13 Aralık 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7
3338 Szz8sEEE BERASRLAR - a srsrsaas Züuzüdlsaizİ3 GEBEEizE , (Baş tarafı 1 inci sahifede) Halkevindeki bu merasime, kız li- gezi talebeleri tarafından temsil eği- lan piyes ve oynanılan milli oyun- larla nihayet verilmiştir. Başvekilin nutku Ankara 13 — Başvekil B, Celâl Bayar, memleketin okonomik haya anda durmadan, dinlenmeden, millete Burlu irşadda bulunan ulusal ekono- mi kurumuna teşekkür ettikten ve “#konomik hayatımızda takib ettiği- miz seyrin memleketin hayatına en muvafık usul ve prensipler olduğunu İşaret ederek bunların anahatları Üzerinde duracağını ve hadiselere “birer birer temas edeceğini söylemiş- tir. Alkışlar arasında nutkuna devam *€den Başvekil, evvelâ arkamızda bi “Taktığımız sene beynelmilel ekonomik vaziyeti izah etmiş ve cihan iktisadi 1986 senesi nihayetlerile 1937 senesi İçerisinde harici ticaretimizin tam inânasile husus! bir mahiyet arzetti- “ğini ve bünun bir dönüm noktası ol- “duğunu anlattıktan sonri ezcümle demiştir ki; © — Eğer milletle beraber hükümeti- niz bu dönüm noktasi üzerinde bü- bulmamış olsaydı, - memleketimiz undan zarar görebilirdi. Meselâ, ak- #ine olmuştur diyebilirim. Zirai İstihsalâtımız geçen seneye nazaran bazı maddelerde eksik ve ba- ,*i maddelerde fazla olmak suretile #dik. Yeni bir mahreç bulmak kolay bir iş değildir. O, hayatı ve ananeyi İleğiştirmek kadar güçtür, Ucuzluğu temin ötmek prensipi Memlekette iş hacmini arttırmak “Yağtu temin etmek prensipini takib *diyoruz ve bu sebeblerdir ki konten- «ğanı malüm olan şekilde kaldırdık. Kontenjanın kalkmış olması ve satış- ların buna muvazi olarak da temin etmek gayreti bize ne netice vermiş- tir? Bunu şimdi rakamla huzurunuZ- da arzedeyim: On aylık harici ticaretimizin mu- 1937 senesinin yani içinde bulun- duğumuz senenin on ayı zarfında 183 milyon-lira, Geçen senenin aynı aylarına nâza- Pan harici ticaretimizde 25 milyon li- Falık bir fazla vardır. Bu, Türk eko- Momisinin iş hacmine ilâve edilmiş bir miktardır. İhracatımız geçen $e- Deye nazaran on ay zarfında, on mil #ene bizi memnun edecek şekilde ce Teyan etmek istidadını göstermekte- dir. Bittabi bazı maddelerimiz üzerin- de biraz ferahlık olduğu gibi bazı Maddelerimizin satışları üzerinde de Mikıntı mevcuttur. Fakat burada ifa. “e etmeliyim ki ikisini de kül halinde AKŞAM retimiz tabii şeklinde ve seyrinde yü- | edecektir. Memleketin iş hacmine 14 rüyecektir. Ve buna bilhassa hükü- | metimiz dikkat etmekle kendisini mü- kellef addeder. Dahili istihsalâtımız Harici ticaretimizin 25 milyon lira- lık fazlasına rağmen dahildeki istih- salâtımız ve istihlâkâtımız ne radde- dedir? Elbette bu, merak edilecek bir | meseledir. Sümer Bankın fabrikaları faaliyettedir. Diğer hususi fabrikalar da fasliyettedir. Hariçten memleketi- | mize bu sene arzettiğim veçhile faz- | Ia mal ithal edilmiştir. Bizzat merak ettim. Rakam istedim. Sümer Bankın | «Konjonktürn bürosu bana 10 aylık hesaplarını verdi. Bunlar içinde gö- rüyorum ki bizim için hiç şikâyet edil- miyen ve iyi bir sene addedilen -936 senesine nazaran 1937 senesinin on aylık hesabı yüzde 