2 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10

ALAŞIM Bahifs 10 »— > — AKŞAM Kak a İY E 2 Temmuz 1939 Anayurdun güzel bir köşesi Hatay'a umumi bir bakış Hatayda şimdi her şey değişti, her tarafta sevinç ve hummalı faaliyet var 23 temmuz ilhak bayramında büyük şenlikli Antakya 29 haziran (Hususi mu- habirimizden) — Artık, Hatay dava- 81 halledildi. Payas hududundan Antakyaya ka- dar uzayan yollarda, şehir, köy ve kasabalarda hummalı, verimli yeni bir hayat başlamıştır. Artık Payas hududunda bavulları: nızı yoklayan, İskenderun garında pasaportunuzu soran tek adam yok. Şimdi kollarınızı sallaya sallaya Türkiyeden Hataya, Ankaradan İs- tanbula gider gibi tereddüdsüz yola çıkabilir ve bu bölgeye fütursuz ayak basabilirsiniz. Hatayda şimdi her şey değişti. İçtiğiniz çayın şekeri Türk şekeri, tüttürdüğünüz sigara Türk sigarası, giydikleriniz Türk fabrikalarının ku- maşından... Her şey, her şey Türk! Suâl sorduğunuz adam şimdi size "Türkçe cevap verir; hâkim, muallim, &sker ve polisin hüsnüniyetinden emin olabilirsiniz: Çünkü Türktürler. Bugün Hatay meclisi anavatana fitihak ve fesh karaçını vermiş bulu- “nuyor. Hatay şimdi, 23 temmuzda yapılacak muhteşem bayramının ari- fesinde yaşamakta, Her şey gibi Hatay kadını üzerin- de de göze çarpan ( bir inkılâp var; Ne idi o geçen seneye kadarki vazi- yet! Artık feraceli, çarşaflı kadın pek azalmış... Daha dün on beş kuruşa 18 saat 1ş görmeğe - hattâ bu ücrete bile iş bulamıyan - razı insanlarla dolu olan bu beldede, şimdi para var, iş var, Bu yıl içinde Türkiye Cümhuriyet müesseselerinin koca koca binaları selivermiş. Muazzam bir Ziraat , Zarif bir Orduevi, kuman danlık, emniyet dairöleri ilh... > #lhak bayramına intizaren, tezahürat Jestini deruni bir şekilde tutan Ha- taylılara bugünlerde en küçük bir toplantı, taşmağa, coşmağa vesile veriyor. Hataya umumi bir bakış Tarih ve cografya bakımından, bitaraf bir görüşle Hatayı ele alalım: Hatay Türktür. Fiziki cografyaya göre Hatayın dağları teşekkül itiba» rile Toroslara benzediği gibi Lübnan- lardan aykırıdır. Hatay ormanları- nın nebati örtüleri oradan ziyade 'Toroslardakine benziyor. Beşeri coğrafyaya gelince; erazi şekilleri nasıl Hatayı Anadoluya bağ- lamışsa, insan emeği de Hatayı Suri- yeden ayırıp Anadoluya raptetmiştir, Hatayın Amık ovası, cenup ve şark vilâyetlerimizde hayvan yetiştirmekle geçinen halkın sonbahara doğru sürülerini sevk ettiği vasi bir mera- dır. Keza <Âsis vadisinin İpek ve Meyva köylerinde oturanlar hasad zamanı kafile kafile amelelik yapmak için Cenubi Anadoluya gitmek meo- buriyetindedirler, İşte bunun gib! daha bir çok ikti sadi bağlar Hatayı Anadoluya bağ- lamıştır. İktisadi vaziyet 921 itilâfnamesile Hatayı Türkiye- den ayıran gayri tabil hudud bir çok asırlık iktisadi münasebetlere sed çekmiş ve bir hamlede Hatayın ikti- sadi vaziyetini felce uğratıp cenup vilâyetlerimizi de zarara sokmuştur. Bugün Hatayın ilhakı cenup vilâ- yetlerimizin iktisadi hayatında yeni bir merhale açacaktır. Yukarılarda söylediğim gibi, Ha- tayda daha düne kadar günde 15 kuruşa amele çalışırdı. Bir memur er yapılacak Yukarıda solda; Antakya- da kurulan yeni Örduevi- mir, Ortada: Antakyada Türk polis merkezi, sağda: İskenderun oyolunda bir köprü, aşağıda solda: An- takyada