15 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2
i Sahife 2 betler idamesi lehinde bulunmuştur, Bir Sovyet gazetesi Atatürkün nutkundan bahsederek böyle diyor İzvestiya gazetesi, Ismet İnönünün, Atatürkün en yakın silâh arkadaşlarından milli bir kahraman olduğunu kaydediyor Moskova 14 (A.A.) — bildiriyor: İzvestiya gazetesi, TâS ajansı «Yeni neşrettiği bir makalede şunları yazı- yor «En müstaid kumandanlardan biri olarak tanınmış olan Kemal Atatür- kün padişahın istibdadına karşı tev- cih edilen ihtilâl hareketine uzun za | mandanberi iştirak etmiş olması key- fiyeti, memleketi - kurtaracak. olan mili harekelin başına süratle geçme- sine yardım etmiştir. Genç Türkiye mili Cümhuriyeti, emperyalizme karşı bu mücadelesin- de yalnız kalmamıştır. O zamanlar- da, harici müdahaleye ve beynelmi- Jel silâhlandırdığı da- hili mukabil ihtilâle karşı kahrama- nane bir mücadele açmış olan Sovyet Jannın tekliflerine müzaharet ettiği 1 Türkiyenin yaratıcısı» başlığı altında | | | ! gibi, 1929 senesinde mubarebeden Yeragati mutazanımın Kellog paktı- nın muayyen zamandan evvel meri- yet mevkiine konması Hususunda | Litvinof tarafından yazılan protoko- le iltihak etmiş ve mütecavizin tarifi hakkındaki müahedenin akdi mese lesinde Rusyanın, yanında yer almış- mi yerine Türkiyede bir cümhuriyet rejimi tesis edilmiştir. Kemal Atatürkün idaresi altında ; yar m za > ZEN - “Atatürk, Türkiyeyi kılıcı “ile meydana getirmiş ve dehasıile tensik etmiştir,, “Türkiye Matürkün idaresi altında yeniden Yakın Şarkta bir anahtar vaziyeti almıştır,, Varşova M4 (AA) tebliğ ediyor: Hariciye Nazırı B. Boh yeni Türki- | ye Reisicümhurunun intihabını Po- | Jonya hükümetine bildirmek Üzere bilhassa kendisini ziyarete gelmiş ak) Türkiye büyük elçisi B. Ferit Tek'i | kabul etmiştir. Dlustrowany şöyle yazıyor: Atatürk Türkiyeyi silâh kuvvetile kurtarmış ve Vaşingtonun Birleşik Amerikayı yaratması gibi yeni Tür- kiyeyi yaratmıştır. Atatürkün eseri hattâ beynelmilel — işlerde de tesirini göstermiş- ço Polska İstanbuldan almış olduğu şu malümatı yazıyor: Atatürk yeni Türkiyeyi kılıç ile meydana getirmiş ve dehüsı ile ten- sik etmiştir. Onun yaratıcı ruhunun ve hararetli vatanseverliğinin hare- kete geçmemiş olduğu hiç bir saha yoktur. Eski Türkiyenin bütün felâ- ketlerinin kaynağı Osmanlı devleti- nin dahili işlerine ecnebi devletlerin müdahale etmelerine cevaz veren sultanlar rejimi olduğunu anlıyan ilk adam olmuştur. Atatürk Türki- yeyi hicaptan ve.taksime ouğramak- tan kurtarmıştır. Hali hazırda Tür- Kiye hem kendi yakınında hem de bü tün Avrupada bir çok dostlara ma- Hiktir, Bütün dünyanın hayranlığını <elbeden ve Türkiyenin hayatının en Pât ajansı Kurjer Codzlenny şerefli devresini teşk eden. dahili 15- Iahat bilâistisna siyasi, iktisadi, içti- mai, fikri ilâh... bütün sahalara şâ&- mildir, Bu ıslahatın tarihi 1923 dür. Yani Lozan muahedesinin akdi tarihidir. Bu muahedeyi diğer devletlerden ev- vel Türkiyeye 150 senedenberi an- anevi