29 Ocak 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA Ispanyada son vaziyet Fransa hükümeti Katalonyadan çıkarılmakta olan ve ahiren merkezi bulunan Barselonayı du Bırakan İspanyol hükümetine yardım etmek için hü- hudlarını silâh ve mühimmat ve gönüllülerin serbesçe geçmesi için açmıya- Caktır. İspanyadaki dahili harbin çıktığı gündenberi İngilterenin takib ettiği âdemi müdahale politikasına Fransa dahi yılnız kalmamak için bizzarure iş- tirâk etmişti. Hattâ ademi müdahale politikasını ilk defa iltizam ve tatbik €den o zaman Başvekil bulunan sosyalist lideri B. Leon Bulm idi, Şimdi de. Yransadaki matrut solların başına geçerek ademi müdahaleden vazgeçmesi İçin Daladier hükümetini en ziyade zorlıyan gene B. Leon Blum olmuştu. Uzun ve çetin münakaşalardan sonra Fransız Mebusan Meclisi Daladier htk, tinin ademi müdahale siyasetini tasvib etmiş ve sosyalistler ile komü- histler müttehiden ve diğer bazı sol partilerin mebusları kısmen aleyhde rey Yerdikleri halde Kabine itimad reyi kazanmıştır. Daladier Kabinesi sukut edip Fransa İspanya işlerine müdahale etseydi Mmukakkak harb olacaktı. Bir milyon iki yüz bin nüfusu olup dünyanın en İyük sanayi merkezlerinden biri bulunan Barselonanın kolayca teslim olması Ve şimdiye kadar esaslı ve devamlı bir merkezi bulunmıyan general Franko hükümetinin burasını kendisine payitaht yapması ile İtalya âdetâ İberya ya- rim adasına iyice yerleşmiştir. Akdenizin garb sahilerinden istifade edece ğinden emin olan İtalya harbi gözüne almşılır. Son muharebelerin umumi heticesine gelince İspanyanın Avrupadaki yerlerinin nüfusu yirmi iki milyona baliğ olmaktadır. Şimdiye kadar Frankonun eline geçen yerlerin mesahası 377363 kilometre murahbama ve nüfusu da on beş buçuk milyona baliğ ol- muştur. Bu yerlerden başka Frankonun elinde Minorka müstesna olarak Akdenizde ve Atlas Okyanusundaki bütün adalar ile kendisine askeri efrad menbaı olan şimali Fas bulunuyor. İspanyadaki kızıllar hükümetinin elinde 178,844 kilometre murabbaı Arazi ve altı buçuk milyon nüfusu kalmıştır. İspariya sevahilinden 6500 kilo- Metresi Frankonun ve ancak Akdenizde 650 kilometrelik bir sahili Cümhuri- Yet hükümetinin elinde bulunuyor. Bu hükümetin deniz üssülharekeleri de Azalmıştır. Negrin hükümeti bugün yalnız Valansiya, Alicante ve Carthagene limanları ile Minorka adasındaki Mahon limanından istifade ediyorlar. Gar. e vie Fransa hükümetinin radyodan kazancı Radyo merakı her diyarda hergün | 550,000 kişi daha radyo almış de biraz daha artıyor, Bu artış bilhassa | mekdir. Fransada çok bariz surette göze çar- Bu bir sene içinde de uncak 3000 Piyor. Yalnız Birincikânun 1938 de | kişi radyo resmi kaçakçılığıyle yaka- 64,981 kişi yeni aldıkları radyonun | lanmış ve 50 frank yerine 250 frank Vergisini vermiştir. Fransada radyo | vermiştir. Tesmi senede 50 frank, yani 170 ku- Füştur, 31 Birincikânun 1938 de tekmil Fransada vergi veren radyo sahiple- Tinin sayısı 