15 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

Gn dalin kn inkni yy MA Sahife 6 AKŞAM 15 Teşrinisani 1938 Maslüb olmaz Kumandan MUSTALEA KEMAL, Trablusgarpte, Balkan harbinde, Cihan harbinde, Çanakkalede, Kafkas ve Suriye cephelerindeki b Bugün en büyüğü yirmi beş yaşın- da olan Atatürk gençliği içinde Bü- yük Şefi asker elbisesile görmek san- detine erişemiyenler ekseriyeti teşkil | eder. Yeni neslin bir kısmi asker Atatürkü hayal meyal hatırlar, bü- yük bir kısmı ise onu yalnız sivil ola- rak milletin başında çalıştığı ve canlı Türk kitlesini medeniyet, sulh ve sukün yolunda sevk ve idare ettiği devirleri idrak edebilmişlerdir. Halbuki Atatürk büyük bir asker olarak yaratılmıştı. Türk milletini evvelâ harb sahalarında zaferden 78- fere koşturup onun vatan için dö- güşmekte eşsiz olduğunu bütün dün- yaya isbat eltikten sonra sulh ve sükün devrine geçmiş ve bu sahada da Türk milletini sevk ve idare ede- rek medeni zaferlerin şahikasına çi- karmışlır. Otuz sene evvelden başlıyalım: Kolağasi Mustafa Kemal Mustafa Kemal Kolağası rütbesile Selânikte üçüncü ordu zabitan ta- Mmgâhı kumandanlığına ve bu or- dunun erkânı harbiyesinde çalışır- ken askerlikte gösterdiği küdretle herkesin takdirini celbediyordu. Er- kânı harbiye seyahatlerinde, harb oyunlarında, manevralarda bir çok yüksek rütbeli zabitlerin ve hattâ paşaların hazır bulunmalarına rağ- men dalma filen hareket müdürlü- gü vazifesini ifa eden kolağası Mus- tafa Kemal beydi. Harb vaziyet ve kararlarında isa- betli tenkidler yapıyor, doğruluğunu kabul ettiği fikri söylemekten kati- yen çekinmiyor, ve daima onun de- diğinin çıktığı görülüyordu. Mustafa Kemalin isabetli tenkidlerine dâya- namıyan, kızan bazı âmirler nihayet onu kolağası olduğu halde alay ku- mandanlığına tayin ettirdiler. Mus- tafa Kemalin bu mühim vazifede muvaffak olamıyacağını ve bu suret- le hevesi kırılacağını tahmin ediyor. lardı Halbuki Mustafa Kemal alay ku- mandanlığında daha büyük bir mu- vaffakıyet gösterdi, Gece gündüz ta- lim ve terbiye ile meşgul oluyordu. Demokrat ruhu onu küçük rütbeli zabitlerle beraber bulunmağa ve on- Jarm derdlerini, iztırablarını dinle- meğe sevk ediyordu. Zabitleri ve bü- tün kıtası kendisine son derece bağ- lanmışlı, Fakat bir kolağasınm bü- tün bir alayı kendisine bend etme- İ sinden hoşlanmıyan üçüncü ordu müfettişliği aleyhinde HMtiralarla do- Ju raporlar yağdırmağa başladı. Nİ- hayet Harbiye Nezareti daima mev- zuu bahis olan bu müthiş kola- gasını Selânikten alarak İstanbul | erkânı harbiyel umumiyesine memur etti. Trablusgarp harbinde Mustafa Kemal Sene 1911... Trablusgarb harbi baş- lamıştır. Büyük vatanperver Mustafa | Kemal derhal bir kaç arkadaşile Mı- | sır yolile gizlice Bingazi'ye geçti Hududu atladıktan sonra ilk tesadüf | ettiği kumanda mıntakası Halebli | Etem paşan andascttiği 'Tob- ruk mevkij idi. Orada ar aşlarile berâber bizyat İtalyan mevziini ve kuvvetini keşfederek kuvvetleri der- hal taarruz lüzumuna ikna etti. Onun ısrarları üzerine İtalyanlara taarruz edildi. 