dostlukla bağlı olan Polonya kabul etmiştir. Milli vakar hissine i anasıl sahip olan 'Türk milletinin, milletin babası olan Atatürkü sarsıl- maz bir aşkla sarmasında hayret edilecek hiç birşey yoktur. Yeni Tür- kiye beynelmilel siyasette hesaba ka- tılması lâzım gelen bir unsur olmuş- tur. Türkiyenin âsrileşme ve yenileş- | me hareketi devâm ediyor. Osmanlı- larını hasta adamı eyileşmiştir. Terak-| ki ve enerjisi yerindedir. Atatürk bu- nu yapmakla hakikaten bir mucize göstermiştir. Polonya istiklâlinin 20 nei yıl dö- nümü münasebetile Ankara sefiri Sokotoniski Ekspres Poranny gazete- sine şu beyanatta bulunmuştur: «Türkiye Atatürkün idaresi altm- da yeniden Yakın Şarkta bir anahtar vaziyeti almıştır. Yürkiye ile Polonya | iktisadi sahada yekdiğerini itmam etmektedir. Siyasi sahada ise şarki Avrupada muvazeneyi bu kısmında sakin olan istiklâlini muhafaza etmekte menfa atleri vardır. Bu gaye iki milleti yek: diğerine yaklaştırıyor ve onları bir. ve dünyanın | milletlerin -| CAKŞAM nında devletin endüstri tesisatına verdiği kıymeti ve bu sayede en başta hafif endüstri olmak üzere Türkiyede büyük endüstri tesisatı vücuda geti- rilmiş olduğunu kaydetmek icab eder. Bu sahada Türkiye, Sovyetlerden sekiz milyon dolarlık bir kredi şeklinde dostane bir muavenet görmüştür. Adi Türk milletinin milli . istiklâli mücadelesine ve Türkiyenin siyâsi sahada yeniden teşkilâtlandınılması- na gayet sıkı bir surette bağlı olan Kemal Atatürkün ölümü gerek Tür- kiye için ve gerek bütün dostları için | derinliği ölçülmez bir kayıptır. Türk milletinin en samimi dosi- ları meyanında bulunan Sovyet umu» mi mahfiileri zamanımızın bu misil, siz devlet adamının ölümünden do- layı derin bir teessür içindedirler, Cümhurreisi İsmet İnönü İsmet İnönü Türkiye Cümhuriyeti mal Atatürkün en yakın silâh arka- daşlarından biridir. Bu vazıyet aym zamanda Türkiyenin samimi dostları bulunan hakiki sulh dostlarının mu- avenetile Türkiyeyi müdafaa için Ke- | mal Atatürk tarafından sarfedilen verimli faaliyetlerin ona lâyık bir şekilde devam edeceğine delâlet eder.» Reisicümhur Ismet | İnönünün teşekkürleri Ankara 14 (AA.) — Tebliğ: Riyaseticümhur umumi kâtipliğin- den: Yurdun her köşesinden, şehirler. den ve köylerden, Parti teşekkülleri Halkevleri, spor klüpleri ve müesse- selerden, sayın halkın temiz duygu- | larına terçeman olan bir çok telgraf- İ lar gelmekte devam ediyor. Bundan pek mütehassiş olan Keisicümhur İsmet İnönü, samimi teşekkürlerinin Anadolu ajansı vasıtasile kabulünü rica etmiştir. Türkiyenin iki büyük evlâdı: Atatürk ve Inönü (Baş tarafı 1 inci sahifede) <İsmet İnönü, Başvekil sıfatile yal- nız Türk milletinin değil, Türkiye hududlarından çok uzakta milletle- rin dahi hürmetine mazhar idi. Ken- disini tanımak fırsatına malik olan herkes, politikada da asker fazilet- lerini muhafaza etmiş olan bu dü- İ rüst, namuslu devlet adamından hür- metle -bahsetmişlerdir. Büyük ölünün halefi olarak İsmet | İnönü, Wyakatleri ve yurduna