4 Haziran 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

AKŞAM 4 Haziran | Vapur yarışı hızlanıyor Fransızlar 90- 100 bin tonluk bir vapur yapmağı düş ingilterede yapılan Oueen Elizabeth 940 da sefere nin sürati artırılabilecek mi? başlıyacak. Normandie' 0 ünüyorlar Gucen Mary, Normandie ve Gucen Elizabeth Umumi harpten evvel en büyük ve en yollu vapuru yapmak için muh- telif memleketler arasında yarış vardı. Bu yarışta en ileri giden İn giltere, Amerika ve Almanya idi. Bir aralık Almanlar müsabakayı kazana- cak gibi olmuşlardı, İngiltere derhal Lozitanya ve Moritanya vapurlarını yaparak üstünlüğü muhafaza etmişti, Almanya bu iki vapura rakip yeni vapurlar yapmağa karar verdiği si- rada umumi harp çıktı. Harp senelerinde bütün tezgâhlar harp gemisi yapmakla meşgul oldu- Jar. Bu yüzden müsabaka durdu. Harpten sonra da umumi yorgunluk bir müddet müsabakanın yeniden başlamasına imkân bırakmadı, Fa- kat aradan beş on sene geçince yarı- şa devam arzusu tekrar başgösterdi. Bu defa ön safta İngiltere ve Fransa vardı. Frensa, dünyanın en bü yollu purunu yapmak Teda puru bu kararın neticesi pildı. İngilizler de buna mukabil Çucen € vapurunu İnşaya başladılar. liz vapuru Normandleden 8z daha küçük olacaktı. Fakat sürat itibarile rakibini geçeceği, bu suretle en yollu vapura verllen'mavi korde- lânın İngiliz vapurunda kalacağı tah- mein ediliyordu. Halbuki sürat itiba- rile Normandie, Çüucen Mary vapu- runu geçti ve mavi kordelâyı kazandı, İngilizlerin yeni bir kararı Normanienin bu muvaffakıyeti İn- gilterede hayretle karşılandı. Bir va- k ve en büyük olarak ya- Yeni irlığı göze aldı, Normandic va- | | bini şöyle izah ediyorlar: purun fazla yollu olması için makine- | derinin fazla kuvvetli olması lâzımi dir. Halbuki Normandienin makine kuyveti Gucen Marv'ye nisbetle epey: ce geridir. Buna rağmen Normandie, İngiliz vapurunu geçmistir. Bu vaziyet karsısında İngilizler Normandleyi her vechile geri birâka- cak yeni bir vapur yapmağa karar verdiler, Bu vapur bir senedenberi Giaskov şehrinde John Brown ter gâhlarında yapılmaktadır. Çuecen Elizabeth adını alacak olan yeni va pur mevcut bütün vapurlardan bü- yük ve daha yollu olacaktır. Gucen Mary 81,235 tonlukurtur. Uzunluğu 310 metre 70 santimetre- dir, Makinelerinin kuvveti 200 bin beygirdir. Sürati saatte 29 « 30 mil- dir, Narmandieye gelince hacmi 83,423 ton, uzunluğu 313 metre 75 santi- metre, makinelerinin kuvveti 160 bin beygir, sürati 80 - $i mildir, Yapıl. makta olan Çucen Elizabeth'e gelince hacmi 84 bin ton, uzunluğu 314 metre 36 santimetre, makinelerinin kuvveti 250 bin beygir olacaktır. Sür- aline gelince en az 32 mil olacağı an- Jaşılmaktadır. Fakat 33 mili bulması da muhtemeldir. Alınan dersler İngilizler yeni gemiyi yaparken mevcud “büyük gemilerden alınan dersleri gözönünde tutmuşlardır. Çu- een Mary, Normandieden biraz küçük, fakat ona mukabil makineleri çok kuvvetli olduğu halde neden daha ça» buk gidemiyor? İngilizler bunun sebe- Gücen Mary'de emniyete ve rahat- ığa çok itina edilmiştir. Bu yüzden vapurun teknesi âdeta zırhlılarınki gi- bidir, Hesapsız bölmeler vardır. Tek- nenin bu hali vapurun süratinden kaybetmesine sebeb oluyor. Çucen Ma» ıynin makineleri 200 beygir değil de meselâ Normandieninki gibi 160 bin beygir kuvvetinde e ölsâydı vapur 27 milden daha süratle gidemiyecekti. Yeni yapılmakta olan vapura gelin. ce, bunun teknesi yarış yatlarının teknelerine benzemektedir. Emniyet cihetine itina etmekle beraber vapu- Tun süratinin azalmaması da gözö- nünde tutulmuştur. Yeni vapur iki bacalı olacaktır. Hal buki Normandie ve Gücen Elizabeth üçer bacalıdır. Bu bacalardan ikisi makineler dairesine bağlıdır. Üçüncü- | $#ü