9 Kânunusani 1912 de yapılan Tobruk muharebesi o havali- de ilk muharebe ve ilk muvaffakıyet oldu. Mustafa Kemal burada iken binbaşılığa terfi ettirildiğini haber aldı. Balkan harbinde Mustafa Kemal Mustafa Kemal henüz Trablus- garbde iken Balkan harbi başlamıştı. Harbi haber alınca zaten artık yapı lacak bir iş kalmıyan Trablusgarbi birakarak asıl ana vatanın müdafaa. sına koştu. Mısırda İken Komanova | mağlübiyelini, Selâniğin sukutunu, Bulgar ordusunun Çatalcaya kadar gelmiş olduğunu öğrendi, Çok mü- teessirdi. Mustafa Kemal, Avrupa tarikile, Romanya üzerinden İstanbula geldi. Eski haline getirilmesi mümkün ol. muıyan vaziyeti az çok tadile muvaf- fak olmak için orduda fil bir hiz- met aldı. Akdeniz boğuzı müretteb kuvvetleri harekât şubesi müdürü öldu. Edimenin isiirdadı için hare- kete geçilirketi kolordu erkânı har- biye relsi sıfatile Bolayır kolordusu harekâtını tanzim ve idare etti. Ge- ne en muvaffak asker Mustafa Ke- maldi: Edirneye ilk giren kta bu kolordunun süvari livası olmuştur. Mustafa Kemal bu hizmeti esna- sında fırsattan istifade ederek Ça- nakkale boğazının müdafaa şartla. rmı tedkik etti, Balkan harbinden sonra Sofyaya ataşemillter tayin edildi. 1914 sonuna kadar bu vazife. de bırakıldı ve O sirada kaymakam oldu. Cihan harbinde Mustafa Kemal Memleketi korkunç bir kavgaya tutuşmuşken * Mustafa Kemal gibi vatanperver, ruhunda milliyet alev- leri tutuşan bir asker Sofya ataşe- militerliğinde bu kavgaya seyirci ka- lamazdı. Osmanlı orduları başkır mândanlığından fasl bir vazife iste- di. Onun askerlikleki fevkalâde isti- dad ve iktidarını ordudaki emsalsiz muhabbet ve mevkiini pek İyi bilen başkumandanlık bu talebe muvafık cevab vermedi, Dalma doğru gören, daima doğru söyliyen, hatalı hare. ketleri gözünden kaçırmıyan, bunla. rı ortaya atmaktan asla korkmıyan ve her zaman da muvaffak olmuş bu askerden başkumandan vekili çekildikten #onra miralay Mustafa Kemal Kaf- alm üz ie enkei ye Enver paşa çekiniyordu. Çanakkalede Mustafa Kemal Fakât Mustafa Kemal ısrar ediyor- Gu. Nihayet onu Tekirdağnda te- şekkül edecek mevhum bir fırkanın kumandanı tayin ettiler. O bunuda memnuniyetle kabul etti. O mevhum fırkayı bir ay zarfında muharebeye muktedir güzide bir fırka haline ge- tirdi. Büyük harbde emsalsiz bir şöh- ret kazanan 19 uncu fırkayı hazır- ladı... İhraç harekâtı başlar başlamaz bu büyük asker derhal kendi teşebbü- sile Arıburnu munlakasına yetişerek taarruza geçti ve düşmanı sahilde tesbit etti, Yarım adanın tahliyesi- ne kadar düşmanım ilerlemek için yaptığı taarruzları, şiddetli hücum- ları akamete uğrattı. İstanbul onun muvaffakıyetlerile teselli buluyordu. Bütün hayatında rütbelerini dal. ma bir askeri zaferden sonra alan Mustafa Kemal 19 mayıs 1915 de miralay oldu. 6, 7 ağustos 1915 de Osmanlı cephesini yandan Anafar- talardan çevirmek üzere çıkân 100 bin kişilik Kiçner ordusu da karşı- sında Mustafa Kemali buldu. 8, 9 ağustos günleri Suvla limanı İstika- metinde Conk bayırında ve Kocate- pede Mustafa Kemalin yaptığı şanlı taarruzlarla Kiçner ordusunu mağ- lüb ederek Osmanlı ordusunun va ziyetini bir daha kurtardı... Ana fartalarda uğradıkları mağlübiyetten sonra İtilâf devletleri Gelibolu ya rm adasını tahliyeye mecbur oldu- Umumi harpte Yıldırım orduları grupu kumandanı mirliva Mustafa Kemal paşa Türk ordusunun Gelibolu yarım adasına çıkan düşmanlara karşı kahramanca mukavemet göstererek büyük bir zafer kazanması nihayet dünyanın en muntazam ordularile en mükemmel donânmalarını ricale icbar etmesi Türk neferinin ve Türk milletinin fıtri fedakârlığını, yüksek hasletlerini en iyi anlıyan ve ondan istifade etmesini en iyi bilen Mustafa Kemalin ulvi dehâsı sayesinde ol- muştur, Kafkas cephesinde Mustafa Kemal Düşman Çanakkaleden irin denki iii üyük muvaffakıyetleri Sakarya harbi esnasında başkumandan: kas cephesine