14 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

AKŞAM Dün Geceki ve Bu Sabahki Haberler Son dakika Moskovalngiliz veFransız elçilerine talimat gitti Bu talimat, Sovyetlere mümkün olan müsaadatın yapılması merkezindedir Paris 14 (Radyo) — Londradin gelen haberlere göre İngiltere hükümeti, Mos- kovadaki sefiri B. Seedse, Söreyilerle mü- zakerelere devam için yeni talimat gön- dermiştir. Lord Halifax, dün Londra Sovyet sefiri 'B. Maiskiyi kabul ederek bu talimat hak- kında izahat vermiştir. Fransa hükümeti de Moskova sefiri B. Nagg'ara mümasil talimat göndermiştir. Mosvokaya gönde- Bilen talimat, Sovyetlere mümkün olan âzami müsaadatın gösterilmesi merke- zindedir. Verilen malümata göre evvele- Mmirde «tecavüz» kelimesinin mâna ve ma- biyeti tesbit edilecektir. Sovyet Rusya, garanti edilen memleket- erin erazisinde esaslı tebeddülleri intaç edecek harici bir tazyikn «tecavüz» sddeditmesini istemekte, İngiltere ise bü memleketlerin istikMi ve hürriyetleri aleyhine bir hareketin tecavüz telâkki edil mesi fikrinde bulunmaktadır, İkinci nokta da şudur: Sovyetler, Hol- Yanda ve İsviçreye verecekleri garantiye mukabil Savyetlerle Lehistan, Romanya ve Türkiye ile askeri itlâflar aktedilme- sini talep ediyor. İngiltere, Sovyetlerin bu talebinden vazgeçmeleri şartile, İsviç- re ve Hollânda için Sovyet garantisini i- temekten ferağat edecektir. Siyasi mahafli Moskova müzakereleri» nin neticesi hakkmda nikbin güörünü- yorlar, Franconun beyanatı Avrupada harp çıkarsa Ispanya bitaraf kalacak Lirbon 4 — İtalya Hariciye Nasir Kont Clano, İspanyada bulunduğu bu sıra- da general Franco, Lizbonda çıkan Dario Nadiçya gazetesi muhabirine dünyanm nazarı dikkatini celbedecek mahiyette be- yanatta bulunmuştur. General Franco, Avrupada bir harp ih- timali mevcud olup olmadığı sualine şu gevabı vermiştir: — Zannetmem, böyle bir şey de düşün- mek istemem. Bütün meselelerin sulhen halledileceğini zannediyorum. Danzig şeh- ri, Avrupayı kun ve gteşe boğmağa değer mi? İspanya bugün kalkınma ve sulh ih- tiyacındadır. Harp çıkarsa mümkün oldu- ğu kadar bilaraf kalmağa çalışacağız ve hayati mentaatlerimiz, tehlikeye düşme- diği müddetçe de bitaraf kalacağız. General Franco, Kont Cisnonun #eya- hati bir fevkalâdeliği haiz olmadığını, bu ziyaretin Dahiliye Nazırının İta)- yayı ziyaretini iade için yapıldığını söy- demiştir. Franko, İspanyanın bugünkü hakkında demiştir ki: İspanyanın bugünkü rejimi, ne İtalyan, ne de Almandır, sadece İspanyoldur. San Sebastien 13 (A.A.) — Clano- m katta bulunacağı bildirilmektedir. Bu mülâkat sabahleyin Ayete sarayında yapılacaktır. Bu'son görüşmeden sonrâ resmi bir tebliğ neşredilecektir. rejimi Çekyada yeni hadiseler Sinemalarda hâdiseler oldu, birçok yerlerde Alman askeri telefon hatları kesildi yi Paris 14 — Pragtan bildirildiğine göre sinemalarda Alman filimleri gös- terildiği zaman Çek seyircileri hasma» ne tezahürat yapmaktadır. Hükümet, bu kabil