14 Haziran 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 9

TER -*R T imeeg” sam epg Kv t 14 Haziran 1938 — AKŞAM Sahife 9 Haftanın vakaları Yukarıdaki ediyor gibi görünüyor. Halbuki hakikatte bir dalma tecrübesi için yüzme havuzuna atılmak üzeredir Londrada Croydon tayyare meydanında çekilmiştir. Bu görünen adam uçan tayyareyi takib Karasinekle mücadele 100 milyar bakteri taşıyan karasinekler var Tedkiklere göre bir mevsimde bir sinekten milyonlarca sinek hasıl olur Verem, çiçek, kolera, şarbon, dizanteri, ttahom ve kara hummanın sirayetinde sineklerin rolü büyüktür. Evlerde temizliğe çok dikkat etmek lâzımdır (Bir kaç sene evvel İstanbulun bazi | semtlerinde karasinek fazlalaşmıştı. Bele- diye bunun üzerine tedbirler aldı, çöple- Hin toplanması ve imhası şeklini değiş- tirdi. Bunun az zamanda tesiri görüldü Masmafıh her sene yazın karasinek faz- nüne geçmek için herko- elesi yapması Jâ- zımdır. Bu münasebetle Sıhhat Vekâleti hıfzıssıhha dalresi reis muavini doktor $. Atamanoğlunun, karasineklerin sebeb , oldukları hast ve mücadele şekilleri hakkında yazdığı bir makaleyi dercedi- yaruz.l Amerikalıların çok uygun olarak «karahumma sineğis- adını verdikle- ri karasinek çok eski zamanlardan- beri insanlarla meskün olan yerlere musallat olan bir kara belâdır, Eski Mısırlılar sineği yedi belâdan biri sa- yarlardı. Tâ Orta zamanda 1121 yı- lında hiristiyan azizerinden Saint Bernard sinekleri aforoz etmek mec- buriyetinde kalmıştır. Karasinekler Oinsanlar arasın- da - hayvanlarda da böyledir - has. talıkları sirayet ettiren en mühim vasıtalardan biridir. Eski salgınlarda | kolera kurbanlarının çoğalmasında sudan sonra en çok karasinek yar- dım etmiştir. Salgın zamanlarında koleranın yemişlerle de insanlara si- rayet etmesi ve halkın yemişlerden korkması, bu yemişler üzerine kara- sinekler tarafından bırakılan mik- rToblardan ileri geldiği sonradan ta- hakkuk etmiştir. Bütün dünyaca alınan müşterek tedbirler sayesinde kolera salgınları medeni memleketler için artık tarihe karışmış sayılabileceğinden karasi- neklere bualanda bir ödev kalma- | mıştır. Fakat bugün karahumma, ço- | cuk ishalleri, göz hastalıkları, bilhas- sa trahom ve hattâ verem hastalığı- nın naklinde karasinekler büyük bir | rol oynamaktadırlar. l Karasineklerin, veremlilerin ıslak tükürüklerini yemek suretile aldıkla- | rı verem bastillerinin sineğin bütün hazım cihazını sapasağlam geçerek hayvanın pisliğile çıktıktan sonra da- hi hastalık tevlid etmek kabiliyetini tamamen muhafaza ittiği fennen gösterilmiş ve isbat edilmiş bulun- maktadır. Sinekler ayakları, hortum- ları ile de mikropları taşıyarak uzak- lara gölürebilirler. Sinekler mikrop- lardan başka barsak solucanlarının yumurtalarını da taşırlar. Hastalık ve ölüm saçmak'huyu yalnız ev si- eklerinde (Musca domestica) değil, diğer nevi sineklerde de, baharda ilk defa meydâna çıkan küçük sinekler- de (Hamalomya Canienlaris), et si- neklerinde (Callipaharia Vomitaria) , parlak yeşil leş sineklerinde (Lucilia Coesar), dahi vardır. Lâğım çukur. Yarı civarında tutulan sineklerde 500 milyon, salhane ve ölmüş hayvan de- polarında (Eguarissage) tutulan si | neklerde 100 milyar mıştır. Müthiş rakamlar Bedenleri küçük olan bu kanatlı kurtların çoğalış kabiliyetleri bilâkis çok büyüktür. Her sinek yüzden zi- yade yumurtlayabilir. Her yumurtadan müsaid havalar- da 8 gün zarfında yetişkin bir sinek hasıl olur. 8 - 24 saat zarfında yu- murta açılır. Laru devresi 4-5 gün, | Nymph devresi de 3 - 5 gün zarfın- | da nihayet bulur. Bu suretle yaz baş- langıcından güz soğuklarına