Belediye meyda- nı, ortada; Âsi nehrinden bir görünüş Hatayda para o akdar kıt idi. Ne çifçi, ne de tüccar, piyasadan bihaber, mutavassıtların hilelerine kurban olurlardı. Malına ne verirler- se boyun bükerek satardı. Para gayri müstekardi. Ticaret emniyetsizlik içinde idi. Bugün ise Ziraat ve Denizbank şubelerimiz Ha- taylı çifçinin, Hataylı tüccarın refahı için en müsald şartlar altında geniş bir faaliyet sahası açmışlardır. Hatay gençliği Bu mevzua şöyle başlayabiliriz ki, Hatayda şuurlu bir gençlik kitleri var! Hatayda Türk gençliğinin mü- meyyiz vasfı, müfrit milliyetperver- liktir. Türkiyede herne yapılırsa, Hatay gençliği muhakkak surette bunu örnek ittihaz eder, Hatay gençliği, Türkiyedeki (gibi spor klüpleri kurmak, milli müsa- mereler vermek, milli bayramlarını kutlamak hususunda çok muvaffa- kıyetler gösteriyor. Gençlerin izcilik teşkilâtı da bü- yük muvaffakıyetle inkişaf etmek- tedir. Hataydaki Kemalist gençlik, Türk büyükleri hakkında her vesile ile ih- tifaller yapmıştır. Atatürk, Namık Kemal, Mehmed Akif, Abdülhak Hâ- mid gibi büyükler için tertip edilen İbtifal günleri pek alâkalı bir şekil. de geçmiştir. Hatayda maarif Ders yıl sonu münasebetile şimdi Hatayda da mektepler tatil, Fakat okulların hemen hepsi birer sergi açtı. Her gün binlerce Hataylı, kadın erkek, bu sergileri hayrahlıkla ziya- ret ediyorlar. Hatay devletinin teşekkülünden evvel Hatay maarif bütçesi feci bir halde idi. Hatay devleti kurulduktan sonra 160,000 liraya çıkarıldı. Bun- dan sonra ise Cümhuriyetin cömerd eli Hatay maarifine muhakkak ki yüz binler sarfedecektir. Türkiyeden Hataya gelen maarif elemanlarının güâyreti ile maarif kadrosu genişletilmiş ve Hatay çocu- ğuna epey şeyler öğretilmiştir, Antakyağa biri kıs, biri erkek ol mak üzere iki llse ve bütün Hatay- da da 15 ilk okul vardır. Şimdi Ha- tay çocuklarının ancak yüzde on iki- si okumaktadır. Geri kalan yüzde seksen sekizi tali- sil çağında bulunan yavrulardır. Mamafih önümüzdeki ders yılında bu yavrular için mektepler açıla” caktır. Hatay devletinin teşekkülünden, yani bir senedenberi Hatay Maarif Vekâleti, uyanık bir maziye malik Edirne kız sanat enstitüsü bir sergi açtı o Edirne (Akşam) — Üç sene evvel şehrimizde kurulmuş olan «Kız sanat okulu» geçen sene tevsi edilerek kız sanat enstitüsü haline getirilmiştir. Edirne için bir feyiz kaynağı olan bu müessesemiz bir senelik mesaisi- ni, dün okulda açtığı güzel bir sergi ile millete göstermeğe başlamıştır. Başta sayın bayan Maide General Dirik, bayan Münevver Öney, bayan Feride Nomer, Tümgeneral hayrullah Fişek, müfettişlik ve vilâyet müdür- leri ve bir çok ziyaretçiler tarafından gezilen sergide genç kızlarımızın mey- dana getirdikleri kiymetli eserleri bü- ölan bu muhit üzerinde büyük bir heyecanla işlemiş ve epeyce bir z0- mandanberi inkişaf ihtiyacında bu- lunan maarifi canlandırmşıtır. Hatayda şimdi, eskidenberi 'Türki- | yeden gelen muallimlerle kuvvetlen- dirilmiş bir maarif kadrosunu Cüm- huriyet hükümetimiz devir almış bu- Tunmaktadır. Hatay mekteplerinde bir seneden- beri maarif programı tatbik edildi, Türkiye mektepletinde okunan ayni kitaplar, Hataylı çocuklara okuttu- ruldu. Bütün bunlar gibi Hataylı ta- lebenin kıyafetleri de anayurd mek- tep kıyafetlerine