5 Mart 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

i Sahife 8 AKŞAM Istanbul kazan, ben kepçe Köprüden Adalara... mütalâsya var, 300 sahifelik kitabi hatmet; yahut alt salonurla in, kana- peye sırtı verip Main uyku kes- tir.. Sarayburnu sağımızda, açılıyoruz. .. Solumuz Moda, Kâlamış (1) koyu, Fenerbahçe mesirei dilârâsi.... Buradaki fener, 1864 t€ Fenerler idaresinin teşekkülünden sonra ya- pılmış. Evvelce sabit ışıklıydı; şimdi- ki gibi çakmaz ve yanıp sönmezdi. Bu seyrangâhtan çok defalar bah- settiğimiz için tekrârına lüzum yok. Yalnız şunu söyliyelim: On, on beş sene evveline kadar duran, berzah tarâfındaki kümbetli harabe Emevi- lerden kalma imiş, Mervan ibni Ha- kemin kumandasında İstanbulu mu- netmişler; o kâgir binayı da hamam olarak yapmışlar, Osmanlı padişah- larından bazıları bu noktaya saray- | Jar kurdurmuş, bazıları da, şehidlik olduğu için serviler diktirmiş , Fenerbahçenin seyrangâh oluşu, ikinci Mahmudun Çamlıcalara dada- nışından ve civarlarını sık sık dolaşi- şından sonra... Şunu da ilâve edelim: Önceleri, Abdülhamid devrinde oldu ğu gibi, cuma ve pazarları hıncahinğ dolmaz, araba piyasaları yapılmaz- miş. Senede (mayısta) bir, öküz ara- balarile ve yemelkerle erkenden gelir- ler, akşamı ederlermiş. Solumuzda, Şapka burnunun açı tındaki (Salistrâ) dalyanı en büyük ve verimli dalyanlardan biri idi ve hâlâ da öyle... Güz yarılanıp havalar serinleyinte Karadenizden akın eden uskumrular ve peşlerindeki. buralara ya». yılır, dalyan çorbacıları vii ederlerdi. Gene de öyle... > İstanbulun eski ahalisi, yani 496 ene evvelkiler Adalara önce (Demo- nisya) yani Halk adaları, sonra (Pa- padonisya) yani Papas adaları der- Jermiş. Şark imparatorlarına, iparatoriçe- lerine, prenslerine sürgün yeri olu- şundan Av Prens adaları di; yorlar. Bizler de (Kızıl adalar) demi- giz. Topyekün dokuz adeddirler, Büyük- leri İzmit körfezine gidiş sırasilâ Kı- nalı (Proti), Burgaz (Antigoni), a (Halki), Büyükada (Pren- po)... Küçükleri de Hayırsız adalar dedi- ğimiz Sivri ada (Oskiya) ve Yassı ada, (Platiya); Heybelinin önündeki Ka şık adası (Pita); Büyükadanın cenu- bundaki Sedef adası (Anterobintos) ve gerisindeki Tavşan adası (Nean- dros).. Hepsi de keşişler ikametgâhı ve ma- naşlırlarla doluymuş. Tahtından indi- rilmiş ve gözü çıkarılmış Rum tacidar. lara, saçları kesilmiş kamlarına, iş- kenceden işkenceye (o sürüklenmiş mensuplarına çilehane ve mezar ol- muşlar... > 'Malüm a, Hayırsız adaların sivrisi- 40 sene evvelki Heybeliden bir manzara ne, 1910 da İstanbulun sokak köpek- Jeri sürülmüştü de 8€i atı ulumaları t& nerelerden duyulmuğtü. m duvarları kalıış'ölan bina, 1857 65 zadın Feriha Tevfiği alıp çala kürek kayık yanaştırdığı mahaldir, « (Kınalı, kırmızımtrak yamaçlarile; hdetâ kmalı gibi, koyduğumuz ismi- nin müsemması değil mi?... Şu var ki onda çam, mam arama, tepeleri, bayırları fundalık, çalılık... Bir aralık Şark imparatorluğuna konan Ermeni Leon'un cesedi de, ço- luk çocuğile beraber buraya aparıl- O bedbahttan mı, yoksa mintarafil- Jâh mu, bu ada evvel ve âhır Ermeni- lerce merguptur. Senelerdenberi Ku- yumcu çarşısının, Samatyanın para- Jıları ve Adalarda yaz geçirmek isti» yenleri hep oraya giderler. Burgaz