29 Ağustos 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
Iktisadi ve mali hafta Avrupada siyasi vaziyetin karışıklığından siparişler azaldı. Yalnız Amerika sanayiinde salâh alâmetleri devam ediyor Parti gayretkeşliği Fransada O kadar derin kök salmıştır ki ağır- başlı geçinen bazı devlet adamları bile Fransanın hakiki menafiini gö- remiyecek bir hale gelmişlerdir. İki sene evvel solcenah partilerinin iş- tirakile bir halk cephesi teşekkül etti. Sanki Fransa bolluk içinde imiş gibi ilk işi hafta mesal müddetini kırk saate indirmek oldu. Sonra İşti- ra kuvveti nazariyesini tatbike kalk- lar. Buna göre memur ve amele sını- fmın maaş ve ücretleri ne kadar arttınlacak olursa o kadar fazla eş- ya satın alabilecekler. Eşya talebi bu suretle artınca iş hacmi büyüyecek, bundan da hem endüstri, hemde hazine istifade edecek idi! Ücretler arttırıldı, fakat iştira ka- biliyeti artmadı; çünkü (ücretlerin yükseltilmesi neticesinde maliyet fi- ati de artınca, endüstriyeller fiatini o nisbette çoğalttılar. Bu birinci flasko idi. İkinci fiasko birincinin tabii neticesi oldu: Eşya fintleri yükselince Fransa beynölmi- Jel piyasada rekabet edemez oldu. Mal satılamadı; binaenaleyh ticaret müvazenesi açık gösterdi. Bu açığı kapatmak için yegâne çareyi kambi- yoyu düşürmekte gördüler. Frank yekdiğerini müteakib üç defa bölün- dü. Buda üçüncü fiasko. Bu arada azim servetler muha- ceret yolunu tuttular. Kimisi Ameri- ka, kimisi İngiltere, kimisi de Holanda ve İsviçreyi melce ittihoz ettiler. Fransa hazinesi lâzım olduğu nisbet- te istikraz yapamadı; faiz haddini yükseltti, bu sefer endüstri kredi bu- lamadı. Hal bu merkezde iken ame- le sınıfı kambiyonun Ssukutu nisbe- tinde yevmiyelerinin o arttırılmasını istediler. Grev yaptılar, fabrikaları işgal ettiler. Mahkemelerden verilen tahliye kararlarını hükümet tatbik edemedi ve saire. İşte iki senedenberi halk cephesi- nin yaptığı içtimai ve iktisadi ısla- hat bu neticeleri vermiştir. Garibi $u ki Fransanın bu hâle düşmesine sebeb olan dömagoguelar hâlâ hata- larını itiraf etmemekte ve iş başın- da bulunan hükümetin açılan rah- neleri tamir etmek hususunda gös- terdiği gayrete de mâni olmakta- dırlar, Ahiren Fransız Başvekili Da- ladier, radyo ile irad ettiği bir nu- tukta Fransanın iktisadi ve mali elim vaziyetini izah ederek bunu dü- zelimenin yegâne çaresini İstihsa- lâtı çoğalmakta gördüğünü, halbu- ki komşu memleketler haftada 60 saat çalışırken, Fransanın beynel- milel vaziyetin böyle karışık bir za- Mmanında yalnız 40 saat çalışmakla iktifa etmesi kabili tecviz olmadığı nı, binaenaleyh 40 saatlik mesai ka- nununda tadilât yapmak zâruretini hissettiğini söyledi. İşte bunun üze rine bir kıyamettir koptu Nasıl olur da amele sınıfının bunca mübarez&- den sonra istihsal eylediği içtimat zafer feda edilebilir? Biz böyle bir mesuliyet altına giremeyiz, diyerek. ten iki nazir istifalarını verdiler. Bu- nu müteakib komünist ve sosyalist partileri ayaklandılar, o derecede ki Daladler sözünü geri almağa, mak- sadı, yalnız harb endüstrisinde haf- ViYANA eşya | 71-17 Eylül 1938 seyahat ücretlerinde Büyük Tenzilât Ücretsiz pasaport vizesi Bilümum Malümat için: 'Türkiye Umum Vekili; NATT'A Seyahat acentesine müracaat “Telefon: 44514 — 44914 — 44915 İ ta mesaisini 48 saate çıkarmak Ol- duğunu söylemeğe mecbur oldu. Şüphesiz ki Fransa sulhperverdir ve Avrupada yeniden bir geile çık- mamasının &mili, İngiltereden sonra odur, Fakat siyasi teşeddüd, Iktisadi teşevvüş Fransayı kemirmekte de- vam ettikçe dünyanın intizamı bo- Zulmıyacağını kimse temin edemez. Hafta zarfında Franko hükümeti, ademi müdahale komitesine cevabı- hı verdi. Bu cevab sadre şifa verecek mahiyette değildi. Çekoslovakyada İngiliz mümessili bir