4,705,859 dur. Bu rakam Bizim paramızla yedi milyon kü- 1937 de 4,163,692 idi, Bir sene içinde | sur lira eder. Fransada İtalyan gazeteleri Fransa matbuaftı telâşa düştü; içinde kırk bin nüshadan fazla sat- Pransada İtalyanca gazeteler, Fran. | tıkları iddia ediliyor. #12 gazetelerile rekabete başlamışlar, Ekselsiyor gazetesi diyor ki: İtak Yalnız Pariste la Gazeta del Popolo | ya, italyanca gazetelerin satışı saye- Merk bin nüsha satıyormuş. Bu rağbet i sinde » bu satışı günde kırk bin gaze- iki yüz otuz beş milyon iki yüz doksan etmektedir. taşrada da artmağa başlamış. İtal. | te olarak hesab edersek - Fransadan imo. gazetelerin Fransa hududları | seneda7 Ün a frak Ge 5, «D» grupu sanatkârlarının eserlerinden mürekkeb yedinci resim ve hey- kel sergisi dün Güzel sanatlar akademisi salonlarında akademi müdürü B., Bürh, an Toprağın bir hitabesile açılmıştır. Merasimde sanat muhitlerimizin Inmış simaları hazır bulunmuşlar ve teşhir edilen sanat eserleri zevkle redilmiştir. Yukarıdaki resimler akademi müdürünü sergiyi açan nutkunu rken, ve sergiden bir köşeyi göstermektedir. | Fransa, radyo resmi olarak senede | iki bin dokuz yüz eli frank tahsil | grupu sanatkârlarının sergisi Fransada 2000 mücrimi yakalamağa muvaffak olan bir memur tekaüd edildi Paristen gelen haberlere nazaran Parisin hususi za- bıta “teşkilâtı şefi, başmüfettiş Morö tekaüd olmuştur. Umumi harbin sonunda Fransada cürümlerin adedi pek ziyade arima- ğa başlayınca Pariste «husus! brigader denilen zabita teşkilâtı vücuda geti- tildi. Amerikadaki «G adamları; ve İngilteredeki Skotland Yard'ın -«Big Five, leri gibi Fransadaki bu hususi teşkilât da memleketin en muktedir kriminalisi"lerinden mürekkep bulu- nuyordu, Teşkilâtın idaresine memur edilen başmüfettiş Morö daha O za- man Fransız zabıtasının en mukte. dir memurlarından sayılıyordu. Şim- di bu adam hususi teşkilâtta 20 sene hizmet ettikten sonra yaşını doldur- duğu için oradan ayrılıyor. Başmüfettiş Morö zabıta mesleği- ne girelidenberi İki binden fazla mücrimi yakalayıp adliyeye teslim et- meğe muvaffak olmuştur Fransiz 1 ım başlangıcı r olan en hey canlı davalarda ma Morö'nün i geçmiştir. Landru gibi bir cani- baba katili Viyolette Boziere, Marsiiyada namuslu bir insan hayatı yaşayarak zabıtayı aldatmağa çalı şan katil B n, büyük dolandırı- cı madam Hanau; sabık Maliye Nazırı Kiatz skandallerini ve daha bir çok cürümleri ve cinâyetleri o keşfeder falllerini adaletin pençesine teslim eden hep Morö olmu Morö'nün hayatı tı isi p tehlike için- kib ettiği bir mücrimi su altında ya- Kapopino vapurunu batırma davası Ehlivukuf vapurun hamule- sinin kıymetini tesbit etti. » Bir müddet evvel Çanakkalede Nâ- ra burnunda İspanyol bandıralı Ma- gellânes vapuru İtalyan bandıralı Kapopino vâpuruna çarparak balır- mış ve batan gemi şirketinin vekille. ri İspanyol vapur kumpanyası aley- hine dava açmışlardı. Asiye ikinci ticaret mahkemesinde bir seneden- beri devam