29 Nisan 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7
29 Nisan 1938 pa AKŞAM Sahife 7 -—— Yüz milyonlarla « oynıyanlar Dünya petrol piyasasına hâkim olan üç sima Riket'in maceralarla dolu hayatı, Deterding ve lord Cadman kimdir? Lord Cadman Dünya petrollerini ellerinde tutan Sayılı birkaç adam vardır. Bunların hayatları çok esrarengizdir. sene evveline kadar petrol âlemine hâkim olarak Rokfeller ile Deterding Şimdi bunların arasına ninde biri daha ki . Ötedenberi petrol işlerle alâkadar- dı. Fakat adı 935 senesinden sonra sık sık işitilmeğe başlanmıştır. O se ne Habeş meselesi ve Habeşistan İm- paratorluğunun mevcudiyeti en bub- ranlı bir ana girmişti. Tam o sırada ve ağustosun tahammülfersa bir si cak gününde Rickett tayyare ile bir denbire Adis Ababaya gitmiş ve Ne- caşi İle öğle yemeğini beraber yerken İmparatorluğun yarı arazisindeki petrolleri ve diğer madenleri satın almıştır. Bu büyük muameleye aid mukavele daha sofradan kalkmadan evvel imzalanmıştır, Riket Habeşistana giderken serma-* yelerinin mecmuu 110,000 İngiliz 1i- rası tutan bir kaç kumpanyanın di- rektörü olarak tanınmakta idi. Hal- buki Habeş İmparatorluğu ile akdet- tiği mukavelede 10,000,000 İngiliz li- ralık bir teahhüd altına girmiş bu- Tunuyordu. , Riket bu mukâveleyi Amerikanın namına | ükdetmişt. Muahharen Amerika hü- kümeli Avrupa işlerinden ve bura daki harb çin bu miştir. weleyi feshettir- Son günlerde Riket bir daha petrol | Aleminde yeni bir şöhret kazanmu tır. Meksika hükümeti 17 kumpanyasının yüz milyon Yrası sermaye yatırıp vücüde gt tir. dikleri eri ocaklarını ve tasfiye , parası ileride verilmek nın merkezine gelmiş milyonlarca v petrol satın almak için bir mukavele akdini teklif et miştir. Meksika hükümeti zaptettiği İngiliz ve Amerikan madenlerinin hasılatını dünya piyasasma nasıl sü- receğini düşünürken, Rikedin tekli fin! gökten inen bir nimet gibi mem- nuniyetle karşılamıştır Bu İkinci hı s1 hakkında he: Tak uyanmıştır. Gerek İngiliz gı dünya matbustının yap Malardan anlaşıldığına göre Riket Amerikan şirketleri ve teşebbüsleri ile çok yakından alâkadar olmakla beraber keridisi. İngilterede doğmuş, büyümüş ve hayata atılmış bir İngi- Mizdir. Kalıp kıyafetine nazaran zen- e üzerine Riketin şah- ihtimallerinden uzak dur- | tarafta bir derin me gin bir kasabı andırmaktadır, Ken- disini yakından bilenler arasında âZ söyler ve çok iş yapar bir adam ola- rak tanınmıştır. Umumi harple ne fer olarak cephede dövüşmüş ve ağır surette yaralanmıştır. Yarası iyi ol- duktan sonra vücudünün müteham- mil olmamasından memiştir. Londranın mr kı de bir bankanın kâtibi olmuştur Mütarekeden sonra Riket, zamanında İngilterenin mühimmab ırı bulunan Lo; İnverforsh İle birlikte Rusyada gözükmüştür. 1922 Benesinde Lozanda peyda olmuştur. Rusyadaki inkılâptan sonra Lord Gürzon ile Çiçerin arasındaki İlk gö- rüşmeye Riketin tavassut ettiği şayl olmuştur. Bundan sonra Riketin tayyare ile Kahire, Bağdad ve Hayfa ile Londra arasında mekik dokuduğu ve ele ge- girdiği petrol İmtiyazlarını muayyen bir komisyon mukabilinde kumpanya» lara sattığı malümdur. Diğer petrol kralları gibi Riket de sükütu ve ketum olmağı sever, Çün- kü bunların bütün muvaffakıyeti iş- lerinin o duyulmamasındadır. Mese- lâ bunlardan birinin büyük bir imti- yaz aldığı yahud zengin bir maden keşfettiği şayi olursa piyasa ait üst olur ve beklediği menfaatleri elde edemez, harp Maahaza petrol krallarının daha pek çok mümtaz meziyet ve kabiliyet- leri vardır. Meşhur lord Pişer, şimdi- ki petrol krallarının en büyüğü sani- lan Deterding'i şu suretle tavsif et- miştir: «Cesurane hareketleri ile Na- polyona ve işlerini mükemmel düşün- mesi ve hazırlaması ile Kromvel'e