15 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

AKŞAM Atatü rkün son sözü: Saat kaç? diye sormaktan ibaret oldu Son dakikalarında Büyük Önderin gözleri bütün hayatiyetile parlıyordu O, son dakikalarda etrafını alan kederli insanlara tas- viri mümkün olmıyan bir hisle derin derin baktı üç defa gözlerini sanki sıhhatte imiş gibi canlı ve parlak açmıştı Ankara 15 (Telefonla) — Ulus gaze- tesi yazıyor: Büyük Şefin müdavi dok- torları Atatürkün sön dakikaları hakkında şunları anlatiyor: —Atatürke pazartesi günü bir ponk-| syon yapıldı. Midelerinde bir bulan- tı hissettiler, Bundan sonra umumi halleri yavaş yavaş fenalaşıyordu. Salı günü akşamı saat 18,30 da artık koma başlıyordu. Bu esnada Atatürkün göz“| leri açıldı ve sonra yavaşça sordu: İ — Saat kaç? Saat 18,30 du, kendisine cevap ver- diler. Sustu ve bir daha konuşamadı. Baati niçin sormuştu bilmiyoruz. Za- mansız ebediyete intikal eden Şefin zamana, aid son fani suali bu oldu. Sant 19,15 de artık tamamile kendi. sinden geçmişti, Etrafındakileri bile farkedemiyordu. Çarşamba gününü, tamamen baygın bir halde geçirdiler, Sıhhat raporlarına imza atan doktor- lar, gece gündüz Onun başı ucunda idiler. Nabzı, ateşi ve teneffüsü müte- madiyen kontrol ve tesbit ediyorlardı. Perşembe sabahı saat dokuza on kala hastanın başı ucuna gelen doktor kal- bini muayene etti, sağlamdı, fakat tam dokuzda yeni bir muayene kalbde bir zafiyet Işareti verdi. Doktor hemen arkadaşlarını çağırdı, kalbin muka- vemetinde bir arıza gördüler. Bütün Atatürk anıtı Etnografya müzesi sırtlarında inşa edilmesi kuvvetle muhtemeldir Ankara 14 — Atatürkün cenazesi- ni defin için yapılacak anıtın, Et- nografya müzesinin bulunduğu sırt- ta yapılması tekarrür etmiş gibidir. Resmi matem, 21 kânunuevvele ka- dar sürecektir. Büyük Şefin cenaze merasiminde hazır bulunmak için general Guronun riyasetinde bir Fransız askeri heyeti Ankaraya gele- çektir. Dolmabahçe sarayında Dolmabahçe sarayında büyük bir matem hüküm sürmektedir. Dün de bir çok zevat saraya giderek defteri mahsusu İmzalamışlar ve Atatürkün hemşiresi bayan Makbuleyi ziyaret ederek taziyette bulunmuşlardır. Büyük Atanın mübarek naaşı ra- hal döşeğinden alınarak kıymettar bir tabuta konulmuş, tabut ta atlas bir sancağa sarılmıştır. Meclise, iki kanun lâyihası teklif edilmek üzeredir Ankara 14 — Hükümet ile Millet Meclisi, milletin büyük ve ebedi Şefi- ne karşı bağlılık ve minnetinin dai. mi bir nişanesi olmak üzere Meclise iki kanun lâyihası teklif etmek niye tindedir. Lâyihalardan biri bundan sonra çıkarılacak Türk paralarında daima Atatürkün resminin bulun- ması, diğeri de Atatürkten boş kalan Ankara mebusluğuna yeniden kim- senin intihab edilmiyerek Mecliste reye müracaat edildikçe Atatürk is- minin okunmasına dairdir, Viyanadaki Yahudiler aç mı kalıyorlar? Yeniden 1000 genç tahaşşüd kamplarına sevkedilmiş Paris 14 (A.A.) — Viyanadan Figa- To gnzetesine bildiriliyor; «Bin genç Yahudiden mürekkep yeni bir kafile Manschausen ve Buchenwald'daki ta- d kamplarına gönderilmek üze- re Viyanadan hareket etmiştir. Yahu- di mağazaları kapalı olduğu ve Yahu- dilerin ari mağazalarma girmeleri ya- sak edildiği için bu Yahudilerin yiye- cek ve içecek tedarik edememelerin- | den korkulmaktadır.» Republigue gazetesinde Edih Bri- con şöyle yazıyor: #Hiçbir memleket kendi efkârı umu- miyesinde bu vaziyetin bıraktığı de- rin akisleri nazarı itibare alamamaz- hık edemez, Takarrüb davası üç gün- denberi gerilemiştir, Bunu saklamak beyhudedir, Bir hafta sonra Pariste buluşacak olan İngiliz ve Fransiz Na- , gırları müşkilâlı son derece artmış bir vaziyet karşısında kalacaklardır.» Amerikada protestolar Nevyork 14 (A.A.) — Havas ajansı- nın muhabiri bildiriyor: *Alman Yahudileri hakkında Ber- | lin hükümeti tarafından alınan ted- birler dün gene birçok şiddetli itiraz- İarla karşılanmıştır. Papazlar, pazar günü vaazlarında medeniyete vürü- an bu darbeyi takbih ederek Yahudi- lere karşı yapılan muamelenin bütün medeni insanların nefretini uyandır. | dığını söylemişlerdir. Hoover'in bir nutku Paloalto — Kaliforniya 14 (A, A.) — Eski Cümhurreisi Hoover, kili- selerin federal meclisine bir mesaj göndererek Yayudiler aleyhinde itti- haz edilen tedbirleri şiddetle etmiştir. Londrada bir nümayiş Londra 14 (A.A) — Binlerce ko. münist Hayd Parkta bir karar su- reti kabul etmişlerdir. Bunda Alman- yada yahudilere karşı yapılmakta olan tedhiş hareketi takbih edilmek- tedir. Karar suretini kabul edenler, bunun bir metnini Alman sefaretine götürecek bir heyet intihab etmiş. lerdir. Nümayişçiler, alay halinde, Alman sefarethanesine gitmişler, fakat bi- nanım pek ziyade yanına yaklaşmıya- rak uzakta kalmışlardır. Cenubi Amerikada otomobil yarışında vahim bir kaza Buenos - Aires 14 (A.A.) — Tres- Arroyes otomobil yarışında vahim bir kaza olmuştur. Dört otomobil bir- birine çarparak ateş almıştır. İki pilot kömür haline gelmiştir. Üç ma- tenkid | İ kurban gitmiştir. Küçükpazarda De- | mirtaş mahallesi bekçisi Cemalin ka- doktarlar, Bi ri, bütün hayatiyetle parlıyordu. Dok- | torlar son bir ümidle çırpınyorlardı. O,! son dakikalarda elrufını alan bu ke- derli insanlara tasviri mümkün Ol mıyan bir hisle derin derin baktı, üç defa olarak gözlerini sanki sıhhatte imiş gibi canlı ve parlak açmıştı ve sonra tek kelime söylemeksizin o de- rin mânalı, delen ve titreten gözlerini kapadı. Büyük salonu bir ölüm sükütu kap- lamıştı. Dolmabahçenin üzerineki bay. rak yavaş yavaş yarıya indi. Fransa - Suriye itilâfı imzalandı Paris 15 — Fransa - Suriye itilâfı | dün akşam Fransız Hariciye Nazırı | B. Bonnet ile Suriye Başvekili B, Ce. mil Mardam tarafından imzalanmış- tar. Bu İtilâf, 22 eylül 1936 tarihin- de akdedilmiş olan Fransa - Suriye muahedesinin meriyete vazına mâni olan sor noktaları halletmiştir. İngilterede yeni intihabat Londra 15 — Mançester Gardiyan gazetesinin mevsuk istihbaratına gö- re B. Çambörleyn, önümüzdeki şubat- ta umumi intihubat yaptıracaktır, Feci bir kaza Bir kadın kocasının tabanca- sile kazaen vuruldu Bu sabah, bir kadın feci bir kazaya rısı Kâmile, kocasının duvarda asılı bulunan tabancasını alırken tabanca, ateş almış, çıkan kurşun gözüne gir- miş ve beynini parçalıyarak derhal ölümüne sebep olmuştur. Tahkikata zabıta ve adliye el koy- muş, bekçi Cemsl da sorguya çekil miştir. . . Çin harbi Çinlilerin Tsungfa'yı aldık- ları doğru değil Tokyo 14 (A.A) — Domei ajansı bildiriyor: Ordu namma söz söyle meğe salâhiyettar bir zat, Çinlilerin Tsungia'yı istirdad ettiklerine dair verilen haberi gülünç olarak tavsif etmektedir. Diğer cihetten Japonların Çang- 8o'yu