olan”! fevkalâde aşkı İle tanınmıştır. Tür- kiye, tarihininen çetin ogünlerin- de Şef Atatürkü şan ve şerefle takib eden adamı seçmiştir. Bunun içindir ki, Atatürkün ölümünü müteakib, Türk milleti gözlerini Atatürkün şanlı yerini işgal edegelmiş olan İs- İ met İnönüye çevirdi. Bulgar Nazirlarının imzaları Sofya 14 (A.A.) — Bulgar Nazır. | Jarı Türkiye orta elçiliğine giderek | İsmet İnönünün Cümhur Başkanlı- ğına seçilmesi münasebetile açılan leştiren mütekabil hürmet ve döstluk | hususi deftere isimlerini — kaydettir- rinleştiriyor.»> İ kısfinlarını kendisinden koparıp alı. 15 Teşrinisani *“ | “Atatürk Sovyetlerle sıkı münase- | “Saltanatın beş asırda yapamadığını Atatürk 15 senede yaptı,, Yugoslav gazeteleri uzun makaleler- le matemimize iştirak ediyorlar Belgrad 14 (A.A.) — Avala ajansı bildiriyor: Bütün Yugoslav gazeteleri en mühim yerlerini Türkiye Atasının ölümüne tahsis etmekte berdevamdır. Gazeteler İsmet İnönünün seçilme» si ve yeni hükümetin teşekkülü hak- kında bir çok hâberler neşir ve yeni Cümhur başkanının tercümeihalile birlikte fotoğraflarını dü dercederek İsmet İnönünün Büyük Atatürkün en samimi mesai arkadaşı olduğunu ve onun dahiyane politikasını takip ede- ceğini kaydediyorlar. Dost ve müttefik bütün Türk mil letinin duyduğu parçalayıcı acıyı ak- settiren gazeteler, Atatürkün şahsın- da nasl büyük bir dostu kaybettiğini bilen Yugoslav milletinin bü acıyı tee mamen paylaşmakta olduğunu teba- rüz öttiriyorlar. Vreme gazetesi «İnönü Türkiyenin l 1 tarihli celsesi Atatürk Türkiyesi- | nin asırlar ve asırlar için yaratılmış olduğunu ve Cümhuriyetin masif te- | ğın: bütün dünyaya isbat etmiştir. | Balkan antantı Türkiyenin huzur ve nin saadeti için olan ülküsünü başar- mak üzere Atatürkün bir devamcısı olarak seçildiğine tamamen kani olan bizler onun seçimini, müttefik Türki. yenin istikbalinden ve bütün Balkan- lar barışından emin bir surette selâm- yoruz.» Politika gazetesi, uzun bir İstanbul telgrafında, büyük ölünün yüksek ve dahiyane meziyetlerini ve şövalye kral Aleksandr'ı Türk yurdunun Aflasına bağlıyun derin dostluk ve sevgiyi kay- dediyor ve Atatürk tarafından B. Sto yadinoviçin ilk Ankara seyahatinde söylenen şu sözleri hatırlatıyor: «Ar- kamda 18 milyon Türk var. Bunlar, bir kelime söylemeden, Yugoslav kar- deşliği için kendilerini fedaya amade- dirler.» i Aynı gazete başmakalesinde, Ata- türkün bütün 'Türk milletinin röne- sansını medyun olduğu eşsiz eserini İzah ettikten-sonra, Yugoslav milleti- nin bu eseri hayranlıkla takdir etmiş ve etmekte bulunmuş olduğunu kay- dediyor ve diyor ki: «Yugoslav milleti, kendisinin şo- valeresk seciyesini “takdir eden- -Bü- yük Adama karşı samimi bir-sempati besliyor ve yalnız takdirle kalmıyor, aynı zamanda seviyordu. Kral - Şövalye -Aleksandr'ın . ve Atatürkün müşlerek bir fikirleri vardı: Türkiyenin ve Yugoslavyanın kuvvetlerile milletlerinin barışını te- minat altına almak ve bu suretle memleketlerinin kültürel ve materi- yel inkişaflarını