ben- zer.» Deterding Bu adam Vaktile Felemenk Hindis- tanında bir ticarethanenin mt cisi idi. Sonra kendi başına bir petrol imparatorluğu teşkil eden Royal İ Duteh müessesesinin başmda büyük Rokfel e cihan petrol harbinde mağ- | Tüp etmiştir. Zamanımızın büyük bir pelrol kra» hı da Lord Cadman'dır. İngilterenin bütün petrol siyasetini idare eder. Umumi harbi İngiltereye kazandıran hakiki âmilin bu zatın dimağı oldu- guna işin içyüzünü bilenler kanidir- ler, Şimdi altmış yaşında bulunan bu müteşebbis adam 26,000,000 İngiliz H- | rası sermayesi bulunan İngiliz - İran petrol şirketinin başı ve İngiltere dev- letinin petrol siyasetinin başmüşavi- | ridir, Umumi harpte İngiliz donanma- sına, hava kuvvetlerine, ordusuna ve İngilterenin bütün müttefiklerine petrol ve benzin temin eden bu zattır. Harpte petrolün mühimmattan ve €5- Uhadan ziyade muvaffakiyet âmlli ol- duğunu söylemeğe hacet yoktur. Hayata kömür madeni l ” madenler müfettişi olarak atılmış- tar. Sonradan Birmingam üniversitesi | fen profesörü olmuş ve sonra petrol | Alemine atılmıştır. Disraeiy İngiltere- İ ye Süveyş kanalını kazandırmıştı. Tord Caliman'da Musul Akdenize getiren boru hattını kazan- dırmıştır. 120 il uzunluğundaki bü yol 10,000,000 İngiliz lirasına mal ok muştur. İşle dünya petrol âlemine bu İ üç adam şimdi hâkim bulunuyor. — P.| hasebe- | mahallebiciler, müdürü | petrollerini | Balıkesir Çocuk Esirgeme Kurumunun giydirdiği çocuklar ve Kurum erkânı OX işaretli Başkan Dr, Hâmid Seslloğludur) Balıkesir Çocuk Esirgeme Kurumu 23 nisan Çocuk bayramı 507 yavru giydirmiştir. Geçen Çocuk bayramından bugüne kadar Kur dan bir yılda giydirilen çocukların sayısı 1015 dir, Bundan başka her gibi 190 kimsesiz okul besine hı çocuğa ders levazımı verilmiş, 1200 çocuk muayene edilmi parasız verilmiştir. Çoruk balosu, müsamereler verilmiş, fakir m tarafın- yıl oldu *ktedir, 800 ve fakirlerin ilâcı er gün sıcak yemek verilir gürbüz çocuk müsabakasile ilkokul talebeleri arasında, güzel yazı ve güzel resim müsabakası yapılmış ve kazanan Jâra hediyeler verilmiştir. — e — Yazan: Sermed Muhtar Alus 'Tefrika No, 46 NANEMOLLA Bir daha, arabacının koluna asıldı; — Dayıcığım çüş de şu beygire, da- yanamıyacağım!.. Şimdi de bir tahtahavalenin arkasına, Yüz dirhemlikten gene çek- ti. Tophanelloğluna (o yaklaşıyorlardı. Cadde, sıvırya işliyor, Koşuyolu tara- fından öyle bir akın var ki. Konak Yandoları, faytonları; a arabaları, atlılar, yayanlar. diye saklambac oyununda. Tuhafı neresi, bir çok kimseler de fa gidiyor, aşağı iniyor. (1) başına varma- Je gelmişti. ı paşazade daha ziya- ukamadı, sıçradı arabadan. — Daha dünya kadar yol varmış a çocuk. Sucuk kesileceğiz, toz toprak ta yapıştı mı sözüm ona panayır itle- rine döneceğiz... Kim umursuyor?.. Çocukcağız tar- alara sapmış, tenhalardan gidecek, Bağlarbaşından Kısıklı çeşmesine kadar cadde boyu mahalekallah. Mil- İet bahçesinin önü, yani piyasanın göbeği, balık istifi Armsi Osmanli saray landolarında, yaşmak feraceli, pırlantalara müstağ- rak, ineili yelpazelerle yelpazelenen sultanlar; peşlerinde hazinedarlar ve saraylılar... Gene armalı faytonlarda, sırmalarla pürnakıl, önleri ardları haremağalı, bacak kadar şehzadele: Paşa elbiseli, y kâr damadları.. Konak kupalarında papazi yaşmak- hı, katmer katmer ferâceli, fevkalâde tuvaletli hanfendiler; faylonlarda mas vi gözlüklü, dekolte yaka gömlekli, güyet şık elbiseli beyefendiler, Kira arabalarında orta halli takım. Maamafih, gene pek süslü hanımlar ve eğ nuzA insan ken tepedeh tırnağa toza bulan Yarı için, üstlerini başlarını süpür ler; mendilile yüzlerini, gözlerini, f0- tinlerini silenler, Sonra, satıcılar; Kâğıd helvacılar, şekerciler, sucular, şerbetçiler, simitçiler, fındık