ötedenberi Rumluktu, Ora- dan vapurlara binip inenler arasında bir Türk hemen hemen görülmezdi... Doktor Medeni'nin sanatoryomu? Rü- yalarda yok .. Ara postaları yapan iki bacalı (Nüzhetiye) nin, koca davlumbazlı (Eseri Şevket) in kaptanları ekseriya açıktan: (Müşteri var mı?) diye çima- cılara bağırırlar, iskeleye yanaşma- dan yolu tutarlardı . Burğazdan kalktık, yolumuza reva» | söylenip dururdu. Bunları yaptı da ben mi farkına vatmadım, yoksa lâf- ta mı kaldılar bilmem; bildiğim şu ki adacağızın oldum olasıya kupkuru ve ıssızlıği, içinde hâlâ duran bir balık” mi AŞ o bek mayışı... © Heybeli, .: Arası basık iki dağ tepe: kiler en münasip ve şeş nı takmışlar. Heybeli, adalar içinde elim ahalisi en çok olanıydı ve elyevm de öyledir, İskeleniri bitişiğindeki * Deniz Harp okulu, yani eski Mektebi bahriye bi- nası 1860 yapısı, İttihad ve Terakki- oraya - yerleşmişlerdi. Yelkenli eydi ül) tım ge si de karşıda demirli, tik İyelik Yaninda (ilim Pü- paz mektebi) eski bir manastır yeri- 'ne 1844 te inşa edilmiş. Keşişhanelik zamanında ve 1828 deki Rus harbi si ralarında buraya Moskof esirleri ge tirmiştir, 310 zelzelesinde zedelenen mektebi bir sene sonra mükemmele tamir ettiren, Rum zenginlerinden Pavli Stefanoviç. İki tepe arasındaki (Rum Ticaret, mektebi) 1831 de yapılmış. © Oteller ve gaziholar itibarile Bü BEELİNE mal “2 yükadayla yarışamamakla - beraber Heybelinin “de (Paris), (Avrupa); (Servet) isimlerile geniş, temiz, kon- forlü, gazinolu, çalgılı otelleri vardı ki, saydıklarımızın sonuncusu hafta- lık Malimat, gündelik türkçe ve fran: sızca Servet gazelesinin sahibi Baba 'Tahir'indi, Tapusu da, madaması ve Abdülha- midin viyolonisti -Vondra'nın hemşi- resi Hatune'nin üstünde, Heybeli havasının ceyadeti, çamlar rının bereketi, muhitinin samimiyeti- le hiç şüphesiz öbür adalardan üs- tündür.; Çam limanının letafeli de eşsizdir. Sırası düşmüşken şu fıkrayı yazır verelim; Balkan harbi avakibi sıralarında sadrazam Kâmil paşâ, Sultan Reşada yana yakıla Rumeliyi ve Adaları kay- .betmek mecburiyetinde kaldığımızı Söylemiş. Hakan: — Aman sus paşa, demiş; hele ada- Jara çok yandım. Ga limanına EN hırdım!,, ğ Bahsettiğimiz tarihlerde #ieybeli.. nin ne sanatormyomu, ne Halkipalas, ne civarındaki köşkler, ne plâjı, ne de ilktesrinde turfanda mandalinalar yetiştiren bahçeleri vardı. Gelin olacak vükelâ, vüzera kızları- na çeyizlik beyaz çamaşırlar diken, nakışlar işliyen kız kurusu ve birer yaş aral meşhur Dört kardeşler sek- senini aşkın olarak elân hayattalar... Sermet Muhtar Ahıs (1) Kalamış deniz kenarında bulunan sazlık, kamışlık demekmiş, Diyarbakırda piyasa vaziyeti Köylünün mali piyasada mü- zayede ile; satılıyor Diyarbakır (Akşam) — Havala rin güzel gilmesi ve pâzar yerine zâ-. ” İz üzerind iühim bir değişiklik “Yap- ir bugünkü piyasaya naza- Fan «buğday -kilosu 3 kuruş 50 san- im, arpa 3 kuruş 7 santim, pirinç 18 kuruş 51 santim, kabuklu ceyiz 12 kuruş 85 santim üzerinden mua- mele görmektedir. - Bu hafle içinde zahire pazarında 203;131 kilo buğday, 40,821 kilo ar. pa, 8,959 kilo nohud, 50 kilo yağ, 87 Kilo fasulye, 915 kilo kabuklu ceviz satışı olmuştur. Bu satışlar bir talimatnameye İs tinaden borsa memurları tarafından «satılan bu