eden bu dava son safha- sına gelmiştir Mahkeme son celsesinde bir ehli- vukuf marif kikat yapılarak batan vapurun ve hamulesinin kıy- metlerinin t e karar vermişti. Denizbank Materyal daireşi reisi B. Sadeddin, ticaret ve sanayi odası mec- Misi âzasından B. S deniz tica reisi B, Hay kuf heyet osman ve heyeti ehliyu- evre areti y müteşekkil tolar ve » Heyet, batan İngiliz yaplığı tedkik; Kapopino vapuruna lirası kıymet tesbit et: le için tesbit olunan kiymet de kül- liyetli bir yeküna baliğ olmaktadır. Evvelki günkü muhakeme celsesinde ehlivukuf raporu Magellânes kum- panyasının vekillerine bildirilmişti Bunlar raporun muhtelif kısımlarına itirazlarda bulunmuşlardır. Mahkeme her iki taraf vekillerinin iddia ve itirazlarını dinlemiş ve ev- rakı tedkik ederek kararını vermek üzere muhakemeyi başka güne bi“ rakmıştır. İktisad Vekâleti teftiş heyeti riyaseti Ankara 28 (Teleinla) Vekdileti teftiş heyeti rel nin istifasile açılan teftiş heyeti ri- yastine şimdilik kimse tayin edilmi- yecek ve bu va: vekâleten deniz müsteşarı B. Mustafâ Nuri tarafın” dan görülecektir. İktisad i sında, | Akdeniz iklimini andıran, kalamağa muvaffak olmuş ve yaka- larken onun hayatını da kurtarmış. tır. 1919 senesine Morö dört kişiyi öl- dürmüş olan bir caniyi yakalamak üzere Havre llmanına gitmişti. Cani © esnada bir transatlantik vapuruna binmek üzere bulunuyor ve artık za- bıtanın pençesinden kurtulduğunu zannediyordu, Halbuki tam vapura girdiği esnada Morö ensesine yapıştı. Katil suya atlayarak kurtulmak İs- tedi, Morö de arkasından atlayarak onu boğulmak üzere iken suyun al tında yakladı. Bir defasında aranılan katil doğru. dan doğruya Moröye iltica etti. Mev- zuubahis olan adam muhtelif isim- ler kullandığı için zabıta ona «Katil S.» ismini veri til Rivierra- da bir ceval soyduk- tan sor nı altnda bir olele inerek çaldı Paris kuyumcularına lamıştı, bu Pardo bi odasına avdet ettiği giren bir hırsızın mücevhe: kısmını çalmak üzer olduğunu dü. Pardo derhal zal etti, Hırsızla katil başlayan kavga esnasında hırsız Pardoyu hafif surette yaraldı. Pardo- nun hüviyeti tesbit edilirken Morö onun aranılan «Katil 8.» olduğunu derhal anladı. Bir de k Byraud vakası enteresandır. Bu cani ürüp gör- ayı haberdar rdo arasında çok a kaç- Son 20 sene içinde Fransadaki büyük skandal faillerini, Landroyu ve sair canileri hep polis başmüfettişi Morö ya- kalamıştır. Bu adamın hayatı daima tehlike mağa muvaffak olmuştu.. Fakat her nedense endi- tüğü için Amerikadan Paris zabılasına mek» tuplar yazarak kendisinin suçsuz duğunu ve zengin tacirin metresi ta- rafından öldürüldüğünü bildiriyordu. Morö zaten bu kadını nezaret altında bulunduruyordu, çünkü polis müfettişi bir işle kadın parmağı aramayı âdet edinmişti. Fakat bu defaki cinayette kadın parmağı yoktu. Katil Byraud Amerika, sonra Meksikadan mektup- lar yazmakta devam ederken Morö seyahate hazırlandı ve gidip caniyi Amerikada yakalamağa muvaffak