29 Ağustos 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

Şehir plânı tatbik edilirken... 28000 metre yükseğe ha- AKSAM Istanbulun en fazla değişen semtleri nerelerdir? Şehir plânının tatbikinden evvel Istanbulun bugünkü halini fotoğrafla tesbit etmeli Şehir plânının tatbikinden sonra İs- tanbul belki de tanıyamıyacağımız bir $ehir haline girecek. Ancak şehir plâ- mını tatbik ederken, İstânbulu yeni $ekline sokarken bize düşen bir vazife yardır: Şehir plânmın tatbikile ortadan kalkacak ve yahud yepyeni bir şekle gi- Tecek olan İstanbulun birçok semtleri- Bİ, meydanlarını, mahallelerini fotoğ- Tafla, sinema ile tesbit etmek... Meselâ bugün Valide hanı yıkıldı, Eminönü meydanı yepyeni bir şekle gi. © Tecek. Acaba bütün bunları yaparken Eminönü meydanının bugünkü şekli- Nİ tesbit etmek akla geldi mi? Bu, ta- Tihe vesika bırakmak bakımından çok «hemiyetli bir iştir, Gelecek nesillere, «Eski İstanbul nasıldı? Yeni İstanbul nasıldır» diye göstereceğimiz vesikalar olmalıdır. Bunun için ortadan kaldı- Tacağımız köhne semtleri, yahud tama» mile değiştireceğimiz yerleri fotoğraf- Ja iyice tesbit etmemiz lâzımdır. Bunun için yalnız fotoğraf değil, bugünkü acaip Eminönü meydanının, hattâ birkaç filmini çekip vesika ola» Tak saklamamız çok yerinde bir iştir. Maalesef şimdiye kadar İstanbul deği- Şirken ortadan kalkan manzarâları, or- tadan kalkan semtleri böylece tesbit €tmek kimsenin aklına gelmemiştir. Otuz sene evvel mevcud olduğu Halde, bügün ortadan kalkan veya tamamlle değişen birçok İstanbul semtlerinin doğru dürüst resimleri bile yoktur. Meselâ Direkler arasının direkli şek- Wine aid güzel bir resme ras gelmek he men hemen imkânsız gibidir. Belki de bir müddet sonra umumi hapishane yıkılacak, Sultanahmed Meydanı bambaşka bir şekle girecek... Oraya yeni binalar yapılacak... Bu ehemmiyetli meydanın bugünkü ha- dini niçin tesbit etmiyelim?.. Beyoğlu semtinin senelerce evvel bomboş bir arazi olduğu söylenir du- Tur, hani bir resmi? Uzağa gitmeğe lüzum yok. İstanbul- da atlı tramvay zamanını gösteren gü 26l birkaç fotoğraf bile bulamazsınız. O zamanlar fotoğraf da yok mu idi? Bunun için bugünkü nesil, eski İs- tanbulu bilmez. Eğer değişen ve orta- dan kalkan semtleri fotoğrafla tesbit ©tmezsek yarınki nesil de, büsbütün değişecek olan bugünkü İstanbulu bil- Miyecektir, Ömrünün elli beş senesini İstanbul- da geçirmiş, İstanbulun âşığı ve şehrin €ski ve yeni bütün semtlerini çok iyi bilen bir dostumla geçen gün evden Şıktık. Maksadımız İstanbulun en zi- Yade değişen semtlerini, yerlerini, bi- zer birer dolaşmaktı. Evvelâ Gülhane parkına girdik. Dos. tum. şimdi göklere tırmanan koca- man ağaçlarile Adeta bir orman halin. de bulunan Gülhane parkını elile işa- Yet ederek: — Sen, dedi, meselâ şu orman ha» İindeki parkın eski vaziyetini biliyor musun? Sultanahmed parkının bundan 25 sene evvelki hali Cevap verdim: — Hayır... Nereden bileceğim?.. Arkadaşım çantasını açtı. Bir iki re- Sim çıkardı: ki hali... Çıplak bir arazi... Ötede beri- de görünen tek tük birkaç ağaç... Bu resmi gördükten sonra şehrin değişmeden bugünkü hâlini tesbit et- menin ne kadar faydalı olacağını bir kere daha anladım. Parktan çıktık. Dostuma sordum: — Acaba İstanbulun en ziyade deği- şen semtleri hangileridir. İstanbulu karış karış bilen arkada- şım cevap verdi: — İstanbul bukalemun gibidir... Da- ima