22 Ocak 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 9
Italyanın feshettiği İtalyan anlaşması nedir Ne suretle imzalanmıştır M.Laval Habeşistanda Fransız menfaatlerinden vaz geçmekle lItalyanın bu hükümete taarruzunu kabul etmiş midir ? Jtalyanların ileri sürdükleri iddialar, Fransızların bunlara cevapları Fransa le İtalya arasındaki * son Hâdiseler üzerine İtalyanın 935 tarih- li Fransız - İtatyan anlaşmasını feshe ettiği malfımdur. Bu anlaşma nedir? Ne suretle imza edilmiştir?.. İllustrğ- tion gazetesi buna dair bir makale yaz n mühim nokta B, Flandin Başvekil, Laval Hariciye Nazırı iken Fransa, İngiltere ve İtalya arasında Stresa'da «Müşterek cephe» namı verilen bir anlaşma yapılmıştı. Bu anlaşma 935 nisanında toplanan Stresa konferansından sonra olmuş- tu. Almanya daha o zaman Avrupa sı hünü tehdid ediyordu. Almanyanın Avusturyaya karşı politikası İtalya da büyük endişeler uyandırıyordu. O zamanlar İtalya, Avusturya İstiklâli. nin başlıca müdafi idi. Bunun için cermanizme karşı bir sed vücude ge- tirmek isteyen diğer iki devletle, İn- giltere ve Fransa ile bir anlaşma yap- mak istemişti. Fakat bunun için her. şeyden evvel Fransa ile İtalya arasın- daki bütün iblilâfların halledilmesi lâzım geliyordu. O zamanlar Roma sefirimiz olan Kont dö Chambr'un ile İtalya Hariciye prensip itibârile bir anlaşma ile neti- celenmişti. Bu anlaşma mucibince Fransa İtalyanın Afrikâda nüfuz sa. hasını genişletmesini kabul ediyor. du, Bu müzakere bitince Hariciye nazıs Yı B. Laval 3 ikinci kânunda Paristen Romaya hareket etti, Romada harp- tenberi görülmemiş tezahüratle kar- şılandı. İki gün müzakereden sonra 6 ikinci kânunda B. e Mussolini birçok protokol dılar. Bu pro- tokoller yalnız. Avrupa terek hareketlerini tayin ile kalmıyor, © zamana kadar iki memleketi biribi- rinden ayıran bütün ihtüâfarı halle- diyordu. Protokollar evvelâ iki hükümetin aralarındaki eski dostluğu inkişaf ettirmek ve sulhu korumak için kar- şılıklı emniyet fikirlerile mmeşbuğ ola- rak müşterek hareket etmek arzusu te- barüz ettiriyördu. Fransa ve İtalya, sulhü temin müksadile, alâkadar bütün memleketler arasında bir anlaşma ya- pilmasını tavsiye ediyor ve böyle bir anlaşmaya intizaren, ahval icab et- tirdikçe, birbirlerinin fikirlerini mağı taahhüd ediyorlardı. al gün tamamen hi kimsenin bundan bahsetiri eği düşün. mediği şüphesizdir. Aradan epeyce za- man geçti ve bügün Avrupanın vâzi- yeti 935 senesindekine benzemez. Di. Eer protökoller için vaziyet böyle de- giidir, Trablusgarp, E © ve Tunusa ald olan bu protokoller pek kat'id Bu müstemleke meseleleri uzun lerdenberi Fransa ile İtalya müessif bir gerginlik devam ett du. B. Mussolini 7 ci kânun 935 de bir gün evvel imzalanan anlaşmalar. dan bahsederken şu resmi beyanatta bulunmuştu — Gerek umumi mahiyetteki mese- lelerde, gerek Fransa ile İtalyayı alâ- kadar eden hususlarda tam bir anlaş- maya varmak azmile işe başladık. Bu anlaşmaya vasıl olduk. Şu halde B. Mussoliniye nazaran yapılan anlaşma İtalyayı tamamen memnun ediyordu. Anlaşma mücibin- ce Trablusgarp ve Eritrede 915 Lon. dra paktı ile kabul edilen hudud tas. şlerinde müş- | o. B. Flandin ile B. Taval, B. Mussolini ile beraber Stresa'da | hihleri yapılacaktı. Bu pakt mucibin- ; Ce İngiltere ve Fransa, müşterek mu- zafferiyet kendilerine müstemleke ba- kımından menfaat temin edersö; İtal yaya taviz verilecekti. 