fıstıkçı- lar, leblebiciler, susamci ve dolmacı bacılar. Arabaların ve piyadelerin aralarma girip çıkanlar da çok: Mersiye okuyan derviş kılıklılar; İlâhi okuyan ak arab- lar; kör, burunsuz, çolak, topal, uyuz, cüzamlı, frengili dilenciler... Bir de bakıyorsunuz, beygirin üs- tünde ayakları yere değen bir harem ağası, Sağına soluna kırbacı yapıştı- rarak yol açıyor, Arkadaki landonda Adile sultan. (2) Landosunun ipek perdeleri yarıya kadar inik, kendisi de köşeye çekik. etraftan fazla bakıldığını görünce manda gözü gibi zümrüd bilezikli leğini hemen kaldırıp perdeyi aşağı indiriveriyor... Arkasında kaç landoluk mı Kart kart, boyalı boyalı sar kıtlıktan çık: dıriyorlar ;pencereler. yarak gençlere, bıyıksı lerine, Kelle kuls nlp dökülüye: Adile sultan kafilesi geçtikt ra bir ikincisi: Mediha sultan (3), Landonun perdelerini o kapasın İş- te. Mübalâğası yok, çirkinlik kraliçe Şu kadarını söyliyelim, yeter: Kaşlar, burun, gövde tıpkı biraderi Abdülha- . Yarım elmanın yarısı bu, yarısı «tayorlar Biter tükenir gibi değil ki, buyrun dalya üç: Cemile sultan (4)... Hepsi, arkalarında o kuzguni siyah hadımlar; üçer dörder lando takım taklavat. Ara vermeğe kalmadan, şeh: Hemen hemen kucakla sübyanken de, Abdül oğullarından in efendi; Abdülmecid oğulla- e çabuk alanlar duy Hem orkestr hem marşını gürl ba Ciğer k nin Yusuf $ din efendi buyuruyor piyasaya... 'Tüy kabalığına ba 16, 17 sinile, arı dalkavuklu hün- | | Hassa ordusu kumandanı olduğu için sırtında müşir üniformaları, göğsün- de osmani ve mecidi nişanlarının mu- rassaları, Etrafında gene atlı hi Ağaları, fazla olarak kordonlu yaver- ler, kılıçlı çavuşlar, Çamlıcaları o ya- ratmış gibi ortalıyor caddeyi, Buna yol açan! ırbaçların sap- larına, çifte'atar gibi tekmelere, aşa- gıya atlayıp ilerid rın okla rına sıçramadalar Hünkâr damadia, keyfine bakıp çubuğ larında mecabet pen: nkeni i gibi ler, arabalarına leri, ipek- Mi mendiller atm lerine, bur ne bir göz gezdirelim. yakışıklılara, hoppa sini titretenlere! bey zadeler, biribi- i biraderin şarkıları » Gene k sol kolağası Sofokli efendi ılığına mağr naşmadığı için (Sofu) deri y (koç yi- endamlı ve pehlivan cüs- seli) (5)... Doktor Zambako (sivri sa» kallı, kont kılıklı ve gayet zendest; meşhur Zambako paşa)... Maliyeli Ha- Md bey (çok şık, terendaz ve meşrut: yetten evvelki Maliye serveznedarı)... Şürayı devlet evrak müdürü Behcet bey (kibarlığı, zarifliği ve ehli zevkii- Hi İstanbulca tanınmışlardan (6). Keçecizade binbaşı İzzet Fuad bey (ötedenberi alafrangalığı ve fransız- cayı yutmuşluğile nam alan İzzet Fu- ad paşa). Matbuat müdürü Nüzhet efendi zade mülâzim Reşid bey (0 se- | ne harbiyeden çıkan, askeri müddei- umumi Reşid paşa)... Mülâzim Girld- Mi İsmail bey (bu da o sene zabit çık- mışlardan. Mektebi Harbiye süvari talim muallimi İsmail paşa)... Mesud bey zade Sultaniyeli Faik bey (17, 18 yaşında, sülün mü sülün. e yın emektar cimnastik muallimi, mancılar şeyhi B, Faik)... Yapı kanlar sı İcadiyeli Vartan, (Vartan Vartan, karı boşatan derlermiş, Zira onun yü- zünden kocasından boşanan böşana- na, «Üsküdarda bir yar sevdim Erme- ni, Ermeniye nasıl gönül vermeliu tür- küsünü buna çıkarmışlar). (Arkası var) (0 Git yani Haydarpaşa #13, ağaç altısız pi «Züğürtler yaylase, ırı, Arabasız, kayık» a edildiği orâya, demişler. ) İkinci Mahmudün kızı ve mi anı deyahık et şanın kai şimdiki pervs: sadrüzamlık. Idebağındaki veden gelip nda çırak- e nam alan Abdillmeci derhal erdi göre, ilk kocası teşarı İzzet Ferd ma- 2 kefeni solma afin muha- m 1 Sadi bey, Eren- un gerisindeki kökünü bu Sattıktan & Bostan» cıya nakletmiştir. Beşinci M mamlığını yap- n Deli. Halepte ilye mektub Fuad biradı
