelerinin neticesidir. - Ergani bakır madeni Saf bakır istilisali 1 istihsali tecrübele- ri muvaffakıyetle neticelendi İnşaatı ve tesisatı şubat içinde bitirilmiş olan Ergani bakır made- ninde 21 marttanberi yapılmakta olan saf bakır İstihsal (tecrübeleri muvaffakiyetle neticelenmiş ve ma- dende tam bir surette faaliyete ge- çilmiştir. Hatırlardadır ki Ergani hakır ma- denini işletmek imtiyazı, yarı serma- yesi bir Alman grupu, mütebakisi hazine ve İtibarı Milli bankası elin- de bulunan bir grup Larafından umu- mi harp içinde alınmuş, bilâhare bu iki grup üç milyon lira sermayeli bir şirket haline konmuştu. Madenlerimizi bizzat işletmek için verilen karar üzerine hükümet bu şirketin, hisse senetlerini satin ala- rak Etibanka tevdi etmuştir, 937 den bugüne kadar geçen devre esnasm- da, buradaki inşaatın 939 şubatına kadar bitirilmesine çalışılmıştır. Te- sizalın senelik istihsal kapasitesi se- kiz bin ile on bin ton saf bakırdır. Memleketimiz, bakır madeni bakı- mından rakipsiz denilecek bir dere- cede zengindir. Bugün tam süretle faaliyete geçmiş bulunan Ergani saf bakır madeni istihsalâtının, seneyi 500 bin İngiliz liralık bir dövizle yurdun ticaret müvazenesinde bü- yük bir rol oynayacağı ümid edil- mektedir. Guleman krom madeninde altı yüz, Ergani bakır mMüdenlerinde ise bin, bin iki yüz amele çalışmaktadır. Bu madenleri, 940 senesi sonlarma doğru Murgul bakır madeninin işle- mesi takip edecektir. Budapeşte operasının meşhur Tenoru J. KISHONTI Budapeşte operası Süpranosu RUDOLFY hin refakatinde ve müntahap bir orkestranın iştirakile bugün NOVOTNY Bahçesinde seanslarını başlıyor. İki hükümet te parlâmenter sebep- ler yüzünden kara, deniz ve hava kuvvetlerinin azalmasına meydan vermişti, Berlin - Roma mihveri ancak kim- senin kendisine cevab vermiyeceğine emin olduğu zaman tehditte bulun. muştur, Mihver, ancak harb tehli. kesi olmıyacağına kani olduğu 7a- man harb tehdidinde bulunmuştur. İngiltere ve Fransa dört sene bunu anlamadı. Ayni zamanda, B. Düladier'nin 27 haziranda mühim tahribatını itiraf ettiği, ecnebi o propagandası memle. ketimizde yerleşti. ses Altı aydanberi büyük bir değişik. lik vukua geldi. Bu değişiklik tam değildir. Fakat hakikidir. B, Cham- berlâin haftada üç defa tayyareye binerek B. Hitleri ziyarete gilmekten vazgeçmiştir. Halk cephesinin yaratı- cılarından biri olan ve 3 sene bu cep- he Kabinelerinde nazırlık eden B. Daladier halk cephesine ağır sözler söylüyor. Bu efendiler artık hiç ten. kid edilecek yeri bulunmıyan nutuk- lar irad ediyorlar. Harb sanayii fab- rikalarında haftada 40 - 50 saat ça- Uştırıyorlar, Ordularımız, donanmalarımız ve hâva kuvvetlerimiz mükemmel vâzi- yete gelmiştir. İngiliz . Fransız Bir- liği katidir. İngiliz Harbiye Nazırının Pariste söylediği nutukta şu satırla. ri okuyorum; . yoruz... — Aymıtarzda düşünüyoruz... Ar. kadaş olarak yaşamak ve ölmek isti. Mevzuubahs olan, tarihin ye. ni bir merhalesini birlikte katetmek- tir, Nazır sözüne nihayet verirken çok şayanı dikkat olarak «General Ga- melin'imiz, diyor. İngiltere ve Fran sanın silâhlar bırakma tarafdan partiler silâhlanma tarafdarı oldu- lar, İşler yolunda gidiyor. 55 Vaziyet bu merkezde olunca 99 hazirandaki gibi paniğin caniyans ve eblehçe bir şey olduğunu söy- liyebilirim. Yalnız bu panikler, düş- mana kendisinden korktuğumuz his. sini vererek harbe sebep olabilir. Mihver devletleri bizi bir sinir mü. cadelesine sevkediyor. Bu mücadele. ye karşı durmak kâfidir, mihver ri- cat edecektir. Çünkü kali kararı kay- bedeceğini bildiği bir harbe girme mek, fakat harpten çekindiğimizi zannettiği zaman harb İstediği fikri- ni vermektir. Birçok gâzetelerimizin anlamak istediği B. Hitlerin sırrı budur, yal nız budur. Buha ancak harbi cephe gerisinde . yapanlar kapılabilirler. Harpte siperlerde bulunanlar tama- mile sakindirler. Bunun