919 serlesinde bu pakta tevfikan İtalyaya Trablus hududunda bir miktar arazi bıraktık. Fakat bu pek az bir şeydi. İtalya ce- nupta, henüz tamamön çizilmemiş olan hudud hattının beri tarafında mühim arazi istiyordu. 935 anlaşması burada İtalyaya tah- minen 114 bin kilometre murabbat arâzi veriyordu. Diğer taraftan Eritre ile Fransız Somalisi arasındaki hudud değişiyordu. İtalya bu suretle Babel- mendep boğazına karşı bir sahil hattı ele geçiriyordu. Ayni zamanda İtalya- nın Dumeira adası üzerinde hâkimi- yetini, kabul ediyorduk. Nihayet İtal. yanın “Cibuti.Adisababa şimendifer hattının sermayesine yüzde yirmi nis. betinde iştiraki kabul ediliyordu. Tunusa gelince, burdda hudud ve arazi meselesi görüşülmemiş, siyasi mahiyette bir anlaşma yapılmıştı. İtal. ya, Tunus inde Fransız himayesi tesis edildiği gündenber! bürâda ya- şıyan ve miktari yüz 'bini bulan İtal. yanların tabiiyetlerini twühafaza et- melerini istemişti. Fransa ise bu işin umumi hukuk ahkâmına tâbi olma- sını arzu ediyordu. 1896 dâ İtalyan te- zine muvafık muhtelif omukaveleler yapılmıştı. Fakat biz bunları feshet- miştik. Yalnız İtalyanın protestosu üzerine bunları üç aydan üç aya tem. | did ediyorduk. 935Fransız- 935 anlaşması bü muvakkat rejime | nihayet verdi. İtalya hukuku düvel ahıkâmını kabul etti. Biz de bu ahkâ- mı ancak 965 se den itibaren tat- bike muvafakat ettik. Bu anlaşma, İtalyanın bugün ileri sürdüğü iddialarla katiyen telif edile. mez. Bunun için İtalya 935 an. Jaşmasının bugün mevcud olmadığını, daha doğrusu hukuk bakımından hiç bir zaman mevcud olmadığını iddia | etmektedir. Bunun için delilleri dur: Şu 1 — 935 anlaşmaları asla tasdik edilmemiştir. Bu iddin doğru değildir, * Anlaşma Fransız parlâmentosu tarafından tas- dik edilmiştir. Fakat musaddak' nüs- halar, İtalya tarafından gösterilen suiniyet yüzünden asla teati edilme. miştir. Bu sirada Habeş harbi kritik safhaya girmiş ve Fransız - İtalyan | | yakmlaşması artık bir hatıradan iba- ret kalmıştır, 2 — 935 ikinci kânunda imzala- nan mukavelelerden biri Fransanın | Habeşistandaki menfaatlerinden vaz- geçmesine dairdi, Bu mukavele İtal- yada, Fransa tarafından İtalyaya Ha. beşistanda her türlü serbestiye mu- vafakat suretinde telâkki edilmişti. Fransa, Milletler Cemiyeti tarafından kabul edilen zecri tedbirlere iştirak etmekle taahhüdünü inkâr etmiş, 933 anlaşmalarını yırtmıştar. Bu son delile cevap vermek kolay değildir. Çünkü Roma anlaşma proto- kollerinin metinleri neşredilmemiştir. Bu hususta hülâsa şeklinde verilen mslümattan başka birşey bilmiyoruz. Bu hülâsalar da Fransanın Habeşis- tandaki menfaatlerinden vaz geçtiğine | dair hiç bir kayıd yoktur. B. Laval böy- le bir vesika imza etmiş olsa bile bu, İtalyanın Milletler Cemiyeti azasından bir devlete taarruz etmesine salâhi. yet vermek demek değildir. Hülâsa, yalnız musaddak nüshala- rın teati edilmediğine İstinad eden hu- | meliyiz ki, MN Şef İsmet İnönünün | fabrikaları Kastamonu (Akşam) — Kastamo- nu her sene birçok evlâdını malşet kaygusile gurbete göndermek mecbu- riyetinde kalan bir yurd parçasıdır. Birçok arazinin sarp dağlar ve kaya- lıklarla kapalı bulunması yüzünden | bilhassa şimal mıntakasında köylüler | yıllık yiyeceklerini zorlukla temin ede- bilmektedirler. Bugün minnet ve şükranla kaydet- tedkik seyahatlerinden sonra bu ik- tisadi ve zirai mesele ele alınmış bu- | lanmaktadır. Kastamonu hâlen yılda 3-4 bin | ton kendir yetiştirmektedir, Bu mik- tarın 25 . 