zapteltikleri bildirilmektedir. Japonya devletlerin notasına cevap verdi Tokyo 14 (A.A.) — Yangtee neh- rinde seyrisefain hakkında Fransa, İngiltere ve Amerika tarafından ve- rilen notalara Japonya'nın cevabları dün sabah bu üç memleketin «efa- rethanelerine tevdi edilmiştir. İyi haber alan mahfillerin zannet- tiğine göre bu cevablarda ecnebi ge- milerinin Yangtse rinde dolaş malarına şiwdilik imkân görülemedi- ği bildirilmektedir. © Filistinde tadis hadiseler Akşamları düba erkenden ışıklar söndürülecek Yafa 14 (A.A) — Yafa'da yeni ha- dişeler cereyan etmesi üzerine ışık söndürme saatinin daha erken ola- Sahife 7 21 ikinciteşrin matem günü (Baş tarafı 1 inci sahifede) 9 — Arabanın sağ ve sol tarafında altısardan on iki general, 10 — Atatürkün harb ve İstiklâl madalyalarını tâşıyan general, 11 — Atatürkün ailesi efradı, 12 —, Başvekil, 13 — Büyük Millet Meclisini tem- silen Ankaradan gelen heyet, 14 — İstanbul vali ve belediye re- isi ile mevki ve deniz komutanları, 15 — İstanbulda bulunan ecnebi konsoloslar, 16 — İstanbul vilâyetinin teşrifata dahil askeri ve mülki erkânı, 17 — Rektör, dekanlar ve profe- sörler başta olmak üzere üniversite ve yüksek okul talebeleri, 18 — Kumandanlar, öğretmenleri ve subayları bâşta olmak üzere harp akademisi, 19 — Halk partisi erkân, 20 — Halkevleri idare heyetleri, — Mali, ticari ve idari heyetleri mümessilleri, 22 — İstanbulda mevcut izci teşek- Külleri, 23 — Yedek subay okulu talebeleri, 24 — Bir piyade taburu, «bando önde olarak» 25 — Halk. Hava filomuz törene havadan işti- zak edecektir. Bu tarzda teşekkül edecek olan cenaze alayı saat 9 da hareketle tramvay yolunu takiben Tophane, Karaköy, Köprü yolu ile Eminönü meydanı, Bahçekapı, Sir- keci ve Salkımsöğüt üzerinden Gül hane parkına ve park içindeki yolu takiben Sarayburnuna varacaktır. Cenaze alayının oDolmabahçeden Barayburmuna Kadar olan güzergâ- hının iki tarafına asker, jandarma kıtaları İle mektebler ve halk dizile- cektir. Cenaze alayının kolbaşısı Saray burnu rıhtımına geldiği vakıt alay, durucak, kıtalar yolun sağ kenarına çekilecekler ve cenazeyi taşıyan top arabası geçerken resmi tâzimi ifa edeceklerdir. Alaya iştirak eden zevat ve izciler top arabasını takiben rıhtıma kadar tabutu hâmil olan top arabasını ta- kib edeceklerdir. Alayın sonundaki tabur da bulunduğu yerde kalacik- tar. Tabutu taşıyan top arabası rıh- tıma yaklaşacak”ve tabut generaller tarafından top arabasından kaldırıla. rak nhtımdaki dubaya yanaşacak olan Gür veya Dumlupınar denizak tı gemilerinden veyahut Zafer veya Tınaztepe destroyerlerinden birisine bindirilecektir. 'Tabutu hamil bulunan denizaltı gemisi veya destroyer Selimiye veya Haydarpaşa, açıklarında âkıntısız bir mahalde demirlemiş bulunan Yavu» za yanaşmak üzere âğır ağır yol ala- caktır, Tabut Yavuza nakledilerek Yavu- zun arka taraf topları önüne konula. cak ve bir müfreze ihtiram veziye- tinde bekliyecektir. Cenazenin Dolmabahçeden hareke. ti anında Galata kulesindeki «Varda. bandıra» tarafından verilecek işaret | üzerine Yavuz her beş dakikada bir top atacaktır. Cenazenin gemiye İrkâbını müte- akip Yavuz top endahtı suretile se lâm resmini ifa ederek hareket eyli. yecektir. Limanda bulunan ecnebi harp ge. mileri bu selâm resmine ayni suretle iştirak eyledikten sonra Yavuzu Ada