gönderildi. Ve Diyar- bakırda iken mirlivalığa terfi edildi. Mustafa Kemal bu cephede bulunan bir Rus ordusunu evvelâ ricat ma- nevrası ve sonra tasavvur ettiği nok- tadan mukabil taarruzla mağlüb etti. Bu mühim askeri hareket Bitlis ve Muşun istirdadile neticelendi. Bu muvaffakıyetinden sonra Kafkas cephesinde ikinci ordu kumandanlığı vekâletine tayin ve bir müddet sonra Hicaz kuvvei seferiyesi kumandanlı- ğına nakledildi. Şama geldiği Yaman Hicaz ve Su- riyenin ve bu havalideki umumi ah- valin çok tehlikeli olduğunu müşa- hede etti. Derhal Hicazın tahliyesi ve toplanabilecek kuvvetlerle Suriye cephesinin takviyesini tavsiye etti, Mustafa Kemal paşanın bu görüşü evvelâ kabul edilmişken sonra as- kerliğe yabancı ve hakikatten usak hislerin gâlebesile tatbik edilmemiş ve bunun neticesi üzerine Hicaz ve Suriye felâketi vukua gelmiştir. Suriye cephesinde Mustafa Kemal Bu sıralarda Bağdadın istirdadı maksadile bir Irak seferi hazırlanı- yordu. Yıldırım ordular grupu namı verilen bu kuvvetin kumandanlığına maruf Alman gönerallerinden Fal- kenhayn tayin olunmuşlu. Mustafa Kemal de bu ordulardan yedinei orduya verildi. Mustafa Kemal paşa Falkenhayn'in tasavvurlarını ve yap- tıklarını beğenmiyordu, Mustafa Ke- mal kanaatlerini müteaddid defalar sadrâzama, başkumandana ve har- biye nazırma bildirdi. Irak seferini ihtiyar etmenin yeni bir Kanal felâ- ketine maruz kalmak olacağını an- lattı. Sözünü dinletemeyince istilâ etti. Neticede Mustafa Kemalin gö- rüşü doğru çıktı, Irak seferi yapıla- madı. Falkenhayn küvvetleri Filiş- tin cephesinde mağlübiyete uğradı. Mustafa Kemal tekrar ikinci ordu kumandanlığına tayin edildi. Fakat Sağ cenahta muharebeyi idare ederkem ile Alman umumi karargâhına gitti. Umumi harb vaziyetini daha yakın- dan tedkik etmek imkânını buldu. Memlekete geldiği zaman. padişah olan Vahideddinin ısrarile tekrar ye- dinci ordu kumandanlığını deruhde etti. Fakat ertik devlet her taraftan çökmeğe başlamıştı. Mukadderatı de- giştirmek artık kimsenin elinde de- gildi. Alman cephesinde ihtilâl başlar. ken, Filistin cephesinde Osmanlı or- dusu kat kat falk kuvvetlerin taar- ruzuna uğradı. Mustafa Kemal paşa burada sağ ve solundaki orduların dağılmış olmasına rağmen meharet ve dirayeti sayesinde, kendi ordusu- nu inbilâlden kurtardı. Kendisi biz- zat at üstünde, düşmenin temas halinde ve en geri kalan askerlerin içinde olarak ordusunu intizamla Halebe çekti. Harb tarihleri bu dere ce muvaffakıyetle yapılabilen bir ricat hareketini ilk defa olarak kay- detmiş bulunuyordu. Haleb cenubunda İngiliz süvari fırkasını ve bunu takviye eden kuy- vetleri mağlüb ederek ordusunun ma- nevi kuvvetini yükseltti. 31 teşrini- eyvel 1918 de Yıldırım orduları grup kumanuandığına geçti. Bu tarihte Mondros mütarekesi imzalandı. Mustafa Kemal İstanbula geldi. İşte bu tarihten sonra Türkleri kur- tarmak, yeni Türk devletini kurmak teşebbüsüne geçti. İzmirin işgali, Osmanlı memleket- lerinin taksimi, padişahın ihaneti ve kısa bir devref tarihiyeden sonra iş- tiklâl harbi, İnönü, Sakarya ve niha. yet 30 ağustos. Mustafa Kemal bu askeri zaferleri Türk tarihinin sahifelerine altın harf lerle kazıdıktan sonra başkumandan elbisesini üzerinden çıkararak sivil elbiseyi giymiş ve eşsiz varlığını son nefesine kadar, yeniden kurduğu Türk yurdunda ve bülün dünyada bu vazifeyi kabul etmedi. Bu sıyada | Sulhü tesiş uğruna vekfetmiştir. vellahd bulunan Vahideddin. efendi » v5 izi eek Bale