içindir ki 30 bazirandaki telâşın tekerrür et- memesi lâzımdır. Bu asahiyet Fran. saya lâyık değildir. « GÜNÜN ANSİKLOPEDİSİ Bu mevsimin büyük derdi o KARASİNEK Sineklerin en bol olduğu mevsimdeyiz Çöplerin karaya dö- küldüğü ve tifo sal- gınına sebebiyet ver diği sene kadar bol olmasalar bile, bu yl da mikdarları eksik değidir. Bun- dan mesul kendi- | miziz. Evlerimizi ve civarını temiz tut- tuğumuz o nisbette sinek azalır, TO ve dizanteri başta, bif çok kötü hastalıkların nâkili olan sinek pertav- sızla tedkik edilince Obacaklarınm ve vücüdünün bir takım Iıllarla dolu olduğu görülür. Bu hayvan gayet oburdur. Kos- koca dili dışarda, mütemadiyen © tıkınır. , Şayad bir mikroskopla tedkik edilirse, bü | kanadi: hayvanın ayaklarında ve üzerin- | de türlü türlü mikroplar olduğu meydana çıkar. Sinek her burnunu soktuğu yers (ki sokmadığı yer yoktur mikrop aşılar; orada bulduklarını da başka yere taşır, Yazın hastalıkların çok olmasına sebeb sinklerdir. Bu haşaratın önüne, sineği öldürmek yumurtalarını imha etmek suretile geçilir. Binaenaleyh türlü türlü ecsalar yahud yapışkan kâğıdları kullan- maklan ziyade yumurtaların yetiştikleri yerleri civardan yok etmeli Sinekler en fazla gübrede ve çöplükte ve | liğımlarda yumurta bırakırlar, Umumiyet- Je doğdukları yerlerden 150 - 250 metre uzağa gitmezler. Bu sebeble civarda teriz- | lik yapmak suretile bu haşarattan kurtul- | mak kabildir ve kolaydır. Bineklerin itiyatları şöyledir: | Bir kısımları kişi uyuşuk halde geçirir. İ İki kayıp çocuk bulundu Beşiktaşta oturan on yaşlarında Ferhunde isminde bir çocuk ortadan | kaybolduğundan bir müddettenberi | aranmakta idi. Ferhunda evvelki gün üvey babası yanında bulunmuş ve annesine teslim edilmiştir. Yine bundan üç gün kadar evvel Kumkapıda oturan madam Viranu- | şun kızı Siranuş da ortadan kaybol- | , muştu. Dilsiz olan bu kız da dün Fa- tih Ya emsan iken bu- süeiine eslim edilmiştir. Bazı yerlerde de sürfeleri kalır. Havalar ısınınca bunlar uyanırlar ve yeni yumut- taları bırakmak üzere pls yer urarlar. Big gün zarfında 150 yumurta birakırlar. Bir müddet sonra bunlar çatlar. İçlerinden küçük beyaz kurtlar hasıl olur, Beş gün Evçince her kurt bir kınla örtülür. Beş gün daha geçince yavru sinekler wçar. Onun için Bunların yumurtlıyabilceği yerlere » meselâ çöp tenekelerine - beğ on günde bir neft vesiire gibi öldürücü maddeler dökmelidir. Barı nazariyelere göre bir dişi sinek müsald şerait bulurum bir mevsimde beş tirilyon evlâd ve ahfad sahibi olabilirmiş, Bereket versin ki sineklerin ve yumurtas ların hepsi yaşamaz. Sinek müçadelesine bihasa nisanda başlamalıdır. Ağustaz ayında bir milyon sinek öldürmektense nisanda birtane öl- dürmek hayırlıdır derler, Sineğin türü gnvaı arasındaki kasap #ineği (mavi sinek) yumurtalarını ci Üze- rinde bırakır. Sokan #inek de gübrelerde, bilhassa at fışkısında yumurtlar, At sineği keza öyledir. 'Tesetese sineği de uyku hastalığı aşılar, Bilhassa Afrikada tesiri müdhiştir. Dünyada 50 bin cins sinek vardır, Sinek- ler haşerelerin en eskilerindendir. Bunların çok eski devirlerden beri ayni şekilde kal- dıkları meselâ kehribalar arasında zuhur eden müstehaselerile isbal ediliyor. Yirminci asır medeniyeti elektrikli sinek kapanları da icad etmiştir. Memleketi- mizde henüz pek taammüm etmemiş olan bu kapan şöyledir: İçinde bir ışık yanar; içeriye doğru bir hava cereyanı da vardır. Bütün haşaral gibi sinekler buraya cezbe- dilir, ölür ve süpfüntü halinde alt kısmın kutsunda birikirler. Temizlik esnasında bunlar imba edilir. Şişlideki polis beygirleri ahırı kaldırılıyor Vali ve Belediye Reisi Şişlide polis süvari ahırı ittihaz edilen eski süvari kararolu binasını kaldırarak yerine bir bahçe tesis etmeğe karar vermiş- tir. Hürriyeti ebediye tepesi civarın- da Belediyeye aid bir arsada yeni ahırlar yapılacaktır. — Ihlamur caddesi