nümayişlerin önüne geçmek için Ülimler gösterilirken sinemalara hususi memurlar ikâmesine karar ver. miştir. Çeteka ajansının tebliğine göre Bohemya ve Moravyada birçok yerler. de Alman ordusunun telefon hatları kesilmiştir. Bu hususta neşredilen bir tebliğde bu kabil hareketlerden 3 ay- dan 10 seneye kadar hapis ve bazı ahvalde idam cezasını müstelsem bu- Yunduğunu, mücrimlerin Alman diva- nı harpleri huzurunda muhakeme edi- Jeceğini ilân etmşitir. Evvelki gün bir zelzele © — kaydedildi istanbul 13 (A.A.) — Dün saat 16 yı 20 dakika 52 saniye geçe şiddetli- ce bir zelzele kaydedilmiştir. Merkez üstünün İstanbuldan 280 kilometre mesafede bulunduğu tahmin edil mektedir, , İzmir 13 (A.A.) — Dün saat 16,22 de Urlada bir saniye süren hafif bir wizele olmuştur. İnsanca zayiat ve hasarat yoktur. mile m Metres yüzünden cerh Galatada Rani mahallesinde oturan motörcü Kâmil oğlu Rüstemi, ayni evde oturan ve Galatada aşçılık yapan Emin, metresi Nermin yüzün- den sopa ile başından ağir surette ya- ralamıştır. Denize düşenler 1 — Kandiliide oturan 65 yaşında Ralbi oğlun Polidor, dün akşam geç vakit Tarap- yada geterken denize düşmüş ve boğul mak üzere den. kurtarılmıştır; Yapur nin Danzig führeri B. Hitler nezdinde Bu mülâkata siyasi bir ehemmiyet atfediliyor Berlin 14 — Danzig führeri Fors- ter B, Hitler tarafından Berghestaden- deki şatosunda kabul edilmiştir. Bu mülükat çok mühim olduğu söylen- mektedir. Resmi Alman menabi, B. Hitlerin Forsteri Danzig halkına se- lâmlarını iblâğa memur ettiğini söy- lemekle iktifa ediyor. Varşova 14 — Son günlerde Danzig'e silâh ve mühimmat sevkiyatı hafifle- miştir. Çünkü elyevm Danzigte bulu- nan silâh ve mühimmat, 30,000 kişiyi teslih ve techize kâfidir. Orta Anadolunun su işleri Ankara 13 (Telefonia) — Nafia Ve- kâleti, Orta Anadolu su işlerile meş- gul olmak ve merkezi Konyada bulun- mak üzere yeni bir Su işleri şubesi teş- kilini » Karaman ve havalisini de hududu içine alacak bu şubenin teşkilâtının yapılmasına baş- lanmıştır. İngiliz - Japon konferansı Londra 13 (A.A.) — Tiençin hâdi- sesini görüşecek olan İngiliz - Japon konferansı, pek muhtemel olarak bu cumartesi toplanacaktır. İzmir civarında 800 hektarlık gayır yandı İzmir (Akşam) — Dikili kazasın- da Yeniçiflik mevkiinde yangın çık- mış, üç saat devam etmiş ve 800 hek- tarlık sahadaki çayırlar yanmıştır. Yangın, köylü ve jandarmaların gay- retile söndürülmüştür. Yahudilerin protestosu Kudüs 13 (A.A) — Altı ay müd. detle her türlü mubaceretin menedil. mesi yahudi matbuatı tarafından protesto edilmektedir. Diplomatik mahfiller ise bu kararı, Arap muha- lefetini asgari hadde indirmek sure- tile Beyaz kitabın meriyele girmesi ait bir hava hazırlayacak tı 1 mel di çin mü Tebrik ve taziye telgrafları Milli Şefle Amerika Reisi- cümhuru ve Bulgar kralı ara- sında teati olunan telgraflar Ankara 13 (AA) — Amerika Birleşik Devletleri İstiklâl bayramı münasebetile Relsicümhür İsmet İnönü