sirf süs için konmuştur. İki vapur- da da üçüncü bacaların içinde yolcu» ların köpekleri için höcreler vardır, -| Gucen Elizabethde bu lüzumsuz ba- ca kaldırılmıştır. Bu suretle vapurun daha ince uzun ve daha zarif görüne- ceği tahmin ediliyor. Her bir baca 13 metre yükseklikte olacaktır. Yeni vapurun 14 güvertesi olacak- tır, Kamaraları, diğer vapurlara nis- betle, 300 fazla yolcu alabilecektir. Va- | purun inşasile daimi surette 3500 amele meşgul oluyor. Muhtelif fabri- kalarda tefriş ve saire için malzeme hazırlıyanlar da hesab edilirse bu ve- pürun inşası 200 bin Kişiye iş temin etmektedir. Fransa ne yapacak Yeni vapur 940 senesinde sefere baş- uyacak ve hiç şüphesiz mavi kordelâyı Normandieden alacaktır. Bu vaziyet karşısında Fransızlar ne yapacaklar. dır? Fransiz gazetelerinin neşriyatına bakılırsa evvelâ Normandienin süra- tini arttırmağa çalışacaklardır, Gizli tutulan bazı buluşlar varmış. Bunlar tatbik edilince gemi bir iki mil daha çabuk gidebilecekmiş. Bundan başka daha.büyük ve daha yollu bir vapur yaptırılması da düşü- nülmektedir. Bir Fransız gazetesi di. yor ki; «Son seneler zarfında her memle- kette deniz ticaret filosunun hacmi yükselmiştir. Halbuki Fransada azal- mıştır, Bir kaç sene evvel deniz tica- ret filomuz 3,500,000 ton hacminde 4di. 937 de'bu miktar 2,887,000 tona, indi. Bugün 68,575 ton daha azalmış- tır, Çok vahim bir nokta da şudur: Bü- tün dünya tezgâhlarında büyük bir faaliyet varken bizim tersanelerimiz atalet içindedir. 937 senesinin son altı ayında hiç bir gemi yapılmamıştır. 938 senesinin tik üç ayında ise ancak iki küçük gemi inşasına başlanmıştır. Fransiz gazeteleri bu vaziyet karşı- sında mecmu hacmi 500 bin ton tuta- cak yeni gemiler yapılmasını, bu ârar da 90 veya 100 bin tonluk büyük bir Yapur bulunmasını istiyorlar, Bakalım bu hususta bir karar verilecek mi? Bergama mektupları Bergama kermesi bu yıl çok muvaffakıyetli geçti Büyük eğlenceler ve mahirane oyunlar tertip edildi Kozak yaylasının güzelliğine herkes hayran kaldı Tarihi Bergamadan bir görünüş Bergama (Akşam) Kermesi, zengin eğlencelerle bir hafta devam etmiş ve kapanmıştır. Kapa- nırken, kermesi hazırlıyanlar: — Gelecek yıl daha güzelini, daha Üstününü yapacağız. Demişlerdir. Zaten açılış töreninde İzmir valisi ve Parti başkanı B, Fazlı Güleç, İradettiği nutukta hüsnü ni- yetle yapılan ve yapılacak tenkitleri memnuniyetle karşılamak lâzım gel- diğini işaret eylemişti, Bergama kermesi, tarihi binlerce eser ve şaheserlerle dolu Bergamaya pek çok ziyaretçi çekmiştir ve çeke- cektir. Tarihi kalkan, ok atma, cirit, milli oyunlar, kermes ziyaretçilerinin alâkasını ebemmiyetle celbettiği gi- bi Halkevinde verilen müsamereler, kermes kınnda açılan hayvan ser- gisi, Kozak yaylası ile Candarlı plâ- fında geçirilen günler de yerli halkın istifade ve alâkasını çekmiştir. | > Milyonlarca fıstık çamı bulunan İ Kozak yaylasında geçirilen gün için ecnebi devletlerin İzmirdeki konso- losları da davet edilmiş ve ailelerile çamlığa çıkmışlardı. Buz gibi kay- nakların kuşattığı çamlıkta ulusal İ oyunlar oynanmış, köy gençleri, Kiye adı verilen sirıklarla Tarzan filimle- rinde gördüğümüz gibi ağaçtan ağa- ca sıçrıyarak geçmişler ve alkişlan- mışlardır. Köylüler çam fıstıklarının mahsulünü bu suretle toplamakta imişler. Epey tehlikeli hareket doğ- rusu, Konsoloslar, Kozak yaylasında ta- biatın ihtişamı ve fevkalâde güzelliği karşısında hayran (o kalmışlardır. Candarlı günü plâjda eğlenceler, oyunlar tertip edilmiş, güzel vakıt geçirilmiştir. Bergama kermes komi- tesi, kermes haftasının sona ermesi sebebile derhal toplanmış, gelecek seneki kermes hazırlıklarına başla” mak kararını