zahirelerin parasını biraz beklemiş olsa bile hiç zahmet çek-. meksizin alıp memnunen köyüne dönmektedir. Borsa idaresi işleri üze- rinde daha ziyade tekemmülü temin maksadile pazar yerlerinde ıslahat yapmasını düşünmüş ve bu cümle- -den olmak üzere zahire pazarına ga- yet hassas basküller getirimiş ve lame 5 Mari 1939 Yangında yanan sigortalı bina ve eşyaların bedeli 4,200,000 liradır (Baş tarafı 1 İnci sahifede) | Trikotaj fabrikası sahibinin oğlu B. Mustafa, fabrikalarında bekçi ve gaz ve benzin bulunmadığını söylemiştir. Yangın esnasında handa - bulunan bekçilerden Mimi ile Şerif muhtelif | yerlerinder" yanmışlardir, Handa bu- Tunan beş bekçiden Ahmedle Etemin ban sahibinin haberi olmadan gece çıkıp gittikleri anlaşılmış ve bunlar da sorguya çekilmişlerdir. Tevkif edilen kimse yoktur. Yangı- nın sebebi heniz anlaşılamamıştır. Yanan hanlarda bulunan yazihane- lerini, kasalarında kıymetli bir çok evrak, senedler ve defterler vardır. Bunların yanmış olmasından endişe edilmektedir. Yangın nasıl çıktı? Yapılan ilk tahkikata nazaran yan gın gece saat on bir ile on iki arasmi- da Atabek hanınm üst katında B. Fahriye sid Trikotaj fabrikasından çıkmıştır. Burada yatan Mimi ve Şe- rif adlarındaki iki bekçi etraflarını saran müthiş bir dumanla uyanmış- lar ve etrafı dumanların, alevlerin sardığını görünce zorlukla dışarıya li itfaiyeye haber vermişler- ei derhal yangın yerine koş- muş, fakat yetişinciye kadar alevler Atabek hanınm her tarafını sarmış- tır, Atabek hanında kalorifer tesisatı olduğu için 'Trikotaj fabrikasında da hiç ateş yakılmadığı, burada çalışan altmış amelenin yemeklerini de ka- Jorifer borularında “fıttıkları söylene mektedir. Yangar esnasında rüzgâr şiddetle estiğinden itfaiyenin bütün gayretine rağmen ateş süratle geniş- lemiş ve Yenipostahane caddesinde | | | İ i | Hrisantopulos, Atâbek, Küçük Ticaret Hanları tamâmen Dilsiz zade, ve Ken- dros Hanlarlle Selânik bankasının üst katları kısmen yanmıştır. Bu han- lar içinde bulunan mağaza, fabrika ve yazıhaneler yanmışlar veyahud büyük hasarlara uğramişlardır. Alev- ter De nizden ulinan bol sular ie yangının daha ziyade genişlemesinin önü ahın- mıştar, Vali refakatinde polis müdürü bu- ler bir aralık Tayyare Piyango mü- dürlüğüne de sirayet temişse de bu- Tâsı kurtarilmıştır. Yangının büyüme sebepleri Yangının bu kadar büyümesinin sebebleri şunlardır: Yünlü ve pamuk- Ju mensucat İle dolu bulunması, ate- şin sirayet ettiği mağazalardan bazı- larında parlayan itriyat esanslar ve Jâstik mevcüd olması, rüzgâürnn şid- deti ve ateşi derhal mahallinde sön- dürecek, ve etrafa yayılmasına mâni olacak mikdarda bol su bulunama- ması, bekçilerin yangını itfaiyeye ha- ber verdikleri zaman, ateşin Atabek hanımı tamamile sarmış ve civardaki saaskağşier sirayet geniş Yunduğu halde yangın yerine gelerek geç vakitlere kadar yangının söndür: me ameliyesine nezaret etmiş, alâka- darlara lâzım gelen emirleri vermiş # #abrikalarına bitişik olan handaki eldiven ve çorap fabrikâsından çık- “miş ve kendi fabrikâlârına sirayet et- miş olacağını iddia ediyorlar. Fakat yangının Trikotaj fâbrikasından çık- miş olması ihtimali gelib görülmek- tedir, Zabıta ve adliye, bu noktanın tesbitile