ve Relsicüm- bur Roosevelt arasında aşağıdaki #elgraf- Jar teati edilmiştir. Ekselâns Bay Franklin D, Roosevelt Amerika Birleşik Devletleri Reisi WASHİNGTON Asil Amerikan milletinin MüR bayramı gününde, ekselânsınıza, en hararetli teb- riklerimie beraber, şahsi saadetleri ve Bir- leşik Devletlerin refahı hakkındaki sami- mİ temennilerimi bildirmekle hassatan babtiyarım. İSMET İNÖNÜ Eskelâns İsmet İnönü Türkiye Relsieümhuru ANKARA Memleketimde kutlanan İstiklâl günü münasebetile ekselânsınızın. gönderdiğiniz. telgrafta bu derece hararetle ifade edilen hissiyata mukabele seylemekle- hassatan bahtiyarım. Birleşik Devletler halkı adına Türkiyenin devamlı terakkisi ve.refahı hakkındaki temennilerimi yollarken ekso- lansınıza en samimi şahsi tazimlerimi de bildirmek isterim. FRANKLİN D. ROOSEVELT İsmet İnönü ile Bulgar kralı arasında Ankara 13 (AA) — Bulgaristandaki Bevllevo ##ylâbi dolayısile, Reistcümhur İsmet İnönü ile Bulgar Kralı üçüncü Boris arasnda aşağıdaki telgraflar teati olun- muştur: Majeste üçüncü Boris SOFYA Bu derece insan rayiatına sebebiyet ve» ren seylib haberini derin bir teessürle haber aldım, Dostane sempati hissiyatımla İSMET İNÖNÜ Ekse'âns İsmet İnönü Reisieümbur N ANKARA Sevllevo nuntakasğdaki felbket dolayı- se eksölânsları tarafindan bana Xarşı gösterilmiş olan ve beni derin surette mü- tehassis eden dostane sempatilerinden do- Jayı samimi surette teşekkür ederim. Mareşal Aydında Orduevinde dün bir öğle ziyafeti verildi Muğla 13 (A. A.) — Yüce Mareşa-. Uumız Fevzi Çakmak bu sabah binler- ce halkın tezahüratı arasında şeh- rimizden ayrılmışlardır. Akşam alay tarafından verilen yüz kişilik ziya- fette milli oyunlar oynanmış, fener alayı yapılmış ve hava fişekleri atı- larak Muğlalıların orduya ve Yüce Mareşala olan saygı ve sevgileri te- barüz ettirilmiştir. Aydın 13 (AA.) başkanımız mareşal Fevzi Çakmak, refakatlerinde orgeneral İzzeddin Ça- lışlar, Korgeneral Mustafa Muğlalı, tümgeneral Avni Uler ve Genel Kur- may hava müşaviri albay Şefik Çak- mak ve maiyetleri olduğu halde, bu- gün saat 12,30 da Aydına gelmiş ve gehir medhalinde bir kıta asker, polis ve jandarma müfrezesi, kalabalık bir halk kütlesi tarafından selâmlanmış- tur, Vali, mevki komutanı, Belediye ve Parti ile Halkevi reisleri tarafından vilâyet hududunda karşılanan sayın mareşalımız, şehrin sokaklarını dok duran Aydınlıların içten tezahüratı arasında Orduevine inmişlerdir. Bü- yük misafirimiz şerefine Orduevinde bir öğle ziyafeti verilmiştir. Gümrük ve İnhisarlar Vekili bugün şehrimize geliyor Ankara 13 $ ieletorla) © Gümrük, İnhisarlar Vekili B. Raif Karadeniz bu akşamki ekspresle İstanbula hareket etti, İktisad Vekili Zongul- dağa gitti Ankara 13 (Telefonla) — İktisad Vekili B. Hüsnü Çakır, bugün Zongul- dağa gitti. Evvelce de bildirdiğim gi- bi, orada liman işile meşgul olacak. tır. — Genel Kurmay Yeni Niğde ve Seyhan valileri Ankara 13 (Telefonla) — Sümer. bank Meclisi