almıştır, var Bergama şehri, başlı başına tarih- tir. Bu şehrin ortasında henüz ne ol- duğu, hangi devirden kaldığı tesbit edilemiyen muazzam binalar vâr, Ba- zilika adı verilen muhteşem ve muaz- zam bina, bunlardan birldir, Bazilika eski Yunancada (Krala veya impara- tora aid) mânasına geliyor. Fakat bu muazzam eser nedir? Bir hamam, bir mabed veya saray olduğunu tah- min ediyorlar, Fakat en yüksek âlim- ler bile onun hanigi devirden kalma olduğunu henüz bilememiş, söyliye- memişler. Geniş bir sahayı kaplıyan bu tarihi eser, evvelce baştan başa mermerle kaplı imiş çok eski zaman- Jarda, bü gibi eserlerin kıymeti heniz bilinmediği sıralarda bu güzelim, kıy- melli mermerler sökülmüş, yakılarak kireç elde edilmiş, inşaat ve badana- da kullanılmış. Binanın en üst katla- rına çıkmak için kalın duvarların için. den geçen gizli yollar var. Bazilika'nın su tesisatının da çok mükemmel oldu- gu meydana çikan Künklerden belli. Şurada imparator Antuvanin Sara | yının harabeleri var, Mısır melikesi cob kaldırma, at yraışları, güreşler, | Bergama | j (Kenardaki kapı hipodrom kapısıdır) Kleopatraya âşık olan Antuvan, onu Bergamaya getirtmiş, sarayında üli- koymuş ve kurnaz kadın, Bergama- nın 90,000 cild kıymetli eser bulunan kütüphanesini gördüğü zaman bu eserleri Mısıra götürmek İstediğini, başka bir dileği olmadığını söylemiş, Antuvan, gülerek bu ehemmiyetsiz bulduğu dilek karşısında yalnız bir söz söylemiş ve: — Al! demiş, İşte, İskenderiyenin bütün cihanca malüm zengin kütüp- hanesi, Bergama kütüphanesinden Kleopatra tarafından götürülen dok- san bin eserle o zenginliği bulmuş. Ro- malılar zamanında şehir o kadar bü- yümüş, nüfusu o kadar çoğalmış ki, Akropol ile aşağıda kalan şehir halkı- na, Bergamanin ortasından geçen üç köprü kâfi gelmemeğe başlamış. O vakit Roma mimarisi, en büyük ese rini bu nehrin üzerine kurmuş, cesim kemerlerle Selipoz çayını kapatmış, hattâ öyle kapalınış ki, o muazzam ke merlerin üzerine fabrikalar, evler, bü- yük hamamlar yaplırlmış. yalnız Bergama İçinde şimdi (Bergama ça» yı) diye anılan bu su, kırk beş yıl ev- vel kemer ağızlarının ağaçlarla tıkan- ması yüzünden bir seylâpia taşmış, büyük bir facia olmuş, Bergamada 2500 kişi sular tarafından götürül- müş.. Bergamalılardan bu faciayı dân hatırlıyanlar çoktur. Şarkısı bile unu- tulmamış. Çayın bir kenarında Beyazıd zama» nında yaptırılmış bir cami var, Kavis şeklinde tutturulan bu caminin mi- naresi hakkında bir de hikâye var. Mimar minareyi yaptırırken eğriliği nazarı dikkati celbetmiş, kendisine haber vermişler: — Bu minare eğri, dikkat et. Demişler, o vakit usta: — Doğru mifereyi herkes yapar, marifet eğrisini yapmaktır. Di: Kk Inşaala devam etmiş ve gö- rTülmeğe değer bu mukavves minareyi yeeydana gelirmiş. Hattâ bu caminin, kilise olduğu hakkında bazi iddialar da bulunulmuş, fakat yapılan tedkik- ler neticesinde caminin, Beyazıd dev- ri mimari eserlerinden olduğu anla- şılmıs, Dünyada ilk hastane, Askulapyon Bergamada kurulmuş ve bu mühim eser bugün tamamile meydana Çika- rılmıştır. Romalılar devrine aid hipod- rom ds kısmen meydanda ise de hi- podromu tamamen meydana” çıkar- mak için uzun süren hafriyata giriş- rack lâzimdir. Akropol, yukarıda bü- tün heybetile ve içine 25000 seyirci alan tiyatrosile, mabedlerile, hamam- larile, yükselmektedir. Orhan bey za- manındat Demir beyin kardeşi Dursun beyi okla öldürttüğü kale, Selçuki esere lerinden birçok mescid, Çinili minare ve hamamlar, hepsi büyük alâka yandıran eserlerdir. Bergama kerme- Ti, Bergamaya seyyah celbi bakımın. dan orijinal ve kazançlı bir eserdir. Başta vali B. Fazlı Güleç olmak üzere Bergama kermesi için çalışanları teb- Tik ve takdir ederiz.