değişir. İstanbulda en ziyade de- ğişen semtler hiç şüphesiz Taksim, Ayaspaşa, Lâleli, Fatihdir. Birçokla. rının hat boyu dedikleri, Kadıköyün- den, Pendiğe kadar olan kıy: da çok de- gişmiştir. Buradaki değişiklik çok meraklıdır. Eskiden burada büyük büyük, 20-30 odalı ahşap köşkler, vükelâ konakları vardı, Bu köşkler ve konaklar gayet kulla- ruşsız, çok adama ihtiyaç gösteren, pek büyük masraflarla idare edilen yerlerdi. Halbuki bugün hat boyu de- nilen bu kıyı da eski 20-30 odalı ahşap konakların yerini, yeni, kübik, şık, kü. çük köşkler almıştır. Kadıköyünden, Pendiğe kadar her sene eski ahşap köşkler yıkılıp, yerle- rine yeni, kârgir, şık köşkler yapılıyor. Eski, harap, kocaman köşkler, yeni, asri, kübik köşklerin arasında nasil ka- hyor biliyor musunuz? Tıpkı şişman, ihtiyar bir saraylının, yeni nesilden, sporcu, şık kızların arasında kalışı gis bi...» Dostumla Beyoğluna çıkmıştık, O — İstanbulun «en kibar semti dai- ma değişir. Meselâ senelerce Nevyor- kun şehir içinde en kibar halkının otur. narı mânasına da gelir. Berlinin kibar yatağı Kurfüstün Lamedir. Halbuki İstanbulun kibar semti senelr geçtikçe değişir. Meselâ bir zamanlar Şişli İstanbulun en kibar yeri idi, Birisine sordunuz mu: — Şişlide oturuyorum!.. Cümlesini fdeta hafif bir iftiharla söylerdi. 'Paksimdeki yeni apartıman mahalle- si ortaya çıktıktan sonra Şişli en bü- yük rakibi kazandı. Bundan sonrada rakip ikileşti, Or. taya Ayaspaşa çiktı... Şişliden evvel vükelâ ve kibar yatâ- ği olan Nişântaşının yeniden yıldizi parlamağa başladı. İstanbulun en ziyade değişen semt- lerinden biri de Mecidiye köyüdür. Bu köy pek yakın zamana kâdar küçük, tahta evlerle dolu iken bugün burada yeni yeni, kübik, asri köşklere raslan. maktadır, Bugün İstanbul belediyesi önünde, Şehremanetinde de yeni bir apartı. man imahallesi ortaya çıkmıştır. Fakat bütün böyle değişen semtlerin eski ha- İini tesbit etmek bizim için tarihe ve- sika bırakmak bakımından bir vazife, bir borçtur. Belediyemizin dikkatini celbederiz. Hikmet Feridun Es zırlanan 2Lehli tayyareci Sanife 7 Sratosferde canlı bir mahluk açıkta kalırsa 2 - 3 saniyede param parça olur Varşovadan, bil- diriliyor: Bir kaç haftaya kadar Le- histanın Tatry nâ- mındaki yaylasın- dan stratosfere çıkmak için bü“ yük bir balon ha- yalanacaklır. t Balon 120 met- Te yüksekliğinde ve 120,000 metre mikâbı hacminde- dir. Balonun adı Lehistan yıldızı- . dır. Siyaha ve be- | yaza (o boyanmış olan sımsıkı ka palı kulesinde iki pilot bulunacak- tır. Bunlardan bi- rinin adı doktor Markiyeviç, öteki- nin de yüzbaşı Burzynakidir. |, Bunlar Gordon Bennet kupasına bir çok defalar iş- tirak etmişlerdir. Aluminyum ve mağnezyumla kâ- nşık hususi bir madenden yapı. Siratesfere çıkacak olan Lehistanın yıldır namındaki - mış olan balon kulesi, hakiki bir seyyar Ol boratuvar olacaktır. Kulede hava- nin hararetini, tazyikini ve hâriçte- ki cereyanları ölçmek için her nevi fenni &letler bulunacaktır. Diğer âletler, otomatik bir şekilde şunla- rn fotogrefilerini alacaklardır. Lehistan yıldızı balonunun zarfı muvellidülma ile dolu bulunacak ve çok hafif olacaktır. Leh tayyarecileri, bütün irtifa re- korlarını ve ezcümle 22,000 metre yükselen Amerikalı Stevensin reko- Tunu kıracaklarına kani bulunuyor- lar. Leh tayyarecilerinin bu cüretkâ- rane teşebbüsü, tayyarecilik âle- minde derin bir alâka