sokuldu. Hatay turizm memeleketidir Hatay tabii dekoru ile, çok güzel bir manzaraya sahip! Hatay meşhur tarihi âsarı, güzel manzaralı ve ta nmmış şehirleri ile herkesin alâka- sını çeken bir bölge olduğu gibi, bilhassa sicak iklimlerde medeni ha- yatın bir ihtiyaç haline getirmekte olduğu yaylacılık bakımından muh- telif kategirilerde on beşi mütecaviz yaylası ile temayüz etmiş bir mıntâ- kadır. Şimdiye kadar ihmal edilerek ken- disini karakterize eden bir ismi bu- lunmayan bu yurda Atatürk, tarih sahifelerinden ona lâyık olan İsmi çi- kararak takması, Hatay için iftihara değer kıymetli ve ünlü bir hadisedir, Hatay, Cenubi Anadoludan, Akde- nizin şark sahillerile kıyılanmış 5000 kilometre murabba: vüsatinde bir ülkedir. Yer yer dağlıktır. Sahil ova- ları ve bu dağlar arasındaki serin yaylalaria süslenmiştir. Hatay emsalsiz bir iklim ve çok şirin bir tabiata meliktir. Burada ne dondurucu soğuklar, ne de öldürücü sıcaklar vardır. Tamamile ikisinin ortası olan bir iklime sahiptir, Deniz seviyesinden 1,800 metreye kadar yükselen dağları arasından i#- tediniğiniz iklimi seçebilirsiniz. Kışın Kır enstitüsündeki çalışmalardan iki intiba yük bir intizam içerisinde göze çar- pıyor ve takdir topluyordu. Serginin açılışında valimiz bay Ferid Nomer, Jise direktörü ve kül- tür direktör vekili bay Cemal birer nutuk söyliyerek müessesedeki inti- zam ve kızlarımızın büyük bir kıymet taşıyan mesai mahsullerinden “bahis- le bu kültür yuvasının kurulmasın- da Maarif Vekâleti ile Trakya umumi müfettişi General Kâzım Diriğin kıy- metil yardım ve alâkalarını tebarüz ettirdiler. Bundan sonra davetlilere pasta ve Mkör ikram edildi AM m ılık bahar havası kadar lâtif olan sa- hilleri, yazın setin meltemli yaylalar rı sizi her mevsim için tatmin eder. Sabah pardesüsüz gezerken, öğle- ye kadar karlı bir dağın tepesine çıkar, paltonuza sarılır, kış sporları- nızı yapar ve akşam, gülleri, çiçekle. ri açmış bahçenize dönebilirsiniz. Tabiatin bu yurda bağışladığı lâ- tif sahillerden tutunuz da her cins çam ormanlarının tatlı kokulu ya- maçlarına, kayalı ve ağaçlı bir dekor içinde akan beyaz köpüklü büyük, kü- çük şelâlelere, dimdik denize inen sarp yamaçlı dağlarına kadar her şeyi bulursunuz. Bilhassa tarih eserleri bakımından çok zengin olan Hatay buraya âlim- leri ve bütün seyyahları çekecek ma» hiyettedir. İki büyük tarihi şehir Hatayda iki büyük şehir, muhte lif, küçük kasabalar, nahiyeler ve çok şirin yüzlerce köy var: Bu iki bü- yük şehirden birisi İskenderun, di- geri Antakyadır. İskenderun 20,000 nüfuslu, deniz kenarı bir şehirdir. Cenubi ve Şarki Akdenizin en emin limanı olan İs- kenderun tamamile modern bir şe- hirdir. Elektrik, su, kanalizasyon, asfalt yollar, cadde ve bulvarlar, Parklar, plâjlar, sıhhi müessesleri ve muhtelif fabrikaları yar. İskenderun, Suriye ve Cenup Ana- Tolusunun transit merkezi ve bütün Avrupa ülkelerine en müsaid ihracat limanıdır. Hatayın iç şehirlerinden birisi olar Antakya da İskenderun gibi güzel ve başka hususiyetlere sahip bir ş9- hirdir, Antakya «Âsiş nehrinin kena- rında kurulmuştur. İskenderuna me- s&fesl 60 kilometredir. Güzel ve ağaçlı, asfalt bir yolla birbirlerine bağlanmıştır. Bu şehirlerde, her tün lü konfor mevcuddur ve medeni ib tiyaçlar tatmin edilmiştir.