şeyler yapamıyor; | İtalya - İngiltere münasebatı soğuk. Hulâsa siyasi vaziyet iyi değil. İkti- sad dünyası da bu vaziyet karşısında cli ayağı bağlı duruyor . Son neşrolunan istatistiklere göre her tarafta siparişler azalmıştır; yalnız Amerikada bir aydanberi sa- nayide görülen salâh alâmetleri muntazam bir seyir takibde devam mekledir. Daily Express gazetesinin mali muhabiri Almanyada ahiren ittihaz olunan ve 1940 senesi nihayetine ka- dar her sene hazineye yüz milyon sterlin raddesinde emanet para te min edecek olan bir tedbirden bah- sediyor. Buna göre 1940 senesinde piyasaya çıkarılacak olan ucuz flat- te halk otomobillerine şimdiden işçi | sınıfı yazılmakta ve ameleden her hafta asgari beş mark tevkif olun- maktadır. Memleketimizde esham ve tahvilât vaziyeti Fransadaki ahval sebebile hafta zarfında Paris borsasında yüzde ye- di buçuk faizli Türk borcu tahvilleri yeniden gerilediler. Geçen hafta fi- at 343 frank idi. Bu hafta kapanış fiati 331 olarak bildirildi Buna mütenazır olarak Osmanlı bankası eshamı da 721 franklan 707 franga düştü. Maamafih Ankara borsasında Ünitürkler yedi buçuk kuruş fazla” sile 19,27 lirada kapandılar. İstan- bulda da, Ankara fiati üzerine mua- meleler yapıldı. Dahili istikraz kâğıdlarımızdan Ergani 10 para daha yükselerek 96,25 kuruşta kaldı. Sıvas - Erzurum 99,25 de eski fiatini mhafaza ediyor. Merkez bankası 105,75 ilrada geçen haftaki gibidir. Anadolu grupunda tahviller hariç cüzi bir gerileme vardır. Son flatler şunlardır: Hisse senedleri 24,15 lira Tahviller 41 lira Mümessiller 35,35 lira Aslan Çimento 9 lirada kaldı. Tramvay 12 Jirada 25 kuruş Kaybetti. Buna mukabil Bomonti 7,25 lirada 25 kuruş kazandı. Terkos 6,30 lira- dır; diğer endüstriyel kâğıdlarda bir değişiklik yoktur. Gayri mübadil bonoları 8,625 ku- ruşta cüzi surette yükselmişlerdir. Türk altını 1025 kuruşta sabittir. Mısır Kredi Fonsiyeleri de aşağı- daki fiatlerde kaldılar; 1903 tertibi 104 lira 1911 tertibi 94,50 lira, SERGİSİ Atatürk, orduyu tebrik ve takdir buyurdular (Baş tarafı 1 nci sahifede) Kâzım Özalp ve maiyeti Elâzığ - Hay- darpaşa trenine bağlanmış olan hu- susi vağonlarile bu sabah erkenden şehrimizden geçmişler ve Kayseride durmamışlardır, Elâzığa giderken, Kâyseride bir müd- det durmuş otomobille şehirde ufak bir gezinti yapmış, Belediye gazino- sunda bir müddet dinlenmiş, halk mümeşsillerini de kabul etmiştir. B. Ce lâl Bayar, memleketin işlerile alâka- dar olmuş, şehri istasyona bağlıyan Atatürk bulvarının ağtıçlandırılmasi- nı emretmiş, ve yüz bin lirası Beledi- yeler bankasından istikraz edilip y&- kında iki bin liraya inşasma başlana- cak olan mezbaha ve pastırma ima- Jâthanesi hakkında izahat almış, bun- ların yanında bir tabakhane inşası muvafık olacağını da işaret ederek muktazi paranın kısmıdzamının İkti- sad Vekâletince temin edileceğini va- detmiştir. Mtatürkün doğduğu evin etrafı yakında açılıyor. (Baş tarafı 1 inci sahifede) Konsoloshane binasının inşasile be- raber, Atatürkün doğduğu evin etra- finın açılmasına ve eski Islahhane caddesinin tanzimine başlanacaktır. Selânik Belediyesi, Atatürkün doğ- duğu evi tamamile meydana çıkar- mak ve caddeyi açmak için istimlâk- lerini yapmaktadır. Eski Isihhane caddesi 65 metre uzunluğunda tan- zim edilecek, ve genişliği de şimdiki- nin iki misli olacaktır. 