açıklarına kadar takip edeteklerdir. Gerek karada yürüyüş halinde iken ve gerek denizde seyir esnasında ha- va filolarımız da cenaze törenine re- fakat edeceklerdir. Seyir esnasında İzmite kadar on beşer dakika fasıla ile top atılarak resimei selâm ifasına devam oluna- caktır. Yavuz zırhlı kruvazörüne, deniz ko- mutanı ve amirallerin iştirakile, İzmite kadar donanmamıza mensup deniz. altı ve destroyerler refakat edeceklir, Alatürkün aileleri efradı ile cena- zeye refakat-edecek olan yevalın na- killeri için Ada hattına tahsis edilmek üzere Denizbank tarafından bu kere celbedilen yeni vapurlardan biri Sa- rayburnunda bulundurulacaktır. Diğer taraftan cenaze alayına refa- kat eden memurlarla halkin da Ata- türke yapılacak olan bahri merâsime Iştirakini mümkün kılmak üzere saat 13 de Saraybumundan ve köprünün Şirket ve Akay iskelelerinden ikişer vapur hareket ettirilecektir. Bu ve- purlarla İstanbula gelmiş bulunan ecnebi harp gemileri Büyükada açık- larına kadar filoya refakat ve bilâha- re avdet eyliyeceklerdir, Izmite muvasalat Yavuz zırhlı kruvazörü İzmit önle- rinde demirliyecek ve cenaze bir de- nizaltı gemisine veya bir destroyere naklen maâyn iskelesine çıkarılacak ve orada bulundurulacak olan bir top arabasına, vazedilecektir. Cenaze bu suretle İzmit istasyonuna götürülerek Atatürkün zati kompo- sisyonlarıma takılacak olân hususi va- gona irkâp edilecektir. İzmitte yapılacak törene vilâyet er- kânı, kara ve deniz kuvvetlerine men sup kıtaat e mektepliler ve halk iş- tirak edecektir. Bu vagon iki büyük Türk sancağı ve gayet zengin bir su- rette defne dallarile tezyin edilmiş olacaktır, Cenazeye refakat edecek olan 76- vat bu törene bineceklerdir, İzmitten Ankaraya nakli esnasın- da altı subay cenazeyi bekliyecektir. Cenazeyi nakledecek olan katarın gece geçeceği istasyonlarda meşaleler : yakılacak, katar kasaba ve köylere | yakın olan istasyonlardan geçerken, mahallin en büyük mülkiye memuru bulunduğu halde, kasaba ve köy hal-- kı tarafından selâmlanacaktır. İ Cenazeyi hâmil trenin Eskişehire | muvasalatında askeri merasim yapi- lacak ve bir ihtiram kıtası selâm res- mini ifa ederken bandosu de matem havalarını çalacaktır. Bu törene yi- lâyet askeri ve mülki erkânı iştirak | eyliyecektir. İstasyon peronunun mü- | nasib mahallerinde meşaleler bulün- durulacaktır, j 'Tren Polatlı ile Ankara arasındaki | istasyonlardan gündüz geçeceğinden | mahalli köy ve kasaba mektebleri talebesi de istasyonlarda treni selâm- Yıyacaklardır, Ankara programı yarın verilecek- tir, 21 ikinciteşrin —. matem günü Ankara 14 (Telefonla) — Tren ayın yirminci günü akşamı Ankaraya gelecektir. | Hükümet merkezinde | büyük Şefin cenazesi ordunun ihti- | ram elleri üzerinde fstasyondan Mec- | Mse götürülecektir, Cenaze Oo geceyi i Mecliste geçirecektir, , Sabahleyin yani ayın yirmi birinci günü büyük bir cenaze merasimi | başlayacaktır. i Ayın yirmi birinci günü bütün Türkiyede büyük matem günü ilân edilecektir. O gün bütün müessesat devair, dükkânlar kapalı oladaktır, Ankara Borsası 4—1—9a İkramiyeli Ergani PARA ve ÇEKLER (Kapaniş fiatleri) 1 Sterlin 5,59 100 Dolar 126,005 100 Prank 345 66 2036 1 805015 New-York Cenevre 100 Rayhşmark 100 Belga 21325 100 Drahmi 10925. 100 Leva 15320 100 Çekoslovak ir 100 Pezeta 100 Zloti 109 Pengo 100 Lay