oldu. içindedir. Morö beklenilen tur en 20r leri 8 oldu. bir polis müfettişinden biliyetlerin hududu yok- uzun zamandanberi u, Bu dolan bumunun Müfettiş şekillerini değiştir. e muvaffak olduğundan ve saç- a başka bir renge boyadığın- in la karşı ya geldi ve dolandırıcıyı derhal sesinden tar ve adliyeye teslim etti. erimi Oda Morö yalnız bir defa bi lamak için geç kaldı Staviskidir. Staviskinin Şamoniks. teki evinde bulunduğunu anlar anla- maz hemen oraya koşmuş, fakat Staviskiyi ölü bir halde bulmuştu. GÜNÜN ANSİKLOPEDİSİ Hide büyük “bir zelzele çıktığı, 30,000 ölü, 50,000 yaralı olduğu bildiriliyor. Şili, Cenubi An Büyük “Ol 4,000 kilometre üzerine şerid gibi uza- nan bir diyardır. Şeridin eni 100 - 150 kilometre kadardır. Bu upuzun mem- leketin mubtelif iklimi vardır, Şimali kurak, bazı eri çüldür. rtası cenup kıs- mı karlıdır. Memleketi baştan başa kesip geçen And dağları sahilin her oktasından erikarın garb kıyı- us hangi bir man görülü ma karlığır bâkıldığı za- eleri da Şilinin nüfusu 4,24 Nüfu- sün yüzde Tin lerde, bilhassa me lir, Diğer mir seyrektir. Cenubi dir merika memleketleri âra- kenarında. sında senelerdenberi ihtilâl nedir bil ' aaa a aaa B, Rooseveltin demokrasiler- le teşriki mesa Vaşington 28 (A.A) — Fransanın son Amerikan Modelinde altı, yedi /yaresi satın alınmasına tiğini söyliyen oRoose- veltin bu beyanatı par hafiide Amerikanın teşriki mesai etmek srzusunun toza- hürü mahiyetinde telâkki edilmekte- dir. yüz harp ta; muvafakat mento Mi nokrasilerle Almanya İsviçreye karşı ta- arruz emelleri beslemiyor Berlin 28 (A.A.) — Neue Zuereher Zeitung gazetesi reye'karşı güya > taarruzkâr niyetler beslediği hakkındaki Manchester Gu- ardian gözelesinin neşriyatını reddet- mektedir. Almanyanın İsviç- | | | | miyen, sükün ve huzur içinde yaşi- yan yegâne millet Şilililerdir. Şimaldeki kurak sashda çok zen- gin madenler vardır. Yüz kadar ada- ya ayrilan cenupta her mevsimde yağmur yağar. Bu kısım ormanlık ve otlaktır. Balıkçılığı meşhurdur, Son senelerde Cenubi Ameri- kanın sanayi m i haline gelmiş, büyük döküm evleri ve çelik fabrika» ları kurulmuştur, İspanyollar Şiliyi 1535 den itiba- ren ele z ketin merkezi Santiâgo 1540 da ku- ruldu. 1810 da halk Ispanyol idaresi- ne karşı ayaklandı; 1818 de istiklâl lerine kavuştular, üyük harpte: Almany harb e ni ve münase yen meml en biri de Şilidir. Şilide Cümhutiyet vardır. Fakat kuvvetli bir merki ni Siyasi nüfuz:sahibi erazi sahipleridir. olanlar zengin Macaristanda mecburi askerlik iade edildi Budapeşte 28 (A.A.) — Parlâmen- to, mecburi askerlik hizmetine dair olan kanunu ittifakla kabul etmiştir. Bu kanunla Yahudiler de dahli ol- duğu halde bütün Macarlar iki sene askerlik hizmeti yapmağa mecburdur” lar. Irlandada 22 telefon teli kesildi Londra 28 (A.A.) — Ulster ile ser- bes Irlanda devleti hududunda New- towus, Tewart ve şimali Irlandada kâin Tyrone arasında 22 telefon teli kesilmiştir. Polis tahkikat yapmak- tadır.