uğraşıyorlar. Atabek hammdaki zarar ve ziyen 700,000 lira sigorta bedelinden ibaret değildir.'Atabek hanımın. birinci kısım kısım muhtelif müstecirle ralanmıştır Yanan mağazalar ve ticarethaneler Burada Vefik İnselin ve ortağının manifatura, Münir Gencerin tuhafi- ye, Sabri Kuyumcunun şapka, Sofi- yanın manto daireleri vardır. Hanın ikinci katı Atabeke aiddir, Hann en üst Katında ise, Fahri Birola âid Trikotaj ve bir de fanilâ fabrikaları vatdır. Bu handa takasçı B. Selim Osmanın, ipekçi Toledonun, komis- yoncu Romanonun ve komisyoncu B. Yusuf Kapancının yazıhaneleri Hak- kı Demirin, Mustafa Üçök, Minas, Satfet Rüstem, Yaşar ve Hamdinin İerzihançleri — vardır, . Terzihâneler müstesna olmak üzere handaki diğer “bütün yazıhaneler' ve fabrikalâr «-. « Atabek-hanındaki bütün zarar ve ziyan bir milyon -Bradan çok fazla tahmin edilmektedir, Yanan mağaz ve ticarethaneler Yanan — Hrisantopülos o hanında Fratelli Abeniye aid kâğıd ve kırtasi- ye deposu, İliyanın trezihanesi, yün ipek mağazası, ipekçi Eskenazinin yâ- zihanesi, Şivrilinin eldiven ve çorap fabrikası, Nayi Susmuşanın yün, ipek manifatura mağazaları, mani- faluracı Papadopulosun, saat komis- yoncusu Davidyan, komisyoncu Ye- şildonun Nayi Susmuşun mağaza ve yazıhaneleri vardır, Küçük Ticaret Hanile beraber için- deki İzmirli B. Nurinin ticarethanesi, Cizlâvet lâstik deposu, Muiz Pareli- nin ecz& deposu, İzak Pintanun ko- lonya deposu yanmışlardır. Kısmen yanan Dilsiz zade Hanınm üst katinda ahşab bir daire yâl- mıştır. : 'Hanm alt katında bul nan bir ecza deposile Osmanlı ban- kası deposuna bir şey olmamıştır. Üst katı Suraski mağazasının zarari 250 - 300 bin İira kadar olduğu söy- lenmektedir. 4,200,000 liralık sigortalı bina ve eşya Alınan malümata nazaran Atabek hanının binası Anadolu sigorta şirke İine 100 bin liraya, gene bu ticaret- hanenin eşyası 400 bin liraya sigor- talıdır, Yangın çıkan Trikotaj fahri kası da yüz bin liraya sigortalıdır. Diğer hafiların ve ticarethanelerin sigorta mikdarları da tesbit edilmek- tedir. ğ 'Tahkikatımıza göre yanan sigortalı bina ve eşyanın kıymeti 4,200,000 )i- ra tutmaktadır. Fakat yanan bina- Yarda Sigortasız yazıhaneler ve eşya bulunduğu cihetle, zarar ve »iyan "ünikdafi, bundan Çok yüksektir, Galatadaki yangın” — Galatada Araböamisinde istihlâk müdürlüğünün bulunduğu binanin üst katinda, evvelki gece yangın çrk- mış, istihlâl müdürlüğünün bulun- duğu 'kısmıni çatısı yanmıştır. İtfai$e yangini söndürmekte olduğu bir «“ rada; müdürlüğe atdevrak ve defter: Terin kısmıdzamı islanmıştır. Yangi- nın nasıl çıktığı hakkında tahkikat ni bacadan sıçrıyan kimle: Yarın “çatıyı tutuşturduğu fesbit edir miştir. İstihlâk müdürlüğünün ya: nan”kısınımın Keşfi için alâkadar bir mühendis işe el köymuştur. Tokat vilâyetinde hararetli > © bir çalışma var Tokat (Akşam) — Mebus seçimi için hazırlıklara hararetle devam ediliyor. Bu devre vilâyetimizden yedi yerine sekiz mebus çıkacaktır. Zile kazasmda mevcud elektrik şe- bekesinin ıslahı için Belediyeler ban. kasından 40 bin liralık istikraz yapıl- masına teşebbüs edilmiştir. Bu para ile Yatvara içme suyuda Turhala getiri. lecektir, Nigsar elekirik tesisatı ta. , mamlanmış, bu şirin kasaba aydınlı. ğa kavuşmuştur.