mümkün kılmak.» Politika sözlerini şu suretle bitir. mektedir: «Şövalye kralın ölümünden dört yıl sonra hayat sahnesinden Kemal Atatürk de çekiliyor. Fakat Yugoslav milletinin bu anda, onların fikirleri. nin istikbalde de yaşayacağına imanı vardır.» Bütün diğer yugoslav gazeteleri de ayni şekilde makaleler neşrediyorlar. Zağrepte çıkan Novosti gazetesi «Bü- yük müttefikin ölümü» başlığı altında yazdığı uzun > başmakalede e7- ebediyen hayattan çekildi. O, Balkan. anlaşmaları politikasının en emin bir desteği idi. Yugoslavya İle destluk ve ittifakı her şeyden önce takdir edi. yordu ve biliyordu ki Yugoslavya ta- rafından verilen söz kanun kiyme- tini ve hatta daha büyük bir kıymeti haizdir.» Güzete, Atatürk eserinin, Türkiyenin en büyük evlâdı tarafından çizilen yolu takip edecek olan en samimi mesai arkadaşlarının eline geçtiğini kaydediyor. Avala ajansı bu telgraf) Türkçe ola- rak «Allah büyük dosta rahmet etsin» sözlerile bitiriyor. Almanya Atatürkün ese- rine, mücadelesine hayran Alman gazeteleri Gümhurreisi İsmet Inönünün Matürke lâyık bir halef Berlin 14 (AA) — Alınan ajansı bildiriyor: Türkiyenin kendisine hududsuz bir | minnet taşıdığı büyük halâskârı Ata- türkün hayatı Almanyada olduğu kadar hiç bir yerde ne anlaşılacak ne de takdir edilecektir. Zira Almanya da aynı yoldan geç- miştir. Türkiyeye empoze edilen ba- rış muahedesi topraklarının hayati yordu, Mili kahraman Atatürk mem- leketini kurtarmağa ve milli bir is- tikbalin temellerini almağa muvaf- fak oldu, Memleketini müzakerelere ve Cenevre metodlarile kurtaramıya- | cağına kani olarak, mücadele yolunu ihtiyar etti. Yalnız çelik bir irade ve | kuvvet muvaffak olabilirdi Memle- ket içindeki eseri daha az hayranlığa lâyık değildir. Almanya Atatürkün eserine ve mücadelesine hayrandır. Onda, tarihi eseri hürriyeti seven bü- tün mületler için bir sembol olarak kalacak kudretli bir şahsiyet gör- mektedir. Germania yazıyor: Atatürk, şahsiyetlerinin kuvvetile milletleri dahilen ve haricen değişti. olduğunu kaydediyorlar ma hususi bir yer işgal edecektir. O, yeni 'Türkiyenin yaratıcısı ve kuru- cusu olmuştur. Yakın doğunun şim- diki çehresini bu Adam tespit etti. Berlin 14 (A.A) — D. N. B. bildi- | riyor: Alman gazeteleri yeni Cümirurveisi İnönünün şahsiyetini tebarüz ettir- mekte ve Alatürke lâyık bir halef ol- ğunu kaydetmektedirler. Gazeteler, yeni Cümhurreisinin siyasi hayatı hakkında mufassal malümat neşre- derek Türk milletini, Atatürkün gös- terdiği yol üzerinde sevk ve idare edeceğini yazmaktadırlar. Berlin matbuatı, yeni Cümüurreisi- nin harici siyaset sahasında kayda değer muvaffakıyetler ihraz etme- sinde başlıca âmil olan fevkalâde enerji ve meziyetlerini kaydetmekte- dir. Gazeteler, Almanyanm İsmet İnönünü selâmladığını ve ona en Sw- mimi temennilerini gönderdiğini müt- tefikan yazdıktan sonra şunları ilâve etmektedirler; «Almanyanın dostu sıfatile, İnönü- bün Türkiye ile Almanyayı birleşti. ren ii geieieileri iakpiye ve tek»