kadar bir sinekten milyonlarca sinek hasıl olur. Howard adında bir Amerikalı 15 nisanda 120 yumurta yumuril. yan bir sinekten ürtye üreye ey nihayeline kâdar 5598 milyar milyon sinek hasıl olacağını hesab- lamıştr. Bu hesab elverişli şartlar al- tında bulunan yerlerde sineğin büyük bir âfet teşkili edebilece) pek güzel izah eder Katasine! | bakteri sayıl | ne nurtalarını gübre“ i dır. yığınlarına, lâğim çukurlarna ve çöp yığınlarına bırakırlar. Bundan ötürü karasinekler her hangi bir şeh» rin temizliğini ve belediyenin sıh- hi işlerdeki muvaffakıyetini veya muvaffakıyetsizliğini de gösterir İde- al temiz bir şehirde karasinek hiç bulunmaz. Alınacak tedbirler Karasineklerin yumurlalarını güb re yığınlarına, lâğım çukur ve yol- larına ve çöp yığınlarına bırakması yapılacak mücadelenin hareket isti- kametlerini açıkça gösterir: 1 — Gübre, 2 — Lâğım, 3 — Çöp. 1 — Mücadeleye girişen belediye evvelâ şehir içinde gübre biriktirmeye hiç bir suretle müsaade etmemelidir. Şehir içinde ahırlı hanların ahır kıs- mı İyice temizlettirildikten sonra derhal kapatılmalı ve açılmasına hiç bir zaman izin vermemelidir. Şehir içinde. hususi hayvanlara mahsus ev ahırlarında ise gübreler her beş günde bir behemehal şehir dışına umumi gübreliğe taşınmalıdır. Bu ahırlar belediyece evvelâ tesbit edildikten sonra sıhhi zabıta memur- ları marifetile sistematik bir surette teftiş edilmeli ve yasağa riayet “et- miyenler istisnasız cezalandırılma- hıdır. Şehir dışmda tesis edilecek gübre- liğe şehirden gübre getirildiğinin her defasında yeni dökülen gübre yüz- de on demir sulfst ve yahut yüzde beş krezil mahlülü ile iyice ıslatık malı ve karıştırılarak mahlül güb- renin her noktasına içirilmelidir. Dö- külen demir sulfat yahut krezil mah- lâilü (gübre sonradan o ziraatie kullanıldığı zaman hiç bir ziyan ver- mez. Bu gübre yandıktan sonra tar- la ve bostanlara dökülebilir. Evlerde ne yapmalı 2 — Evlerdeki aptesaneler dahi sineklerin üremesi için mükemmel bir yuva teşkil ederler. Mecra tesi- satı bulunsun bulunmasın evlerde bütün aptesanelerde sifon tesisatı bulunmalı, olmadığı hâlde kapaklı geniş kurşun hüniler koydurulmalı- Bu tedbir belediye meclisince karar altına alındıktan sonra sıkı bir surette tatbik ve takib olunmalıdır. Bazı lâğımlara tefessüh gazlarının çıkmasi için birer baca yapılır. Bu bacaların ağzı sinek girmiyecek de- recede sık bir tel İle örtülmelidir. Lâğım çukurlarının belediyelere Sıhhat vekâletince tamim edilmiş olan lâğım çukuru talimatnamesine uy- gun şekilde yapılmış olmasına çok dikkat edilmelidir. Uygun olmuyanlar behemehal ıslah ettirilmelidir. Lâ ğım çukuru Üzerine yapılmış apte- sanelerde çukurun üstü tahta döşe İ meile yapılmış ise bu döşemenin aralıksız olmasını ve deliğine kapaklı huni geçirilmiş bulunmasını mut laka temin etmelidir. Yüksek aplesa- neler altında açık ve toprak üstüne i pislik biriktirilmesine hiç bir zaman müsaade etmemelidir. 3 — Şehirlerde temizlik işi denilen çöp işleri karasineklerin çoğalması için çok önemli bir rol oynar. Çöp- lerin kaldırılması ve yok edilmesi için en uygun usulün aranması Hyglidne bilgilerini ötedenberi o meşgul eden bir iş olmuştur. Medeni dünyânın hemen her ye- rinde en pratik ve en uygun usul olmak üzere yakma fırınları kabul edilmiş bulunmaktadır. Hususi terti- bat vasıtasile şiddetli yanmayı temin eden bu fırınların tesis masrafı ve hususi bir toplama sistemine ihti- yaç göstermesi bir külfet teşkil eder- sede şehrin sağlığı bakımından te- min edeceği fayda gözönüne alınınca bu masraf ve bu külfeti ihtiyar et- Geredeli eylen Söze N | İ İ