51 nisbetinde bir istihlâk fazlalığı kaydetmektedir. Bu, bize isbat eder ki milletimizin alış kabiliyeti mütemadiyen ve mütevali- yen yükselmektedir: -Alkışlar- Kliring hesapları hatırlatmak istiyorum. Bizim harici ticaretimiz Adeta bir hesabi cari şek- linderir. Malüm olan kliring hesap- Jarıdır. Kliring hesaplarında 27 milyon lira birikmiş paramız vardır. Bu pa ra, Türk malı alınması kaydı şartile, Cumhuriyet Merkez bankasında nak- den mevcuttur. Aynı zamanda 'Türk piyasasına ecnebi memleketlerinin veresiye olarak kısmen kısa ve kısemn uzun vadeli olmak Üzere toplanan mebaliğ miktarı 32 milyon liradır. Bunlar da vadesi geldiği zaman Cum- huriyet Merkez bankasına yatacak ve Türk malı satın alınacaktır. Buna mukabil bizim de yalnız Al- manyada birikmiş paramız vardır. bunun miktarı, ihracat mevsimine girdiğimiz zaman 44 milyon lira idi. Bugün 18 buçuk milyon liraya düş- müştür. Fakat buna mukabil Alman- ya piyasasının Türk piyasasından veresiye satışmdan mütevellit alaca- ğı vardır. Yani biz kendi hesabımıza asla açıkta değiliz bunu bu suretle bol istihsalât yapmakla beraber bey- nelmilel piyasaya göre maliyet fiatı- nı Ayar etmesidir. Eğer biz memleke- timizin bugünkü inkişaf seyrini ar- su ettiğimiz veçhile tam mânasile bir refah devresine intikal ettirmek isti- yorsak, gerek sına! sahada olsun, ge- rek ziraf sahada olsun, müstahsilleri- mizin mutlaka beynelmilel maliyet fiyatını göz önünde tutmaları ve o miktarlara göre istihsalâtı temin et- meleri kendileri ve büyük milletimiz için varuri bir keyfiyettir. Aksi takdirde alınacak her hangi bir ted- bir suni olur. Ben isterim ki buradan maruzatımı müstahsil işitsin ve ken- disinin kulâğına gitsin ve tedbir ak makta gecikmesin. Başvekil B. Celâl Bayar birinci beş senelik sanayi programından bahsö- derek bunun 90 milyon liralık bir eser olduğunu ve bu plânın bittiğini önü- Üç senelik maden programi B. Celâl Bayar üç senelik maden programından bahsederken bunun bu ulusal ekonomi ve arttırım haftasında millete küçük bir hediye olduğunu kaydetmiş ve programın ehemmiyetini anlatarak demiştir ki; — Kömür havzasındaki yeni rasyo- nel tedbirlerle birlikte bu madenleri- miz de bütün programlarile, plânlarile, pârasile işletilmeye hazırdır. Ayni za- manda memleket içinde henüz mey- cudiyeti tesbit edimiyen bir çok ma- denler vardır. İş hacmine 14 milyon lira ilâve ediliyor ketin iş hacmine 14 milyon Iira Düve milyon lira ilâve etmiş olmakla bera- ber bizim için daha hususi bir kıyme- ti de haizdir. O da, döviz menbammızı kuvvetlendirecektir. Çünkü metal üzerinde alışveriş dövizile yapılmakta- dır. Maliyemiz dürüst bir esasa istinad etmektedir 'Ekanomi denince inansın, maliye- nin hatıra gelmemesi gayri kabildir. Acaba harici ticaretimizdeki inkişaf bu memlekette mali menabli forse etmeden yapılan işler iş hacminin ço- ğalması mali vaziyetimiz üzerinde ne tesir yapmıştır? Elbette merak edile- cek bir meseledir. Maliyemiz gayet dürüst, gayet selâbetli bir esasa İsti- nad etmektedir. Bütçesi kati ve sa- mimi olarak mütevazindir ve bü kati ve samimi olarak mütevazin olan büt- çenin bu hali ilânihaye devam