idare reisi B, Safa Niğde valiliğine, Niğde valisi B. Faik te Sey. Italya, Hatayitilâfını tanımak istemiyor Romanın iddiasına göre Hatayın ilhakı San - Remo itilâfına muhalif imiş Türk - Fransız itilâfının musaddak nüshaları dün teati edildi Paris 13 (A.A.) — Havas ajansı bil- diriyor: İskenderun (o sancağı hakkındaki Türk - Pransız mukavelenamesinin musaddak nüshaları, bugün Pariste Türkiye büyük elçisi B. Suad Davaz ile Fransız Hariciye Nazırı B, Bonnet arasında tcati edilmiştir. Paris 13 (A.A.) — B. ve bayan Leb- run B. ve bayan Suad Davaz'ı bugün Elize sarayında öğle yemeğine davet etmişlerdir. Bir heyet İskenderun limanı tesisatını tesellüme gitti İskenderun Jimanının İşletmesi, Devlet limanlar işletmesi umum müdür. Tüğüne verilmiş olduğundan bu Jiman- daki tesisatı devir ve teslim almak Üzere, şehrimizden bir heyet İsken- deruna gitmiştir. 12 azadan mürek- kep olan bu heyet, Limanlar umum müdürlüğünün her servisine mmen- | sup bir mütehassıstan müteşekkil dir. Heyetin başında bulunacak olan Limanlar umum müdür muavini Hâ- mid Saracoğlu, heyete iltihak etmek üzere birkaç güne kadar İskenderu. na gidecektir, Hatayın anavatana iltihakından sonra Hatay gümrüklerinde yeni teş- kilât yapılmağa başlanmıştır Kadro, bir haftaya kadar tesbit edilecektir. Hatay gümrüklerinde çalışacak memurların bir kısmı Ha- taya gilmiştir. Mütebakisi de bugün- lerde gidecektir. Roma 13 (A.A) — İtalyan hükü- meti, Fransız hükümetine 10 temmuz tarihinde bir nota vermiştir. Bugün neşredilen bu notanın metni şudur: «Kraliyet hükümeti, İskenderun sancağının Türkiyeye verilmesi husu- sunda 23 haziran tarihinde Fransız ve Türk hükümetleri arasında bir anlaş- ma vukua gelmiş olduğunu matbuat, vasıtasile öğrenmiştir. İtalya, - San .Remo'da toplanan, mütlefik devletler yüksek konseyinin 25/4/1920 kararı mucibince - manda veren devlet sifatile, kendi haberi ve muvafakati olmadan, müzakere ve im- za edilen ve mandanın hedefleri ve ay. ni zamanda aJikadar ehalinin arzusu. Me de bariz bir tezad halinde görünen, bu anlaşmanın mefadı üzerine her türlü ihtiras , kayıllarını koymakla kesbi şeref eyler, Matbuat, bu münasebetle Fransa Hariciye Nâzırının yaptığı bazı tahri, ri veya şifahi deklârasyonları da neş« rTetmekte olduğundan, İtalyan hükü- meti, bu deklârasyonlar hakkında da ayni ihtiraz kayıtlarını bildirir.» Fransa İtalyan notasını gayri vaki telâkki edecek Paris 13 (A.A.) — Havas ujansnta iğ ediyor: 'Türk - Fransız anlaşmaları nede hakkında ihtirazi kayıtlar ileri süren İtalyan notası Pariste lâkayıt bir sus rette karşılanmıştır. Buna binacn Fransız hükümeti, kuvvetle muhte. mel olarak bu nola hakkında hiçbir muamele yapmıyacak, belki sadece mutad veçhile notanın alındığını bil. direcektir. Paris 14 — Fransa hükümeti, Ha- tay hakkındaki Türk - Fransız an masını protesto için İtalya tarafından, gönderilen notayı gayri vaki telâkk edecektir. İtalya, Milletler Cemiye, tinden büyük bir gürültü