uyandırmıştar. Amerikalı Stevens te bu uçuşta bizzat hazır bulunacaktır. Belçikalı pofesör Piccard da Lehistana davet edilmiştir. Fakat profesörün bu dâ- veti kabul edeceği şüphelidir. Zira bir kaç hafta evvel Leh pilotlarını bu suud için kendi plânlarını kul lanmakla ithanı etmiştir. İki Leh tay- yareci teşebbüslerinin muvaffakı- yetle neticeleneceğine ve 28,000 met- re yükseleceğine kani bulunuyorlar. Doktor Markiyeviç 28,000 metre yükseklikte me gibi fenni tedkikat yapılacağına dair soruları suallere cevab vererek demiştir ki: Bursa halkevinde resim kursu gi duğu yerler Broâdway'ın arkası ve — İşte... Bak... Gülhane parkının 6-İ Hudson nehrinin kenarı olan «River side» caddesidir. «River side» nehir ke- Resim kursu müdavimleri açık Havada resim yapıyorlar Bursa (Akşam) — Halkevi tarafından açılan resim kursu, mütevazı fakat verimli faaliyetine devam ediyor. Orta meklep resim muallimi bay Kenanın büyük bir liyakatle idare ettiği kurs, yeni bir teşebbüs adımı atarak talebe- den bir kısmını Uludağa, göndermiştir, Bunlar Uludağın muhtelif yerlerinin yağlı boya resmini yapmak üzere bir hafta «Kayakevinde. kalacaklardır, Te- lebe, bu müdrizi zartımda Dağınık klübünün misafiri olacak Wxudâğdaki bu kültür hareketi gençler adasında derin bir alâka uyandır- mıştır. Dağda bulunan bir kaç Amerikalı da bu teşebbüsü takdirle karşılamış .İ ve yaplan resimlerden biz kısmının kendilerine satılmasını teklif etmişlerdir. balonun simsiki kapalı pilot kulesi «— 28,000 metre irtifada insan baş ka bir âleme giriyor. Böyle bir yük- seklikte gökyüzü karadır. Ayni za manda güneş, ay ve yıldızlar görü- nüyor. Bu yükseklite hararet sıfırdan 60 derece aşağıdır. Fakat balon kule- sinde o kadar fazla sıcak oluyor Ki güçlükle nefes alınabiliyor. Bu hal, şu suretle izalı edilebilir; Stratosferde güneş, ancak bu sahi ya giren eşyayı ısilıyor. İşte bu sr- bebden dolayıdır ki hususi âletler, kule dahilinde harareti tanzim edi. yorlar. Burada hava, daha doğrusu stra- tosler tazyiki sekiz milimetredir, Bu- nun mânası şudur: Canlı bir madde stratosfere dü- şerse derhal patlıyor. Bu patiayış dahili ve harici tazyik arasındaki farktan ileri geliyor. Binaenaleyh içinde Obulunduğu- muz kulede ufak bir delik hasıl olur- sa dahili insan tazyikinden 2 -3 saniyede paramparça olacağız. Böyle bir yükseklikte kurtulmak için hiç bir çare yoktur. Şayet ba- lon kulesi yerinden koparak düşecek olur ise ancak yerden 6,000 metre yüksekliğe vardıktan sonra Külenin kapısını-açıp paraşütle allamak icab edre, Ulaşacağimiz; 1 umduğumuz -yük- seklikte bizim için geniş bir faaliyet sahası açılıyor. Evvelemirde kozmik şuaları tedkik etmek istiyoruz. Zira, bu şuaların biyolojik hayat üzerinde bilvasıta büyük tesirleri vardır. Siratosfer, meteorolojinin en bü- yük sırrıdır. Sonra stratosferdeki ce- reyanları tedkik edeceğiz. Bundan başka stratoslerde muhabere tecrü- besinde bulunacağız. Şimdiden 18,000 metreye yüksele- bilecek olan tayyareler için tedkik- ler yapılmakladır. 30,000 metre yük- seklikte İayyareler saatte 800 - 1,000 kilometrelik bir süratle uçabilecek- lerdir. Bu süratlerin az bir zamanda hâ- kikat olacağına şüphe etmiyorum. Stratosfer -yolile bir kaç saat içinde devri âlem seyahatini yapmak kabil olacaktır.» Apartıman sahipleri! Boş dairelerinize hemen iyi kiracı bulmak için «Akşan» ın isti. KÜÇÜK İLÂNLARI'ndan fade ediniz. *