ede- cektir, ettirilecektir. (Şiddetli alıkş- lar) Çünkü arkadaşlar, bir devletin büt- çesl mütevazin olmazsa hükümet kurmağa imkfin “yoktur. Hükümet kurmazsa ordusu yoktur. Ordusu ol- mazsa emniyet mesnedi yoktur ve binenaleyh mütevazin olmıyan bir bütçenin arkasından muhakkak bir anarşi beklemek zarureti vardır. Biz bu anarşinin memlekette doğmasına, değil, memleketimiz hududlarından bakmasına dahi müsaade etmiyece- giz. (Şidetli ve sürekli alkışlar) Vergi tahsilâtımızın altı-aylığı: 1935 senesinde “95 milyon, 1936 se- nesinde 127 milyon, 1937 senesinde 147 milyon. (Alkişlar) Bankalardaki mevduat 277 milyon lira Mini tasarruf büyük hamle- lerle artmaktadır ve bu tasarruf mem» leketin iş hayatına karışmakla um- rana yardım etmektedir. Çocukları- muzdan başlıyan bu güzel âdet bütün milletçe seve seve tatbik edilmekte- dir. Şurasını tebarüz ettirmek İste dir? Mevduat kelimesi içerisinde kü- çük ve büyük cari hesaplarla beraber umumi tasarruf miktarları da dahil- dir. Bu suretle maruzatta bulunu- yorum: 1935 senesinde 198 milyon. 1936 senesinde 230 milyon. 1937 senesi haziran gayesinde 277 milyon. (Alkışlar) Milletin tasarrufu budur ve ban- kalarda nakit olarak mevcuttur. (Sürekli alkışlar) Milli paranın istikrarı Aziz vatandaşlarım, her sene bura- da bir mesele mevzuubahsolurdu. Bende kisaca bu mevzuua temas edeceğim. O da mill! paranın istikrarı meselesidir. Geçen sene ve ondan ev- velki senelerde derhütır edersiniz ki bir çok memleketlerin paraları çök- müş, inhidam eylemiş, sukut etmiştir. Bu inhidam arasında ayakta duran ve ayakta durmasına katiyetle karar verilen Türk parasdıdır. Türk mili parasıdır. (Sürekli alkışlar) Bütçemiz mütevazin, harlei tica- retimiz bizim için şayanı memnuniyet vergi tahsilâtımız muntazam, bilmiyo- rum ki Türk parası üzerinde toplana- bilecek, tekâsüt edebilecek ufak, bu- Tulu bir nokta bulunabilir mi? Eğer Türk parası üzerinde bulutlu bir nokta görenler varsa o insanlar asla samimi değillerdir, Ve Türkün dostu değildirler. -Bravo sesleri, şid- detli alkışlar- Dahili emniyet B. Celâl Bayar Merkez bankasının vazifesini İzah ettikten sonra demiş- tir ki: — Bugün az çok kabadayılık anane sile şekavet merkezi addolunacak muhitlerimizde dahi şekavetin ismi “nutulmuştur. Asayiş fevkalâde bir turette teessüs etmiştir. Bu şekave- ti sanat ittihaz edebilen vatandaş larımız dahi sapanına sarılmış, has yatlarını biamak kendi gayretlerile kazanmaktadırlar. Bu, Cümhuriyet Sahife 7 "Türk vatanını istihdaf eden hiç bir tehlike soktuk endişe mevcuttu. Hatayı kurtarmak rejiminin millete bahşettiği büyük | azmi ketisinde idik. Kati netice &lın- bir nimettir. - Alkışlar- Bizim memleketimizde sınıf kav- | gaları yoktur, sınıf ihtirası yoktur, birbirini menfaat sâikasile didikli- yen yıkıp bitirmek istiyen ayrı ayrı insanlar yoktur, Hepsi Türk namı ve vahdeti altında toplanmış mübarek insanlardır, -Sürekli ve şiddetli ai- kışlar. Memleketimizde bildistisna her ferd saylile, kudretile, zekâsile memleketin kendisine verdiği ni- metleri kullanır, ve kudreti, zekâsı ve istidadı nisbetinde müstefit olur. Bunun istifadesine mani olabilecek hiç bir tedbir, hiç