ile çekildiği halde Milletler Cemiyetine aza olan iki devlet arasında vaki olan anlaşma- yı protestoya kalkışması ve manda. dan bahsetmesi Fransız siyasi maha- filinde garip ve gülünç telâkki edilmek. tedir. B. Roosevelt kongreye bir mesaj gönderecek Cümhurreisi, bitaraflık kanununun tadil edilmesinin lüzumunu anlatacak Vaşington 13 (A.A.) — 'Tatil dev- resi başlamadan evvel bitaraflık ka- nunu meselesi hakkında kararını ver- mesi için Röosevelt'in kongreye bir mesaj göndereceği bildirilmektedir. Söylendiğine göre mesajda şimdi- ki bitarafık kanununun meriyette kalması keyliyetinin doğuracağı va- him neticelere işaret edilecek ve bu kanun ile hükümetin kolları bağlan. mış olduğu tebarüz ettirilecektir. Vaşington 13 — Beyaz saray maha- #li, bitarafık kanununun tadili mü- zakerelerine tekrar başlamak ve hü- kümetin nokta! nazarını kabul ettir- mek için takibi icab eden metodları tedkike başlamıştır. Henüz bu hu- susta hiç bir karar verilmemiş ise de B. Roosevelt başlıca düşüncesinin kongre tarafından o verilen tehir kararmın (diktatörlerin (o Amerika efkârı umumiyesi ekseriyetinin infi- rad politikasının taraftarı olduğu şek- linde tefsir etmelerine mani olmak bulunduğunu ihsas etmiştir. Zira B. Roosevelt'in fikrine göre böyle bir tefsir, Fransa ile İngiltere sulhü mu- hafazaya çalıştıkları bir sırada Avru- pada harp tehlikelerini arttıracaktır. Amerika siyasi mahafilinin kanaa- tine göre bugünkü salâh emarelerine rağmen önümüzdeki aylarda yeni bir gerginlik baş göstermesi pek muhte- melâir. Bu gerginliğin neticesi Üzeri- ne psilikölojik âmiller, büyük bir te- sir rpm; B. Roosevelt silâh sev- n bitaraflık nin tatil kararı vermesini istemiyor. Maamafih kanunun tadili taraftan olanlar, bu meselede tesviye tarzı zor- lamaklan ise doğrudan doğruya ef- kârı umümiyeye müracaat edilmesi- nin daha iyi olacağı fikrinde bulunu- yorlar, Şayed bu arada bir harp patlarsa kongre, müstacelen içtimaa çağınla- bilir. Bitarafhk kanununun tadili müzakereleri için düşünülen metodlar arasında şunlar zikredilebilir: 1 - Ha- riciye encümenini verdiği karan, tek- rar tetkike davet etmek, 2 - Doğrudan doğruya âyan meclisine bitaraflık ka- nununu tamamile lâğveden yeni bir kanun projesi teklif etmek, 3 - Kel log - Brland misaklarını ihlâl eden devletlere karşı zecri tedbirler tatbi- kini tazammun eden yeni bir kanın projesi tevdi etmek, Vakıa bu tedbir, şimdiki halde Japonyaya Omüte- veccih olacak ise de Avrupada harp vukuunda bir emsal teşkil edecektir. Bir çok müşahidler, Reisicümhur R ile Ayan meclisi arasındaki ihtilâfın şahsi ve siyasi olduğuna göre hükü- metin bütün teşebbüsleri akamete mahküm olacağını zannediyorlar, Efkârı umumiye, böyle mühim bir mesele üzerinde dahili siyaset mülâ- hazalarının icrayı tesir ettiğini gör- mekten sabırsızlık göstermeğe başlar mıştır. Birçok güzeteler, vahim daki- kalarda bu mesele hakkında bir karar vermezden evvel Âyan Meclisinin ta- tl ki ğ diğin