'Türk hükümeti de Atatürkün doğ- duğu evin etrafında kâin bazı elvleri 3 milyon drahmiye, yani takriben 30 bin liraya satın almıştır, Bu evler yıklırilacak ve Atatürkün doğduğu tarihi ey parkın ortasında ve yanında da 'Türk konsoloshanesi bulunacaktır. Fuar turnuası Ankra, Trakyayı 5-1 İzmir, İstaubulu 7-4 yendi İzmir 28 (Telefonla) — Fuar kupa sı müsabakalarına bugün Alsancak stadında devam edildi. Evvelâ Trak- ya - Ankara muhtelitleri hakem Nu- ri Bosutun idaresinde karşılaştılar, Ankara muhteliti birinci devrede iki gol attı. Trakyalılar güzel oynamak» ia beraber tecrübesiz idiler ve iki pen- altı kaçırdılar. İkinci devrede Ankara muhteliti üç, Trakya muhteliti de bir şeref sayısı yaptılar. Maç bu suretle (5-1) Ankaranm galibiyetile netice- lendi, Bundan sonrâ İstanbul ve İzmir muhtelitleri hakem Ahmedin idaresin- de karşılaştılar. İlk dakikalarda İzmir muhteliti bir gol yaptı. Birinci devre bire karşı dört golle İzmirin galebesile bitti, İkinci devrede İstanbul takımı daha düzgün oynadı, İzmirli Enver bir çarpışmada bayılarak sahadan çıktı, İkinci devrede her iki takım da üçer gol yaptılar. Neticede İzmir mâ çı 7 - 4 kazandı. İzmir muhtelitinin Fuar kupasını alabilmesi, için Ankara muhtelitini yenmesi lâzımdır. Muğlada oynanan Ege liki müsaba- kasında Doğanspor takımı Muğla ta. kımını (4-1) yendi. Darüşşafakalıların deniz gezintisi Darüşşafaka mezunları kurumundan: Kurumumuzun 29/8/9383 pazartesi günü saat 15 deki deniz gezintisi, dairelerin tatli olmaması dolayısile, ayni gün anat 1630 da (Şirketi Hayriyenin 65 Sayılı ve- purile yapılacaktır. ERTUĞRUL SADİ TEK TİYATROSU Bu gece (SUADİYE) plâğinde KONTAK YAPTI Yarın gece (TAKSİM ALTINTEPE) de Samsun Gazi Kitap sarayının yeni yıl faaliyeti Bu sene Kitap sarayında 5426 sı kadın olmak üzere 67226 vatandaş okudular Solda: Her gün kütüphanede kitab okuyan gençler, sağda: Kütüphanenin kıymetli müdürü B, Şefik Samsun (Akşam) — Gençliği ça- tısı altına toplıyan kıymetli bir kül tür müessesesi vardır: «Gazi Kitap sarayı», 1930 yılında Cümhuriyet Halk Partisinin teşebbüsile Atatürkün mil- li mücadeleyi hazırlamak üzre 1919 da Samsuna çıkışında misafir edil dikleri tarihi binanm alt kısmında kurulan bu değerli kültür evi, sekiz yıldanberi memlekete cidden çok fay- dalar temin etmiştir. 15 bin eildden fazla kitaba ve birçok kıymetli eserle- re malik bulunün bu kitab sarayı, mo- dern bir kütüphanede aranılan bü- tün evsafı haiz ve her türlü konforu camidir, Burada kültür yayımı, en son usul- lere uygun olarak esaslı bir metod da» hilinde yapılmaktadır, Tutulan mun- tazam istatistiklerden öğrendiğime göre, okuyucularının yarısını talebeler, dörtte birini amele ve serbes meslek sahipleri, geri kalan kısınını da öğrete menler, subaylar ve memurlar teşkil ediyor. En çok okunan kitaplar da edebiyat, tarih ve riyaziyedir. Günler geçtikçe okuyucusu artan bu ilim yuvası her gün dolup taşmak- tadır. Kütüphanenin daimi müdavimi olan mektepliler bilhassa lise ve orta okul talebeleri yaz ve kış vakitlerini burada okumakla ve ders çalışmakla geçiriyorlar , Tutulan istatistiklere göre, bu sene kitab sarayının okuyucu mikdarı 5426 si kadın olmak üzere 67226 dır, Bunun 2184 ü kız olmak üzere 30109 unu ta- lebeler, 14477 sini öğretmenler, 11739 unu asker ve memurlar, 10901 ini de diğer serbes meslek sa- hipleri teşkil etmektedir. Çanakkale Geliboluyu 4-1 yendi inegöl köylerinde arteziyen kuyuları İnegöl (Akşam) — Memleketimize tâbi bütün köyler hemen kâmileri denebilecek bir şekilde içmekte oldukları suları yakınlarındaki dereden temin ederlerdi. Halkevimizin köycülük şubesinin irşadı ve köylere arteziyen kuyu Jarı âçan ustaları bulup göndermesi sayesinde köylerimiz temiz ve güzel suy& “kavuşmaktadır. Yukarıki resim Ağsar köyü yolu üzerinde köylüler tarafından aştırılan arteziyen kuyusunun tulumbasını göstermektedir. Bu su *nrarada tahlil etfirilen ve derecesi 1 olduğundan içimi çok güzeldir. Bugün ii ı içinde olduğu gibi bir çok köylerde, bâhçe ve bağlarda, yol boylarında artezi* yen kuyuları açıp temiz ve gür su meydana çıkanlmaktadır, Sular umumiyei itibarile İnegöl köylerinde 92 - 50 metre arasında çıkmaktadır.