bir kanun, hiç bir engel yoktur ve olmıyacaktır. -Sü- rekli alkışlar - Şu halde vatandaşla- rımla dahili emniyet üzerinde itti- fakı tamımımız vardır, görüyorum ki siz de beni tasvib buyuruyorsunuz. Harici emniyet Şimdi harici emniyete geçiyorum: Bütün dünya gözden geçirildiği takdirde bütün cihan içinde düzenli- ğin mevcud. olduğunu iddia etmek fazla safdilik olur, Ve böyle bir iddi- ayı tekzip edecek, muhtelif memleket- Eril bili / ; 29 uncu günü biliyorsunuz ki Cüm- huriyet bayramıdır. Cümhuriyet bi- ze bütün hürafeleri yıkmış, onun ye- rine nurlu bir devrim hayatı ikame etmiş, şefimizin idaresi altında bizi her gün birer suretle terakkiye doğru götürmekte bulunmuştur, (Alkışlar), 'Biz Cümhuriyetimizi takdis ederiz, biz bu rejimin altında mesut Olaca- Hımıza inanırız. Hatay kurtulmuştur 20 ikinciteşrin Hatay bayramıdır. (Sürekli alkışlar), Eebette ifade ede- biliriz ki birinci 29 teşrinin kardeşi yabut evlâdıdır, Geçen sene bu mev» «mde Hatay mevzvubahis Olduğu zaman, niçin saklıyalım, İçimizde mamıştı, Gönderdiğimiz heyeti mü- rahhasa yolda bulunuyordu. . Şimdi milletimizin karşı- sında diyoruz ki Hatay kur- tulmuştur, bayramını yapı- yor. - Şiddetli ve sürekli al- kışlar - Bu hususta kabul o- lunan rejim behemehal ve tamamile tatbik olunmalı- dır. - Şiddetli alkışlar - Şu halde hep beraber arkadaş- lar. Sevgili Hataya ve Ha- taylı kardeşlerimize, sesimi- zi milli heyecanla yükselte- rek diyelim ki Hatay, istik- lâlin kutlu olsun - Kutlu ol- sun sesleri, bravo sesleri, sü- rekli ve şiddetli alkışlar - » General Kâzım Özalpın nutku Ulusal ekonomi ve arttırma kuru- mu reisi MiMİ Müdafaa Vekili genersl Kâzım Özalp da'dün akşam radyoda bir nutuk irad ederek dün başlıyan sekizinci tasarruf ve yerli malı haf- tasının Türkiyenin her tarafında bir ekonomi bayramı halinde kutladığı- ni ve milli ekonominin de bize Ate- türkün ve onun inkılâb hiz ve şevkle daha ileriye daha güze- le, dâhâ iyiye gitmek ideslile çalişan Cümhuriyet rejiminin © başarılarım hatırlıyın, aradaki (göz karartıcı ve akıl kamaştırıcı farkı daha iyi anlar» anız» General Kâzım Özalp, milli endüs- trimizin hem kalite, hem çeşid bakı- mından artık yerli malı kullan sia- yabancı marka taşıyan Türk malla- rının he demek olduğunu izah etmiş ve bunu yalnız satış noktasından tacirin yaptırdığını halbuki fabrika- da ecnebi marka vurulan malinda yerli malı markasını taşıyan aym mal olduğunu söylemiştir. General Kâzım Özalp bankalardaki tasarruf hetablarının on yıl önce 17 milyon İken şimdi 90 milyon lira ol- duğunu, devamlı, sistemli telkinler sayesinde tasarruf hesablarının pek kısa bir zamanda 200 milyon Tirayı bulacağını ve bulmasını işaret ederek memleketimizdeki büyük inşa ve imar faaliyetinin ki büyük kaynağı bu- lunduğunu, bunların birisinin devlet ları olduğunu söylemiştir. Sayın hatip nutkunu şöyle bitir- bir vatanın evlâtiları olmak sandeti- ni tattıran Büyük Önderimiz Atatür- ke bağlılıklar diliyerek minnetlerimi- zi sunar, size de tasarruf ve yerli ma- ı haftanızı kutlar ve gelecek yıla da- ha ferahlık verici ve daha aydın ne- ticelerle çıkacağımıza olan sarsılmaz inancımı tekrarlarım,