30 bin tona iblâğı suretile istihsalâtın o ziyadeleştirilmesi, istih- sali arttırabilmek için de Kendir elyaf ayırma fabrikaları kurulması zarure- ti vardır, Kendir ziraatinin en iptidai vasıtalaNla yapılması yüzünden bir çok güçlükler mevcuttur. Bu yüzden pek mahdud kimseler kendir ziraati- le uğraşabilmektedir. Halbuki bir ar topraktan alınan buğday âzami 18 Ji- | ra kâr bırakırsa, kendir bunun iki mis- Mnden fazlasını; elli ira , kâr bırak- maktadır, Bu fabrikaların kurulması, Mmi Şef İnönünün işaret ve direktiflerile tekarrür etmiştir. Fabrikalar Gölve- ren ve Taşköprüde yapılacaktır. Dör- kuki bir hile Roma anlaşmasının me- riyetini şüpheye düşürecek mahiyet. tedir, Fakat 935 ikinci kânurdanberi geçen dört sene zarfında İtalya taah- hüdlerini hükümsüz addettiğini şim. diye kadar asla söylememişti. Şimdi vaziyetini değiştiriyorsa bu müdafaa sı oldukça güç bir davayı kuvvetlen. dirmek içindir. Posta Ittihadına dahil ulmiyan ecnebi memleketler: Seneliği 3600, altı aylığı 1900, üç aylığı 1000 kuruştur, Adres tebdili için ki Göndermek landı #1 pu Zilhicce 1 — Kasım 76 B. İmsak Güneş Öğle İkindi Akşam Yata! E. 1228 206 714 946 1200 136 Va. 537 7181226 1458 1715 1849 Idarehane: Babiâli etvarı Acımusluk sokak No. 13 der yüz bin liradan sekiz yüz bin lra- ya malolacak olan bu fabrikaların 1198 ONN SN AEEEEE YARAN, p Ödemiş (Akşam) Kastamonudakendirelyaf kuruluyor Taşköprüde ve Gölverende kurulacak iki arka 800, 000 liraya mal olacak Yukarıda: Kastamonuda kendir pazarlarından biri, aşağıda: İki fabrikadan birinin kurulacağı Taşköprüden bir manzara yerlerini tesbit için mühendis ve mütehassıs B, Osman Eten ve inşaat mühendisi B, Mehmed Ali şehrimize gelerek mahallerinde tedkiklerini yap- müş ve Ankaraya dönmüşlerdir. düm hiyetli makamlardan aldığım malü- mala nazaran fabrikalar haziranda bitecek ve ağuslos sonuna kadar mü» ! kinelerin montajı ikmâl olunacaktır. Fabrikalar, pancarda olduğu gibi kendiri tarlada köylüden alacak ve kendi ıslatıp, soyup elyafını ayırıp iç ve dış piyasalara sevkedecektir. Fab- rika yapılacak olan bu mıntaka köylü- leri Vilâyet makamına müracaat ede- rek, İnönünün memleketimize olan bü yardımlarından pek sevindiklerini be- yan etmişler ve fabrikalar için lâzım olacak arsayı Sümerbank'ın takdir edeceği ucuz flatlerle vermeğe bazir olduklarını bildirmişlerdir. Türk milleti, geçimi için sarfettiğinin hemen yani- sıra, geçim kadar zaruri bir ihtiyaç halinde tayya- reye yarının bir kısmını ayırmağa mecburdur. Kurban bayramıda bu vazifeyi yapmak için iyi ve hayırlı bir vesiledir. — Ödemiş - Tire, Bayındır ve Torbalı kazalarında Kü- çük Menderes nehri kenarlarında mühim miktarda kendir istihsal edilmekte- dir. Bunların elyafından mıntakanın ihtiyacını temin edecek derecede urgan imal edildiği gibi htiyaçtan fazla urganlarda ihraç olunmaktadır, Bu mımta- kada urgan imalâtile meşgul kooperatifler de vardır. Kendir istihsalâtının arttırılması ve Büyük Menderes havalisinde yetişti. rilen kendirin de Ödemişte toplanmaları suretile Ödemişte çuval imal edecek bir fabrika inşası tasavvur edilmektedir. Bu mevzu üzerinde tedkikler yapıl. makladir. Yukarıdaki resimde Ödemiş havalisindeki kendir harmanlarından biri görünüyor. i
